witte doek
Cinemagia heeft trouwe vazallen
Britse filmacteurs ontevreden
Ontmoetingen
met kunstenaars
beter dan het origineel
ONTVLUCHTING" bij Rotterdams Toneel
MOGELIJKHEDEN VOOR RIJPERE
EN STUDERENDE JEUGD
vb
Groeiend bezoek aan haar tempel
in Amsterdam
Wereldpremière van Engels stuk
Clark Gable opende hun ogen
Niet „vermooid"
Scherp
Piano-recital van
Jo Dusseldorp
Hans Roest
Hans
van
Berg
en
„De vliegende
Hollander"
ZATERDAG 13 APRIL 1957
PAGINA 5
"tl
op'
d»1
Fijnzinnige portretten en
rake momentopnamen
Annie Salomons' boekje met herinneringen aan grote
Nederlandse schrijvers „van eergisteren" heeft mij
bovenal getroffen als een getuigenis van trouw, eerbied
en dankbaarheid. Het boekje zegt evenveel over de
schrijfster zelf als over de door haar beschreven
figuren. Annie Salomons is een mensenleeftijd lang
trouw gebleven aan haar liefde voor de kunst en even
zeer aan hen, die haar op haar levensweg iets van
wijsheid en schoonheid, goedheid en vriendschap heb
ben meegegeven. Nu, tientallen jaren later» trillen haar
woorden nog van onverbleekte bewondering voor
schrijvers als Boutens, Leopold en Couperus, en tel
kens weer vindt zij reden tot dankbaarheid. Dit wil
echter niet zeggen, dat de schrijfster alleen het goede
in haar oude vrienden wil zien; zij is volstrekt eerlijk
en openhartig, doch op een barmhartige wijze en zon
der te offeren aan mogelijk nieuwsgierigheid van de
zijde der lezers.
ANNIE SALOMONS
knap schrijven en karakteriseren
JAYNE MANSFIELD WERD
ONDERSCHAT
1
"Pm-up"-Muze is nog jong..
Ze heeft vele trouuie vazallen....
n
De voorstelling
petroleumgaskachel
NAAM
REESINK
S
Nederlandse speelfilm nadert
voltooiing
I
\tH
1 V'
les
i
«eet'
Ije'1
oW'
d«
bij
z"'
go'
„0°f
WERELDNIEUWS
Ifaa^an een bijzondere medewerker)
is (jg menselüke maatstaven gerekend
\veer 'ilmmuze met haar zestig jaar ai
lViaa 0ver de prille eerste jeugd heen.
a's men ha»# ouderdom vergelijkt
ters 'e van haar eerbiedwaardige zus-
dan is Cinemagia nog zo jong, dat
«aar nauwelijks tot de volwassenen
ftiag
r®kenen.
Voor mErkwaardige feit doet zich nu
reed« de i°nKe „pin-up"-Muze zich
de k gedeeltelijk heeft ontworsteld aan
®h de'mi?.sfeer, waarin zij werd geboren
'ilttinf ZÜ me' trots kan w!*zen op de
den musea> die al in 24 verschillende lan-
*«n gevestigd,
die 7- ?ar wordt er door de directeuren,
hyj ZIE" volijverig bezig houden met de
op tpn?er verstandige taak om Cinemagia
Vi0'® heffen ver boven de alledaagse plat-
hog ,eid, waarin zij maar al te vaak
terw-n Muze dreigt ten onder te gaan
«P '1,e van de Venus Victrix, elk jaar
Ci *°rdt door deze trouwe vazallen van
gf„„maSia als volwaardige Muze een con-
*res gehouden.
tiev toneel verheugt zich niet in deze ac-
„bo® t°ewijding. Thalia heeft dan ook geen
geVpherming" meer nodig. Zij heeft een
telrp de reputatie als Muze. Toch is het
ia ®n®od, dat het Toneelmuseum in ons
die u nauwelijks de naam mag hebben,
t6E het voert. Het Filmmuseum daaren-
te' a is pas nog in bet Stedelijk Museum
tgj, histerdam verhuisd naar een nog be-
or hettere lokaliteit, waar dit museum
de j_nisatorisch juister in de ruimte van
kunststempel is ondergebracht.
ijjp e directeur van het Nederlands Film-
zje, eum, de heer J. de Vaal. verheugt
'eet; °p een zicb steeds uitbreidende col-
b0-Je' Pe filmbibliotheek omvat al 1200
Wanneer de leeszaal in het Ste-
bib. Museum klaar zal zijn, zal de film
tip "Otheek ook daarheen verhuizen. Ver-
Sa bestaat de collectie uit 1200 interes-
en en historisch waardevolle affiches
w huim 12.000 filmfoto's. Binnenkort ver-
Schmen een schenking, die van on-
va,, bare waarde is voor de geschiedenis
>T de film in Nederland.
s aast het conserveren heeft een mu-
t> UIh ook tot taak om de kunst te tonen.
hiten enkele incidentele tentoonstellin-
bf", °m- verricht het Filmmuseum baan
dag werk door iedere week, woens-
hef"0en donderdagavond, in de aula van
Vp stedelijk Museum filmnrogramma's te
Otit °.nen> die een overzicht geven van de
Van kkeling van de cinematografie en
Pp ..de esthetische betekenis van de film
v'rP 00* 0en beeld geven van het oeu-
ip ,van de cineasten, die als kunstenaars
jb de nieuwe tak van kunst werkzaam
Cph of zijn geweest en die nu niet be-
4rn to' be* §rote Publiek zijn doorge-
°ngen. Deze avonden worden steeds
ed bezocht.
c.Pe vorming van de kennis omtrent de
b'.4en:latografie is door de directie van
5 Filmmuseum eveneens ter hand ge-
jpfhen. Men ;s reeds aan de achtste cur-
W bez'g- Vooral onderwijskrachten put-
uit deze cursussen een grote bron
van kennis en zij leren het nieuwe me
dium te zien met de ogen van begrijpen
de toeschouwers, die ontvankelijk zijn
voor de cinegrafische schoonheid. Op de
ze manier wordt aan de vorming van de
jeugd ook meegewerkt door het Film
museum, omdat zij de „docenten" opleidt.
In samenwerking met het Katholiek
Centrum voor de Jeugd onder leiding van
pater J. Dirkse S.C.J. dringen de docen
ten van de filmcursussen door tot in de
verste hoeken van ons land. Zelfs in Beet-
sterzwaag is een filmcursus gehouden.
Wèl een bewijs, dat de film en de cine
matografie steeds verder de belangstel
ling trekken van lieden, die geen genoegen
nemen met een passief ondergaan van
de dagdromerij in de cinema. Het resul
taat van dit alles is, dat velen al zover
zijn, dat zij doelbewust een bepaalde film
kiezen, die zij willen gaan zien. Zij gaan
af op de naam van de regisseur en ook
op de kritische beoordelingen in de dag
en weekbladen.
Achtttien maanden gevangenisstraf
voor Elsa Martinelli.
(Van onze filmredacteur)
Bijna driehonderd Britse acteurs en ac
trices. onder wie sterren als Anna Nea-
gle, Edric Connor, David Knight en Eu
nice Gayson, hebben besloten niet meer
voor Britse filmproducenten te werken,
tenzij ze een 54-urige werkweek en extra
betaling voor overwerk krijgen.
Dit besluit, genomen op een bijeenkomst
van Equity, de Britse vakvereniging van
acteurs, geldt niet voor sterren met lang
durige contracten, maar wel voor honder
den karakterspelers en kleine acteurs,
Clark Gable 44-urige iverkiveek
die door de studio's per film worden ge-
engageerd. Toch zullen de producenten
niet kunnen doorwerken, tenzij ze de ei
sen van de „kleine" acteurs inwilligen,
want men kan nu eenmaal geen films ma
ken zonder bijrollen.
Aanleiding tot deze eisen was niemand
minder dan.. Clark Gable. Deze grote
ster uit Hollywood is enige tijd geleden
in Engeland voor een film opgetreden.
Daarbij hoefde hij nooit vóór tien uur
's morgens in de studio te zijn, terwijl
de Britse acteurs in de film zich twee uur
eerder moesten melden. De oorzaak daar
van was, dat Gable een Amerikaanse ar
beidsovereenkomst had en de acteurs in
Hollywood werken 44 uur per week.
Momenteel werken de acteurs in de
Britse studio's normaal 12 uur per dag,
waarvan twee uur zijn bestemd voor de
opmaak en de lunch. In geval van tijd
nood kunnen de producenten verlangen,
dat de acteurs zonder extra-betaling over
werken.
Equity wil nu een 10-urige werkdag zien
ingevoerd en afschaffing van overwerk
wegens tijdnood, omdat daar te vaak mis
bruik van wordt gemaakt.
De Britse vereniging van filmproducen
ten heeft deze eisen van de hand gewe
zen. Ze hebben verklaard, dat ze uitslui
tend overwerk willen betalen aan acteurs
die minder dan 20 200,-) per week
verdienen.
Voor het eerst in lange tijd waren alle
acteurs het eens op een bijeenkomst van
Equity. Het, bestuur heeft daarom beslo
ten. niet van het thans ingenomen stand
punt af te wijken, zodat de gang van
zaken verder geheel afhangt van de hou
ding der producenten.
mensen, die naar Marilyn in de
„Bus Stop" gingen kijken, bezoeken
Miss Mansfield in „The Girl can't
Dat betekent ongeveer 300.000
S^Vai gebeurt hoogst zelden, maar in het
b0o? van Jayne Mansfield doet de na-
Ja 'Slng het beter dan het origineel zelf.
Gij?e heeft namelijk met haar film „The
(j6 can 't help it" Marilyn Monroe aaa
0oMCassa verslagen. Tegen iedere hon-
tn<!p it:
^6r aan ontvangsten,
ka 0 .mogelijke oorzaak, die bioscoopdes-
SeVn ?en voor dit verschijnsel hebben
v0 ;nhen? De vrouwen, die bang waren
t>lan het effect dat Miss Monroe op haar
fieitf1?11 zou hebben, schijnen Miss Mans
er te hebben onderschat.
kenlv'en Leigh heeft, zoals we enkele we-
geleden reeds meldden, geweigerd
T6r r°f te spelen in de verfilming van
ïajj.hee Rattigan's toneelstuk „Separate
jfaves" en is toen vervangen door Rita
<Worth. Ook haar echtgenoot, Sir Lau-
ke] e Olivier, die bezwaren had tegen en-
op gedeelten van het scenario, weigerde
&rQrie treden in de film, die wordt ge-
tj- °Uc- -
p„ -eeerd door de Amerikaanse groepe-
5cha "echt. Hill en Lancaster, de maat-
die de laatste twee jaar o.a.
„Vera Cruz" en „Trapeze" op
GL °ek bracht. Zijn plaats zal naar
«üJ8 hekend is, worden ingenomen door
o'Gancaster.
ton* ^eborah Kerr zal een hoofdrol ver-
in de film, die nog dit najaar zal
r<ten geproduceerd.
let de schuld van Jennifer Jones
®hnifi
er Jones is niet de oorzaak ge-
weest, dat John Huston, zoals gemeld, er
de brui aan heeft gegeven de film „Fare
well to Arms" te regisseren, heeft haar
echtgenoot en Hollywoodse filmproducent
David O. Selznick verklaard.
„Ik ben over het algemeen gemakke
lijk in de omgang", aldus voegde hij zelf
hieraan toe. „Maar als ik producent ben,
produceer ik ook. In Mr. Huston meende
ik een eerste violist te hebben gevonden,
maar ikkreeg een solist".
De filmactrice Janet Leigh en haar
man. de acteur Tony Curtis hebben, naar
uit Hollywood wordt bericht, paspoorten
aangevraagd om in Noorwegen een film
te gaan maken.
In .'e loop van de volgende maand zul
len ze daarheen vertrekken om samen
met Kirk Douglas op te treden in de film
„The Vikings".
Een Romeinse rechter heeft hét Itali
aanse filmsterretje Elsa Martinelli
haar nieuwste Hollywood-film „Four girls
in town" draait momenteel in Italië
veroordeeld tot achttien tr-.enden gevan
genisstraf, omdat ze in juli van verleden
jaar drie Romeinse verkeersagenten, die
haar wegens een overtreding aanhielden
zou hebben beledigd.
De verdediger van Si^norina Martinelli
zelf heeft ze het proces niet bijge
woond verklaarde, dat hij onmiddellijk
in hoger beroep zou gaan.
Na veertien jaai- lang voor de filmca
mera's te zijn opgetreden, heeft Victor
Mature nog steeds geen bijzondere dunk
van zijn dramatische kunst: „Ik geloof,
dat een rol, waarin ik een masker moet
dragen, voor mij ideaal zou zijn. Dan zou
ik me niet druk hoeven te maken over
de uitdrukking op mijn gezicht".
Van de meeste figuren had Annie
Salomons vele jaren afstand, omdat
zij reeds lang zijn overleden. Men
krijgt echter geenszins de indruk, dat
de tijd de herinneringen heeft „ver
mooid"; veeleer heeft de tijd ze ver-
puurd, gezuiverd.
Uit het portret van P. C. Boutens bij
voorbeeld treedt een levend mens
naar voren een man van grootse al
lure, door geen kleine, onbegrijpelijke
fouten verkleind. De schrijfster ver
staat de kunst om kenmerkende soms
onthullende anekdoten te gebruiken
om een portret kleur te geven of zelfs
te voltooien.
Men moet heel wijs zijn en veel ver
liezen hebben geleden om zo zuiver en
onsentimenteel te kunnen schrijven
over gebeurtenissen, die een gevoelige
kunstenares als Annie Salomons diep
ontroerd moeten hebben; men moet
ook intens van het leven hebben gehou
den om op een zo sprankelende wijze
humoristische herinneringen te kun
nen ophalen.
Men leze bijvoorbeeld de heerlijke
herinneringen van mejuffrouw E. C.
Knappert, een merkwaardige en origi
nele figuur, vol eigenaardigheden,
maar een vrouw van karakter en van
formaat, die alle bewondering af
dwingt.
In dit stukje geeft Annie Salomons
zich in de volgende regels rekenschap
van haar taak als literair geschied-
schrijfster: „Er is in de poging om een
karakteristiek van iemand te geven,
altijd een gevaar van eenzijdigheid.
Men heeft een bepaalden kijk op een
persoonlijkheid, releveert de feiten,
die bij dien kijk passen, en verwaar
loost wat er strijdig mee lijkt. Al doet
men nog zo zijn best om de essentie
van iemands wezen objectief weer te
geven men streeft tegelijk naar een
zeker verband, men zoekt eenheid.
Maar het levende leven ontsnapt veel
al aan die logica".
Het is waar en helder geformuleerd
en men kan slechts blij zijn, dat het
juist een fijnzinnige schrijfster en goed
en eerlijk mens als Annie Salomons is,
die ons vertelt hoe haar vrienden aan
haar verschenen zijn. Zij moet wel vele
intieme, stille feiten over haar oude
vrienden weten het tekent haar, dat
ze daar over zwijgt; en, als vermel
ding beslist nodig is om het portret eer
lijk en volledig te maken, doet ze dat
met liefdevolle soberheid.
En zelf korfit zij slechts op de voor
grond, als zij daardoor een scherper
licht kan laten vallen op de figuur ha-
rer vrienden; liever nog: als zij hun
vriendschap, hulpvaardigheid en zieie-
grootheid beter kan laten schitteren.
In dit boekje met „Herinneringen uit
den ouden tijd" heeft Annie Salomons
Bill Owen, de schrijver van „The jongen-zeeman-boef ooit gekend heb-
long journey" trakteerde de toeschou
wers in de Rotterdamse Schouwburg
gisteravond op een echt Engels „well-
made" toneelspel. Maar de verrassing
hield hij in petto tot na de voorstelling.
Temidden van het langdurige en zeer
verdiende applaus voor de acteurs deel
de hij mee, dat deze Nederlandse ver
toning de allereerste was die zijn spel
ten deel viel. Over de vraag hoe het
komt, dat een stuk als „Ontvluchting"
om de Nederlandse titel te gebrui
ken nog niet in zijn vaderland ten
tonele kwam, waar het o.i. succes ge
noeg zou hebben met zijn mengsel van
humor en sentiment, rauwe inbrekers-
romantiek en zachte menselijkheid,
zullen wij ons hoofd niet breken. Rot
terdams Toneel heeft er in ieder geval
een nieuw specimen mee in het voor
dit gezelschap gepatenteerde genre van
niet belangrijk maar boeiend en goed
geconstrueerd toneel.
Er is weer eens een ontsnapte gevan
gene in het spel, die opgejaagd door de
politie, domicilie kiest met behulp van
zijn blaffertje. Het slachtoffer is een
niet meer jonge vrouw, die wij in het
eerste bedrijf leerden kennen in haar
eenzaamheid. Haar Oudejaarsavond
wordt slechts opgefleurd door niemand
anders dan Wim Kan, wiens ,,'t Was
me 't jaartje wel" zowaar door haar
burgermensjeskamer klonk nadat het
bezoekje van John en Betty high
society en dus volgens de wetten van
het toneel alleen maar uiterlijk be
schaafd en zonder begrip hoe vreemd
een mens in elkaar kan zitten haar
wat neerbuigende vriendelijkheid had
gebracht.
De lezer zal het al begrijpen: daarna
komt de ex-moordenaar op het tapijt
en hij is uit ander hout gesneden. Dat
wordt liefde op het eerste gezicht,
waarbij de revolver raar detoneert.
Champagne van de kruidenier en whis
ky van „onbekende" herkomst zijn de
door de zonderlinge gelieven aange
brachte ingrediënten waarmee het
Oudejaarsfeest een glans krijgt die
noch het oude vrijstertjfi noch de wees
ben. De rest van de geschiedenis wordt
bepaald door de ommekeer in Elisabeth,
ontwaakt uit de lethargie van haar een
zaamheid tot een fel moederdier, dat de
opgejaagde verdedigt tegenover de lont-
ruikende politie, en door de vreemde
situaties die ontstaan wanneer John en
Betty ontredderd door hun gestrande
automobiel, ook nog nachtlogies komen
vragen. Het dramatisch einde de ge
vangene rijdt zich vluchtend te pletter
verstoort de romantische droom van
twee ongelukkigen die samen het geluk
wilden zoeken op een eilandje van het
andere halfrond.
Zoals men ziet is het stuk vooral ver
telling, romantiek op de grens van sui
kergoed maar toch met beheersing aan
de goede zijde van deze grens gehou
den. Er zitten nogal wat toneelclichés
in de geschiedenis, maar het is gedaan
met vakmanschap, en wat belangrijker
is, met zuiver menselijk gevoel voor
zover 't de hoofdpersoon betreft. Vals of
vervelend is het dan ook beslist niet en
al vertellend zet de schrijver een vijftal
figuren op het toneel waaraan iets te
spelen valt.
Alle lof voor de wijze waarop Jan
Teulings die de regie voerde, hiervan
gebruik heeft gemaakt. Zijn voorstel
ling is als steeds tot in kleinigheden
verzorgd en volstrekt eerlijk. Over de
meer aan het hoorspel herinnerende
radio-scènes, waarbij hij met Wim Kan
al een heel gemakkelijk succesje be
haalde, kan men het zijne denken, de
personages staan zo zuiver als glas op
het toneel. Elisabeth werd door Nell
Koppen vertolkt op een bewonderens
waardige manier. De overgang van de
wat schutterige molenaarsdochter, be
delend om de vriendschap van het
echtpaar welks attentie inderdaad een
aalmoes was, naar de gretig levende
vrouw die eindelijk ervaart wat het
betekent als een medemens je nodig
heeft, wist zij sympathiek aanvaard
baar te maken. Haar stil spel (bij de
radio bijvoorbeeld) vergt een speciaal
compliment. Ton van Duinhoven speel
de gentleman-moordenaar knap met
voortdurend de weifeling van de paria
op de drempel van „reclassering". Van
het echtpaar John en Betty werd John
gespeeld door Dolf Rijkens, de ijdele
advocaat met gevestigde en verroeste
opinies. Een uitstekende rol met een
juiste dosering van.de humor. Verras
send goed was Trees van den Donck,
debuterend in een wat grotere rol. Zij
toonde over zeer veel nuances te be
schikken, te veel misschien nog, maar
dat bracht de figuur van Betty, nerveus
babbelend om John's lompheid te ver
goelijken en later op het hysterische af
overstuur, bepaald mee. Rotterdams
Toneel kan van deze actrice nog veel
plezier beleven. Ab Abspoel heeft, al
meer een politieman gespeeld. Hij deed
het dan ook als een routinier die voor
zo'n rolletje geen hand omdraait.
Dat het publiek geboeid is geweest,
manifesteerde het met hartelijke bijval.
een onvergetelijk monument voor een
aantal belangrijke verschijningen in
onze letteren geschapen. Het is raak
doch pretentieloos geschreven, maar
dit staat voor mij vast: het is een boek
je dat geen toekomstige literair-histo-
ricus zal kunnen voorbijgaan als hij
over de na-tachtigers wil schrijven. En
voor talloze jongeren zal het een open
baring zijn: een openbaring van knap
schrijven en knap karakteriseren, en
het zal hen nader brengen tot de MENS
achter het werk van enige onzer groot
ste dichters.
Bij A. W. Bruna's Uitgeversmij, te
Utrecht is verschenen een bundeltje
interviews met moderne Franse be
roemdheden. De titel is „Bibeb in Pa
rijs" Deze Bibeb, de schrijfster, is
iemand die haar ogen en oren goed de
kost geeft.
Zij gaat recht op de man af, zonder
complimentjes of pluimstrijkerijen. Al
weet ze, dat ze door een bepaalde
vraag haar slachtoffer zal ontstem
men, dan weifelt ze toch geen seconde.
Haar boek opent met haar verslag
van een vraaggesprek met Frangoise
Sagan, de jeugdige schrijfster van ro
mans der verveling. Het moet me van
het hart, dat ik vooralsnog niets over
deze Sagan heb gelezen, dat zo nuch
ter en verstandig was als wat Bibeb
over haar vertelt.
Zij geeft geen uitgewerkt portret,
maar een momentopname maar die
is dan ook wel zo onverhoeds geno
men, dat ze wel raak en gelijkend,
soms zelfs onthullend moet zijn.
Als er iets onaangenaams over een
bepaalde figuur moet worden verteld
om de momentopname betrouwbaar
te laten zijn, dan doet Bibed dat, des
noods met een beetje venijn. Maar haar
eindconclusies lijken me toch zuiver en
weloverwogen een enkele maal ver
helderend. Zij heeft haar figuren niet
alleen gezien, maar ook en dat is
belangrijker doorzien.
Haar laatste regels over Frangoise
Sagan luiden als volgt: ,,Ze heeft een
lugubere eenzaamheid om zich heen.
Ze is 21 jaar en 1 maand". Beknopter
en onthullender kan het beslist niet.
Jo Dusseldorp, die donderdagavond in
Heerlen een piano-recital gaf, is een op
merkelijk piano-talent. Sinds hij enige ja
ren geleden aan het Amsterdams Conser
vatorium afstudeerde met de prix d'excel-
lence heeft men de groei van dit talent
op verschillende concerten met de gewes
telijke orkesten en recitals tot in België
toe, regelmatig kunnen volgen.
Met zijn laatste recital heeft hij echter
wel definitief bevestigd, dat hij nu een
stadium bereikt heeft, waarin men van
podium-rijpheid kan spreken. Hij heeft
zijn naam gevoegd tussen de talentvolle
jonge pianisten van dit land.
De sonate opus 111 van Beethoven, die de
hoofdschotel van zijn programma vorm
de, kreeg een prachtige, logische opbouw;
'n duidelijke thema-voering in het storm
achtige eerste deel en een innige, poëti
sche zangerigheid in het tweede deel en
variaties. Dusseldorp onderschikt zijn be
wogenheid soms misschien iets te veel
aan de ordenende geest; zijn voordracht
krijgt er een prachtige, strakke spanning
door. Zijn zorgvuldige en knappe techniek
stelt hem met veel gemak daartoe in
staat.
Overduidelijk bleek dit later ook in Liszt's
sonate in b, die onder het overweldigende
klankgespetter toch een boeiende thema
tische bouw zij het niet in klassieke
zin blijkt te bezitten. Liszt, op deze
wijze gespeeld, blijkt een waardevol speel
stuk te zijn.
Het programma werd afgerond met als
openingsstuk een rank en nobel gespeeld
Rondo in a (KV 511) van Mozart en met
'n vluchtig en teer uit de piano getinkeld
Jeux d'eau van Ravel. Er was veel bijval
voor deze Heerlense pianist, dat met een
toegift werd beloond.
Hef is bijna schokkend. Verder komen
aan de beurt Juliette Gréco (ook ten
opzichte van haar is de schrijfster van
een nietsontziende eerlijkheid), Edwige
Feuillère, Simone Signoret, Abbé Pier
re en vele anderen. Ronduit knap is het
stukje over Marie-Louise Bataille. Bi
beb vertelt over de Parijse kunstenaars
van deze tijd in de stijl van deze tijd.
Of men van het een of ander houdt of
niet men doet er goed aan, dit boek
je te lezen!
Advertentie
ZUINIG - REUKLOOS ONGEV A ARUJK
We zitten met het probleem jeugd. Elke dag wordt er opnieuw over
gesproken, elke dag opnieuw over vergaderd. De nood van de jeugd zit
ons hoog. Onlangs is er een studievergadering te Utrecht gehouden over
de geestelijk-hygiënische nood van de middelbare schooljeugd. Er zijn daar
verblijdende dingen gezegd door eminente sprekers over de mogelijkheden
en de goede eigenschappen van de hedendaagse jeugd. Maar de jeugd mist
de aansluiting met de wereld der volwassenen. Hoe agressief en schijnbaar
flink naar buiten ook, in het diepst van haar hart is zij angstig en eenzaam
en snakt naar liefde en begrip en contact. De jeugd zoekt rtaar mensen, die
haar een leven vóór-leven in zelfstandigheid, zij zoekt naar de vrije mens,
die zich durft te binden, wie hij ook moge zijn.
Zou hier ook de beoefening van de toneelkunst niet haar steentje bij
kunnen dragen tot de oplossing van dit bijna bovenmenselijke probleem?
We zien het steeds meer en meer groei
en: de beoefening van het toneel in school
verband. maar o wee, als het rooster maar
niet aangetast wordt, als het maar volko
men buiten de schooluren blijft, als de stu
die er maar niet onder lijdt. Als aan al
deze voorwaarden is voldaan, dan beziet
men de beoefening van het toneel als een
nuttige ontspanning, waarvan men ook nog
wel iets leren kan; en dan wil de leraar
omdat hij zelf ook van toneel houdt zich
er nog wel voor inspannen om daar lei
ding bij te geven.
Maar met dit al blijft de hele beoefening
in schoolverband bij één enthousiaste le
raar en een paar meer begaafde leer
lingen. En dan nog maar heel bij mond
jesmaat.
Zo is het met de beoefening van toneel,
zo is het met de beoefening van alle an
dere kunsten, behalve gymnastiek, dat in
het lesrooster is opgenomen.
Hoe het in Amerika is (waar wij zo
graag naar kijken!) weet ik niet precies,
maar als men bekijkt, wat er al zo aan
toneeluitgaven op de markt verschijnt,
zou men veronderstellen, dat de .»3oefe-
ning van het toneelspel daar tot het ge
wone rooster van de school behoort. Tien
tallen dikke boeken met toneelspelen
voor de schoolgaande jeugd, zowel voor
Scène uit
Ontvluchtingmei v.l.n.r. Dolf Rijkens, Nell Koppen en Trees
van den Donck.
hele kleintjes als voor de lagere en mid
delbare school. Ze verschijnen aan de lo
pende band, evenals hier de leerboeken.
Ik zou graag in de beoefening van het
toneel iets meer zien dan louter een aan
gename en nuttige vrijetijdsbesteding.
Een rechtstreekse voorbereiding op het
volle leven.
Een vorming van de persoonlijkheid.
Een gezamenlijk zoeken naar de waar
den in het leven.
Een indringen in de wereld van anderen.
Een kennismaking met de wereld en
de problemen van anderen.
Een ontmoeting met de evenmens.
Een kweken van liefde, berrip en con
tact.
Voorop gesteld natuurlijk, dat men het
juiste stuk weet te kiezen. Het gaat er
hier immers niet om, om zijn vrije tijd te
vullen en een feestavond te verzorgen,
maar om te leren.
En nu hebben we het er niet eens voor
over, dat toneelspelen leert: zich te be
wegen. zich in behoorlijke taal uit te druk
ken, zich een juiste houding te geven,
bleuheid te overwinnen et cetera, alle
maal uiterlijke, maar voor het leven o zo
noodzakelijke dingen!
Nee, wij dringen veel diener in de kern
van de zaak. Wij beschouwen de beoefe
ning van het toneel als een hulpmiddel
om zich INNERLIJK te vormen.
Wat wil de school anders dan jonge
mensen vormen en wat willen de jeugd
verenigingen anders?
Heel het doel is toch uiteindelijk om de
jonge mens straks als een sociaal voe
lend en zelfstandig denkend mens zijn
plaats in de samenleving te doen innemen.
De jeugd mist de aansluting met de we
reld der volwassenen. Om contact te krij
gen met de wereld der volwassenen, moet
men deze wereld eerst leren kennen, moet
men er eerst in doorgedrongen zijn.
Dit doordringen in de wereld van an
deren leert ons de beoefening van het to
neelspel.
De jeugd zit met haar eigen problemen,
weet zich niet los te maken van zichzelf,
blijft in haar eigen kring ronddraaien.
De beoefeing van het toneel scheurt haar
uit-<leze eigen kring los, dwingt haar zich
te verdiepen in de problemen en de wereld
van een ander, plaatst haar temidden
van het volle werkelijke leven.
Nog steeds wordt de beoefening van het
toneel te veel gezien als het goed en wel
luidend leren opzeggen van zijn lesje, als
het juist leren lopen en tijdig leren i' mal
len et cetera, maar de beoefening van het
toneel houdt in: een zich verdiepen in de
mentaliteit, in het karakter. In de proble
men en de omstandigheden van een an
der. Die ander even worden, om hem in
zijn volle werkelijkheid aan anderen te la
ten zien.
De jeugd denkt het monopolie van pro
blemen te hebben. De ouderen zouden
geen problemen hebben. Die „weten" im
mers alles, of doen alsof.
Door de beeofening van het toneel leren
zij de problemen der ouderen kennen, le
ren z;l zich in hun mentaliteit inleven, le
ren zij zichzelf bezien vanuit de gezichts
hoek van een ander? Wat werkt meer op
voedend dan de problemen ook eens van-
Uit een andermans gezichtspunt te be
schouwen?
Door de toneelbeoefening groeit niet al
leen het inzicht maar ook de waardering.
Het begrip, de liefde, het contact. Men
ontsluit zich voor de wereld van de an
der. Men krijgt begrip voor de moeilijkhe
den van de ander. Men leert de ander
verstaan. Men ontdoet zich van dat klei
ne enge kringetje, waarin men altijd rond
getold heeft en krijgt een ruimere kijk.
De jeugd zoekt naar mensen, die haar
een leven vóór-leven in zelfstandigheid, zij
zoekt naar de vrije mens, die zich durft te
binden, wie hij ook moge zijn. Ook dit
moet en kan zij reeds ten dele vinden in
de beoefening van het toneel. Zij verdiept
zich in die mens, wordt door die mens
aangewakkerd tot idealen, overweegt ziin
beweegredenen, die hem tot die vrije bin
ding gebracht hebben, trekt haar conclu
sies hieruit, al blijft die mens dan altijd
een fantasie-schepmng van de schrijver.
Maar ook de schrijver heeft een ideaal
voor de geest gestaan, toen hü deze mens
schiep. En dit ideaal tracht hij te verant
woorden, te beredeneren. De jeugd, die dit
ideaal tracht uit te beelden op de planken,
redeneert en verantwoordt met de schrij
ver mee. En langs deze weg zal zij ook
open oog hebben voor de mensen, die haar
in werkelijkheid een leven vóór-leven in
zelfstandigheid, ondanks alle fouten nog
die die mens Aankleven, want ook voor
deze fouten heeft zij begrip gekregen door
de toneelbeoefening.
Inderdaad zou de beoefening van het to
neel een flink steentje m.i. kunnen bijdra
gen in de zo verschrikkelijk moeilijke op
voeding van de rijpere en schoolgaande
jeugd. Maar dan moet het niet bij een lou
tere beoefening blijven van enkele begaaf
den onder leiding van een enthousiaste le
raar, maar wel degelijk een klassikale be
oefening. En heel serieus. Wat zou er niet
uit kunnen gaan van een geregeld in
schoolverband zich gezamenlijk verdie
pen in de problemen en omstandigheden
van een ander onder de leiding van een
toegewijde bekwame leraar?
De Nederlandse speelfilm „De Vliegende
Hollander", die onder regie van Gerard
Rutten en met muziek van de componist
Henk Badings, door de „Corona Film NV"
wordt uitgebracht, nadert thans haar vol
tooiing. Op 22 juni, de Nederlandse dag
van het Haagse Filmfestival, zal de film
in het Metropole-theater worden gedraaid.
De première van „De Vliegende Hollan
der" zal op zaterdag 29 juni in verschei
dene plaatsen, o.a. te Haarlem de be-
boortestad van Fokker - Amsterdam, Rot
terdam en Den Haag worden gegeven.
