HÜMTER KINGSIZE!
,THE STRANGE ONE
The Rake's progress" gedanst
yy
h kunst van de korte films
PEPOTE, EEN KIND VAN
DE STRAAT
Pantomimes van Jean Soubeyran
KWATTA
Elckerlyc in Prinsenhof
Holland Festival 1957
I an het Haagse
Weinig indringende
conventionele film
''tvrnationaal Filmfestival Den Haag 1957
Visie op New lork
Internationale Film
week Den Haag 1957
„Televitrine" had een
reclame-element
t is weer
De meest begeerde King Size!
Amerikaanse zelfkritiek op de officiersopleiding
De Amerikaanse
producent Sam
Spiegel, die in
dertijd ook het
plan heeft opge
vat en uitgevoerd
tot het maken
van de film ,On
the Waterfront",
aarin Elia Kazan de sociale wan-
^°estanden in de New Yorkse ha
mwijken voor het forum van de
ei'eld te kijk zette en er een felle
mklacht tegen richtte, is ook de
^iatiefnemer van deze film. Hij
arn een jonge, onbekende regis-
eUr in de arm en engageerde een
er volgelingen van Actors Studio,
aaruit ook een Marlon Brando te
°°rschijn is gekomen.
w
AGFA films voor elke camera,
voor elke foto
010101
The Royal Ballet speelde zijn beste troeven
Het tweede pro
gramma van The
Royal Ballet, gis
teravond in Rot
terdam, heeft de
ze met animo en
discipline wer
kende groep jon
geren uit de Brit
se balletwereld doen kennen in hun
beste hoedanigheden. Deze liggen
bepaald niet in een tot de hoogste
top opgevoerde technische vaar
digheid zoals de grote klassieke
balletten die eisen; zelfs bij de vrij
eenvoudige klassieke figuren die
Kenneth Macmillan het corps de
ballet deed uitvoeren in „Danses
concertantes" op de muziek van j
Strawinsky, bleek dat, met uitzon
dering van solisten als Brenda
Bolton en de springer Donald Brit-
ton, het ensemble zich nog niet op
het hoogste technische niveau be
weegt.
Ij
*0r °0^ aan koc*' ^en me*
S gemaakte documentaire over
e Copters „Es hangt in der Luft"
"term een amusant voorspel.
Nogramma voor zaterdag
Nederlandse dag
voor zondag
tEm^meenterni'seum: lo.oo17.00 u.
■het °bsteliing: „Affiche en Film"
ti6v 'ufflprogramma: „Det defini-
et afslag paa admodningen om
tilrnjX5" 1949. Jorgen Roos. Twee
Chani. chten resp. van Charlie
Fraai Frans werk
Uitzending werd verboden
V)
De Spaanse film heeft een goede
naam in ons land. Niet alleen door
enkele voortreffelijke uitblinkers
als „Calle Major" en „De dood van
een wielrijder", beide van Bardem,
maar ook door exemplaren van het
met goede smaak en geest ge
serveerde amusement. We doelen
hier op de terecht zo populaire
film „Marcellino, brood en wijn"
van Ladislao Vajda, die in alle
kringen zoveel bewonderende
waardering vond. Deze bekwame
regisseur heeft wederom een film
op stapel gezet in hetzelfde genre
met nogmaals de kleine Pablito
Calvo in het centrum van het ge
beuren.
Kenneth MacMillan
In dit opzicht kan Kenneth Macmillan,
van wie wij gisteren een drietal ballet
ten zagen, nog een en ander van zijn leer
meesteres opsteken. Zijn inventief ver
mogen is zeer zeker de moeite waard,
maar het maakt (bijvoorbeeld in de
sprookjesgeschiedenis van „The house of
birds") gebruik van bewegingselementen
die in geen dansgrammatica te vinden
zijn. Zjjn behandeling van de groepdans
leek in dit baifct beheerster dan in de
wat rommelige „Danses concertantes"; het
optreden van de groep wisselde in een
voortreffelijk ritme het solistisch werk af
van Brenda Bolton, Donald Britton (de
gelleven) en Doreen Tempest (de heks die
mensen in vogels omtovert). Jammer dat
de kostumering door Nichofas Georgiadis,
bepaald lelijk van kleur, het ballet min
der steun schonk dan de beeldende mu
ziek van Federico Mompou.
gram
Kwatta
Levenskameraden
Achtergrond: Madrid
VRIJDAG 21 JUNI 1957 PAGINA 3
s - S® c§8s Ks$s»s saHfëBHSss&s X X X >o X W
ons eerst tot de inhoud van de
01 te bepalen, dit is wederom een
^klacht, maar nu gericht tegen het
vaarlijke, lees verderfelijke opvoe-
apsysteem in een Amerikaanse ca-
f «enschool. Het verhaal is ontleend
h een boek van Calder Willingham
'.teld: „End as a Man", dat tot to-
I^ristuk omgewerkt, sterk de aandacht
-tl e:
leid overeenstemmen. Er zou dus
lijl^n.en toestanden wel met. de werke-
We nemen dus maar aan, dat de
uvciccuöiciimicu. z.uu uus
°nt ,interessant document humain uit
"staan kunnen zijn. Maar het is een
stria geworden. Een drama met de
enhartige kritiek waar de Amerika-
n blijkbaar een zwak hebben.
(j^t gaat over een vreemde jongen,
zijn duistere sadistische neigingen
Sv^ageert in een kwalijk ontgroenings-
s~ "teem, dat gedijt in een kazerne-
r>ij 0o1' waar een strenge kadaverdisci-
4 ne ,een ongezonde sfeer schept. Een
oerikaanse SS zou men kunnen zeg-
hpu' Deze knaap richt nu dusdanig on-
ve'i aan, dat de zoon van een majoor
0ah de school verwijderd wordt. De
jarige cadetten, die deels onder zijn
avioed staan, sauveren hem aanvan
kelijk, maar langzaamaan groeit het
bewuste verzet en tenslotte verwijde-
pf}ze hem hardhandig uit de school
st eenschap, nadat hij voor zijn ka-
Verraden schuld bekend heeft en dus de
bliew^in® van ziJn gedwongen mede-
matigen heeft opgeheven.
Cj9 ah het talent van de regisseur Jack
a'Jn kunnen we niet ondersteboven
bon' ensceneerde een reeks conven
tie eje taferelen met weinig indringen-
en nogal eentonige opvolging.
Voor het merendeel leverde hij aldus
een praatstuk af, waarin een aantal
zonderlinge figuren weinig levensecht
rondstappen. De hele bevolking van het
instituut maakt trouwens een eniger
mate debiele indruk, zodat men aan
vankelijk aarzelt, wie men nu voor de
„Strange one" moet aanzien. Ook de
verhouding van het kleine groepje tot
het totale milieu is vaag en onduidelijk.
De hoofdrolspeler Ben Gazzara is in
zijn actie kenbaar aan het befaamde
Actors-Studio-accent. Pas tegen het
eind wordt een vage sociale bewogen
heid voelbaar en bemerkt men iets van
een emotionaliteit. Maar dan is het te
laat om de toeschouwer nog te boeien
en te overtuigen.
P. v. d. H.
Maar zie nu datzelfde ensemble in het
hoofdnummer van de avond, het oer-
Engelse „The Rake's Progress" in de cho-
reografie van Ninette de Valois. Het is
alsof er opeens een soort nationale geest-
(Van onze filmredactie)
^ijdens deze filmweek kwam de
Üotj. „Met een Duits-Italiaanse equipe
Dt>ldat 6 kleurenfilmpje boeide vooral
ta Men er nu juist zonder volledig
B belerend te
zijn, die dingen in liet
vJ^etropole Palace: 14.30 middag-
<jp°rstelling. Programma wordt na
il, bekendgemaakt.
*er>Ji'reiking P"jzen voor beste in-
rto ?InSen scenario-prijsvraag voor
2ft|Ugd'
,*"■50 avondvoorstelling. Program-
»,W0rdt nader bekendgemaakt.
ge ."reiking prijzen, beschikbaar
'e'd door het ministerie van O.
Va„e,n W. voor de vervaardigers
X? korte films.
te Bn,eenteinuseuin: 10.00—17.00 uur
rnet°°nstelling: „Affiche en Film"
n0 filmprogramma: „Filmstudie
val 7 1931 (Hongaarse dans no. fi)
ten skar Fischinger. Twee kluch-
hii„tresP- van Charlie Chaplin en
jr Keaton.
ll Q^rbaus-Cabaret, Scheveningen
X~2100 uur: demonstraties met
lodd-AO grootbeeldsysteem.
Kum? en Harry Langdon.
Jl fjO^aus-Cabaret,Scheveningen:
-21.00
uur: demonstratie
met
Todd-
AO grootbeeldsysteem.
zien, die typisch tot de hebbelijkheden en
mogelijkheden van het populaire vlieg-
aing behoren. Vermakelijk om gewaar te
worden hoe men vrij en onbelemmerd in
de lucht kan hangen, zich in allerlei rich
tingen en met alle gewenste snelheden
kan bewegen en hoe men met deze vogel
spinnen zelfs een luchtballet kan uitvoe
ren. Over het bijwerk valt over het ge
heel genomen weinig te juichen.
De „Tom en Jerry'-cartoons met hun
uitbundige -explosies van geweld en snel
heid kweken gewenning, waardoor de
verrassing uitblijft. Men gaat ze al te zeer
doorzien als een fabriekmatig procédé van
het aaneenrijgen van wilde gags.
Met „IMPRESSIONS DE NEW YORK",
een Franse kleurenfilm over deze stad,
werden we toch even prettig verrast door
een frisse opzet. De maker was namelijk
op het even originele als voor de hand
liggende idee gekomen om juist die mo
tieven te zoeken, die een van de gangbare
realiteit sterk afwijkend kleurengamma
vertonen. Dus havens en dokken, brug
gen en huizenblokken tegen felle luchten
of zelfs gehuld in vlammende kleuren.
Straten, mensen en voorwerpen in tinte
lend tegenlicht en tenslotte nachtelijk
New York in de gloed van miljoenen
lichten, grote en kleine, als een stad die
arbeidt en zwoegt en zich opmaakt om
het bruisende leven van de volgende dag
weer op te vangen. In het begin is de
aaneenschakeling der beelden nog wat
statisch, maar naar het eind groeit er een
melodische stroom van kleuren en vor
men uit, dit doet denken aan de abstracte
experimenten van een Fischinger en
MacLaren en daar de gedramatiseerde
toepassing van zijn. Een fraai filmpje,
mede door de suggestieve toepassing van
de geluiden, dat het voorprogramma op
hoog peil sierde.
Daartegenover had het poppenfilmpje
van Ladislas Starevitch: „JAZZ 193Ö"
heel weinig om het lijf. Het behelsde niets
meer dan een met eindeloos geduld en
goede smaak opgezet poppenspelletje van
een dansorkest en danscapriolen. Tech
nisch oneindig knap gedaan, maar opval
lend fantasieloos en bijna stompzinnig ge
filmd. De korte film van wat langere
adem „Braco" van D. Colomb de Dau-
nant bleek een verregaande imitatie van
het prachtige „Crin Blanc" van Lamorisse
te zijn, die enkele jaren geleden een
nieuw en fris element bracht. We zien nu
weer hetzelfde jongetje, hetzelfde witte
paard, het landschap en de jagers, kortom
een naar gegeven, vorm en uitwerking ge
trouwe herhaling van het eerste succes,
echter zonder „de bezielende adem er van.
Scène uit het tuieecle tafreel van „The Rake's Progress (De Orgie) door The Royal Ballet.
drift in de jeugdige ledematen is geva
ren, of de voor de Engelsman heiligs
traditie van Hogarth's losbol-historie de
verplichting heeft opgeroepen om het
uiterste te geven aan dansdyhamiek en
precisie. Hoe teleurstellend het eerste op
treden van het ballet moge zijn geweest,
de vertoning die The Royal Ballet op de
planken bracht van „The Rake" gaf geen
enkele reden tot teleurstelling, noch in de
perfectie en de vaart waarmee Ninette de
Valois' gecompliceerd team-work werd
gedaan, noch in de techniek van de so
listen. j
Onder hen had Miro Zolan de zwaarste
taak. Hij was de losbol die zijn neergang
beleeft naar speelhol, cel en gekkenhuis,
en naar wie Hogarth moraliserend de vin
ger hief. Zijn dansen, bewegelijk ook in
geestelijke zin in de overgang van vro
lijkheid naar wanhoop, kreeg in de speel-
scene en in het gekkenhuis haast demo
nische aspecten. Daartegenover werd de
tragiek van het bedrogen meisje (Doreen
Tempest), dat haar losbollige minnaar tot
het laatst trouw blijft, geladen met een
ware overdaad aan sentiment.
Een echt Engels spektakelstuk, deze
prekerige tragicomedie. evenals de bal-
ietmatige uitbeelding daarvan, die eigen
lijk nooit het picturale beeld van Ho
garth's vermaarde reeks loslaat (ook niet
in de kostumering) en die een portie pan
tomime bevat om het Britse hart sneller
te doen kloppen.
Wat een meesterlijke choreografe blijkt
overigens Ninette de Valois, die ondanks
de sterk verhalende achtergrond en te
midden van een onuitputtelijke rijkdom
aan bewegingsmotieven nergens een fi
guur toelaat die niet een waarachtige
dansfiguur is.
Er zijn stemmen opgegaan die zich af
vragen of de verrichtingen van dit ballet
wel passen bij het hoge niveau dat men
van buitenlandse gasten op het Holland
Festival eisen mag. Het tweede program
stelt de vragers in het ongelijk. Het jeug
dig vuur waarmee deze jonge groep de
Engelse ballettraditie op waardige wijze
voortzet resulteert in dansprestaties die
beslist het aankijken waard zijn.
Het programma, dat de K.R.O.-tele-
visie sectie gisteravond uitzond moest
in de rubriek „Televitrine" op het
laatste moment een wijziging onder
gaan, omdat men het programmadeel,
gewijd aan plastic artikelen, moest la
ten vervallen. In verband met een
daarin aanwezig geacht reclame-ele
ment werd uitzending van dit pro
gramma nl. door de regeringsambte
naar voor radio en televisie, mr. A.W.
Schade van Westrum, verboden.
Men had in de middaguren dit pro
gramma in de studio nog gerepeteerd,
maar later kwam telefonisch het verbod
binnen. Deze uitzending over plastics
was nl. voorbereid en zou worden ver
zorgd in samenwerking met een firma
in plastics te Amsterdam, die enkele da
gen voor de uitzending een folder aan
haar clientele toezond, waarin de naam
der firma ten nauwste werd betrokken
bij deze uitzending.
Dit had tot gevolg, dat uit de kring
van handel- en industrie protesten bij
het ministerie binenkwamen.
Uit het oogpunt van compositie is Vajda
In de kilte van het Openluchttheater
Zuiderpark in Den Haag trad gister
avond Jean Soubeyran met zijn panto
mime ensemble op. Soubeyran liet hier
behalve enkele oude nummers zoals het
grote, boeiende pantomimeverhaal Het
circus, ook enkele noviteiten bewonde
ren.
Het programma was zeer harmonisch
opgebouwd en ving aan met Demon
straties, eigenlijk elementair onderricht
in de uiterst moeilijke kunst van de pan-
De verrassing bewaarde Kenneth Mac
millan tot het slot. „Solitaire" bleek een
uiterst plezierig divertiment waarin Sara
Neil de eenlinge danst, herhaaldelijk ge
neigd zich bij dansende groepjes aan te
sliuiten maar tenslotte haar eigen weg
zoekend in het bizarre decor van ijle
bouwsteigers, dat de Rotterdamse toe
schouwers wel zou hebben aangesproken
Verrukkelijk luchtig was hier weer het
dansen van Brenda Bolton, maar ook Sara
Neil bewees tot de meest elegante en stijl
volle danseressen te behoren uit de jon
gere Britse generatie die in „The Royal
Ballet" met zoveel entrain wordt opge
kweekt,
m
De wind, jagend
door de beweeglijke
stalen binten van de
steigers rond de
machtige toren van
de Oude Kerk, over
stemde de „Stem
van God", waarmee
Johan Schmitz gis
teravond de tot tra
ditie geworden Elc-
kerlyc-opvoering in
het Delftse Prinsen
hof aanving.
Maar terstond nadat „Die Doot" zijn
onverbiddelijke dialoog met Elckerlyk
was begonnen, was het publiek opnieuw
geboeid door deze rechtstreekse confron
tatie met ieders sterfelijkheid.
Han Bentz van den Berg heeft van zijn
Elckerlyc een creatie gemaakt, die mén
jaarlijks opnieuw wil gaan zien. De dra
matisering van deze Middeleeuwse mora
liteit, deze dichterlijke catechismus, stelt
aan regisseur en spelers zware eisen. Aan
de dialoog ontbreekt een handeling. En
zelfs in de tekst is weinig nuance in de
karaktertekening gelaten.
Toch zjjn regisseur en spelers op de
eerste plaats Bentz van den Berg erin
geslaagd om deze „onmogelijkheden", die
een opvoering van Elckerlyc aankleven,
te overspelen. Waardoor? De regie ver
mijdt ieder niet ter zake doend toneel
effect en maakt het zich daarmee ook al
niet gemakkelijker. De dramtische kracht
is uitsluitend gezocht en gevonden
in een intense doorleving van de tekst
van de beklemming der onuitwjjkbare
dood. Die beklemming weet Han Bentz
van den Berg ook over een twintigste-
eeuws publiek te leggen.
Het tableau van de troep der Neder
landse Comedie was vrijwel ongewijzigd
André van den Heuvel vond terstond de
overtuigende inzet voor „Die Doot" en
Lous Hensen als „die Dueght" in Sigrid
Koetse als s,Kennisse" vervulden loffelijk
hun uitermate moeilijke rol van „levende
abstracties". Wij noemen slechts hen.
zonder daarmee aan de overige spelers
te kort willen doen. Allen droegen hun
aandeel bij tot de homogeniteit van de
opvoering.
De opkomst van het publiek was niet
overweldigend. Het zou zeer jammer zijn
als deze Elckerlyc-opvoeringen zouden
gaan lijden onder een verminderde be
langstelling. Zowel het spel als de prach
tige vertolking van Bentz van den Berg
verdienen iets anders. Wij kunnen ieder
een aanraden om de nog komende op-
v' -n t jaan n
tomime. Duidelijk was hier zichtbaar
hoe elke vezel van het lichaam gespan
nen staat en weer ontspannen wordt om
een maximum aan expressie te berei
ken.
Meesterlijk was de wijze waarop Sou
beyran een wenteltrap opliep, schijn
baar eenvoudig, maar tot in de finees-
ses afgewerkt. Van de Billardspelers
kregen wij een vertoning te zien die veel
weg had van een ballet, waarbij ook de
mimiek een belangrijke rol speelde. Ver
rassend veel variatie toonde Soubeyran
in zijn Musicus die plotseling van or
kestlid-violist tot straatmuzikant over
ging. Wat een felle kijk op de menselijke
beweging moet deze kunstenaar bezit
ten.
Een nummer waarin de begeleidende
geluiden 'n onmisbaar onderdeel vorm
den was Straat op zondag waarin het
voorbijtrekkende verkeer de prille idylle
van een wat stijf verloofd paar telkens
verstoort. Hier draaide het ensemble op
volle toeren, in de letterlijke zin Als
tandem, motorfiets om afstands fordje
alleen gebruik makend van ledematen
werd een groteske suggestie bereikt, een
humoristisch hoogtepunt van de avond
En toch, de grote klassieke pantomime
het gespeelde verhaal, dat verwerkt was
in het Circus kon ons het meest bekoren.
De verrukkelijke muziek van enkele in
strumenten in de combinatie blokfluit
gitaar, blokfluit en mondharmonica
voerde ons terug naar de grote tijd van
de pantomime uit de eerste helft van de
negentiende eeuw van Harlekijn, Colom-
bine en Gendarme. De spanwijdte van
die pantomimes overbrugt het gemak
kelijkst een eeuw waarin het lawaai van
de motoren tot'n ware orgie is gezwol
len en waarin de stilte rond de pantomi
me een anachronisme lijkt.
H.J.W.
PABLITO CALVO, het Spaanse jongetje uit
de film: Marcellino, brood en wijn, krijgt
nieuwe kansen in de film: Pepote, een
kind van de straat".
met zijn nieuwe film, „Pepote", zoals de
titel luidt naar de naam van de knaap,
beter geslaagd dan met „Marcellino", dat
in onderdelen wel wat eenvoudig, om niet
te zeggen simplistisch in elkaar was ge
stoken. Ditmaal zijn de elementen gun
stiger en harmonischer over de heie film
verdeeld, doch daar staat tegenover, dat
de psychologie van het geval nogal zwaar
drukt, zodat de weemoed overhelt naar
de tragiek en de vrolijkheid vaak wordt
getemperd. Het verhaal is maar eenvoudig.
Het heeft iets van „The Kid" en van „De
fietsendieven".
Ook hier een oudere man in kommer
volle omstandigheden, in dit geval een uit
gerangeerde toreador, die voor een jon
getje zorgt, dat van zijn kant vlijtig tracht
om met hem als een kameraad en een
steun zich door het leven te slaan. Maar
dat leven is hard. Daar staat tegenover,
dat de jongen en zijn oom vindingrijk zijn
als het er op aankomt een paar stuivers
te verdienen. Ze rapen peukjes om er
„Buk-shag" van te maken en rijden gratis
met de tram. Soms hebben ze te eten, dan
weer niet. Hun huis staat bij iedere fikse
regen-bui direct onder water. Is het won
der, dat in die omstandigheden de grenzen
van de moraal, tussen wat mag en niet
mag, tussen goed en kwaad wat vervagen?
Zo raken ze verstrikt in allerlei twijfel
achtige onderneminkjes, die door de han
dige jongens uit de buurt worden gedreven.
Want oom heeft plotseling dringend geld
nodig. Hij krijgt namelijk de kans om als
komische toreador in een clownsnummer
op te treden. Dat krenkt hem weliswaar
in zijn beroepseer, want hij heeft immers
nog een naam met glans, al is die meer
vergaan dan hij zelf wil geloven. Hij
heeft tenslotte geen an-dere keus en neemt
het baantje aan. In stilte is hij van plan
om het nummer niet als een clownerie,
doch in a-lle ernst op te voeren en het
publiek eens te tonen dat hij nog een uit
stekend vechter is. Dit valt in het water.
Letterlijk zelfs, want. het begint dusdanig
te stortregenen, dat het publiek de vlucht
neemt. Buiten vindt de verslagen mis
lukkeling zijn pleegkind op hem staan
wachten. Pepote, die de catastrofe op de
tribune heeft zien gebeuren beweert ech
ter niets te hebben gezien. Dat geeft hem
de moed om een verhaal op te hangen
van een groot succes. Het ventje veinst
het allemaal te geloven. Voor de oom is
de hoop op nieuwe glorie echter voorgoed
vervlogen.
Vajda weet ook ditmaal weer handig
en bekwaam met het aardige knulletje,
dat onmiddellijk eendeder voor zich in
neemt, om te springen en het is een
verdiens-te temeer, dat hij nergens naar
het sentimentele of larmoyante ont
spoort. De rakker is overigens dol-
amusant in zijn vele speelse avonturen.
Met veel zorg heeft Vajda zijn onder
houdende intrige geplaatst in de sfeer
van de grote stad Madrid met zijn
achterbuurtleven, onderwereld, markten
en middenstandsbedrijvigheid. Daar ligt
wel de grootste charme van de film,
die op het festival in Berlijn werd be
kroond en die genoemd mag worden al3
amusement van smaakvol gehalte.
Vrijdag 21 juni: Koor en orkest van de N.R.U. geven m.m.v. solisten en
°J-V. Henk Spruit in de Scheveningse Kurzaal een uitvoering van Hone-ggers
"beest bekende werk: Jeanne d'Arc au Bficher. In Utrecht treedt het Royal
®aifet op en in Delft is de tweede voorstelling van Elckerlyc.
Zaterdag 22 juni: Clara Haskil en Arthur Grumiaux geven in het Concert-
gebouw de eerste van drie avonden van dubbelsonates van Mozart, Beet
hoven en Bra-hms. Het Royal Ballet geeft in het Gebouw voor K. en W. het
tweede programma de verloren kiat met kostuums en décors is weer
terecht in Rotterdam voert de Ned. Opera „The Rake's Progress" op,
ri Delft weer Elckerlyc en in Hilversum „Moortje".
