-■
van Nederlandse scheepsbouw
24 uur aan boord
van Statendam
H. A. L.
De vloot van de
Verkenning door
Zestig jaar
scheepvaart
geschiedenis
P EN SCHIP LIJKT op een
vrouw" zegt de zeeman. Hij
bedoelt ermee, dat ze hem dier
baar is, dat ze mooi is en boven
dien grillig. Toen we de eerste
stappen op de Statendam zetten,
moesten we even aan deze ver
gelijking denken, maar om een
andere reden. We vonden onmid
dellijk een kenmerk terug, dat
men ook nogal eens aan de vrouw
toeschrijft: Het duurt lang voor
dat je haar leert kennen.
De uitgestrektheid van haar
negen dekken, de oneindigheid
van haar gangen, waarachter zich
de 407 hutten verbergen. We ver
onderstelden, dat het veel tijd zou
vragen voordat we er de weg
zouden weten.
De intimiteit van haar salons
en de gulheid van haar bars. We
meenden, dat het vele ogenblik
ken zou vragen, voordat we iets
van hun sfeer zouden begrijpen.
Snel vertrouwd
Het promenadedek
ze iets van doen heeft met het
water. Er zit beweging in en dat
is een eigenschap van het goede
eerlijke schip. Eerlijk als het ma
nilla, het hout en het staal, waar
ze van gemaakt is. Ze zal 'n goede
ambassadrice zijn voor de Ne
derlandse scheepsbouw.
Een geschoold analist kan er allerlei waardevolle
gegevens uit halen
Efficiency
T") E Atlantische Oceaan draagt
binnenkort weer een stoom
schip „Statendam" op zijn golven.
Sinds 1939 heeft de zee een schip
met die naam niet meer gezien.
Thans gaat het vierde geslacht,
dat in forse letters „Statendam"
op zijn boeg heeft staan, in de
vaart. Drie naamgenoten gingen
deze zeestomer vooraf. Samen
omspannen zij een bewogen tijd
vak in de scheepvaart van bijna
zestig jaar.
V.S. lieten het er niet bij zitten
Geen vlaggeschip dit keer. Noch
van de Nederlandse koopvaardij
vloot, noch van de H.A.L. De
„Nieuw Amsterdam" is nog altijd
royaal duizend ton groter dan
deze 24.000 tonner. Niettemin is
het een trots schip, fraai van lijn.
De oceanen zullen dit schip, als
het met een 21-mijls vaart door
het water snijdt, herkennen als
een produkt, dat met de liefde en
de kennis van de vakman tot
stand kwam. De zee en de wind
dragen de vierde „Statendam"
naar een goed verschiet.
t&jSvJ&sSSt,
-V
Ambassadrice
reeds, gaat de horizont omhoog en
omlaag. Dit uitzicht kan wel fnuikend
werken op de magen van deze passa
giers. „Maar dan doen ze de gordijnen
maar dicht", merkte hij op.
Overigens heeft men alles in het
werk gesteld om de eetlust te stimu
leren. Vooral van de verlichting heeft
men een geraffineerd gebruik ge
maakt. De spijzen zien er nog sma
kelijker uit dan onder een normale
belichting. Dit is het werk geweest
van een aantal specialisten, die ver
schillende kleuren hebben gemengd.
In alle zalen en rooms gloeit een
zacht licht, dat ook bijvoorbeeld de
teint van de vrouwelijke passagiers
geen kwaad doet. Voor het kabelnet
was meer dan 250 kilometer leiding
nodig.
De Ocean Bar maakt een goede
kans om een bloeiend middelpunt te
worden van het schip. Met veel goede
smaak heeft men deze gelegenheid
voor het late uur ingericht. Grappige
cartoons sluiten aan beide kanten de
ruimte af. Het kan op êen bepaald
ogenblik goed zijn om naar een dwaas
getekend olifantje te kijken, dat
voor een olifant bijzonder ongebrui
kelijke bewegingen maakt.
HET ONVERWACHTE is gebeurd.
In nog geen 24 uur heeft het
schip ons op ons gemak gesteld.
De Statendam maakt zichzelf snel
vertrouwd. Ondanks het labyrint van
de trappenhuizen, die 22 meter hoog
zijn, ondanks ook de grote verschei
denheid van stemmingen in de zalen
en ruimten, hetgeen juist op de duur
de eentonigheid tegenwerkt en de
passagiers telkens de illusie geeft er
gens anders te zijn.
Dit schip is gemaakt voor de toe-
NIETTEMIN HEBBEN we in de n n r
bijna 24 uur die ons tijdens de eetzaal voor de toeristenklasse. Zij biedt plaats aan o30 gasten. De ontwerper Joost
officiële proeftocht ter beschik- Schuil uit Rotterdam heeft het geheel in zeer lichte tinten gehouden.
king stonden een poging gedaan om theater van de Statendam werd tevens geschikt gemaakt voor de katholieke en
protestantse kerkdiensten. Het altaar bevindt zich op het podium. Het is een ontwerp
de nieuwe oceaanstomer te door
gronden. Bereidwillig hebben we
daartoe 'onze nachtrust een etmaal vnn de Dordtse kunstenaar A. Winkel. Er is plaats voor 340 personen.
verschoven. Toen we het tiende ap
partement bezichtigd hadden, waren
we er van overtuigd, dat we moesten
falen. De Statendam is namelijk geen
drijvend hotel, zoals men bij voor
komende gelegenheden passagiers
schepen zo graag betitelt, maar een
complete stad. Gewoonlijk wordt het
interieur bepaald door een gedachte
en dragen alle salons en vertrekken
eenzelfde stempel.
Bij de Statendam is dit beslist niet
het geval. Vijf architecten hebben er
met hun eigen ideeën aan gebouwd
en veertig, uiteraard zeer zelfstandig
denkende kunstenaars werkten eraan
mee. Wanneer men van het ene ver
trek in het volgende stapt, komt men
gewoon in een ander huis met weer
een geheel eigen sfeer. Lichte en
speelse ruimten, waar druk met
nylon-draad werd gewerkt en de
groene planten zo maar uit het dek
schijnen te groeien, worden afgewis
seld met bijvoorbeeld een rooksalon,
waar een haast middeleeuwse rust
werd gecreëerd. Natuurlijk heeft ook
op de overige schepen elke salon een
interieur, aangepast aan zijn bestem
ming, maar nooit zagen we op een
Nederlands schip dergelijke essentiële
verschillen op het gebied van de in
richting.
WE HEBBEN ONS beperkt tot de
toeristenklasse, waarvoor de
zalen op het promenadedek zijn
gelegen. Alsof we een reis van weken
tegemoet gingen door een vervelend
stuk zee, zijn we gewoon maar ergens
rustig gaan zitten en we hebben ge
probeerd ons voor te stellen, hoe het
ons zou bevallen om in deze omge
ving een zeereis lang te moeten ver
delen tussen een goed glas in de
Ocean Bar, een boek in de leeszaal
en een gesprek met een Amerikaanse
tafelgenoot in de eetzaal.
DE STOELEN zijn gemakkelijk in
de leeszaal en de bekleding van
oud-rose met grijs stemt de be
zoeker bepaald rustig. We vonden in
de uitgebreide boekenkasten iets van
Woodhouse „Ring for Jeeve" en we
zijn er in gaan lezen. Als de steward
ons niet, ongebeid, was komen waar
schuwen voor de koffie, waren we
misschien nooit verder gekomen dan
de leeszaal. Niet alleen door de
schrijfkunst van Woodhouse, maar
mede dank zij het rustige rose en
grijs. Zelfs de figuratieve vogels, die
op de bladen van de tafels fladderen
leiden niet af. Het is een van de
weinige rooms, die het zonder wand
decoraties moesten stellen.
We zeiden het reeds. De sta- l>e kutten in de toeristenklasse zullen zelfs de meest verwende reiziger tevreden stellen. Zij zijn in lichte kleuren gehouden en
Hen van alle comfort. Elke hut heeft een bad of een douche en een toilet. Met lampen is men ook niet zuinig geweest. De k"
tendam ligt stevig op het water, worden indirect verlicht, wanneer de deur geopend wordt.
maar gelukkig laat ze merken dat een staande k"st< die tevens als schrijftafel dienst kan doen. Voorts bevindt zich in de ruime hut een kaptafel, een telel0""
een fan en een thermostaat, die de bewoner in slaat stelt zelf de temperatuur te regelen.
Met man en macht heeft de
Holland-Amerika Lijn na de oor
log de uitbouw en de vernieu
wing van haar vloot aangepakt.
In 1951 en '52 werden achtereen
volgens de „Ryndam" en de
„Maasdam" in dienst gesteld.
Thans gaat de „Statendam" de
vaart in en over drie jaar hoopt
men het nieuwe vlaggeschip van
de lijn, de „Rotterdam", die
38.000 ton gaat meten, gereed te
hebben.
De „Statendam" meegerekend
beschikt deze rederij thans over
een vloot van zes passagiers
schepen en 28 vrachtschepen met
een totale tonnage van 350.000
ton.
luchtfotografie
De eetzaal is groot, Er is hier ken
nelijk gestreefd naar een zo groot mo
gelijke efficiëntie, die nochtans de
appetit niet hindert. Onze buurman,
een bevaren gast, was wat bang voor
de mogelijke uitwerking van de grote
ramen op de passagiers met een voor
liefde voor zeeziekte. Het schip ligt
weliswaar voortreffelijk op het water,
maar bij een zeer geringe beweging
DE eerste „Statendam", die in 1898
in dienst werd genomen, heeft
twaalf jaar voor de Holland-
Amerika Lijn gevaren. Zij was des
tijds met haar 10.000 ton het vlagge
schip van de Nederlandse koopvaar
dijvloot en nam de elfde plaats in op
de wereldranglijst. Met dit schip
heeft de H.A.L. een begin gemaakt
met de zogenaamde toeristenreizen.
De eerste ging naar het Heilige Land
en de passagiers waren voornamelijk
Duitse pelgrims. Sindsdien vertrek
ken op geregelde tijden en speciaal in
de wintermaanden schepen van de
H.A.L. voor het maken van cruises.
(Van onze Londense correspondent)
„De historie leert ons, dat ontwa
peningsovereenkomsten zonder afdoen
de wederzijdse inspectie het oorlogs
gevaar slechts vergroten. Ik ben daar
om van mening, dat wij b(j de bestu
dering van het ontwapeningsvraagstuk
allereerst onze aandacht moeten rich
ten op het vraagstuk van de inspectie
en het rapporteren".
Aldus president Eisenhower tijdens
de conferentie der Grote Vier, die in
juli 1955 te Genève gehouden werd.
De president liet het niet bij beschou
wingen, doch bracht een concreet
voorstel ter tafel: Laten de grote mo
gendheden erin toestemmen hun grond
gebied door middel van verkenning uit
de lucht te doen inspecteren. De Rus
sen bleken hier weinig voor te voelen,
maar deden wel een tegenvoorstel:
belangrijke transportcentra als grote
verkeerswegen, havens, vliegvelden,
spoorwegknooppunten e.d. door inter
nationale inspectieteams te doen con
troleren. De Amerikanen achtten dit
systeem op zichzelf evenwel niet af
doende, al zagen zij hierin "wel een
bruikbare aanvulling op de fotogra
fische luchtverkenning, zoals door
Eisenhower voorgesteld.
In de vrije wereld werd Eisenho
wers idee in het algemeen zeer gunstig
onthaald, maar door velen werd toch
betwijfeld, of het technisch uitvoerbaar
was. De Verenigde Staten hebben nl.
een oppervlakte van bijna 8 miljoen
vierkante kilometer, de Sovjet-Unie, in
clusief Siberië, van 22.300.000 km2.
Zouden deze uitgestrekte gebieden nu
tot in de verste uithoeken vanuit de
lucht gefotografeerd kunnen worden
En zo ja, zouden de foto's dan wer-
keljjk kunnen openbaren, hoe het met
de bewapening van de aldus gefoto
grafeerde landen gesteld is
De Amerikanen hebben het er niet
bij laten zitten en zijn er door middel
van een zeer instructieve tentoonstel
ling op uit getrokken om de wereld
in te lichten omtrent het hoe en waar
om van fotografische luchtverkenning.
Dat de Londenaars het onderwerp èn
de wijze waarop het gepresenteerd
wordt op prijs stellen, blijkt uit het
aantal bezoekers: meer dan 30.000 in
een week tijd. De expositie wordt ge
houden in de Royal Exchange (de
Beurs), tegenover de Bank of England,
dus midden in de City. Zij maakt
uiterst aanschouwelijk duidelijk hoe
het door Eisenhower voorgestelde sys
teem werkt.
Op bijgaande foto kan men zien wat
fotografische luchtverkenning vermag:
een strook, zich uitstrekkend van Los
Angeles tot New York 4400 km lang
en 790 km breed, kan door één enkele
straalbommenwerper, vliegend op een
hoogte van 13.000 meter, in minder
dan vier uur tijds gefotografeerd wor
den. Het vliegtuig is „bewapend" met
7 camera's, die, continu-werkend, het
landschap vanuit verschillende hoeken
fotograferen en op een filmband vast
leggen.
Een geschoold analist kan uit deze
foto's allerlei gegevens opdiepen? het
aantal huizen van een stad, door hoe
veel straatlantaarns zij bjj nacht ver
licht wordt, aard, omvang en capa
citeit van haar fabrieken, spoorweg
emplacementen, havens c.d„ waar
zich ondergrondse werkplaatsen bevin
den. Door middel van vergrotingen kan
men zelfs onderscheiden hoeveel men
sen er zich op straat bevinden en wat
voor soorten wasgoed er aan een was
lijn in de tuin van een bepaald huis
hangen. Alle geheimen van een aldus
gefotografeerde vliegbasis worden ont
sluierd, en experts kunnen precies na
gaan hoe groot de capaciteit is van
een basis, wat voor soort vliegtuigen
er van haar startbanen kunnen 0^-j'
gen, en waar zich ondergrondse br»
stoftanks of werkplaatsen bevinde
Concentraties van legereenhe®j
voertuigen en zware wapens bW
niet verborgen, ook al zijn ze ée s\
moufleerd. Men gebruikt een sp^Gji
soort film, die het in alle naWd1 Jj
groen aanwezige chlorophyl in *e(t
doet uitkomen. Zijn er evenwel tak
van de bomen gerukt en over
e.d. gelegd, dan komen zij op de
uit in grijsgroen.
Af
Experts kunnen met behulp van j
reoscopische instrumenten nauwkeuol..
de hoogte van heuvels, huizen, sch°
stenen, standbeelden, torens, of
diepte van uitgravingen bepalen- j)
Wat luchtfotografie vermag, blijkt
wat de Italiaanse luchtmacht reeds
wezen heeft: één enkel straalvliegL-
kan heel Italië, van Sicilië tot de
vlakte, in één uur tijds fotografe'^/
Sovjet-Rusland en de Verenigde
ten kunnen in enkele dagen tijds to p,
hun verste uithoeken verkend wor°
Dit alles klinkt ongelooflijk,
juist dat het mogelijk is wil de
toonstelling in de Royal Excha
bewijzen. Daarin is zij wonderwel
slaagd.
De 4de STATENDAM
De eerste „Statendam", die een
snelheid liep van 14 mijl, voer later
onder andere vlag en vond haar einde
bij een Italiaanse sloper.
TWAALF jaar later, dus in 1910,
bestelde de H.A.L. een tweede
„Statendam" bij een Ierse scheeps
bouwer in Belfast. Die tweede afle
vering was ineens drie keer groter
dan haar voorganger, een gevolg van
de technische revolutie en de veran
derde economische omstandigheden.
Het was de tijd van het emigranten-
vervoer naar Amerika. Duizenden
trokken naar het beloofde land en
deze mensen hadden een goedkoop
vervoer nodig. Deze „Statendam" kon
2500 landverhuizers derde klas ver
voeren, een ontzaglijk aantal. Thans
komt een schip van gelijke grootte
zeker niet boven de 1000 passagiers in
totaal. Natuurlijk was in die dagen
het comfort miniem.
Overigens heeft dit schip, dat de
zevende plaats op de wereldranglijst
zou hebben ingenomen, nooit onder
de H.A.L.-vlag gevaren. Tijdens de
bouw heeft de Britse admiraliteit in
1916 beslag gelegd op deze oceaan
reus. De Brittep voltooiden het schip
en brachten het onder de naam „Jus-
ticia" in de vaart.
In juli 1918 werd het in de Ierse zee
tussen een konvooi van 12 schepen,
uitgeschoten. Twaalf torpedo's waren
er voor nodig om het schip tot zinken
te brengen.
ONDANKS een schreeuwend tekort
aan scheepsruimte na de eerste
wereldoorlog heeft het een lange
tijd geduurd, voordat de derde „Sta
tendam", eveneens in Belfast in be
stelling gegeven, zijn maidentrip kon
maken. Financiële moeilijkheden
waren er verantwoordelijk voor, dat
er tien jaren verliepen, voordat in
1929 het schip bij Wilton Fijenoord
werd afgebouwd.
Opvallend is de verschuiving in de
klassenindeling. In tótaal bestond er
accommodatie voor 1600 passagiers,
maar er waren slechts 426 hutten voor
mensen, die van de goedkoopste klas
se gebruik wilden maken.
Het schip kon een speed maken van
19 mijl en voerde wederom de Ne
derlandse koopvaardijvloot aan. Op
de wereldranglijst nam het de veer
tiende plaats in. In 1939 werd het we
gens de oorlogstoestand opgelegd. In
de trieste meidagen van het daarop
volgende jaar, verwoestte een ver
schrikkelijke brand, veroorzaakt door
granaatvuur, de derde „Statendam".
WEER ligt er een „Statendam" in
de haven van Rotterdam, thans
gebouwd in een Hollands dok.
Wederom is er van een verschuiving
in de klassenindeling sprake. Het
zwaartepunt is gelegd op de toeristen
klasse, die ingericht is voor 871 per
sonen. Voor passagiers die eerste klas
willen reizen, zijn slechts 84 hutten
ingericht. In totaal dus beduidend
minder passagiers dan bij haar drie
voorlopers, maar de luxe en het com
fort zijn nu ook in de toeristen-afde
ling verbluffend.
Een luchtfoto van Manhattan Island
