Oliezenuwen spelen op
mg
PUZZEL
mM
m m mm
VODR 30NG
BBEtfON
VIOUO
„Neigi
tot het oplopen
de prijzen
van
ONZE DAGELIJKSE
B
ftmm §i
m g m
m m
e
Talrijke moeilijkheden
H
WW'W'^
MT M
sf.3
6 januari
„Wij klopten al aan Herodes zijn deur,
Herodes, de koning, kwam zelvers veur"
Het Grabbeltonnetje
I.8JJA
m
Si 'WA
rijj.,
Bridgerubriek
1957
Misnoegen over Amerikaanse versehepingen
Raad voor landbouw
kundig onderzoek
geïnstalleerd
I i li
m sm m i
Ai m k m m
gjg '%f
I p
m
m
S3
m p
m
12
H 09 Wê
m 0,ai
AA, II 'lljii
'm.
YB
ZATERDAG 5 JANUARI 1957
PAGINA 6
*r>
„Coördinerend en inspirerend"
UTRECHTSE KOK NAAR
KAMP IN OOSTENRIJK
Olievoorraden in V.S. ge
vaarlijk lioog"
Engeland ivil vooral ruive
olie kopen
-
7 g|!
1
«P wm
m aj
_JÉi
fc
I pp^ jjpp?
'^■W gtv////
0?
0
w 0
z
CP
O
CO K H ESI'ON IJ E !\'l IE-ADRES:
POSTBUS 8, HILVERSUM
In een vrijdag gehouden bijeenkomst
van de olie-commissie der Organisatie
voor Europese Economische Ontwikkeling
is nog geen beslissing genomen inzake het
invoeren van een algemeen Europees toe
wijzingenstelsel, zo wordt vernomen in
kringen, die in nauw contact staan met
de O.E.E.S. Het besproken plan der olie
commissie is voorgelegd aan deskundigen,
die in de op 14 januari a.s. beginnende
Ter gelegenheid van de installatie van
de nationale raad voor landbouwkundig
onderzoek. T.N.O., onder auspiciën van
de Centrale Organisatie voor Toegepast
Natuurwetenschappelijk Onderzoek, die
gisteren in hotel Wittebrug te Den Haag
plaats vond. toonde minister dr. S. L.
Mansholt zich verheugd, dat een coördi
nerend en inspirerend lichaam voor dit
belangrijk werk is ontstaan. De oprich
ting van de nationale raad is een aanpas
sing aan de werkelijkheid. Het is over
de gehele wereld noodzakelijk het land
bouwkundige onderzoek snel te ontwik
kelen. De nieuwe raad zal het centrale
punt voor leiding en richting-geven n
en voor de verdeling van het weten
schappelijk onderzoek zijn.
Grotere welvaart in de thans nog acn*
tergebleven landbouw is zonder dit on
derzoek niet mogelijk. Het onderzoek is
een fundament voor doen. laten en ar
beid, zo zeide dé minister.
De voorzitter van de centrale organisa
tie T.N.O., ir. Z. T. Fetter, die de instal
latieplechtigheid verrichtte, gaf een re
sumé van de omstandigheden, die tot op
richting van de raad hebben geleid. He;
T.N.O."onderzoek dient dienstbaar te
worden gemaakt aan het algemene be
lang. Gebleken is. dat het werk van de
thans geluiquideerde landbouworganisa
tie T.N.O daaraan niet voldeed.
De nieuwe raad, samengesteld uit ver
tegenwoordigers van wetenschap, be
drijfsleven en overheid, krijgt omvang
rijke taken. Een daarvan is het adviseren
van de minister over de verdeling van
het subsidie voor landbouwwetenschap
en onderzoek, dat thans f 24.000.000 per
jaar bedraagt.
De heer W. van der Steeg, lid van het
Utrechtse Rode Kruis-korps, die enkele
weken lang als kok is opgetreden in het
opvangcentrum voor Hongaarse vluchte
lingen in Utrecht, zal de volgende week
naar Oostenrijk vertrekken. Hij zal daar
zijn culinaire prestaties verrichten in hei
vluchtelingenkamp, waarover het Neder
landse Rode Kruis het patronaat heef'
aanvaard.
De heer Van der Steeg weet overigens
reeds lang-hoe hij met de pollepel om
moet gaan, want hij is kok in het Huis
van Bewaring te Utrecht. Ook een ver
pleegster van het Utrechtse Rode Kru:s
jkvr. Michiels van Kessenich zal naar
het Oostenrijkse kamp vertrekken.
volgende bijeenkomst der commissie ver
slag zullen uitbrengen over de al dan
niet uitvoerbaarheid van het plan.
Inmiddels begint het apparaat voor het
leiden van olie van het westelijke half
rond naar Europa geleidelijk soepeler te
werken. Londen is het centrum, waar
vertegenwoordigers van Europese olie
maatschappijen, als de British Petroleum,
de Royal Dutch-Shell eri de Frangaise
des Petroles, werken in nauw contact met
de grote Amerikaanse olieconcerns, die
tezamen de nood-commissie voor het
Midden-Oosten hebben gevormd. Er komt
reeds olie naar Europa door deze verbin
dingen van maatschappij tot maatschap
pij. Bovendien hebben vele Amerikaanse
oliemaatschappijen Europese dochters, die
door de moedermaatschappijen goed be
voorraad worden.
Als resultaat van enige tijd geleden
gedane aanbevelingen van de oliecom
missie der O.E.E.S. zijn thans noodzen-
dingen olie onderweg naar Griekenland
en Zweden, twee van de landen, die het
ergst getroffen worden door het huidige
olietekort. Vrijdag hoeft de oliecommissie
aanbevolen soortgelijke 9poedleveranties
toe te wijzen aan Oostenrijk. Denemar
ken en Turkije, in welke landen de olie
voorraad een gevaarlijk laag peil heb
ben bereikt. De oliecommissie besprak
voorts een plan. dat percentsgewijs voor
ziet in de vorming van een reserve, waar
uit kan worden geput voor Europese lan
den. die in bijzondere moeilijkheden ver
keren.
Van ambtelijke zijde te Washington
wordt vernomen, dat Europese landen
hun misnoegen te kennen hebben gege
ven over de omvang van de olieversche
pingen naar Europa en over de weigering
van de olie-autoriteiten van Texas een
produkticvcrhoging toe te staan. Men
voorspelde echter, dat de prijsverhogin
gen van Amerikaanse ruwe die, welke
tot 45 Sets per barrel lopen zullen leiden
tot verlichting van het olietekort, door
dat zjj wellicht de produktie in de V.S
zullen stimuleren.
Naar de mening van een deskundige
zal de jongste prijsverhoging voor de
autoriteiten van Texas wellicht aanlei
ding zijn over te gaan tot verhoging van
de produktiecontingenten. die nog steeds
niet voldoende zijn om de Amerikaanse
noodverschepingen naar Europa te bren
gen op het voorgenomen peil van 500.000
vaten per dag. Een woordvoerder van
bedoelde autoriteiten verklaarde even
wel, dat bij de vaststelling van de pro-
duk'tielimiet geen rekening is gehouden
met prijswijzigingen, maar alleen met de
omvang van de olievo. -raden in de V S
welke thans ruim 273.7 miljoen vaten
bedragen en door de autoriteiten gevaar-
liik hoog worden geacht. De autoriteiten
zijn van oordeel- dat de voorraden ten
hoogste 255 a 265 miljoen vaten groot be
horen te zijn.
Einde november, toen het plan voor
hulpverlening bjj de Europese olievoor
ziening in werking trad, stelde men zicii
ten doel de totale olieproduktie van de
Ver. Staten met 850.000 vaten per dag te
verhogen. Dit doel is echter nog steeds
niet bereikt. Volgens officiële gegevens
bedroeg de produktie in de week tot 21
december 7.376.000 vaten per dag, of nog
geen 400.000 vaten per dag meer dan 6
weken tevoren.
Ook de olieverschepingen naar Europa
blijven nog onder het peil van 500.000
vaten per dag, waarin de plannen voor
zien. Het jongste officiële cijfer is 421.000
vaten per dag in de week van 13 tot 19
december. Het Amerikaanse departement
van binnenlandse zaken heeft echter be
kend gemaakt dat de Amerikaanse olie
verschepingen naar West-Europa in de
week tot 26 december gemiddeld 581.000
vaten per dag hebben bedragen, of 160.000
vaten per dag meer dan in de vooraf
gaande week. Hierdoor steeg het gemid
delde der dagelijkse verschepingen se
dert 8 november tot 501.000 vaten per dag
Overigens vestigt men er van Ameri
kaanse zijde de aandacht op. dat de Ame
rikaanse verbruiker het zwaarst getrof
fen wordt door de verhoging van de
Amerikaanse olieprijzen, daar het olie-
verbruik in de Ver. Staten met 9.000.000
vaten per dag ongeveer 18 maal zo groot
is als de voorgenomen verscheping van
500.000 vaten per dag naar Europa.
Volgens inlichtingen uit goede bron- al
dus A.F.P., is de hoop van Je Britse re-
gering dc voorziening met olicproduktcn
Ie handhaven op 75 pet van het niveau
I dat voor de blokkade van bet Suezkanaal
werd bereikt, niet in vervulling gegaan.
De reden hiervoor is. dat de Amerikaan
se olieleveranties minder bedragen dan
was voorzien.
In beginsel beschikken de Amerikaanse
maatschappijen over voldoende 9'!e-
maar zij hebben de neiging' haar prijzen
te verhogen terwijl anderzijds Engeland
niet bereid is de produkten te kopen,
welke dit land worden aangeboden. Ten
einde enerzijds de activiteit in de raf
finaderijen te kunnen handhaven en an
derzijds het maximum aan brandstoffen
te verkrijgen, wenst Engeland vooral
ruwe olie te kopen, terwijl de Ameri
kaanse maatschappijen er vooral naar
streven zich te ontdoen van haar over
schotten aan geraffineerde produkten.
Waarschijnlijk heeft om deze reden, al
dus luidt de mening te Londen, de Texas
Railroad Commission geweigerd toestem
ming te verlenen tot verhoging van de
ruwe olieproduktie in Texas in januar.
Officiëel werd deze weigering gemoti
veerd met een tekort aan vervoermidde
len om de ruwe olie naar de havens ie
brengen.
Uit België wordt vernomen, dat de in
dustrie nog geen moeilijkheden heeft ge
had bij het verkrijgen van stookolie. Vol
gens gewoonlijk betrouwbare kringen
biedt de aanbodspositie niet langer aan
leiding tot zorg.
Horizontaal: 1. lidwoord; 3. deel v. e.
voertuig; 5. lor; 7. bolgewas; 9. op de
wijze van; 11. gravin van Holland; 12.
familielid; 13. strijkmes; 15. deel v. e.
breuk; 17. soort hond; 18. lied; 19. bij
woord; 20. Chin, maat; 21. stand; 24.
dun; 26. werelddeel; 30 glad maken;
34. groente; 38. muskietengaas; 42. vod;
43. gewicht; 44. dubbelklank; 45. goud
ffr.)47. vorm; 48. plant; 50. woestijn;
51. elke; 53. gevangenis; 54. ontken
ning; 55. gezet; 57. waterhoogte (afk.);
58. voorzetsel; 59. inhoudsmaat; 60.
naamloze vennootschap (Fr.).
Verticaal: 1. kindergroet; 2. meisjes
naam; 3. steenmassa; 4. soort ziekte; 5
plantengewas; 6. part; 7. deel v. d. dag;
8. bestaat; 10. afzonderlijke; 12. niet
dikwijls voorkomende; 14. pl. in Gel
derland; 16. uitroep; 18. voorzetsel; 22.
streep; 23. onmeetbaar getal; 25. klaar;
27. klein plantje; 28. herkauwer; 29. 1 tel; 34. ami; 35. ca.; 37. t.t.
wig; 31. hevig; 32. water in Utrecht;
33. ik (lat.); 34. zeevogel; 35. zuil; 36.
godsdienst (afk.); 37. Bevallig; 38. jaar
boek; 39. reeds; 40. benauwd; 41. loot;
44. ijzerhoudende aarde; 46. meisjes
naam; 48. schors; 49. pl. aan de Rode
Zee; 50. zeepwater; 52. verlangen; 53.
voorzetsel; 56. vogel.
Oplossing van gisteren
Horizontaal: 1. uk; 3. zeven; 7. ko; 9.
traan; 10. netel; 11. koets; 13. lea; 15.
ree; 16. mee; 18. islam; 20. riant; 22.
la; 23. el; 24. emelt; 27. altijd; 29. ras;
30. aar; 32. ade; 33. trema; 35. citer; 36.
emelt; 38. a.e.; 39. lakei; 40 ct.
Verticaal: 1. ut; 2. kroes; 3. zak; 4.
enorm; 5. enter; 6. nes; 7. keren; 8. o.l.
12. ee; 13. liter; 14. alles; 16. Malta; 17.
etude; 19. aal; 21. iel; 25. Marie; 26.
tarra; 27. armee; 28. ijdele; 31. e.a.; 33.
a as mmw m
Schaakredacteur P. A. KOETSHEID
Huize St.-Bernardus, Sassenheim.
ZATERDAG 5 januari
DE PROBLEMEN VAN DEZE WEEK.
Onze voorraad is, op het ogenblik klein,
ook wat eerste plaatsingen betreft, daar
om veroorloven we ons weer eens een be
roep op onze trouwe medewerkers te
doen. Beide opgaven, die deze rubriek
brengt, zijn niet zo ingewikkeld. Ter aan
vulling nog een partij. Voor de attentie,
die enige lezers ons bij de jaarwisseling
bewezen, danken wij hen hartelijk. We
derkerig wensen we al deze lezers een
gelukkig en voorspoedig 1957 toe.
OPLOSSINGEN OVER DRIE WEKEN
Tijdige inzending wordt zeer op prijs ge
steld.
PROBLEEMOPLOSSINGEN
No. 7493. R. Diot. Opl. 1. Lf7 dreigt 2.
Pb5f enz. 1Lc6 2. Tc3! enz. 1
c7c6 2. Te3! enz. Na 1. Td3, e4—d3: kun
nen wij geen matvoering voor wit vinden.
No. 7494. Joh. Konings. Opl. 1. Ka3b2
enz.
No 7495: C. Goldschmeding. Opl. 1. Pc4:
dreigt 2. Dcóft. 1. Pe4 faalt door 1
Kd4: en 1. Pe8 door 1Pd4:!
Van deze drie zond ons de goede op
lossing F. Pijls, Maastricht.
Van nos. 7494 on 7495 P. M. Dekker, Rot
terdam; J. Dickhaut, Nijmegen; Paul
Raschdorf, Hannover.
Van no. 7494 John Auping, Joppe; A.
J M. Buiteman, Utrecht; W. H. Haring,
Schipluiden; W. A. Snellen, Oisterwiik.
NAGEKOMEN OPLOSSINGEN
Van no. 7491 J. Dickhaut. Nijmegen.
Van no. 7492 Joh. Konings, Oudenbosch.
DAME-INDISCHE PARTIJ
Wit Uhlmann. Zwart: Smyslov
Aljechin-Gedenktoemooi, Moskou 1956.
(overgenomen uit Schach-Echo.)
1. d2d4 Pg8—f6; 2. c2—c4 e7—e6; 3.
Pgl—f3 b7b6; 4. g2—g3 Lc8—a6!?; 5.
b2b3 d7d5; 6. Lfl—g2 Lf8—b4f, 6
dc4: zou tot pijnlijk gevolg hebben: 7. Pe5!
7 Pf3d2 c7c5; 8. d4Xc5 Lb4Xc5; 9 Lel
b2 0—0; 10. 0—0 Pb8c6; 11. Pbl—c3
Ta3c8; 12. c4Xd5. Dat een sterke speler
als Uhlmann zijn tegenstander zodanig
tegemoet komt valt te verwonderen. De
diagonaal van La6 en ook de e lijn openen
en dit zonder tegenkansen is moeilijk te
begrijpen; 12e6Xd5; 13. Pc3—a4 Pc6
d4! Een zet van buitengewone kracht.
De voorlopige dreiging is Pe2:t- Daaren
boven dreigt een beklagenswaardige te
rugtocht; 14. Pa4-r-«3 Dd8e7. Ogenschijn
lijk kan het punt e2 slechts gedekt wor
den door: 15. Tfl—el Pd4—c2! Deze zet
hing reeds in de lucht na 13Pd4 en
wordt nu van een dodelijke kracht. De
zeer mooie hoofdvariant is: 16. Dc2: Lf2:t!
17. Kf2: Pg4t 18 Kgl De3t gevolgd door
stikmat; 16. Tel—fl Pc2Xal; 17. Dal: Tfd8,
18. Lf3 La3. Wit geeft de partij op.
Men kan tegen Smyslov niet de kwali
teit achterstaan.
No. 3043. 5 januari 1957.
Redacteur: G. J. A. VAN DAM,
Vossiusstraat 18, Amsterdam-Z.
OPLOSSINGEN VAN
MR. BLANKENAARS' PROBLEMEN.
No.3459. De stand was: Zw. 4, 7, 12
14, 19, 24, 29, 30, 34. D. 10, D. 18. Wit
15, 26—28, 31, 32, 38, 39, 43, 47, 49,
D. 50. Wit wint door 3833, 39-33, 27
—21, 47—41, 28—23, 43—39, 49x38, 50x9,
slaande over 33, 12, 14, 30, 29, 13. In
dien hier geslagen werd over de zwarte
schijf op 37 zou zwart eenvoudig remise
forceren door, na 15x4, te vervolgen met
13—18!, 4x22, de beste, en 24—30. 30—
35, 3540 of 2934. Nu volgt na 50x9,
4x13, 15x4, waarmede het volgende zeer
leerzame eindspel is ontstaan.
Eindspel: Zw. 7, 13, 24, 37. Wit 21,
26, D. 4. Zwart aan zet, wit wint.
Zwart 1319, gedw. Wit 410, 24
29 gedw., 10x41!, 29—33, gedw., 21—17!!
De enige winnende zet. Zwart heeft
thans 4 antwoorden, nl. 711, 712, 33
—38 en 33—39.
Nr. 7503
A. AKERBLOM, Zweden
2e prijs B.C.F.-toernooi no. 81, 1955
Mat in drie zetten
Nr. 7504
J. HARING, Den Haag
Eerste plaatsing
Mat in t w e e zetten.
Op 3338 volgt verrassend 4132,
38x27, 26—21!, 27x16, 17—11 en de rest
is een kwestie van techniek door 712
(de beste). 11—6, 12—18, 6—1, 18—22,
en 123 wint.
Op 3339 komt een ander verrassend
offer met 1711! 7x16, gevolgd door 41
28, 3943, 2832 wint, onverschillig
waar zwart dam haalt, op tempo.
Op 712, wit 17x8, 3339 gedw. (op
3333 offert wit wederom dam 41 en
schijf 26 met winst), 4128, 3943
gedw., en nu 82! Uit! Damhalen op
48 gaat niet door 2837, en op 4349
komt 2621 en 2811 wint.
Op 111 volgt tenslotte een instruc
tieve tric-trac-winst door 17x6, 3339
gedw., 4132, 3944, 3249, 44—50,
262i, 5045 gedw., 2117, 4523
of?, 49—40!, 23x45, 6—1, 45—50 en 1—6
wint.
No. 3460. De stand was: Zw. 10, 11,
14, 19, 20, 23, 45, D. 2. Wit 12, 21, 26,
32—34, 40, D. 48. Hier wint wit geestig
door 21—17, 3429!, een leuk moment,
48x36, 33—29, 32—28, 12—7!!; een wel
zeer vernuftige en originele zet! Slaat
zwart nu 2x11, dan wint wit door 36
27 en 26x6, want zwart komt met zijn
overblijvende 3 schijven te laat om de
lijn 145 te kunnen passeren. Slaat
zwart 2x16 dan wint wit door 2621
en 36x42! in een klassiek eindspelletje
door zw. 14—19 gedw., 1215, op 32
37 gevolgd door 1510 en op 1923 ge
volgd door 1520, en 2014 op 3237
0f 2042 op 2338. Met een kleine wij
ziging zou dit een volmaakt „notedopje
kunnen worden.
No. 3461. De stand was: Zw. 3, 7, 14,
17, 21, 22, D. 43. Wit 13, 15, 23, 28, 29,
33, 40, D. 42. Wit wint door 15—10.
(Ook thans is naar het materiaal en
naar het thema gezien een perfect
.notedopje" ontstaan). Wit vervolgt nu
met 13—9. 23—18! 28—22, en dan de
totaal onverwachte ontknoping met de
niet vermoede krachtzet: 4248!!, waaJ-
mede een soort „Laocoon-stand" wordt
geformeerd.
Op 4349 wint wit door 48x2 cn 29
24. Op 3944 wint wit door 48x2 en
daarna 211 of elke andere zet, wit
40—34. Zwarts beste antwoord is nog
1419. maar dan volgt éérst 2329 en
vervolgens 4034 met 48x35 (over 43,
28, 7. 13 en 30), Het. nu volgende eind
spelletje is eveneens gewonnen. Zwart
510 gedw.. 35—19. 10—15. 19—32!,
21—26, 32—37. 15—20, 37—42, 20—25,
4248. Klassiek.
Van verschillende lezers ontving ik
enthousiaste brieven over deze serie
fraaie vraagstukken. Men toonde zich
met dit „Kerstmenu" best tevreden. Hoe
kon het ook anders met een „kok" als
wijlen deze grootmeester. Voor de mij
eveneens toegezonden goede wensen
voor het nieuwe jaar betuig ik gaarne
mijn
dat 1957 alle lezers, oplossers en pro-
blemisten alles moge brengen dat zij
ervan verwachten.
Wat deze damrubriek betreft zal ik
er naar blijven streven deze zo interes
sant, actueel en leerzaam mogelijk te
houden. Dit zal des te beter gelukken
naar mate de lezers mij zoveel mede
werking verlenen door toezending van
mooie partijfragmenten, spelstudies,
lokzetten, eindspelen, problemen enz.,
zodat de rubriek, evenals in het thans
achter ons liggende jaar. een zo veel
zijdig mogelijk beeld geeft van al dat
gene wat in de damwereld omgaat.
Op veler verzoek zal ik doorgaan van
tijd tot tijd nog enige van de groten
deels vergeten of onbekende composi
ties van mr. Blankenaar, én van andere
vroegere top-spelers en problemisten, te
publiceren. Terecht ziet men in, dat wat
in het verleden werd gewrocht zeker
niet behoeft onder te doen voor dat van
onze hedendaagse tijd, al verschilden
stijl en opvattingen dan ook van die
van tegenwoordig.
Daarom bij de aanvang van het nieuwe
jaar nog een drietal prachtige vraag
stukken uit de oude tijd, eveneens van
wijlen mr. C. Blankenaar, ter ontleding.
No. 3464.
uÊA sy&J
W
Stand: Zw. 8, 12, 17-19, 21, 24, 40,
D. 7. Wit 28, 30, 32, 34, 37, 39, 49, D. 45.
Wit speelt en wint. Naspel uitwerken.
No. 3465.
m
i||
WM.
w
„Ecce Magi ab Oriente vcnerunt"
..Ziet, kwamen er Wüzen uit het Oos
ten"
Aldus verhaalt het evangelie naar
Mattheus.
Geen der drie overige evangelis
ten maakt melding van dit merkwaar
dige bezoek uit het heidendom.
Er is geen sprake van drie. Dat er
drie waren, heeft men afgeleid uit de
drie geschenken: goud. wierook en
mirre.
Veel minder heeft, de evangelist het
over koningen. In de Griekse taal
worden zij „Magiërs" genoemd. Wat
zijn magiërs? Koningen-der-weten
schap misschien, die de loop der sterren
begluurden. Aan het Hof te Babel
hechtte men geloof aan hun uitspra
ken. Meen maar niet. dat men daar
een oorlog begon of enig belangrijk
werk ter hand nam. zonder van tevo
ren de wichelaars geraadpleegd te
hebben. Trouwens, wie bekend is met
de maaltijd van de laatste koning der
Chaldeeën. Bel-sjar-oesoer (zo heette
hij volgens de spijkeropschriftcn; „Bel,
bescherm de Koning"), weet, dat deze
Vorst tal van ..magiërs" in zijn dienst
had. Dit. geloof. liever: dit bijgeloof,
dat de stand der sterren de loop der
aardse gebeurtenissen zou beheersen,
was eveneens onder Grieken en Romei
nen verbreid. Zelfs in onze „verlichte"
eeuw zijn er ontelbaren. die menen,
dat hun lot „in de sterren geschre
ven" staat. Naar gelang iemand on
der een ander teken van de dierenriem
wordt geboren, zal ook zijn levensloop
anders zijn.
Het simpele feit: „Ziet, kwamen er
Wijzen uit het Oosten" heeft aanlei
ding gegeven tot veelvuldige afbeel
dingen in schrifturen, schilderkunst
enz., die door bijna geen andere bij
belplaats worden overtroffen.
De H. Kerk wijzigt er de Canon voor.
Dat. gebeurt niet veel. hoogstens op
een vijftal der allervoornaamste fees
ten gedurende het laar. De daa-van
Driekoningen, Epifanie, heet: dies sa-
cratissimus: allerheiligste dag.
Schilders van wereldnaam hebben
zich door de Driekoningen laten inspi
reren. Wij noemen Memling, in zijn
„Zeven Vreugden van Maria" Geert-
gen tot St.-Jans. Jeroen Bosch. Troost
Rogier v. d. Weijden. Rembrandt (ets)
e.a., om van de oud-christelijke kunst
niet eens te reppen. In deze laatste
dragen de koningen geen koninklijk
ornaat. Het koninklijk ornaat ver
schijnt pas vanaf de VlIIe eeuw en
steunt wel op een tekst uit het Oude
Testament: „Reges Tharsis.. De Ko
ningen van Tharsis en van de eilan
den zullen geschenken aanbieden: de
koningen van Arabië en van Saba ga
ven aanDrengen". Saba is Ethiopië;
één der koningen wordt dan ook met
een donkere gelaatskleur afgebeeld:
hij heet Caspar. Hem vergezellen
Melchior en Balthazar.
De H. Kerk. die de geloofswaarhe
den gaarne zo duidelijk mogelijk voor
stelt, „dramatiseerde" de Epifanie
als volgt (naar dr. C, v. d. Graft in:
Elseviers Geïllustr. Maandschr.. 1913)
..Het kerkkoor zong als inleiding Reges
Tharsis enz. Nauwelijks waren deze
tonen weggestorven, of door de hoofd
ingang kwamen drie geestelijken bin
nen gekleed in zijden gewaden, met
gouden kronen op het hoofd en gou
den bekers in de hand. Langzaam en
plechtig, onder het zingen van een La
tijns gezang, schrijden zij naar het
koor. De ster. die aan een koord hangt
gaat hun daarbij vooraf. In het koor
aangekomen, heffen zij een voor een
hun geschenk omhoog om het. aan de
gelovigen te tonen. Ze gaan in het mid
den van het koor staan. Eén van hen
wijst op de aan een koord hangende
ster en zingt met duidelijke stem in
het Latijn: „Dit is het teken van de
grote Koning". Dan schrijden zij. on
der gezang, van het midden van het
koor naar het hoofdaltaar en brengen
daar hun offers door het neerleggen
van de gouden bekers. Waarschijnlijk
werden Christus en Maria hierbij voor
gesteld door een beeld °P het hoogal
taar. Terstond hierna heft een kna
penkoor het lied van Christus' geboorte
aan. De koningen trekken zich terug
in de sacristie. Bij de vertoning in de
Nieuwe Kerk te Delft (1498). kwamen
de koningen zelfs te paard, elk met
zijn gevolg, door verschillende kerk
deuren binnenrijden. Ook werd het
spel wel uitgebreid door het optreden
van Herodes. Deze zat. dan op een
troon, waarvoor de koningen, onder
weg na.ar de kribbe, halt maakten.
Herodes vraagt dan naar het doel van
hun tocht. Hij roept zijn schriftgeleer
den bijeen en alles wordt voorgesteld
overeenkomstig het bijbelverhaal. Te
Utrecht en Amsterdam werd van dit
mysteriespel (ministerium is kerk
dienst) veel werk gemaakt. Te Dor
drecht vertoonden de rederijkers op
Driekoningendag een wagenspel (dus
op wagens)".
Het gewone volk vierde het populai
re feest oudtijds naar eigen trant.
De „arme luden" ontvingen brood en
bier tot „hun Coninxfeeste". De school
kinderen hoefden niet naar school
nog in onze jonge jaren moest de
zesde januari altijd gevierd worden als
zondag en kregen we een extra-tje
het zogenaamde „Coninxgelt". Hoog
en laag. van de Prins van Oranje
tot de armste dagloner toe. deed mee
aan het, spel van het „coninxbrood".
het brood, dat ergens een boon bevat
te. Wie die boon ten deel viel. was
de koning van het feest, koos zich
een koningin en werd dan plechtig in
gehuldigd. onder luide bijval der overi
ge gasten! Hun tronen" werden in de
hoogte getild, waarbij de zot of nar
moest toezien dat niemand tekort
schoot, anders kreeg hij een zwarte
veeg over zijn gezicht. „Vivat de Ko
ning drinkt" was gewoonlijk het sein
voor het heffen van het glas.
Uit het dagboek van Gerrit de Veer
weten we wat er tijdens de merk
waardige tocht naar Nova Zembla
(plm. 1595) gebeurde naar aanleiding
van dit feest.
De Veer schrijft: „So wierd men
denckende. dattet drie Coningen avont
was, ende begeerde aen den Schipper
datmen ons eens wat vermaecken sou
den". Zo t\oo" in het Noorden waren de
heiligen waarschijnlijk nog nooit her
dacht op „dertienendach". de laatste
dag van het oud-Germaanse midwin
terfeest! Wij speelden Coninxken,
daertoe wij +wee ponds meels hadden,
daervan backten wij pankoecken met
olije ende ievden elck een wittebroods
beschuyt in, die wij in de wijn
sopten ende, lieten ons duncken,
dat wij in ons vaderlandt ende bij ons
vrienden waren, soo wel waeren wij
daermede vermaeckt alsof wij thuvs
een heerlijcke maeltijdt ghehadt had
den ende soo wel smaeckte het ons".
Maar., daar hebben we ons lelijk
verschreven! Immers we hadden het
over de herdenking van „heiligen".
Kijk. daarvan mocht geen sprake we
zen in een volksgemeenschap, „die
't Pausdom versaeet" had. Aan zulke
„godtloosheden" deed ook het kaars
je-springen op Driekoningen denken.
De jonkheid sprong over die branden
de kaarsjes heen onder het aanheffen
van een versje:
„Koningskaarsje
Lik m'n laarsje!
Koningskaarsje beentje!
Al wie daar niet over en kan
Die gooi ik met 'n steentje!"
Wagenaar bericht: „De Kaarsenmaa-
kers plagten op Driekoningenavond
aan hunne kalanten (klanten) Ko-
ningskaarsiés te verecren of te ver-
koopen".
Dit, alles was de Protestantse over
heid volstrekt niet naar de zin. Het
heette, dat er door al dat gespring
brand kon ontsi-.. i.i Nu. dat was nog
70 v'- met. nnsr de aap zat toch
iets dieper in de mouw: „Het was
geloofshaat die de mensen dreef" stelt
dr. v. d. Graft (t.a.p.). In 1661 kwam
het verh^a suoerstitieüse (bijge
lovige) koninckx-kaersjes te maken en
die uit te>deelen". De Amsterdamse
magistraat benaaïde anno 1714 „dat
niemand der Kaarssemakers zal ver
mogen op drie Koning avond en op
drie Koningen Da? te verkoooen eenige
Koningskaarsiens". Of er toen ner
gens meer gezongen is:
„Kaarsies. kaarsies, drie aan een,
Snrinsen wij er over heen.
Al wie daar niet over en kan,
Die en weet er niemendal van",
wagen we te betwijfelen.
Wij bet. nog even willen heb
ben over het zingen met dc ster
onder het aanheffen van het „starre-
gesangh:"
„Hier treden we. Heere. met onze
Steere
Wij zoeken Heer Jezus, wi.1 hadden
Hem geere.
Wij klopten al aan Herodes zijn deur.
Herodes. de koning, kwam zei
vers veur".
Stii-i r"-"uveis heeft het erover in
zijn Kerstekind. De jeugd beneden de
Moerdijk heeft de ..ster" langer in
ere gehouden dan die uit het noorden.
Maar ook hier trad de Overheid tus
senbeide. verbiedende om in 't Den
Bosch van 1745 „op den dag van de
soogenaamde Driekoningen met geïl
lumineerde starren of andersints langs
de straaten te gaan singen of bede
len".
Tot slot vermelden we nog. dat nie
mand minder dan de onsterfelijke
■Shakespeare geïnspireerd werd door
Driekoningenavond in zijn blijspel!
„Twelfth night".
En dat de relieken der heilige Drie
koningen bewaard worden in de Dom
van Keulen. Dikwijls wordt daar „der
Reliquienschrein der H. Drei Könige"
ter verering uitgesteld. Wie de Dom
bezoekt, zal dit schrijn zeker niet
overslaan, deels om er te bidden voor
de bekering der heidenen, deels om dit
kostbare werk van Romaanse edel
smeedkunst te bewonderen.
Stand: Zw. 3, 7, 8, 14. 17, 19, 20, 24,
29. D. 44. Wit 23, 30—33, 35—37, 39, 50.
Wit sp. en w. Naspel uitedten.
No. 3466.
7rr/T/- s/s///.
Stand: Zw. 11, 14, 15, 20, 24, 34, D. 30,
D. 40. Wit 8, 9, 13, 23, 28, 32, 36. D. 33.
Wit sp. en w. Naspel uitwerken.
De liefhebbers zullen ongetwijfeld ook
bij deze composities weer genieten van
de vindingrijkheid en het vernuft, die
uit deze afwikkelingen spreken.
Op zekere winter-namiddag zo ver
telt een Engelse natuurvriend zag
ik op een vensterbank van mijn land
huisje een grote vogel zitten. Z'n kop
was blauwachtig grijs. Er waren witte
vlekken aan weerszijden van de hals.
En de snavel was lichtgeel. Aha. dacht
ik, een woudduif. Ik deed een paar
stapjes naar voren maar het dier
bewoog zich niet. Blijkbaar was het
te verkleumd, of te uitgehongerd, om
zelfs voor een mens op de vleugels
te gaan. Ik liet het stil zitten en zette
'n bakje met water ondeT het kozijn
neer en daarnaast 'n schoteltje met vo
gelzaad. want. dat wist ik wel. woud
duiven zijn dol op zaden en graan
korrels zé halen zelfs de zaden tussen
de uiteenstaande schubben van de den-
appels weg!
Deze kleine dienst scheen de duif
nogal aardig te vinden. Het dier be
gon te drinken en te pikken, zette z'n
veren op en maakte zich gereed om
te gaan slapen. Het begon al donker
t°É worden ook. Nu. dacht ik. het zal
mij benieuwen wat dat wordt.
De volgende morgen was de duif weg
maar in de namiddag kwam ze weer
naar het raamkozijn. Ik zorgde vooi-
eten en drinken en was erg bli.i de
vogel van de hongerdood gered te heb
ben. Want ze zeggen wel: ze pikken
de zaden uit de akkers, maar daar
staat tegenover, dat ze heel wat za
den van onkruid opeten ook!
Dit spelletje ging verschillende da
gen door De dagen werden weken.
En op 'n goeie dag werd ik verwel
komd met. 'n hartelijk gemeend: roe
koekoe. koekoe! Wel viermaal achter
elkaar! Tegelijkertijd klapte de vogel
met de vleugels. Intussen had de win
ter plaats gemaakt voor het voorjaar.
Sneeuwklokjes luidden met. hun blanke
belletjes de lente in. Ik kon 's nachts
het raam van m'n slaapkamer al open
laten. Eens werd ik 's morgens wak
ker en., daar zat m'n duif op 'n buis
van de waterleiding het diertje meen
de zeker, dat 't 'n tak was? Nu, dat
ging wel wat erg ver en ik zette het
terug op de vensterbank. Maar o wee!
als ik 's avonds vergeten had voer in
het bakje te doen! Dan kwam „Co-
lumba" zo had ik de duif genoemd
op de rand van m'n bed zitten te
mopperen, misschien zelfs wel te schel
den en dat duurde net zo lang. tot
ik het bakje gevuld had.
In april kwamen ze., met z'n tweeën
aanzetten. Strooiden takjes van spar
ren. dennen en noem maar op over de
vloer van m'n slaapkamer en maakten
zeker aanstalten om 'n nest te gaan
bouwen? Het had mij niet zoveel kun
nen schelen maar het dienstmeisje
onthulde, dat 'n slaapkamer nu een
maal geen broedplaats voor wilde dui
ven is. En., daar had ze gelijk in.
We brachten de vogels aan 't ver
stand. dat hun piannen ons wat te ver
gingen en na die tijd hebben we ze
niet meer weergezien. Wel nestelde
er eind april 'n duivenpaar in 'n top
van 'n boom recht tegenover het land
huisje. Maar of het mijn paartje ge
weest is. zou ik heus n-iet durven
zeggen.
Het aantal moeilijkheden dat aan het
onderstaande spel vast zit is zó groot, dat
toen het in de praktijk voorkwam de spe
lers er langdurig over spraken, hoe alles
feitelijk had moeten gaan.
Vooral voor sterke spelers is dit spel
hoogst belangwekkend:
B 9 8 5 4
9H63
ÓV8
B 8 2
A V 7 2
u
H 3
A 10 9 8
7 5
n
4
H 9 5 4 3
10 5 3
H 9 7 6 4
10 6
CVB152
b A B 10 2
•f* A V
Zuid gever NZ kwetsbaar. Zuid opende
1 harten west paste, noord bood 1 schop
pen; dit bod is niet zo geslaagd, daar met
een dergelijk zwak spel 2 harten de part
ner minder illusies geeft. Oost paste, zuid
bood 2 ruiten, noord 2 harten en zuid
toen 4 harten wat wel erg brutaal was
West doubleerde.
West kwam uit met klaveren 3, in noord
de 2 en het eerste probleem ontstond voot
oost; moest hij de 9 of de heer bijspelen?
West had wellicht in dit geval om zijn
partner de situatie duidelijk te maken,
beter met klaver 10 kunnen uitkomen
Hoe het zij, oost dacht dat west onder de
vrouw uitgekomen was en speelde de kla
verheer. zuid nam het aas.
Hierna nam zuid klavervrouw en trok
een kleine harten na; west wilde niet di
rect het aas nemen, daar hij dan maar een
slag in harten krijgt. Hij speelde dus de
8 en noord maakte hartenheer. Op klave-
renboer van noord kon zuid nu een ver
liezende schoppen weggooien. Zuid nam
aan dat west de rest van de troeven zou
hebben en bleef daarom verder van troef
af. Hij liet uit noord ruitenvrouw spelen,
oost ruitenheer en zuid ruitenaas. Ver
volgens nam zuid ruitenboer en toen de
ruiten 7 bij west viel. ging zuid eens na
denken.
Zou zuid nu ruiten tien gespeeld hebben,
dan kan west introeven met harten 9 en
dan troefaas en troef terugspelen: zuid
verliest dan nog de ruiten 2 alsmede een
schoppenslag d.w.z. zuid gaat dan één
down.
Terecht trok zuid dan ook niet ruiten
10, doch de 2 na. welke west vóór troefde
met harten 9 Nu baat bet west niet meer
of hij hartenaas en harten naspeelt, want
zuids ruiten 10 is vrij.
West maakte de fout, schoppenaas en
weer schoppen te spelen; zuid troefde in.
speelde hartenvrouw na die west nam
West kon wel weer schoppen spelen, doch
zuid troefde af. haalde de laatste troef en
maakte nog ruiten tien en het contract
West had, toen hij de ruiten 2 met har
ten 9 had ingetroefd. een kleine schop
pen moeten spelen Oost maakte de heer
en speelt ruiten waardoor west nog
harten tien en aas had kunnen maken, voor
één down. Dit moeilijke tegenspel is met
gesloten kaarten zeer lastig. Had u hel
gevonden?
MIMIH.
Anno Domini 1957. In het jaar on-
zes Heren 1957.
We zouden kunnen schrijven: 5 ja
nuari 1957 N.S. Nederlandse Spoorwe
gen? Neen! „Nieuwe Stijl".
„Bestaat er dan ook 'n O.S.. 'n oude
stijl?" Inderd tad oude stijl en nieuwe
stijl schelen tien dagen, zodat de vijfde
P'S- 6e vijftiende oktober N.S.
is. Stiil kan blijkbaar, nog een andere
betekenis hebben dan het woord heeft
in bouwstijl, dat is geen stijl, deur-
su.ll enz. Hier betekent 't: stelsel van
tijdrekening.
De zaak zit zo:
Onder Julius Caesar berekende de
sterrenkundige Sosigercj de duur van
't jaar op 365 en een kwart dag. Om de
vier jaar moest 'n schrikkeljaar wor
den ingelast dat dan. uiteraard, 366
dal?nM»J want wat is een kwart
dag? Men rekende: 365 dagen.
~eze berekening: 'n jaar van 365
fen om de vier jaar 'n schrikkel
jaar. was. weliswaar, 'n hele stap
vooruit. maar gaf aanleiding tot on-
nauwkeurigheden. Het jaar. duurt niet
36a een kwart dag. het duurt elf minu
ten korter. De Juliaanse kalender raak-
to achter bij de ware tijd. Per eeuw
100 x 11 minuten is 1100 minuten, rond
1° uur of drie kwart dag. Tijdens paus
Gregorius XIII was deze achterstand
opgelopen tot rond tien dagen (Deze
Paus regeerde van 1573—1585). De H.
Vader liet nu op 4 oktober terstond
15 oktober volgen. Hij verving dus de
Juliaanse kalender de O.S. door de
Gregoriaanse de N.S. (1582). en heeft
op deze wijze zijn naam vereeuwigd.
Voortaan zou 'n eeuwjaar geen schrik-
IroHaar meer zijn maar in 1600. 2000.
2400, wel. Wie nu denkt, dat deze re
geling door iedere zinnige mens met
beide handen zou worden aanvaard
ook ai heeft zelfs de Gregoriaanse
1.--,1 r' - ver,j;.j
zich. De katholieke landen volgden,
uiteraard de Paus, de niet-kathoHeke
volgden pas in de loop der 18e eeuw:
Rusland Finland, de Balkan en Turkije
eerst in de 20e, Hier te lande sprong
men in 1700 van 18 februari op 1
moort. no veel verzet, want. vermeldt
nrof G v. d. Bergh, „men meende
dat het leven nu 10 dagen korter zo*
duren, aangezien de datum van de doof
nu zoveel eerder 7011 aanbreken".
