Na verschrikkelijke tocht werd
de Stormkaap door Dias ontdekt
s
Een eens vermaard actrice leeft nu
arm, maar wèldoende
"N
^Peditis van Iwee karvelen van vijftig ton benevens een transportschuit
N tn
WÊÊÊÊÈmém
Bouwt Nederland
geleide projectielen?
mm
ZATERDAG 13 APRIL 1957
PAGINA 3
r-
^et reine, naar het schijnt. Geen wonder,
i
at
atids,
een aantal regeringen ook de Neder-
§evi
^et is met het Suezkanaal nog lang niet in er kennelijk op zet, de doorvaart door de
Golf van Akaba vrij te houden, ook voor
zijn schepen en blijkbaar veel zal willen
riskeren, om zich het recht te verzekeren, dat
ten aanzien van het Suezkanaal aan elke
zeevarende natie is voorbehouden, n.l. er
voor zijn eigen schepen gebruik van te
maken.
De vaart om Kaap de Goede Hoop zal dus
voortgezet worden, waarschijnlijk ook door
vele Nederlandse schepen. Bij het uitbreken
van het conflict rond het Suezkanaal hebben
we uitvoerig aandacht gewijd aan Kaapstad,
de vestiging van Jan van Riebeeck, welke nu
op weg is, een wereldhaven te worden, wier
havenwerken, tussen twee haakjes, gedeelte
lijk door Nederlandse maatschappijen zijn
aangelegd, wat de recente uitbreidingen
betreft.
haar rederijen advies heeft ge-
ven, Nassers vuistpand voorlopig maar te
pi&zn, tot de dictator aan de Nijl meer voor
e<*e vatbaar zal blijken. Dat gebeurt ver-
ijk, wanneer te weinig schepen de
^°edelii
aHaaltol zullen gaan betalen en hij dus
^der contanten zal komen te zitten. Inmid-
s Wordt dus de vaart rond Kaap de Goede
s °°P voortgezet. Er werd in de buitenland-
Pers, na 't bericht over de heropening van
Suezkanaal, reeds op gespeculeerd, dat
Ji reuzentankers nu toch overbodig zouden
^]U. Men rekende te vroeg op het gezonde
Afstand van de man, die Egypte tot het
'j1'lende land in de Arabische wereld wil
j^ken. Bovendien, er liggen nog tal van
Verwachte mogelijkheden, nu Israël het
ivillen we onze lezers iets vertellen over de geschiedenis van
p fauri om Kaap de Goede Hoop en omtrent het ontstaan van deze
1 hivaardige naam. De historie van Kaap de Goede Hoop vormt een
jteressante bladzijde in het grote geschiedenisboek van de out-
'king der wereld. Er aan verbonden is de naam van een groot
'S£ van een zeevarende natie, die ons de weg naar Oostinje
''■eseu heeft en waarmede onze voorouders goede betrekkingen
N^en onderhouden. Portugal, het oude Lusitanië, zag reeds Kruis-
£Urders uit de Lage Landen aan de Zee op zijn grondgebied, die
Ij Christenkoningen hielpen, de Moren uit hun land te verjagen.
r''l Ras in de middeleeuwen. Nadien hebben vele Hollandse zee-
I '''en op Portugese schepen gediend en het tvaren mede hun ver-
over het Verre Oosten, waardoor in het vaderland onder
kende lieden de koppen bijeen staken, om er zelf de kostbare
Gerijen en andere kostbare produkten te gaan halen.
r1
tt'hsrne es hadden geleerd, in het katho-
Lydia Johnson werd in Rusland geboren en brengt I
thans te Rome een serene oude dag door
Ze was omstreeks de jaren twintig schier even hekend als een
Josephine Baker en een Mistinguet. Als ze optrad, in een der
grote music halls van de Europese metropolen, liepen duizenden
te hoop, om haar toe te juichen. Ze verdiende heel veel geld, bezat
een luxueuze villa te Livorno en was trots op haar twee dochters,
die allebei als artieste veel beloofden. Jarenlang leek het, alsof ze
een gunsteling was van de fortuin. Ze had haar eerste triomfen
gevierd in het Keizerlijke Theater te Moskou, als twintig-jarige
danseres, die in het ballet schitterde. Na de bolsjewistische revolutie
vluchtte ze eerst naar Odessa, vervolgens naar Constantinopel, het
huidige Stamboel. Daar trad ze op in de music hall „Printania".
Vervolgens trok ze naar Parijs, waar het vermaarde „Casino" zijn
poorten voor haar opende. Ook in andere Europese hoofdsteden
verwierf ze veel succes. Niet alleen als danseres, maar tevens als
caharetzangeres.
m
y -
mm
Observator
Philip s-directie ontkent
Lydia Johnson, eens een vermaarde
revuester en cabaretière, geeft thans
te Rome catechismusles aan arme
kinderen.
aan de Liideritzbaai, de plek, ivaar een van Bartholomeus Diaz
mannen van vreugde stierf
,jd«
de
,c»'
eK
om Kaap De Goede Hoop
-,:Ns in de Oudheid moeten de Phe-
ÏQf. ®rs, dat koene, zeevarende volk,
Kaap de Goede Hoop zijn geva
lt Maar de wetenschap omtrent de-
}j.r°Ute rond het Zwarte Werelddeel
'tij' verloren. Er is wel iets van blij-
4, hangen, doch de cartografen van
Middeleeuwen tekenden een Afrika
fantastische omtrekken. Als de
daarop vertrouwd had-
4^Vaarders
was in de latere middeleeuwen,
4(i .he drijfveer der oude Pheniciërs
handel, de business, de Portugezen
Wt°e bracht, steeds verder langs de
W!-®h van West-Afrika te zeilen. Toen-
In hd hadden de Arabieren, naar we
Vet?hze artikelen over Arabië hebben
4et de handel in specerijen en an-
5i,': Produkten van het Verre Oosten
'zy n°Poliseerd. Kruiden, die in Insu-
belachelijk laag van prijs waren,
wr-hen in Europa met goud betaald
hen. Men zon er daarom in Portu-
°P, uitgaande van de overlevering
t0hlaaade de Pheniciërs, de kaap te
waarmede Afrika op een be-
plaats ophield.
Vlnhs 1434 was Hendrik de Zeevaar-
V honing van Portugal bezig met
iüfj Methodische exploratie van de kus-
j>ij Van Afrika in het westen. Toen
W s«erf, hadden de Portugese karve-
Wr.6eds de monding van de Gambie
^4»+ Uaarna viel er een stilte, maar
Jan II de troon had bestegen,
'ifeh^n de ontdekkingsreizen hervat.
In de jaren 1484 en 1485 bereik-
fot6 zeevaarder Diogo Cao, Kaap Cross
4?0 Zlin état major behoorde de Duitse
''5s?raaf Martin Beheim. Deze stelde
hijV dat hoe verder men naar het
ÏVp11 doordrong, des te minder ri-
'i a11 in de zee stroomden, waaruit
6 conclusie meende te mogen trek-
^4 Ldat Afrika steeds smaller werd
,n dus spoedig de geheimzinnige
SV 't eindpunt van Afrika, zou moe-
Reiken. Een nieuwe expeditie zou
aanzien het nodige licht ver-
en. Na hun terugkeer in Portu-
™erkten de twee koortsachtig aan
a°rbereiden van een nieuwe tocht
Sala t onbekende zuiden. Maar het
i W? hat door koning Jan II werd
vinden, stond onder commando
beroemde Bartolomeus Dias.
i JftjV'iond uit twee karvelen van elk.
\ri i°n. alsmede een transportschuit.
£r vertrok op 15 augustus 1486.
jVörd een kieiu aantal negers en
Si? tr,^nen meegenomen, die op vori
vji LU^di WctlCil z.c, xitscia»,
DriiHcHtTmrrnn T A m AOpfotl VM1 An
sa3 wmw-
1 mee aan boord waren geno-
Om'. Ih Portugal waren ze, nadat zij
onderwezen. Ze moesten nu on
uh rasgenoten het Christendom
Nadat de storm was uitgewoed, zette
Dias joers naar het oosten, in de hoop
opnieuw de kust van Afrika te berei
ken. Hij zeilde dagen achtereen, maar
slaagde er niet in, land te bekennen.
Toen begreep hij, dat hij rond Afrika
was gezeild, tegen wil en dank. Maar
hij had de kaap gemist.. Zijn sche
pen doorkliefden reeds de golven van
de Stille Oceaan
Het verhaal van Dias' grote reis ter
ontdekking van Kaap de Goede Hoop
is waarlijk Columbus waardig. Ook hij
kreeg moeilijkheden met zijn mannen,
die meenden dat hij zich veel te ver
in het onbekende waagde, ze zich al
te lang van huis bevonden en wellicht
niet in staat zouden zijn, terug te ke
ren. Wat Dias en zijn mannen beleefden
vormt een even groot epos als Colum
bus' reis ter ontdekking van Cipango
(Japan), die hem Amerika deed vin
den.
Zoals dit werelddeel niet naar hem ge
noemd werd, doch naar de geograaf
Amerigo Vespucci, en hij na grote roem
verworven te hebben, met smaad over
dekt werd, zo ook moest Bartolomeus
Dias toezien, dat een ander de op
dracht kreeg, na zijn terugkeer in
het vaderland, om na in zijn kielzog
naar de Stille Oceaan gevaren te zijn,
naar Indië te zeilen, en de grondslag
te leggen voor het Portugese imperium
in Azië. Hij stierf de eerlijke dood
van de zeeman, in de golven, maar
ver van Ihdië, bij de kust van Brazilië.
Laten we Bartholomeus Dias echter
volgen op zijn koene tocht langs Afri
ka's Oostkust, waarlangs hij vermoede
lijk in tegenovergestelde richting de
route nam welke vele eeuwen vóór
hem de Pheniciërs gevolgd hadden, op
hun reis uit Egypte via de Rode Zee
rond „Lybia", zoals Afrika in de Oud
wen voordat Christus geboren werd.
De grote Griekse aardrijkskundige
heid ook wel werd genoemd, zes eeu-
Herodotus heeft dit nooit willen gelo
ven, maar later werden verschillende
bewijzen aangevoerd, welke bevestigen
dat de Pheniciërs inderdaad de eersten
zijn geweest, die in de geschiedenis
van de mensheid rond Afrika gevaren
zijn en de Kaap de Goede Hoop rond
den.
Bartholomeus Dias zette voet aan wal
in wat nu de Mosselbaai is. De inboor
lingen vluchtten dodelijk verschrikt,
toen ze de voor hen totaal vreemde we
zens aanschouwden. Men scheepte zich
weer in, bleef de kust angstvallig vol
gen en constateerde, dat deze steeds
meer naar het Oosten boog. Na enige
tijd wierpen de karvelen in de baai,
waaraan thans Port Elizabeth ligt, het
anker uit. Hier richtte Dias een z.g.
padrao - op, een herinneringssteen, om
wat hij noemde zijn overwinning op
de oceaan te vereeuwigen. Was hij nog
vol goede moed, zijn bemanning wei
gerde verder te gaan. Ze dreigde met
muiterij. En daar zag Bartholomeus
Dias een illusie vervliegen: de moge
lijkheid, naar Indië te zeilen en de glo
rie van de ontdekking van de weg er
heen op zijn naam te stellen.
Er moet heel wat in hem zijn omge
gaan, toen hij er in toestemde, de ste
ven te wenden. Evenals Columbus kreeg
hij nog enige dagen respijt Achtenveer
tig uur mocht hij nog verder varen.
Hij zeilde de monding van een rivier
binnen, die hij Rio de Jufante doopte,
naar de kapitein van het tweede schip.
Heden ten dage heet deze rivier de
Great Fish River. Aan weerszijden lig
gen thans de havens Port Alfred en
East London. Hier viel het gemakkelijk
te constateren, dat de kust bijna recht
naar het noorden liep. Meer dan ooit
was Bartholomeus Dias er van over
tuigd, aldus lezen we in de beschrijving
van zijn reis, dat hij de weg naar In
dië had gevonden. De achtenveertig
uren waren verstreken en de matro
zen hielden zich aan hun ultimatum.
Wederom richtte Bartholomeus Dias
een padrao op, teneinde de plek te mar
keren.
Op de terugreis zette hij nog een keer
voet aan wal op Afrika's bodem en wel
ter plaatse van het huidige Port Eli
zabeth. Daar omarmde hij de stenen
naald, alsof hij een voorgevoel had. De
geschiedschrijver zegt, dat hij de pa-
(AdTcrtentt*)
drao omhelsde, alsof het een zoon was,
die hij nimmer zou weerzien.
En laat nu Bartholomeus Dias op de
terugreis de Kaap ontdekken! Weder
om werd hij door 'n zware storm over
vallen, die hem naar het westen sleep
te. Maar op een gegeven ogenblik ont
waarden de opvarenden van de twee
scheepjes het silhouet van Tafelland,
waar nu Kaapstad ligt, met de Tafel
berg. Omdat hij de Kaap tweemaal bij
storm gerond had, noemde hij haar Ca-
bo Tormentoso, de Stormkaap. Het was
vele maanden daarna dat hij in de
Luderitzbaai voor anker ging, om er
de transportschuit met de negen man
nen op te pikken.
Hij kon er slechts twee aan boord
nemen. Zes waren door de inboorlin
gen gedood, op jachtpartijen in het
binnenland, waarheen ze waren getrok
ken, om vers vlees te halen. Eén man
stierf van vreugde, toen hij de zeilen
van de twee karvelen ontdekte. De
schuit moest worden achtergelaten,
omdat ze grotendeels door wormen
verteerd was
Toegegeven, dit is slechts een van
vele sterke verhalen uit de geschie
denis van de grote ontdekkingsreizen
en van de historie van de zee in het
algemeen, maar wie zich voorstelt, wat
die mannen op deze eindeloze tocht of
in de eenzaamheid van een Afrikaanse
baai hebben uitgestaan, zonder over
enig communicatiemiddel met de hun
bekende wereld te beschikken, kan zich
voorstellen, welke menselijke drama's
zich ook toenmaals hebben afgespeeld.
Ook de ontdekking van de Kaap de
Kaap de Goede Hoop, met. op de
voorgrond Kaapstad en de Tafelbaai.
1 ""ïi'iiiiiiy'WF
Bartolornes Diaz
prediken en tevens berichten inzame
len over het fabuleuze rijk van Pries
ter Johan, waarover al sinds eeuwen
geruchten tot Europa doorgedrongen
waren, maar waarvan eigenlijk nie
mand het juiste wist. In de monding
van de rivier de Congo werden deze
zwartjes aan wal gezet. Ze hadden de
opdracht, de door hen verzamelde ge
gevens ter hand te stellen Pan de eer
ste de beste blanke, die zi later zou
den ontmoeten. Het was een nogal pri
mitieve methode, die uiteraard geen
resultaten opleverde. Men stelle zich de
uitgestrektheid van het enorme Afrika
voor. De zwartjes verdwenen er in als
naalden in een hooiberg
Uit Congo zeilde men verder zuid
waarts en Dias belandde zowaar in wat
nu de Walvisbaai heet. Vervolgens in
de huidige Luderitzbaai in het voorma
lige Duits West-Afrika, thans Unie van
Zuid-Afrika. Toen ze deze baai ver
lieten men had de transportschuit
met negen man aan boord achtergela
ten werden de twee karvelen door
een zware storm overvallen, die der
tien dagen duurde, de schepen ver de
zee op joeg, zodat het land totaal uit
het zicht werd verloren
ixwww.; xv
vWa-.-:-v v.
Te oud voor het toneel
Lydia Johnson was daarna in staat,
haar oude moeder in de gelegenheid te
stellen, naar Tanger te reizen, waar een
kleindochter haar liefderijk in haar huis
opnam. Daarna probeerde ze, omdat ze te
oud werd voor het toneel, in haar on
derhoud te voorzien door het geven van
lessen. Ze was zo fortuinlijk, in Parijs
aan een balletschool als instructrice te
worden aangesteld. Nadat ze enige jaren
als zodanig werkzaam was geweest, kon
ze met het door haar gespaarde geld
naar Rome terugkeren. Ze vestigde zich
daar als lerares in Russisch. Engels en
Frans. Een Katholieke instelling stelde
haar in de gelegenheid, geregeld lessen
te geven en die vormen thans het voor
naamste deel van haar inkomsten.
Op de hoogste verdieping
Ze woont nu in een voorstad van Rome,
op de hoogste verdieping van een huur
kazerne, waar ze een flinke kamer, een
keuken en een terras heeft kunnen krij
gen. Als ze geen lessen geeft, bezoekt
ze de armen of gaat naar gegoede men
sen, teneinde kleren en voedsel voor haar
I talrijke beschermelingen in te zamelen,
i Ook geeft ze catechismusles aan arme
kinderen. Ze is sindsdien herhaaldelijk
in Italiaanse films opgetreden, in kleine
rollen. Haar ideaal is, een tehuis voor
oude alleenstaande vrouwen op te richten
en een katholieke toneelschool. Voorlopig
ontbreekt haar hiertoe nog het geld. Maar
ze hoopt dit. te verdienen met de publi-
katie van haar levensbeschrijving en een
filmscenario, dat ze heeft geschreven.
Zo leeft in alle stilte en met slecl\s
één verlangen, een vroeger lichtzinnig
leven goed te maken, verzoend met het
armelijke heden, Nóg verkeert de vroege
re Lydia Johnson, die rijkdommen ver
wierf in het licht der schijnwerpers en
temidden van klatergoud, af en toe in fi
nanciële moeilijkheden. Ze werpt niet, als
een rouwmoedige zondares, dit verleden
verre van zich, omdat dit in haar ogen
toenmaals goed was. De lezer zal ver
moedelijk wel met ons eens zijn, dat het
niet aangaat, stenen naar deze voorma
lige revuester te werpen, omdat ze eens
in een schijnwereld leefde, waarvoor ze
trouwens was groot gebracht en ge
schoold.
Ze vertrouwt oP Gods genade en hoopt,
dat haar innige wens, haar jongste doch
ter nog eens te aanschouwen, vervuld
zal worden.
K. H.
Goede Hoop heeft bloed en tranen ge
kost.
Kaap de Goede Hoop .Hoe de Storm
kaap aan deze naam kwam? Wel, maar
neen, laten we eerst even vertellen,
dat Bartholomeus Dias in december
1488 op de rede van Lissabon verscheen
en door zijn koning niet werd toege
voegd aan de expeditie van de grote
Vasco da Gama, door wie uiteindelijk
de zeeweg naar Indië en de specerij
eilanden werden ontdekt
Vasco da Gama bereikte Indië.
Wat Bartholomeus Dias aangaat,
deze nam deel aan de expeditie
van Pedro Alvarez Cabral, die in
1500 Brazilië ontdekte. Hij kreeg het
commando over een van diens sche
pen. Op 23 mei 1500 werd zijn bodem
door een wervelstorm overvallen, ver
ging met man en muis.
De grote Portugese dichter Camöens
liet later de geest van de Cabo Tor
mentoso zeggen: ik zal een verschrik
kelijk voorbeeld stellen met de eerste,
die het waagt, mij in mijn rust te sto
ren.. Hij vergat, zo merkte een latere
geschiedschrijver op, dat Farao Netsjao
dit reeds had gedaan. Tenslotte, dé
Stormkaap werd omgedoopt, omdat ko
ning Jan II het voorzichtiger oordeelde,
de zeelieden niet al te veel vrees in
te boezemen. Ze zouden steeds met
angst in het hart de steven naar het
Verre Zuiden wenden, waar zioh de
Stormkaap bevond. Kaap de Goede
Hoop was heel wat beter en een ko
ninklijk decreet stelde de nieuwe naam
voor altijd vast, althans, volgens de
Portugese historicus Barros.
Er zijn, aan de zeeweg rond de
Zuidpunt van Afrika, nieuwe namen
toegevoegd aan havens, welke door de
schepen worden aangedaan. Behalve
Port Elizabeth wedijvert Durban met
Kaapstad om het verkeer der grote
zeekastelen, waarbij de karvelen van
Bartholomeus Dias notedoppen waren
Philips - Nederland, de Hollandse Sig
naal-Apparatcnf abrieken .goeddeels eigen
dom van Philips), het Britse Mullard-
bedrjjf (eveneens grotendeels Philips) en
de De Havilland vliegtuigfabrieken wer
ken, naar wij vernemen, reeds geruime
tijd samen aan de vervaardiging van ge
leide projectielen.
Over de aard dezer projectielen wordt
de grootste geheimhouding betracht. De
Nederlandse en Britse overheden zonden
zeer grote belangstelling voor het project
hebben. Tot dusver zijn, naar verluidt,
goede resultaten met de proefmodellen
bereikt. Deze resultaten zouden zelfs be
ter zijn, dan die met gelelde projectielen
uit de Verenigde Staten.
Blijkens een mededeling van de directie
van Philips-Nederland is het Philips-be-
drijf hier te lande niet betrokken bij enig
projekt voor het bouwen van geleide pro-
jektielen in Engeland.
De Nederlandse Philipsdirectie is niet
op de hoogte van samenwerking tussen fa.
Mullard te Londen en dp De Haviland
vliegtuigfbarieken. Wat de Engelse rege
ring op dit gebied doet, is te Eindhoven
niet bekend.
Ze werd bij vorsten, regeringshoof
den en ministers als gast uitgenodigd en
telde haar bewondeiaars onder de rij
ken en machtigen der aarde. Helaas, ze
verloor haar man en partner, Alexander
Alperoff, door de dood maar ze zette
haar triomftocht voort. Ook in Rome trad
ze met veel succes op, in het eertijds
vermaarde theater „Sala Umberto" en in
„Apollo" te Milaan. Omstreeks het jaar
1930 debuteerde ze zelfs in schouwbur
gen. Doch allengs begon haar ster te ta
nen. Ze belegde haar geld o.m. in een
krantenbedrijf, maar gedurende de twee
de wereldoorlog verloor ze haar hele
fortuin. In 1946 bezat ze geen cent meer.
Nog geruime tijd kon ze blijven leven
van hetgeen goede vrienden haar leenden
met de wetenschap, het nooit terug te
zullen krijgen, Haar dochters bleken niet
in staat, voldoende te verdienen. Eén ha-
rer trok naar Amerika. Toen werd Lydia
Johnson ernstig ziek.
Ziekte deed nadenken
Reeds enkele jaren woonde ze te Rome
in een klein appartement. Ze lag er ziek
en kreeg als enige bezoeker de deurwaar
der. Zodra ze wat beter was, moest ze
de kleine woning verlaten en ze werd
een zwerfster. Tijdens haar ziekte was
ze over het verleden gaan nadenken. Ze
kreeg gewetenswroeging, omdat ze haar
oude moeder, die ze speciaal uit Sovjet-
Rusland had laten overkomen, in haar
gouden tijd, verwaarloosd had. Nu moest
ze naar die moeder, een oude Vrouw,
meer dan tachtig jaar, maar., verstan
diger dan haar succesvolle dochter .want
ze had het geld, haar door Lydia eens
gegeven, goed belegd en kon er beschei-
iden van leven.
Lydia Johnson, de ster van zovele re
vue's, moest bij haar oude moeder aan
kloppen en om wat eten vragen, In
middels, haar geest was nog ongebro
ken. Ze gaf er zich rekenschap van, in
het verleden grote fouten te hebben ge
maakt. Het stemde haar tot nadenken
dat ook het heden haar niet spaarde. Im
mers, haar jongste dochter trok van haar
weg, naar Duitsland en liet niets meer
van zich horen, Lydia Johnson ging af
en toe een kerk binnen, om er te bid
den, ahoewel ze van afkomst Grieks-
Katholieke was en zo goed als niets aan
haar godsdienst gedaan had.
In de kerk vond ze vertroosting enz.
trof er mensen aan, die zich voor haar
gingen interesseren. Ze slaagde er in,
weder werk te bekomen en maakte zelfs
een tournéc. Haar belangstelling voor
het Katholicisme groeide en in 1949 be
keerde ze zich. Ze werd gedoopt in het
Russicum, het Pauselijke Instituut voor
Oosterse Studiën.
Samen met haar oudste dochter trad ze
'daarna in verschillende theaters op. Het
gelukte haar, deze te verzoenen met haar
echtgenoot, van wie ze jarenlang geschei
den had geleefd. Lucy d'Albert, zoals de
ze dochter zich in de artiestenwereld
noemt, was vóór de tweede wereldoor
log getrouwd met een bekend Italiaans
voetballer, een populaire beroepsspeler,
behorend tot de club „Napoli". Het paari
was van elkander vervreemd. De man,
een zekere Sallustro, wiens naam in voet
balkringen nog steeds vermaard is, was
naar Argentinië gegaan, toen zijn voet
balster begon te tanen, Hij keerde terug
en nam de zorg voor hun beider dochter
tje weer op zich.
-
MlkTS»
