Tien jaar Nederlandse Radio-Unie
j
Uittreksels uit burgerlijke stafl'
minder openhartig'
(1
door PERCY KING
Eert halve hooiberg als ontbijt
Honderdduizend Vastentrommeltjes
staan gereed
De Yul Brynnerhoofden
\i
Omroepkoor: meest persoonlijke schepping in ons concertleven
Nederland gaat wan
delen voor kanker
bestrijding
Britse socialisten
winnen zetel J'
MacMillan 9 maart
naar Parijs
Wijziging Imwelijksbeperkingen voorgesl**
VB
ZATERDAG 2 MAART 1957
PAGlNAj
;v Hf y"~
NIEUW JUVENAAT VOOR
BROEDERS PENITENTEN
LAGE EIERPRIJZEN
V riendschapsband
Schooljeugd spaart
snoepgoed voor
vluchtelingetjes
docket
4^ fe.
Met breed-uit waaiende vlaggen en
wimpels en joyeus-klinkende fanfares
heeft de Nederlandse Radio Unie in een
feestconcert in het Concertgebouw te Am
sterdam haar tienjarig bestaan gevierd.
Hoewel iedere radio-luisteraar van Ne
derland en buiten 's lands grenzen daar
van getuige is kunnen zijn, had men toch
gelijk de muzentempel bij uitnemendheid
van ons land voor deze viering te kiezen
als was het slechts om daardoor te ac
centueren dat haar uitvoerende organen
van instrumentale en vocale aard: het
Radio Philharmonisch Orkest en het
Groot Omroeporkest als superieure en
sembles van onze vaderlandse gemeen
schap recht hebben om met deze gemeen
schap in rechtstreeks contact te staan;
dat deze musici naast hun constant isole
ment binnen de enge grenzen van het
geluidslaboratorium der studio's óók wel
eens vrij mogen ademen ten overstaan van
het levende klankbord van een concertpu
bliek in de wijde ruimte van een con
certgebouw. Men heeft dan op dit con
cert andermaal kunnen constateren
welk een rijk geoutilleerd orgaan de
N.R.U. bezit in het Radio Philharmonisch
Orkest vroeger onder een eminent chef
als Paul van Kempen en thans onder de
veelbelovende leiding van Bernard
Hsitink.
Doch- als er één orgaan is in het con
certleven van ons vaderland dat onver
vangbaar en onvergelijkbaar is, dan is
het wel het koor van de Nederlandse
Radio Unie, meer als het Groot-Omroep
koor bij de radio-vrienden bekend.
Onvervangbaar en onvergelijkbaar zijn
krasse termen die hier echter als criteria
mogen gelden, wijl de koorcultuur in
Nederland hoe rijk aan traditie en hoezeer
ook door tienduizenden nog uit pure lief
hebberij beoefend slechts in een groot
koor een beroepsmatige beoefening wordt:
het thans uit een tachtigtal terdege in de
zangtechniek geschoolde krachten be
staande Omroepkoor. Zoals gezegd kent
de N.R.U. naast het Omroepkoor ook het
reeds genoemde Radio Philharmonisch
Orkest en nog andere instrumentale en
sembles. Hier echter geldt niet het
epitheton onvergelijkbaar of onvervang
baar, wijl Nederland minstens tien be
roepsorkesten rijk is en wijl qua omvang
en uitgelezenheid van krachten daar al
tijd nog Amsterdam en de Residentie kun
nen rivaliseren.
Het Omroepkoor echter neemt een
uitzonderingspositie in in het concertle
ven van Nederland en we zouden zelfs
geneigd zijn te zeggen, op het gehele
Europese continent. Want daar zijn bij de
Duitse, Franse, Italiaanse en andere om
roepen eveneens beroepskoren die echter
veelal minder talrijk zijn en minder uit
gelezen krachten bezitten.
Nu het tweede lustrum ook van het
Groot-Omroepkoor is aangebroken mogen
we wel even stilstaan bij zulk een koste
lijk ensemble dat iedere componist in
staat stelt zijn werk in een ideale vocale
gestalte te beluisteren. Uiteraard is dit
Omroepkoor bij voorkeur aangewezen op
werken met orkest: de oratorium- of can
tate-vorm; de opera of ballet. Als zodanig
heeft het unieke klankgestalten in de loop
der jaren gegeven en waarvan men in het
openbare concertleven buiten de radio
om vooral tijdens het Holland-Festival
vernomen heeft. Uniek waren zijn bij
dragen bv. in 1951 tot de herschepping (in
concertvorm) van de ballet-opera ,,L'
Enfant et les Sortilèges" van Ravel; later
van de balletmuziek „Daphnis et Cloé"
van Ravel; van de „Nocturnes" van De-
bussi; van de „Requiem" van Verdi en
Cherubini; van de Poolse Dansen van
Borodin; van Moussorgsky's Boris Go-
dounow; van Jeanne d'Arc au Bücher;
van de Psalmensymfonie van Badings;
van het Te Deum van Monnikendam enz.
Men werd zich ook op dit feestconcert
wederom bewust i.h.b. b(j de stralende
vertolking van Bruckners Te Deum hoe
hier koor en orkest der N.R.U. o.l.v. B.
Haitink en solistische medewerking van
Corry Bijster, sopraan, Roos Boelsma, als,
Dode de Vos, tenor en Deo Ketelaars bas-
bariton tot één zeer eigen klankgedaante
zjjn samengesmolten; hoe intiem de wis
selwerking is tussen beiden in één cen
trum gegroeide geluidsbronnen.
Ter gelegenheid van het tienjarig be
staan van de Nederlandse Radio Unie
werd vrijdagmiddag in de Burgerzaal
van het Hilversumse stadhuis een re
ceptie gehouden. Willem Vogt, de pio
nier van de radio, en prof. J. Kors O.P.
klinken op het heil van de N.R.U.
De liefhebbers van de wandelsport kun
nen op 13 en 14 april hun hart ophalen.
Op die data organiseert de Nederlandse
Federatie van Wandel Organisaties
een nationale liefdadigheidswandeltocht
waarvan de baten ten goede zullen ko
men aan het Koningin Wilhelmina Fonds
voor de kankerbestrijding.
Deze wandeltocht zal worden gehou
den in ca. 80 plaatsen van ons land. De
uitvoering en organisatie is in handen ge
legd van de plaatselijke kringen en af
delingen.
De afstanden zijn: voor 8 t/m 11-jarigen
10 km; voor 12 en 13-jarigen 15 km; voor
14 jaar en ouder 20 a 25 km naar gelang
de plaatselijke omstandigheden.
Op het terrein van Piusoord aan de
Bredaseweg te Tilburg wordt een juvenaat
gebouwd van de broeders Penitenten uit
Boekei.
De bouw geschiedt onder leiding van
de architect Jan van Dongen. In het
venaat krijgen de broeders, die werken
onder zwakzinnige jongens, die op het
Piusoord verpleegd worden, hun oplei
ding. Thans is het juvenaat n°g onder
gebracht in het. Piusoord, dat reeds lang
met plaatsgebrek kampt.
En het was stellig zinrijk om met de
hymnische vaart van Bruckners Te Deum
de feestvreugde te bekronen.
Ook Handels barokke feestklank uit de
„Music of the Fireworks" fungeerde met
een gelegenheidswerk gecomponeerd door
J. Strictman als een omlijsting die de
grote kwaliteiten van het R. Ph. Orkest
en zijn huidige leider deden uitkomen. Tot
slot gaf men een uitvoering van de Schil
derijententoonstelling van Moussorgsky.
Stellig zijn er méér elementen die
tot de actieve componenten van de
Ned. Radio Unie behoren zoals ook de
staatssecretaris Z. Exc. Höppener in
een toespraak deed uitkomen. We blij
ven echter i.h.b. na dit feestconcert het
Omroepkoor als de meest persoonlijke
verworvenheid der N.R.U. zien een
uitvoerend orgaan van het Nederlands
concertleven dat op een wereldfaam
recht heeft zoals het Concertgebouw
orkest.
Ad verten tie
Als het circus ontwaakt, ziet het er alle
maal heel anders uit dan 's avonds.
Maar de bedrijvigheid is er niet minder
om! Al vroeg gaat men aan de slag: de
bedden der paarden worden gelucht en
opgeschud, mest moet geruimd worden
en fris stro gespreid. De altijd hongerige
olifanten krijgen hun eerste ontbijt, een
halve hooiberg, voor zich opgetast, die
zij prompt met de slurf uiteen halen en
verstrooien, alvorens hem in korte tijd te
verzwelgen. Zo neemt de bedrijvigheid
toe en spoedig verschijnen de eerste
artiesten, in haastig aangeschoten truien
of 'n opzichtige lange jas, waarboven
tegen tocht en kilte, felkleurige foulards
hoog onder de kin zijn geknoopt. Ieder
zoekt zijn eigen dieren, een matineuze
begroeting met zacht vleiende woordjes,
een liefkozend gebaar. Dan gaat het da
gelijks repeteren beginnen
Op de Ederveense eiermarkt lag de prijs
vrijdag tussen vijf en negen cent. Dat is
de laagste notering, die sinds de oorlog is
voorgekomen.
Tijdens een te Nijkerk gehouden ver
gadering van de afdeling Nijkerkerveen
van de Gelderse Mij van Landbouw is
het bestuur verzocht in breder kring het
vraagstuk van de toeslag op de eieren
te bestuderen, zoals men toeslagen op de
melk verstrekt. Vooral nu de prijs van de
eieren onrustbarend daalt en men nog
grotere verliezen vreest tijdens de mark
ten van woensdag as. te Putten en don
derdag te Barneveld, acht men dit
vraagstuk van belang.
(Van onze Utrechtse redacteur)
De jeugd heeft de snoeptrommel voor
de Vasten reeds klaar staan. Of hebben de
kinderen die voor goed van kant gedaan
in de veronderstelling, dat met de aan
merkelijk verminderde Vastenverplich-
tingen zo nu en dan een snoepje uit offer
zin niet meer hoeft nagelaten worden?
De Britse socialisten hebben een vajj
de zes zetels, waarover de liberale partij
in het Lagerhuis beschikte, gewonnen bij
een tussentijdse verkiezing te Carmarthen
i„ Wales.
De zetel is blijkens de resultaten van
de donderdag gehouden verkiezing toege
vallen aan Lady Megan Lloyd George,
die onlangs van de liberale naar de la-
bourpartij was overgegaan, na gedurende
21 jaar een district in Wales als liberaal
afgevaardigde te hebben vertegenwoordig
Zij is de dochter van de bekendste libe
rale premier uit deze eeuw, David Lloyd
George.
Lady Lloyd George kreeg ongeveer drie
duizend stemmen meer dan haar liberale
tegenstander John Morgan Davies. De
conservatieve regeringspartij had geen
kandidaat gesteld, doch steunde de libe
rale kandidaat.
De zetelverhouding in het Lagerhuis is
thans: conservatieven en medestanders 340
zetels, socialisten 279 zetels, liberalen vijf
zetels, onafhankelijken een zeten en vijf
zetels vacant.
De Britse premier, Harold MacMillan,
zal op 9 maart naar Parij6 vliegen voor
besprekingen met ziln Franse collega,
Guy Mollet, zo is gisteren in Londen be
kendgemaakt.
Premier MacMillan zal op 21 maart op
de Bermuda-eilanden besprekingen met
president Eisenhower beginnen.
Juist nu is er alle reden voor vrij will jge
verstervingen en Oost-Priesterhulp wil de
schooljeugd daarbij een steuntje geven.
Deze week is begonnen met het in ge
reedheid brengen van 100.000 Vastentrom-
mels, waarin de Nederlandse schoolkin
deren, zoals ze ook in Belv'ë doen, snoep
jes kunnen sparen voor de jeugd in de
vluchtelingenkampen en de door de Sov
jets bevoogde landen, die deze lekkernij
niet kent.
De priesters, die er met een kapelwagen
op uittrekken weten, hoeveel ~le_ier zij 'n
kind met een eenvoudige caramel of ander
snoeperijtje kunnen doen en zulks is in de
gebieden, waar zij komen, een ongekende
luxe. En hoe graag gunnen wij onze eigen
kinderen niet op tijd een versnapering!
Wanneer nu onze jeugd zich er voor in
spant deze kinderen aan wat lekkers te
helpen, liefst uit eigen mond gespaard
dan kan een aardige vriendschapsband
ontstaan. In de vas' ommeltjes. waar
op een omslag zit met een tekst in Neder
lands, Duits, Hongaars en Russisch, wordt
een enveloppe of kaart met adres gedaan,
waarop het kind, dat het snoep krijgt, aan
zijn vriendje of vriendinnetje in Neder
land terug kan schrijven.
Vlaanderen waar reeds Jaren geleden
een dergelijke actie op touw werd gezet,
heeft vorig jaar 80 a 90 duizend kg. snoep
goed verzameld.
De K.A.-jongeren in het bisdom Breda
namen dit initiatief over en daar werkten
aanvankelijk 120 meisjesscholen mee,
waarbij zich al spoedig enkele internaten
en Ulo-scholen voegden.
In de kosten van deze busjes, die een
bedrag belopen van 5400, draagt een
chocoladefabriek met 3000.bij.
In de Goede Week worden de spaardoos-
jes, stevig verpakt, in dozen of kisten door
de scholen, die hun medewerking verlenen
en waarvoor de Katholieke Schoolraad
voor dit jaar goedkeuring heeft „verleend,
verzonden aan het Ned. R.K. Huisvestings
comité Actie Oostpriesterhulp, 's-Her-
togenbosch, vanwaar voor verder trans
port onmiddellijk na Pasen gezorgd wordt.
Zo kunnen heel wat kinderen van de
400.000 die nog in kampen in ^e\i«
en van de 100.000 Hongaarse vi ge-
getjes, die in Oostenrijk verni
lukkig gemaakt worden.
VOOR ééN KEER vol
gen de mannen een
dwazer mode dan
de vrouwen ooit deden,
Niet alle mannen geluk
kig, maar een groot deel
van de jeugd, die zich
sinds een paar jaar a la
Marlon Brando kapte,
heeft nu die ponnie af
gezworen en dweept
met.een kaal hoofd.
Een hoofd zo kaal dat
er alleen nog maar een
donsje op te bespeuren
valt. Bezaten de jonge
lui dit werkelijk dan
zouden ze doodongeluk
kig zijn maar nu doen
ze hun uiterste best hun
kappers aan het ver-
s.and te brengen, hoe
hij moet doen om ze de
Interessant en gezellig zijn al die kijkjes
voor en achter de circusschermen. U
kunt hierover lezen in het grote album - maken
„De Bonte Droom van het Circus". Dit jLlaten^maken
prachtige boekwerk is geïllustreerd met
talloze leuke pentekeningen en werd
geschreven door de circuskenners bij
uitstek J. van Doveren en Fred Thomas.
Voor slechts f 2.50 kunt u dit boekwerk
kopen bij uw roomboterleverancier of
per brief(kaart) bestellen bij het kantoor
„Roomboteralbum", Postbus 47, Den
Haag. U krijgt het album dan per om
gaande toegezonden, onder rembours.
Vermeld vooral duidelijk uw naam en
volledig adres. De bijbehorende plaatjes
ontvangt u gratis voor rijksbotermerken.
U vindt zo'n merk op elk pakje room
boter. (Natuurlijk ook op koelhuisboter).
Neem een pakje extra voor de zondag!
haast geen haar meer
op hun hoofd te hebben.
Scheren natuurlijk zou
men zo denken. Maar
dat zou te simpel zijn
en waarom de dingen
eenvoudig te doen als
het ingewikkeld kan?
Het haar moet °P 1
milimeter, desnoods
twee worden geknipt en
dan ontkleurd als de
drager donker haar
heeft. Wie er niet al te
bekaaid wil afkomen
laat een tamelijk grote
pluk haar van voren
een - paar milimeters
langer knippen. Voor
oningewijden lijkt het
precies op het haar van
een pasgeboren kind.
De Amerikaanse film
acteur Yul Brynner
heeft geheel onbewust
d~ze mode gelanceerd.
Het mooie is dat hij er
waarschijnlijk nooit aan
gedacht heeft dat er
dwazen zouden zijn die
zijn kale hoofd wilden
naapen.
Van de nood een
deugd makend liet Yul
Brynner de anderhalve
haar die hij nog bezat,
afscheren en daar hij
sprekende ogen heeft :n
een goed gevormde sche
del, is die kale geschie
denis niet al te lelijk.
Zijn beeld, vergroot en
fel gekleurd, staat voor
de ingang van de biosco
pen' waar de film ge
draaid wordt waarin hij
een hoofdrol vervult. De
mensen kijken even ver
wonderd: „Nou, die is
ook door zijn haar heen"
hoort men de voorbij
gangers zeggen. Meer is
er niet nodig geweest
om de ontbrekende haar
tooi a la Yul Brynner
tot een Parijs mode
malligheidje te maken.
Natuurlijk waren de
eerste Yul Brynner-
hoofdjes in de kelders
van Saint Germain des
Prés te vinden. Jongelui
die enkele dagen tevo
ren nog zielsvergenoegd
hun haren in hun ogen
kamden, lopen nu plot
seling met kale knik
kers.
Van Saint Germain
des Prés uit waait dat
nieuwe kapsel de Seine
over. Overal oefenen de
kappers zich in het op
een milimeter haar
knippen.
Dat kan een goud
mijntje voor hen wor
den! Want een paar mi
limeters groeit het haar
al heel gauw en dan
moet er natuurlijk weer
geknipt worden. De da
meskappers kunnen daar
zelfs niet tegen op, want
hun beste klanten laten
het bij wekelijks was
sen en watergolven.
Maar tot werkelijk ge-
milimeterd haar zal geen
vrouw overgaan, hoe
verlokkend de kapper
haar dat ook mocht
voorstellen. Voor één
keer zijn niet wij maar
is het sterke geslacht
voor een modedwaas
heid bezweken.
DINY K.—W.
Ook zij wil graag een sh
met r
ee!> n
In de bepalingen van het Burgerlijk
Wetboek betreffende de burgerlijke stand
zullen verscheidene veranderingen wor
den aangebracht. Dit deelt minister Sam-
kalden mede in zijn memorie van ant
woord aan de Tweede Kamer betreffende
de titels 15 van boek 1 van het nieuwe
Burgerlijk Wetboek. (In deze titels worden
o.a. behandeld de naam ,de woonplaats
de burgerlijke stand en het huwelijk). Zo
zijn in de vierde titel alsnog bepalingen
opgenomen over de essentiële inhoud van
de geboorte- en de overlijdensakten, over
de bevoegdheid tot het doen van aangifte
van geboorte en overlijden en over de
afgifte van afschriften en uittreksels.
Ten einde te voorkomen, dat een on
nodige en voor de betrokkene en zijn
familie wellicht pijnlijke, bekendmaking
geschiedt van feiten, die uit de oor
spronkelijke akte blijken, maar die blij
kens de daarop gestelde kantmeldingen
achterhaald zijn en voor degene aan wie
het gevraagde stuk moet worden over
legd in het gegeven geval niet van belang
zijn, is bepaald, dat de ambtenaar van de
burgerlijke stand van een geboorteakte,
een huwelijksakte of .een overlijdensakte
slechts een beredeneerd uittreksel afgeeft,
tenzij uitdrukkelijk om een volledig af
schrift is gevraagd.
De voornaamste wijzigingen ten aan
zien van het huwelijk (titel 5) zijn de
volgende:
1. Hij die wegens een geestelijke stoor
nis onder curatele staat, mag
stemming van de kantonrechter
welijk aangaan.
:rp
2. Volgens het oorspronkelijke vg|ijc
mag een vrouw geen nieuw
aangaan dan nadat 306 da§en
pen sedert de ontbinding van b® Ke'
rige huwelijk; dit huwelijksbelets
staat niet wanneer na 'de ontbind1" jjjiJb
het vorige huwelijk de vrouw een ^jS'
ter wereld heeft gebracht of ee", v®,
kraam heeft gehad. De hoofdreg® yiT
deze bepaling is bij de voorgestel0 uil
ziging gehandhaafd, maar in d - f
zonderingen zijn veranderingen d';
bracht. Zo is bepaald, dat de vr°!UV?
de leeftijd van 52 jaren heeft berelk^f
hertrouwen binnen genoemde te ve\
Hetzelfde geldt als de vrouw eentreêle
klaring van een bij algemene
van bestuur aangewezen desk
overlegt, dat zij op een tijdstip. Ist fi|ft
dertig dagen na de ontbinding j)k
tigverklaring van het vorige huwe
zwanger was. Het geval, dat de l5j
een kind ter wereld heeft gebra® yj
behoudens de uitzondering voor het
van een miskraam, geschrapt.
3. Huwelijksbeletselen voor
oudoom en nicht of achternicht e^e(ce'
tante of oudtante en neef of aC
zijn vervallen. Ook het beperkte e®
lijksbeletsel tussen schoonbroeder
schoonzuster is geschrapt.
Indien dat zo is, wilde ik dat ik een jaar gele
den de boel dicht had gegooid. Ik heb ze altijd meer
als kameraden dan als werknemers behandeld. Zou
het nu een handvol onruststokers gelukken, ze tot
een bende harteloze egoïsten te maken? Horn schud
de energiek het hoofd. Neen! Neen! Zo zware on
dank is onbestaanbaar, meneer Lomholt-Randrup!
Welke gebreken Soroeërs ook hebben nooit zullen
ze iemand in de rug aanvallen!
Een kelner drong zich door de menigte heen,^^!-
er een karaf water en een glas neer. In de nu
de zaal was het één en al geroezemoes; de 'a
rook kon gesneden worden. Zodra echter eef^
naar het podium stapte, werd het stil. Jensen^n
hem nooit eerder gezien: een kleine, schrale
Zaken
3).
IV
Had het Aksel Lomholt-Randrup moeite gekost,
Horn tot een onderhoud te bewegen het was een
kleinigheid geweest, vergeleken bij de overredings
kracht, die hij moest aanwenden om de eigenaar van
de Fabriek voor Verduurzaamde Vleeswaren zover
te krijgen, dat hij in een gesprek onder vier ogen
bewilligde. In zijn hart kon Lomholt-Randrup hem
geen ongelijk geven. Op de categorische vraag, wat
de aanleiding tot het verzoek was, had hij slechts
kunnen antwoorden, dat het over een delicate kwes
tie ging. Aksel voelde zich maar van twee dingen ze
ker: dat Horn's secretaris een verraderlijke schavuit
was en dat de Verenigde Fabrieken de Soroese Fa
briek in de grond wilden boren. Achter het aandeel,
dat Smidt in de campagne zou nemen, moest hij nog
steeds een vraagteken zetten. Ook Larsen had hem
dienaangaande niet wijzer kunnen maken. Hij hield
daarom Smidt er buiten zolang niet was gebleken,
wat dit heerschap in het schild voerde. Aanvankelijk
gaf een uitdrukking in Horn's ogen te kennen, dat
hij de bezoeker als een overspannen fantast beschouw
de, doch naarmate Randrup vorderde, kwam zijn
gezicht donkerder en donkerder te staan. Toen Ran
drup gereed was, sloeg de fabrikant met de vlakke
hand op de lessenaar.
De ondankbare hond! Alles wat hij is, is hij door
mij geworden! Ik behandel hem als gelijke! Permit
teerde hem, met mijn dochter op vriendschappelijke
voet om te gaan!
Horn hapte naar lucht. Eh U bent toch wel ze
ker van uw zaak, mijnheer Lomholt-Randrup? Een
vergissing is immers uitgesloten?
Ten enenmale. Eergisteren had Lime in het Pa
lace Hotel een onderhoud met een vertegenwoordi
ger van de Verenigde. Ik zat te ver af om wat op te
vangen. Wel zag ik, dat hem geld overhandigd werd.
De fielt! Het is, dat u mijn belofte hebt, niet
tegen Lime te zullen optreden zoals u met uw vriend
Larsen overeenkwam, en misschien is het ook wel
de beste methode. Bij de hemel, anders pakte ik
hem bij het nekvel en ik schopte hem vierkant de
poort uit!
Aksel Lomholt-Randrup giechelde. Oefen u flink in
de korte tijd die u van deze feestdag scheidt en neem
u voor, deze strafschop niet te missen!
Hij was dus in gezelschap van Blad? Een weg
gejaagde bediende, die met zijn vingers niet uit
de kas kon blijven." Soort zoekt altijd soort. Welzo;
Lime schond op infame wijze mijn vertrouwen, tele
foneerde aan de Verenigde voor welk bedrag ik in
schreef, éér mijn offerte in zee ging. Nu snap ik
waarom ik altijd achter het net viste. Horn zag zijn
bezoeker vorsend aan.
Permitteer me de vraag, mijnheer Lomholt-
Randrup hoe weet u dat zo precies? De betrok
ken partijen zullen er wel niet mee gecolporteerd
hebben!
Randrup had zijn houding bepaald. Ik weet het
van Erik Larsen, mijnheer Horn.
Een toneelschrijver en amateurdetective, zei
u. Al had ik er tijd toe uitgaan doe ik zelden.
Veel is in Soroe op dit gebied trouwens niet te be
leven. Ook in de andere functie is uw vriend een
onbekende voor me.
Zijn eerste bekendheid kreeg Larsen als schrij
ver van het libretto voor enige operettes, die met
succes in het Alhambra gingen. Dit werk bevredig
de hem niet. Toen debuteerde hij met een detective
stuk. Anderhalf jaar geleden werd het voor het eerst
in het Parktheater opgevoerd en het staat nog steeds
op het repertoire. In dit genre kwam zijn aanleg
ten volle uit. Larsen liep in de Sorbonne college in
de psychologie en voelde zich sterk tot de studie
van criminologie aangetrokken. Hij bracht klaar
heid in een paar ingewikkelde gevallen, die ze liefst
naar de doofpot hadden verwezen, zoals het Mexi
caanse olieschandaal. Het was hem alleen te doen
om het interessante van het probleem, om de voldoe
ning een oplossing te vinden waar anderen faalden.
U zou het een soort sport kunnen noemen. Larsen
bezit een vermogen, waarvan hij'bij zijn matige le
venswijze de rente op geen stukken na verbruikt.
Wel, ik hoop straks kennis met hem te maken,
mijnheer Lomholt-Randrup. Gelukkig is Larsen zo'n
algemene naam, dat niemand er direct de Kopen-
haagse schrijver en amateur-speurder achter zal zoe
ken. Nu moet u me excuseren. Ik heb het razend
druk. De beroerde historie kon op geen ongelegener
tijdstip zijn gekomen.
Na zijn stenotypiste te hebben gescheld, liep Horn
met Randrup naar de deur. Vóór zij haar bereik
ten, werd zij geopend en Froken Henriksen storm
de binnen. In haar opgewondenheid had ze glad ver
geten te kloppen.
Pardon, meneer. Deze circulaire is vanmorgen
onder de arbeiders verspreid. Een klerk kreeg er
één in handen en bracht ze mij zojuist. Hij meen
de, dat u er wel belang in zoudt stellen.
Horn keek het biljet In. Arbeiders en verder per
soneel van de Fabriek van Verduurzaamde Vleeswa
ren werden uitgenodigd die avond de vergade
ring in het Verenigingsgebouw bij te wonen, waar Hr.
Jakob Ring, het woord zou voeren over de rechten
van de mens en die van de arbeider in het bijzon
der. „Onze tijd heeft nodig" aldus de oproep, „dat
over morele herbewapening niet langer zalvend wordt
geschreven en nog zalvender gesproken; morele her
bewapening moet worden tot een daad. Breekt daar
om de ongebreidelde macht van het kapitalisme,
dat de hoofd- en handarbeider tot de positie van loon
slaaf terugdringt! Geen kapitalisme, geen socialis
me, geen communisme neen, gehoorgevend aan
het zedelijk gebod, dat óók de arbeider volwaardig
mens is, medebouwer en mede-instandhouder van
een maatschappij, die moet rusten op deze drie pij
lers: solidariteit, humaniteit, gerechtigheid!".
Met een verwensing frommelde Horn het biljet tot
een prop ineen, waarna hij het in de papiermand
mikte. Wat een snorkerij van wolven in schapenvach
ten. Denken ze daarmee mijn arbeiders te kunnen
bedotten?
Randrup viste de circulaire op en streek haar glad.
Hij las en herlas het holle gedaas alsof hij het van
buiten wilde leren. Indien dit de opzet van Smidt's
campagne betekende, wat dacht deze dan te berei
ken? vroeg hij zich af. Toen kwam Randrup een ge
zegde van Poulsen voor de geest: dat er iets broei
de onder de arbeiders in Soroe en een conflict ko
ren op de molen van de Verenigde was. Er zouden
dus wel de nodige schunnigheden achter de zonder
linge bombast verscholen zitten. Hij moest er meer
van weten; Horn kon hem ongetwijfeld inlichten.
Is het waar, dat u moeilijkheden met de arbei
ders hebt, meneer Horn?
Neen, in elk geval geen moeilijkheden, die tot
een conflict zullen leiden, als u dat bedoelt. Er is
me gevraagd de vijf procent loonsverlaging, die ik
een half jaar geleden moest invoeren, ongedaan te
maken. Ik heb het verzoek afgewezen, maar tegelij
kertijd verzekerd, dat de lonen op het oude peil wor
den teruggebracht, zodra de Sodaanse order door
andere wordt gevolgd, waar alle uitzicht op bestaat.
Neen, van moeilijkheden is geen sprake. Wel is on
der sommigen de geest er niet op verbeterd. De
eerste symptomen openbaarden zich kort na de
komst van de tijdelijke werkkrachten uit Kopenha
gen.
Wie zorgde voor aanstelling?
Lime.
Het zou me niet verwonderen als hij met de
Verenigde heeft gekonkeld. Vermoedelijk is een aan
tal politieke raddraaiers meegestuurd. Is de veron
derstelling juist, dan hebben zij opdracht uw man
nen op te warmen. Moesten de extra krachten per
se uit Kopenhagen worden betrokken?
Ik had er nog al wat nodig. Lime adviseerde,
ons met een Kopenhaags bureau in verbinding te
stellen. Daar konden we het volle contingent vaklui
krijgen. U moet niet vergeten, dat ik hem onvoor
waardelijk vertrouwde.
Zend ze weg, meneer, en neem zelf anderen »an.
Dan weet u wat u krijgt.
Dat zal ik stellig doen. Maar het zou me tegen
vallen als bleek, dat Kopenhaagse agitators zo mak
kelijk vat op mijn mannen hadden. Ze weten, hoe
lang ik geaarzeld heb om verslechteringen in te voe
ren. Het kon ten slotte niet anders. Ik maak er geen
geheim van, meneer Lomholt-Randrup, de laatste
jaren heb ik er ruim vierhonderd duizend kronen bij
ingeschoten. Ik hield mijn arbeiders aan de gang
ook als er nog voor geen derde deel werk was. Ik
zou het vreselijk vinden wanneer ze mij nu in de
steek lieten!
Ze denken wellicht u de duimschroeven aan te
kunnen zetten, omdat u door het Sodaanse contract
gebonden bent.
met een pientere glans in de ogen. Hij haalde jj)
beschreven vellen uit een aktetas, keek ze eV
en schraapte zijn keel.
Vergadering! begon hij met hoge,
gende stem. Ik wil een inleidend woord spreke'
de rechten van de mens. Jullie zijn toch mense
Geen kuddedieren? yep
Er werd gelachen en geklapt. Met een oi®
wees de spreker de bijval af. Wij zijn niet b.']ereKet
grappen te verkopen; het is ernst. Geef jullif ,^e C
schap wat het betekent: mens wezen. Leg 1°
vraag voor: bèn ik mens? Word ik althans a' ft
behandeld? Duizenden is het lachen vergaan ji>
antwoord dat zij moesten geven. Ik wil tracht®0 £e<i
lie wakker te schudden opdat jullie jezelf lee
nen.
Er waart een geest van onrecht door de
door ons land, óók door Soroe. Mij is verteld^ reC.s
re^'
*eji>K
Het ongenoemde comité, dat de vergadering had
uitgeschreven, kon over de opkomst tevreden zijn:
reeds een kwartier voor de aanvang was de zaal van
het Verenigingsgebouw dicht bezet. Bijna uitsluitend
mannen; slechts enkele vrouwen hadden aan de op
roep gehoor gegeven. Er heerste een stemming van
afwachten. Velen wilden de kat eerst eens uit de
boom kijken; anderen zaten er ernstig, vastberaden,
grimmig bij, overtuigd dat het op strijd aan ging.
Holger Jensen, de bedrijfsleider, liep tussen de rij
en door. Hij was een populaire figuur en degenen,
die zijn joviale groet negeerden, behoorden tot de uit
zonderingen. Bij een clubje van vier bleef hij staan.
Wat is het eieren eten, jongens?
Ze zeuren ons blaren aan de kop, grinnikte er
een, dat we ons zullen organiseren. Dan wordt het
pas Luilekkerland in Soroe!
Het is altijd ergens goed voor. Jensen trok een
grimas. Jullie mogen contributie betalen en sommi
ge bonzen verstaan de kunst, er een herenleventje
van te leiden.
De arbeider heeft het recht voor zijn belangen
op te komen, antwoordde een ander stug.
Natuurlijk, Jesper. De vraag is, of jullie van or- te" blijven. Het spreekthe~t"kapïtaiisme i0VëleP"fl(i
ganisatie beter worden. er niet bij in te schieten. Als de eerste leven5 atto
U hebt een dik salaris Hr. Jensen. Hoe zou u ton '"wt/tn-an-a =-irt een
lie
dat
het onrecht beu worden. Jullie willen, "jjjgeJet
wordt gedaan. Alleen reeds deze zuivermense h
plaatst jullie voor de noodzakelijkheid van str pi
kan niet anders. Het kapitalisme geeft v ,jje „g
machtspositie vrijwillig - niets prijs. Indien jiu
Indien
strijd aandurven, ligt daarin "het bewijs,
werkelijk mensen en geen kuddedieren zijn-
Horn is, naar ik hoor, de kwaadste "?et' fjie $jd
hij jullie toen maar gekort om zelf aan zijn „„t a d'
dat
al
weten, dat in een arbeidersgezin Schraalhans allang
keukenmeester is? Vóór er gekort werd en we het
winstaandeel nog hadden, ging het. Van de uitkering
kon je kleren, een stuk huisraad, een kleed op de
vloer kopen. Die tijd is voorbij.
Vergeet niet, dat in Kopenhagen of waar ook
geen hogere lonen worden betaald. En de levensstan
daard is hier betrekkelijk laag.
Voor Horn ook. Maar het zal hem een zorg we
zen of een arbeider ervan komt. Je mag toch waar
achtig wel zóveel verdienen, dat je tenminste voor
gebrek gevrijwaard bent? Waarom bezit Hom miljoe
nen en word ik met veertig kronen in de week afge
scheept?
Jensen legde een hand op Jesper's arm. Je praat
naar je verstand man! Of neen, je hebt je door poli
tieke avonturiers laten opwarmen. Als het waar is
wat jij zegt, waarom kwam je dan niet eerder met
je grieven voor de dag? Denk over die vraag eens
kalm na.
Peinzend vervolgde hij zijn weg. Jesper had een
lastig karakter: opvliegend, eigenwijs, zich altijd
verongelijkt achtend. Maar een uitstekend werker.
Wist bovendien wat zorgen waren negen kinde
ren en een vrouw, die de laatste jaren erg aan de
sukkel was. Over Jesper's uitval verbaasde Jensen
zich dan ook niet. Wat hem bedenkelijk voorkwam:
de anderen hadden geen woord van protest doen ho
ren en zelfs instemmend geknikt. Hij ging twijfelen
of Horn de toestand wel juist inzag: dat het met een
sisser zou aflopen.
De bedrijfsleider liep tot vooraan. Hij had geen
plan tot het eind te blijven; daarom nam hij genoe
gen met een plaats tegen de muur, dicht bij het
podium, waarop een tafel en twee stoelen stonden.
ten voortdurend in prijs stijgen merkt ®en,
dat ook. Nu moeten jullie eens opletten, wa jg '"jr
beurt. Zegt hij: omdat ik zoveel meer heb,
op de lonen leggen om de arbeiders voc* !nd®r ,35'
vrijwaren? Of zegt hij: ik zal ze nog wat mrfeeii Ut
ven om toch vooral van de prijsstijging daUe'
te hebben? Aan jullie het antwoord. Ik ^o0\s be
voor Hom niet te ongunstig moet uitvall®0, e d®
ren, dat hij één van de weinige patroons is- d®
beiders niet als honden behandelen. Geef 11
die hem toekomt.
Hier en daar klonk applaus. Holger Jen^c^v-jst,
Vs1"
de spreker met donkere blik aan. De ven1^e Ui
tlij de Soroeérs moest aanpakken; dat „g v'®° i
gevaarlijk. Onder de honing zat een dikke lii^^h
Hoe dan ook jullie moeten de ifwjl®1
onder het oog zien, mannen. Als Horn Vvie ie'
bol krijgt, er het bijltje bij neer te leggen d® jd-
het hem? Of, om zelf niets te kort te k0ILzek®r
nen opnieuw verlaagt? Willen jullie in
in een toestand van rechteloosheid leven- ejt)e^ij-
niet! Grijp dan naar jullie recht, grÜP n n'jUgC'
Weet, dat jullie, als het strijd moét word ^- j,eP
leen staat, maar een machtig bondgen""^
Dit zal mijn vriend Jakob Ring uiteenzei L
De aangekondigde spreker verscheen j v^o°1<k
deur. Een breedgeschouderde kerel met j^jst"
men van een buldog en een stem als v®1 ^,eC
Méér dan de inleider volgde hij de taetieen [A
hout zaag je planken. Ring beschikte 0,Undn®l0'd®ê
bluffende, zij het vrij ordinaire welspr®15o0tS*
was nauwelijks aan het woord, of bij n
van zijn gehoor had hij het pleit gewonne
(Wordt verv
olgd)-
