witte doek
Wat er voor „Oorlog en Vrede" kwam kijken
DOLLARS voor BRITSE films
CANTRE
en telkens anders
JOZEF
Steeds dezelfde
Sri
- ARTISTIEKE -
ACTUALITEITEN
RDTERSEPT
Sir Laurence Olivier gaat „Separate
Tables" verfilmen
Het boterde niet tussen Alan Ladd en
Sophia Loren
Als U keelpijn hebt...
Liefhebberij met bijzondere waarde
tweehonderd kisten kostuums -100.000 valse
snorren en baarden - kompleet dorp
voor 11.000 mensen
Fox investeert 20 miljoen gulden
Boekenweek in Utrecht
Haagsche Comedie
in Brussel
„Start 5" in Breda
Boeiend
maar
moeilijk
Hans Roest
Venus
Hans van Bergen
Saterdag 16 maart 1957
25 ct
Expressionisme
WIE ERICH VON
STROHEIM BELT
Anne-Marie Bom
59NTSMtTj INV'AONÓ't-BN KftLHCM, 1E
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
di?e Paramount-film „Oorlog en Vrede"
veM Sinteren hier te lande in openbare
'oning is gekomen, werd door Ponti
t-e„. Urentiis in Italië geproduceerd. De
c0Fe van deze in VistaVision en techni-
lin °PSenomen film, welke een verto-
ten heeft van drie uur en tien mi-
kin Vvas in handen van de Amerikaan
<ion ^ïd°r> die daarbij werd geassisteerd
Pj°r twee bekende Italiaanse regisseurs:
S0jJd, (.,De Machinist") Germi en Mario
..Het
ati.
spreekt vanzelf, dat de filmbewer-
dii
ëio8 Van een roman van de omvang als
w van Tolstoi enorm veel tijd, geld en
Pen keeft gekost en al moet men de su-
üp. ieven, waarvan de filmreclame zich
^™0°nlijk bedient, met een fikse korrel
tjjat nemen en al is de kwantiteit dollars,
au..aan een film wordt besteed lang niet
tejjJd evenredig aan haar artistieke kwali-
t toch is het wel eens interessant na
va gaan, wat er zoal bij de vervaardiging
n deze nieuwste „Oorlog en Vrede" is
V 6n hijken.
Ophoor de produktie heeft men gebruik
hei aaht van elf enorme studio's: het ge-
tj,'e studio-complex van Ponti-DeLauren-
Cjj in Rome en een deel van de Cine
se la~studio's, terwijl een andere Italiaan-
fart werd gebruikt om de voor
in,!611 °P te slaan en de kostuums op te
tlii Voor het transport van die kos-
3 waren tweehonderd grote kisten
°dig.
militaire uniformen, die moesten
vijgen gedragen door 18.000 soldaten in
op'i.slagen, welke in het heuvelachtige
zii van Noord-Italië werden verfilmd,
nauwkeurig nagemaakt naar origi-
'e tekeningen. In Florence zijn daarmee
dan negentig kleermakers doende
lana6est' terwijl een fabriek in Zwitser-
f "d ruim 100.000 knopen voor al die uni-
JPen heeft gemaakt,
hart ria de Mattois, die de supervisie
tu,T 0ver de vervaardiging van alle kos-
de
Pms,
is samen met de artistieke lei-
r Fritz Bachelin maandenlang bezig ge-
met het verzamelen van alle mo-
hhe gegevens. Alleen de kostuums van
w reV Hepburn vertegenwoordigen een
ifp de van 50.000 dollars, terwijl die van
tjpPty Fonda en Mel Ferrer, die respec-
rt-v.eli.ik Pierre Bezuchow en Prins Ail
s' spelen, 15.000 dollars hebben gekost.
he P°r de uitrustingen der soldaten
u 6't men in Rome en Florence tonnen
verwerkt tot patroontassen, ransels
allerlei soorten riemen, terwijl twee
Ino nde theaterkappers meer dan
dO.OOO valse snorren en baarden maak-
-?n- Kosten: ongeveer 750.000 dollars,
verder heeft men 4500 verschillende
.ypen geweren laten maken en zijn mi-
itaire experts een maand lang bezig ge
feest met de training van de soldaten,
die als figuranten in de film moesten
optreden.
Gedeelten van Moskou uit het begin
van de 19e eeuw moesten worden nage
bouwd. Buiten Rome heeft men op een
groot stuk grond een authentiek Moskou
in miniatuur neergezet, dat later in
brand werd gestoken om de vernieti
ging van de Russische hoofdstad te
kunnen verfilmen.
In de film komen drie grote veldslagen
voor, die bij Austerlitz, Borodino en de
Berezina. Deze gevechten werden gere
construeerd in Noord-Italië bij Siusi en Ti-
cino. De opnamen hebben zes weken ge
duurd en er moest o.a. een compleet dorp
worden gesticht om de 11.000 mensen, die
deelnamen aan de verfilming van de slag
bij de Berezina te huisvesten. Daar er
in de Italiaanse bergen te weinig sneeuw
viel, heeft men tonnen kunstmatige
sneeuw uit Engeland laten komen, die door
speciale machines werd verspreid.
Vittoria de Sica krijgt „super-Monroe"
tot tegenspeelster
Twentieth Century Fox, de Hollywood-
se filmmaatschappij, die het CinemaSco-
pe-systeem invoerde, heeft besloten meer
dan twintig miljoen gulden te steken in
een filmproduktieprogramma. dat dit jaar
in Engeland zal worden uitgevoerd. Het
geld zal in dollars van Amerika naar En
geland worden overgemaakt en gebruikt
om daar sterren als Kenneth More, Ste-
wart Granger en Jayne Mansfield, het'
nieuwste Hollywood-blondje, dat als eenj
„super-Monroe" wordt aangekondigd, in
films te laten optreden.
Bob Goldstein, de produktieleider van
Fox in Londen, heeft verklaard, dat hij
acht films klaar had om in Britse studio's
te worden opgenomen.
Tot deze films behoren „The Sheriff of
Fractured Jaw" („De Sheriff van Gebro
ken Kaak"), een Western, die in Canada
speelt met Kenneth More in de hoofdrol,
„Destruction Test" („Vernietigings-roef"
een film, die door Sir Carol Reed naar
een scenario van Nigel Balchin zal wor
den geregisseerd en een in Italië spelen
de komedie met Jayne Mansfield en Vit-
torio de Sica in de hoofdrollen. Verder
staan op het produktieprogramma „69,
Wardour-street", een verhaal over de Brit
se geheime dienst tijdens de oorlog, „The
White Rabbit" („Het Witte konijn"), een
verhaal van de Britse agent Yeo Thomas
en „Harry Black", een film, die in India
speelt.
Via dit nieuwe Fox-programma wordt
bijna de helft van de Britse films, die dit
jaar worden vervaardigd, door de Ame
rikanen gefinancierd. De enige Britse
filmmaatschappijen, die geen Amerikaans
geld aannemen, zijn de Rank-organisatie
en British Lion, die door de Britse re
gering wordt gesteund.
Vooral de jeugd erin betrokken
(Van onze Utrechtse redacteur).
De stad Utrecht, waar vele bekende
schrijvers en dichters wonen, komt in de
regel met de Boekenweek goed voor de
dag. Na Amsterdam spant zij de kroon,
verzekerde ons de heer Chr. Leeflang,
voorzitter van de Commissie voor de Col
lectieve Propaganda van het Ned. Boek,
die ook hier zijn domicilie heeft.
Dit jaar is de plaatselijke commissie
erin geslaagd een getrouwe kopie te ge
ven van de officiële openings-avond en
wel op dinsdag 2 april in de Stadsschouw
burg, zij het dan, dat niet Prinses Bea
trix opnieuw aanwezig zal zijn. Maar wel
houdt Nel Oosthout dezelfde voordracht
en geeft ook het Nederlands Ballet onder
leiding van Sonia Gaskell „Graduation
Ball", een choreografie van David Li-
chine op muziek van Johann Strauss. Na
afloop is er in alle zalen van Esplanade
het Boekenbal met medewerking van
„The Middle Town Jazzband" en een
tweede ensemble. Voor deze gala-avond
worden schrijvers en schrijfsters uit
Utrecht uitgenodigd.
In Utrecht wil men vooral de jeugd tot
lezen brengen en haar liefde voor de lite
ratuur bijbrengen. Zowel de wedstrijden
in declamatie, het schrijven van eigen
poëzie en proza als de Deugdavonden mo
gen zich in een stijgende belangstelling
verheugen. Op de scholen voor V.H. en
M.O., Kweekscholen en U.L.O.-scholen
wedijveren de leerlingen, onderscheiden
in de eerste drie klassen van het M.O.,
alle U.L.O.-klassen en hoogste klassen
van het M.O. en alle klassen van de
Kweekscholen reeds met elkaar, wie het
beste een verplicht gedicht en een gedicht
ter vrije keuze uit het vorig jaar ver
schenen bundeltje „De Muze zwerft door
Nederland" kunnen voordragen. Voor het
verplicht gedicht werd ditmaal poëzie
van Vlamingen aangewezen en wel
„Droomliedje" van Bert Decorte voor de
jongste deelnemer(sters) en „De arme
en rijke dagen" van Richard Minne voor
de ouderen. Uit een voor-wedstrijd voor
een jury, bestaande uit leerkrachten,
boekverkopers en kunstzinnige belang
stellenden op dinsdag 26 maart a.s. in
Hotel Noord-Brabant komen de kandida
ten voor de eindwedstrijd op een der
jeugdavonden. Woensdag 3 april in het
N.V.-Huis, waar Gabriël Smit zal spreken
en op donderdag 4 april eveneens in het
N.V.-Huis met als spreker de Vlaamse
dichter Karei Jonckheere. De eerste
avond is er een nieuw soort literaire wed
strijd en de tweede avond een fragmen
ten-wedstrijd.
Advertentie
Ha Marilyn Monroe zal de 24-jarige
(3orric? Carroll Baker, die bekend werd
ua°t' haar optreden in de gerucht ma-
st hde film „Baby Doll", als tegenspeel-
van Sir Laurence Olivier optreden,
if, °Jen zullen zij de hoofdrollen vertolken
oe film „The Devil's Disciple", die de-
ei-tïlaand onder regie van de Britse re-
>.ThUr Alexander („Whisky Galore",
üia® Maggie", „Man in the White Suit")
^Orvj 'n Hollywood wordt opge-
van S naar het gelijknamige toneelstuk
Bernard Shaw. In deze film zullen
Dt>t- Lancaster en Montgomery Clift
"6deh.
te °vendien heeft Burt Lancaster Sir Lau-
V;„,e Olivier uitgenodigd om samen met
die en Leigh op te treden in een film,
ton aaar Terence Rattigan's succescolle
Sem uk "Separate Tables" zal worden
tayaakt- Lancaster, die wenst, dat Sir
i'eeft nce deze film ook zal regisseren,
t{0,y\ samen met zijn compagnon Harold
kor.,", de filmrechten van dit stuk ge-
j at voor 1.250.000,-.
het toneelstuk speelt Eric Portman
.dubbelrol: een politicus, die probeert
in zijn huwelijk te herstellen en
mai°or' Hie ervan wordt beschuldigd,
tig yrouw in een bioscoop te hebben las-
t-oi °evallen. In de film zou Olivier de
't!f Xan de majoor spelen, terwijl Lancas-
>I6n Politicus zou vertolken. Naast VI-
>>0of Leigh zou ook Deborah Kerr een
drol in deze film spelen.
lwa<3 Hadd zal niet zo gauw nog eens
Ij öophia Loren in een film optreden,
tlojhtin eerste film samen „Boy on a
gSïio n". die in Griekenland werd op-
ttw^n zijn ze tot de conclusie geko-
C'a' wat hen betreft Hollywood en
<3® fi? hiet al te best samengaan. Tegen
'Jd dat de buitenopnamen klaar wa-
W spraken de beide sterren geen
Jiati,, ,^?eer tegen elkaar, behalve dan
Qcjei_ 'Ük de teksten, die in het draai-
stonden.
oorzaak van de moeilijkheden is
Pijnlijk een kwestie van een paar
**Wi?eter Seweest. Alan Ladd is na-
[tr, jk klein en gedrongen. Sophia Lo-
a'j eLs een Paar centimeters langer dan
sa dus moesten voor de scènes, die
[jdion op het strand speelden, kuilen
riisset zond worden gegraven, waarin
So- Tfen moest gaan staan om niet
Ladd uit te steken. Bovendien
riigL1 Alan Ladd tot de ontdekking, dat
koren heel wat meer „tempera-
had dan waaraan hij gewoon
Het speet ze dan ook geen van
dat ze na voltooiing van de op-
en weer uit elkaar gingen.
6 blonde filmster Kim Novak is in
.Hollywoods ziekenhuis opgenomen
>W -
gen Charlt-on Heston in een interview
over zijn tegenspeler en regisseur Or
son Welles in de film „Badge of Evil".
En gisteren deelde dokter Maurice
Bernstein mee, dat Welles verleden
week zaterdag tijdens het maken van
opnamen voor de film te Venice in de
nabijheid van Hollywood in een kanaal
was gevallen, waarbij hij zijn linker
enkel, knie en pols ernstig had bezeerd...
Voor mij is aan de verschijningsvorm van onze
literatuur tussen 1925 en 1940 onverbrekelijk de
naam van Jozef Cantré verbonden. De voor
naamste romans van de jonge auteurs dier dagen
waren versierd met de zeer bijzondere en origi
nele bandontwerpen van deze hoogst begaafde
Vlaamse kunstenaar. De oorspronkelijke studies
der vooroorlogse romans van Antoon Coolen,
een paar van Herman de Man, Gerard Walschap,
Willem Putman en tal van anderen zijn nu nog
in één oogopslag te herkennen; zij zijn trouwens
later niet meer in de vroegere uitvoering her
drukt. Het aantal bandontwerpen van Jozef
Cantré moet schier ontelbaar zijn.
Maar er was nog meer: op het roemruchte tijd
perk van „De Gemeenschap" heeft Jozef Cantré
voorgoed zijn stempel gedrukt. In het tijdschrift
van die naam werden geregeld vignetten van
hem gedrukt, maar belangrijker nog waren zijn
illustraties in, en bandontwerpen van de zeer
selecte uitgaven dezer vooruitstrevende uitge
verij. Hoe intens hij de beweging van de destijds „katholieke jongeren" heeft medegeleefd, blijkt direct
als men met de kunstenaar in gesprek raakt over de bewogen dagen, die nu reeds zo ver achter ons
schijnen te liggen.
JOZEF CANTRE
.een beeldje uit hout....~
Ook van vóór de oorlog zijn de monu
mentale Van de Woestijne-uitgaven: de
wijze, geestige tekeningen bij „De nieuwe
Esopet" en de onvolprezen, indrukwekken
de en knappe houtsneden in „De boer die
sterft". Tal van boeken heeft Cantré ver-
De Haagsche Comedie heeft gisteravond
in de Koninklijke Parkschouwburg te
Brussel de eerste van de aangekondigde
vier opvoeringen gegeven van Shakes
peare's Driekoningenavond. Aan de gevel
van de Schouwburg wapperden de Bel
gische, de Nederlandse en de Engelse vlag.
Deze laatste ter ere van het geboorteland
van de auteur van het stuk.
H.M.'s ambassadeur en mevrouw Teixei-
ra de Mattos woonden, samen met andere
vooraanstaanden, bijna allen in avondtoi
let, de opvoering bij. Deze had een vlot
verloop, hoewel men hier voor een kome
die wel aan een wat vlugger tempo ge
wend is dan dat van dit Nederlandse ge
zelschap. Het publiek, waaronder vele
Nederlanders en meest Vlamingen uit de
hoofdstad zich bevonden, waardeerden
zeer het markante spel van zo goed als al
de acteurs, die in dit werk optraden. Aan
het slot, toen zij allen voor het voetlicht
aantraden, groeide het applaus uit tot een
ovatie. De regisseur Cees Laseur moest
mede op het podium verschijnen, terwijl
de dames-speelsters mooie bloemboeket-
ten in ontvangst mochten nemen.
lucht met zijn originele tekeningen her
kenbaar uit duizend en toch telkens weer
anders. Zijn illustraties, ja zelfs de kleine
krabbeltjes, zijn altijd boeiend, veelal ook
door de gedurfde opzet.
Wij herinneren ons „Kobeke" van Er-
nest Claes, volgetekend met geestige en
charmante tekeningen, simpel om te zien,
maar ongemeen knap van techniek. Zij be
zitten een ongedwongen speelse naïviteit.
De Wereld Bibliotheek te Amsterdam, die
dit boek uitgaf, heeft trouwens kortgele
den weer van de kunst van deze eeuwig-
jonge Vlaming gebruik weten te maken
door hem het boekje te laten illustreren,
dat hem door zijn geestige, luchtige toon
en diepe innerlijke wijsheid wel bijzonder
verwant moet zijn.
Wij bedoelen de „Natuurlijke historie
tjes" van Jules Renard, waar de Gentse
kunstenaar vele prentjes bij maakte. Zij
sluiten zich door hun geest geheel en al
bij de charmante tekst aan; reeds de twee
bij dit artikel afgedrukte tekeningetjes be
wijzen, welk een hartveroverende illustra-
De amateur-toneelschrijver
Op vrijdag 22 maart zal in het Cultu
reel Centrum De Beijerd, te Breda des
avonds te 8 uur geopend worden de ten
toonstelling „Start V", omvattende wer
ken van jonge Nederlandse schilders. De
opening zal worden verricht door mr H.
J. Reinink, Directeur-Generaal voor de
Kunsten en voor de Buitenlandse be
trekkingen van het Ministerie van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen.
Als bijzonderheid van deze expositie te
Breda mag gelden, dat een veertigtal
werken van jonge Belgische en Duitse
kunstenaars werden toegevoegd, zodat
een vergelijking tussen het werk van
de Nederlandse, Belgische en Duitse jon
ge schilderkunst mogelijk is.
De uitgave van het „Critisch Bulletin"
maandblad voor letterkundige kritiek, zal
deze maand met het afsluiten van de io- keerde hij naar Gent, de stad van zijn
ties Cantré bfl deze hartverowrende fifs»
torietjes heeft gemaakt.
De laatste jaren legt de kunstenaar tieh
echter vooral toe op het beeldhouwen.
De monografie van André da Ridder, in
opdracht van het Belgisch ministerie van
Openbaar Onderwijs uitgegeven door de
Sikkel te Antwerpen, besteedt daarom
zeer veel aandacht aan deze facet in het
rijke oeuvre van deze veelzijdige Gentse
meester. Van de achtentwintig full-page
illustraties zijn er slechts vier gewijd aan
houtsneden en tekenwerk.
Men vindt hier afbeeldingen van het teak
houten beeldje „Twee mensen" ontroe
rend van eenvoud en van zuivere lieflijk
heid"; voorts een reproduktie van het
fraaie grafmonument van de dichter René
de Clercq, en van het grootse, imposante
Anseele-monument, dat van een allesover-
winnende kracht spreekt. Zelden heeft
een beeldhouwwerk mij zo overrompeld
als dit uit graniet gehouwen monument,
dat als het ware vanuit het Gentse stads
beeld op u aanstormt.
Jozef Cantré is op 26 december 1890 te
Gent geboren. Zijn leertijd en ontplooiing
vielen in de voor de Vlaamse schilder
kunst zo roemruchte en bevruchtende tijd,
waaraan de naam Latem verbonden is.
Veertig jaar geleden werd daar de strijd
voor het expressionisme ontketend en
het heeft in Jozef Cantré een harer vu
rigste aanhangers gevonden.
En getrouwste! Jozef Cantré heeft bin
nen het expressionisme vele mogelijkhe
den gevonden en toegepast, maar hij heeft
het nimmer los gelaten. Hij is dezelfde be
ginselen toegedaan gebleven maar in
de toepassing daarvan was en is hij tel
kens weer anders. Deze kunstenaar ver
rast zelfs degenen, die zijn werk door en
door kennen en het van stuk tot stuk vol
gen. Het volgende kan Iets volkomen on
verwachts zijn
Van 1918 tot 1930 heeft Cantré in ons
land gewoond en hij spreekt over die ja
ren nog steeds met veel plezier. In 1930
pende jaargang worden gestaakt. In 1930
werd het tijdschrift opgericht door Antho-
nie Donker. Na de oorlog maakten R. Blij-
stra, Karei Jonckheere, N. P. van Wijk
Louw en Paul Rodenko deel uit van de re-
hart, terug en daar werkt hij met een
jeugdig vuur en enthousiasme voort aan
zijn dromen van liefde en menselijkheid.
Want dat is het, waar ieder werk 'van
zijn hand weer van spreekt en getuigt.
tisch Bulletin
den.
door de Duitsers verbo-
Erich von Stroheim
..Pruisische officiersrollen
hoort eend in dé telefoon kwaken
De thans 71-jarige filmacteur Erich von
Stroheim, die jarenlang Pruisische offi
ciersrollen heeft gespeeld, ligt momenteel
ziek in zijn woning in de omgeving van Pa
rijs. Onder zijn vrienden zijn er velen, die
hem opbellen om te vernemen, hoe het met
hem is. Vaak zijn ze stomverbaasd over
de stem, die hen antwoordt en die precies
klinkt als het kwaken van een eend. Het
eigenaardigste is misschien nog wel, dat
ze inderdaad een eend horen kwaken. Een
Amerikaanse vriendin, die bij de von Stro-
heims logeert, heeft namelijk haar „huis-
Vreemd is het eigenlijk, dat men bijna op alle gebieden van de kunst
een intense beoefening ziet door liefhebbers, amateurs genoemd. Tekenen,
schilderen, musiceren, toneelspelen, handwerken en zelfs dichten. Maar
schrijven, in de zin van een toneelspel schrijven of een roman, komt men
maar heel zelden tegen. Er zijn wel mensen, die hun vrije tijd doorbrengen
met toneel-schrijven of het schrijven van een roman, maar hier kan men
nauwelijks van amateurisme spreken. Zij beoefenen eigenlijk twee vakken,
omdat zij van het schrijven alleen niet kunnen bestaan. Zij schrijven wel
met liefde, maar niet louter uit liefhebberij, hetgeen het wezensmerk is
van het amateurisme. En toch vraag ik me af, waarom men niet evengoed
uit liefhebberij het schrijven van een toneelspel zou beoefenen als het
spelen van een toneelspel. Het eerste is nog wel zo boeiend als het tweede
en men kan er voor zichzelf ook veel meer van leren. Maar het is een
zeer moeilijke opgaaf, die veel vakmanschap vergt, wil men tot een
dragelijk geheel komen. Het amateurisme echter ziet op de eerste plaats
naar de beoefening en niet zo zeer naar het resultaat en als de beoefening
zijn eigen waarden heeft, dan is de beoefening ook alleszins verantwoord
en dient zij gestimuleerd te worden. De beoefening van het toneelschrijven
heeft zijn eigen waarden en wel heel bijzondere en zeer hoge waarden.
Het amateurisme ziet op de eerste
plaats naar de beoefening en niet zozeer
naar het resultaat. Het is zo maar een ge
dachte, die mij uit de pen vloeide, maar
ik geloof wel een zeer juiste gedachte.
eend'* meegebraehi, en één van de kunst
jes van het dier is, dat het de telefoon
beantwoordt. Als er wordt gebeld, duwt
het met zijn snavel de ontvanger van de
haak en blijft verwoed kwaken tot een
meer verstaanbaar lid van de huishouding
zijn taak overneemt.
w°rden onderzocht en om rust te
stlj cl I Een woordvoerder van haar
rt'tki verklaard, dat zij een in-
.Ag heeft gekregen na haar werk in
»The Jeanne Eagels Story" te
etl voltooid. Ze is voornemens drie
k f d vakantie te nemen alvorens op
"•e m ten in de film „Pal Joey", waarin
6 hÜ Rita Hayworth en Frank Sinatra
°fdrol zal spelen.
,5,
ar ro1 in de film „Anastasia",
j®e zij de onderscheiding van de
y°rkse filmcritici als beste actrice
1iaar verwierf, zal Ingrid Bergman
Ahprt "iet Mel Ferrer en Jean Marais
ft an in de Warner Bros-fil m„Paris
ran8e things", een door Jean Re-
*Ok rEiSoUm.iji j: j V- Am
jy?Schreven komedie, die door hem
eers ai worden geproduceerd en geregis-
Houdt de hele dag je hart vast,
i s0n iïe voortdurend afvraagt, wat
We 1 volgende ogenblik zal gaan
ren", aldus verklaarde dezer da-
Vivien Leigh en Sir Laurence Olivier sijn uitgenodigd om samen op te
treden in de verfilming van Terence Rattigan's „Separate Tables".
En hier mag m.i. een recensent, die tot
taak krijgt een amateurtoneelvoorstelling
te verslaan, wel heel degelijk rekening
mee houden. Hiermee moeten wij bij de
beoordeling van al het amateurwerk re
kening houden. Het ging op de eerste
plaats om de beoefening. De beoefening
kan heel juist en zeer waardevol geweest
zijn, terwijl het resultaat ver achter blijft
bij wat wij gewend zijn van beroepskun
stenaars. Het resultaat kan zelfs zeer po
vertjes zijn, terwijl de beoefening toch al
leszins verantwoord is geweest. Het is
toch op de eerste plaats te doen geweest
om een goede vrijetijdsbesteding. Waar
van we zelf nog iets leren zouden. Waar
door wij ons zelf verdiept hebben. Waar
door wij rijker geworden zijn, dus meer
mens, meer persoon.
Door het schrijven van een toneelspel
dwingen wij onszelf onze gedachten in een
heldere vorm op het papier te zetten. Dit
alleen al is van zeer grote waarde. En
wij kunnen het niet in allerlei uitgebrei
de omschrijvingen doen, maar wij zijn
gedwongen om dit kort en bondig te doen,
in. dialoogvorm. Dus alleen de kern van
de zaak, ontdaan van allerlei franje. Zo
leren wij tot de kern van onze eigen ge
dachten doordringen. Om hetgeen, waar
om het gaat. Door het schrijven van een
toneelspel worden wij tot denken gebracht.
En wij zijn verplicht ons steeds af te vra
gen, wat de tegenpartij hier tegen in zou
kunnen brengen. Want ook de gedach
ten van de tegenpartij dienen wij op het
papier te zetten. Wij corrigeren onze eigen
gedachten dus geregeld. Wij houden
rekening met allerlei tegenwerpingen.
Want hieruit moet het spel ontstaan, het
conflict groeien. Wij sluiten onszelf niet
op met onze eigen gedachten, maar con
fronteren deze geregeld met de menin
gen van anderen.
Door het schrijven van een toneelspel
dwingen wij onszelf in de gedachtegang
van andere mensen door te dringen. Wij
scheppen niet alleen karakters, maar
dwalen met deze karakters ook door hun
eigen gedachtenwereld.
Wat de beoefening van het toneelspel
ons leert: het indringen in de gedachten-
gang, in het karakter van een ander, het
rekening houden met een ander, het le
ren respecteren van een andermans op-l
vattingen, leert de beoefening van het
schrijven van een toneelspel ons nog veel
intenser, omdat hier de eigen schepping
bijkomt, het zelf op zwerftocht gaan
door de gedachtenwereld van andere men
sen.
Maar we moeten onmiddellijk toegeven:
het is een hele opgaaf het schrijven- van
een toneelspel. Maar de beoefening is het
waard. We moeten eerst een conflict be
denken. Een intrige. Zo heel moeilijk is
dit niet. Want wie zijn ogen de kost geeft,
heeft de conflicten maar voor het opra
pen. En we moeten juist de conflicten
uit onze eigen omgeving, de hedendaagse
problemen ter hand durven nemen.
Maar dan begint het. Een moeilijk,
maar zeer boeiend spel. Je hebt een gege
ven. Maar hoe zal je het inkleden, hoe
opbouwen. Met welke personen en tegen
spelers zal je het omgeven. Je gaat aan
het denken. En je komt soms voor de
grootste verrassingen te staan. Ingevin
gen. Plotselinge lichtpunten. Het gaat
heel anders dan je aanvankelijk dacht.
Je ziet plotselinge wendingen, nieuwe
gezichtspunten. Het schrijven krijgt je te
pakken, als je maar de moed op kan bren
gen om eenmaal te beginnen. Je weet
dikwijls zelf nog niet hoe het zal aflopen,
welke ontwikkelingen er nog plotseling
om de hoek komen kijken. Je moet zorgen
dat elk bedrijf een hoogtepunt krijgt, naar
een climax toegroeit. En tenslotte moet
het geheel zijn eigen climax weer hebben,
zijn eigen hoogtepunt op het einde van
het spel.
De dialoog moet vlot, bondig en helder
zijn. Vooral echt, zoals de mensen werke
lijk spreken. Geen boekentaal, maar le
vende taal. De dialoog moet ook boeiend
zijn en interessant. Zoals het hele spel de
nodige verrassingen moet inhouden, zo
moet dit ook de dialoog.
Het schrijven van een toneelspel vraagt
heel wat vakmanschap inderdaad, maar
als het ons om de beoefening te doen is,
wat kan ons dan uiteindelijk het resultaat
schelen. Als het ons maar genoegen heeft
gedaan. Als wij zelf er maar wat rijker
van geworden zijn. En danmoet u
niet te geringschattend denken over dat
resultaat. Uit eindelijk produkt kan mis
schien wel heel povertjes zijn, maar het
kan misschien een heel goed gegeven be
vatten. En wie weet zit er nog veel meer
in 'dat produkt van u. U moet het dan
eens naar en vakman sturen. Denk niet,
dat hij u zal uitlachen, hij heeft op de eer
ste plaats respect voor het proberen, voor
de beoefening en op de tweede plaats zal
hij u onomwonden op de tekortkomingen
wijzen. Oefening baart nu eenmaal pas
de kunst. En het zal niet de eerste keer
zijn, dat een pover produkt, waar toch
nog wel iets in zit, uiteindelijk tot een
succes uitgroeit. Denk niet te gauw, dat
alle stukken, die het licht zien, het resul
taat van één keer schrijven zijn. Dikwijls
is het 't resultaat van herhaalde pogingen,
die uiteindelijk in samenwerking met een
vakman, tot dit succes zijn uitgegroeid.
Waarom ziet men anders zo dikwijls
twee namen van auteurs op de stukken
vermeld? De één is begonnen, de ander
heeft het dikwijls voltooid.
Dus èn om de waardevolle beoefening
zelf èn om het resultaat, dat dikwijls bui
ten onze verwachtingen is, omdat we er
in samenwerking met een vakman nog
heel dikwijls iets van maken kunnen, kan
ik iedereen aanraden: neem de pen eens
ter hand, het zal zeker geen weggegooide
tijd zijn, die u eraan besteedt.
I dactie. Tijdens de oorlog werd het „Cri- Jozsf Cantré is een dromer, maar een
wiens droom soms de vlammende kracht
en luciditeit van een visioen krijgt.
Of het klein of groot werk geldt de
droom is even vervoerend en van dezelfde
intensiteit; en de toewijding is even lief
devol en volkomen. Daarom vindt men in
het werk van Cantré geen inzinkingen,
doch een voortgezette, ononderbroken
stroom van ontroering, bewondering en
mensenliefde. En dat is meer, dan men
van vele groten zeggen kan!
NIEUWE BINNENWEG 397
ZWARTJANSTRAAT 85
In het Louvre te Parijs kan iedere
bezoeker de Venus van Milo, een van
de beroemdste beelden uit de klas
sieke oudheid bewonderen. Maar wist
u dat het niet veel gescheeld heeft of
het beeld had een plaats gevonden in
het Rijksmuseum van Oudheden te
Leiden? Dit kwam aldus. Door koning
Willem I werd in 1818 het Rijksmu
seum van Oudheden opgericht, met
de bedoeling dat er opgravingen in
het buitenland zouden worden ge
daan. Vandaar ook de opdracht van
de koning, die een bijzondere belang
stelling voor de oudheidkunde had,
dat marine-officieren tijdens hun
vlootoefeningen waardevolle voor
werpen voor Nederland moesten ver
zamelen. In de jaren 1824-1825 ver
bleef een Nederlands eskader in de
Egeïsche Zee. Kolonel Rottiers deed
opgravingen op het eiland Melos,
waar hij vele oudheidkundige vond
sten deed. Bij deze gelegenheid viel
hem bijna de Venus van Milo in han.
den. De Fransen waren hem echter
juist iets voor.
Rhapsodie Roumaine hoort men hier
niet elke dag.
„Er is veel meer oorspronkelijk
voor de harp gecomponeerd dan men
denkt", zegt Annemarie Bom, die zes
jaar geleden als piep-jong oud-leer
linge van haar bewonderde leer
meesteres Margot Broeders in het
R. Ph. Orkest kwam. Als tweede
harpiste naast haar docente. Sinds
1953 heeft zij de eerste plaats van
Margot Broeders overgenomen. Erg
ANNEMARIE BOM, de eerste har
piste van het Rotterdams Philhar-
monisch Orkest, treedt volgende
week donderdag tijdens een lunch
concert in het Rotterdamse Luxor-
theater voor het eerst als enige con
certgeefster op. Zij wilde bij dit con
cert graag iets eigens ten gehore
brengen, niet de overbekende reper
toirestukken. De Fantasie van Beet-
hovens tijdgenoot L. Spohr bijvoor
beeld waarmee zij opent is nog nooit
in ons land gespeeld. En ook Golestans
nerveus behoeft zij zich voor haar
optreden a.s. donderdag niet te ma
ken. Al meer dan eens immers heeft
zij solo-concerten gegeven maar tot
dusver altijd in combinatie met an
dere instrumentalisten of vocalisten.
Nu mag zij het alleen doen. En er nog
een praatje bij maken over de geschie
denis van de harp en de klankeffec
ten van haar instrument. „Dat vind
ik het ergste" bekent zij.
Met hetzelfde program gaat Anne
marie Bom ook nog naar Schiedam
en naar Doetinchem. Haar Franse
studieharp reist dan in de goederen
wagen mee. „Je moet er de hele reis
op letten en overal zelf bij zijn. Het
is zoiets als reizen met een zieke
hond."
