witte doek
Twintig jaar geleden nog cultuur-pionier
VOOR REISLUSTIGEN en THUISBLIJVERS
DE WERELD
,Tlie Kid" voorlopig nog in
roulatie
Noë
M
Amateurtoneel een zaak van volksbelang
Film officieel
pupil
erkend als tiende
van Apollo
ERGENS NOG DICHT BIJ HET
KERMISVERMAAK
Kenneth More in „Titanic -film
VAN GOTIEK
TOT EMPIRE
Nieuive grote roman
van Pearl S. Buck
in drukinkt
van Marius Monnikendam
Eerste uitvoering door het Toonkunst
koor te Nijmegen
Vandaar organisatie noodzakelijk'
Mike Todd gaf een feestje in Londen
Zomerexpositie in liet
Rijksmuseum
Drie films van Carol
Reed
Tweede Internationale
Reclame-conferentie
Rechter doet volgende week uitspraak
Steeds weer... Maigret
Hans Roest
Ook eigen verband
noodzakelijk?
K
Zwitserse architecten
helpen missionarissen
ZATEKDAG 6 JULI 1957
„Vrijheden van consument"
Ook deze vakantie behoeven we werkelijk niet
verlegen te zitten om goede ontspanningslectuur.
De verleden jaar gemaakte opmerking, dat ver
schillende (helaas nog lang niet alle) uitgevers
aan de lichtere kost meer aandacht zijn gaan
besteden dan in het verleden gebruikelijk was,
blijkt gelukkig nog steeds geldig te zijn. De keuze
getuigt niet alleen van meer kieskeurigheid, maar
ook van het streven naar grote variatie. Men
ziet er de lijst Zwarte Beertjes van de Uitgeverij
A. W. Bruna te Utrecht maar eens op na. Speur
dersromans, avonturenverhalen, humoristische
romans en schetsen, familiekronieken, verzame
lingen van Jicht allerlei" zelfs de lastigste
lezer zal er iets naar zijn zin hij vinden.
ARIE VAN DER LEGT
ditmaal Italië
„MORGEN BETER"
EEN JUWEEL
1010101
(ALDUS Mr. TH. VAN SCHAIK OP WKA-CONGRES)
waaraan onze
Op liet onlangs te Amsterdam gehouden WKA-congres toonde program nodl8
mr. Van Schaik ons aan de hand van cijfers aan, dat de beoefening
van het amateurtoneel in ons land geen zaak meer is van enkelingen.
Hoewel de cijfers, die de voorzitter van het W. K. A. ons voorlas
geenszins overeenkomen met de werkelijke cijfers, die veel en veel
hoger moeten liggen, toonden deze cijfers toch reeds voldoende aan,
„dat er in ons land vele tienduizenden zijn, die in deze amateuristi
sche kunstbeoefening een toevlucht hebben gevonden voor hun
behoefte aan vrijheid, zelf-werkzaamheid en geestelijk initiatief en
in spel en samenspel het tegenwicht hebben gewaden tegen af
stomping, vereenzaming en geestelijk pauper!
huidige maatschappij zozeer inank gaat".
Toneelspelen uiteindelijk ere
dienst aan God
ans van
Beige?i
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
De Rotterdamse Kunststichting heeft,
*°als men in ons blad heeft kunnen le-
en, dit jaar de Pierre Baylc-kritiekprqs
"egekend aan de Amsterdamse filmcriti
cus L. J. Jordaan. Een onderscheiding,
jjje voor deze nestor onder de filmcritici
1) alle bescheidenheid, welke hem naast
_eje andere deugden siert, slechts met
oldoening en dankbaarheid zal hebben
anvaard, omdat hq haar op de allereer-
Plaats mag beschouwen als een offi-
ele erkenning van het medium film, dat
ui.l een mensenleven lang is trouw geble
ven.
Immers, zoals de heer Jordaan zelf tn
'Ih dankwoord zonder valse bescheiden
heid verklaarde, had hij zichzelf afge
jaagd, of hem de gebrachte hulde wel
™ekwam. Twintig jaar geleden zou h;;
vaar heel anders over hebben gedacht,
hmdat hij zich toen nog cultuurpionier
kon voelen, maar sedertdien is er een
«roep critici gevormd, die in critisch ver
bogen, kennis en schrijftalent stellig niet
zJ3n mindere is. Wat de intense belang
stelling voor de film betreft, hoefde hij
®chter ook thans nog voor geen hunner
under te doen. „Wie mij vraagt", aldus
de heer Jordaan. „hoe ik 35 jaar lang
het vak van filmcriticus heb kunnen vol
houden, dat het toch zo vaak met middel
matige en minderwaardige produkties
heeft te maken, dan antwoord ik: omdat
J* van de film houd." Vooral om de er
kenning van de film als kunstuiting en
°°k omdat hij in de hem toegekende on
derscheiding een hulde zag van zijn col
lega's van wie hij zijn medeveteraan, de
heer A. van Domburg en de twee over-
teden pioniers dr. Menno ter Braak en
J. Graadt van Roggen met name noem
de, zeide de heer Jordaan de prijs met
Sraagte te aanvaarden.
Die erkenning van de film als kunst
kwam uit de mond van de heer W. A.
w.agener, lid van de Rotterdamse Kunst
richting en zelf criticus, die de heer Jor
dan de onderscheiding uitreikte: „Dat
'hans de prijs valt in de sector film heeft
®en bijzondere reden. Film is de jongste
jn alle kunsten; een kunst, die zich van
kermisvermaak ontwikkeld heeft tot, so-
c'aal gezien, één van de allerbelangrijkste.
In een enkel mensenleven heeft zich aan
de film een proces voltrokken van ge
weldige betekenis. Velen, die welbewust
aan dat proces richting hebben gegeven,
kunnen op het ogenblik volledig overzien,
waar zij met hun werk begonnen en
waartoe hun werk heeft geleid."
Jordaan is zo'n vertegenwoordiger van
de oude garde van filmcritici, die aldus
het jury-rapport, „er indirect toe heeft
bijgedragen, dat de materie film werd,
wat zij is: filmkunst. Toen film nog een
verschijnsel leek. dat nauwelijks „iets
was," of ook maar zou worden durfde
Jordaan het verschijnsel al au serieux
nemen. Hij begreep, hoe met de film
iets begon dat, volkomen afhankelijk van
de smaak van de massa, tot cultuur of
tot wancultuur zou kunnen leiden. Zijn
streven was: de smaak van de massa te
vormen en dientengevolge invloed te
hebben op de keus van de bioscoopdirec
teuren. Historisch gezien is het een grote
verdienste, een pedagogisch initiatief te
hebben genomen, dat zeer belangrijke po
sitieve consequenties had, want door zijn
ijveren voor film-kunst wakkerde hij
andere kritische geesten aan."
Te weten en te horen bevestigen, dat hij
met zijn werk ertoe heeft bijgedragen,
dat de film thans officieel wordt erkend
als tiende pupil van Apollo, zal voor
Jordaan ongetwijfeld de grootste onder
scheiding zijn geweest.
James S-tewart, hoofdrol in „From
amongst the deathvan Alfred
Hitchcock
Filmproducent Michael („Mike") Todd
heeft van de week in Londen de Britse
première gegeven van zijn film „Around
the world in 80 days" (Rond de wereld in
80 dagen) naar het beroemde boek van
Jules Verne en bij die gedenkwaardige
gebeurtenis heeft hij in een Londens Lu
napark aan zijn „persoonlijke vrienden"
een feestje gegeven, dat hem een slordige
tienduizend pond sterling 100.000,
heeft gekost.
Todd en zijn vrouw, de actrice Eliza
beth Taylor, hadden een hele verzame
ling ambassadeurs, kabinetministers,
rijke, adellijke, beroemde en kwasi-be-
roemde lieden te gast. Nadat de meer-
Kenneth More, een der populairste
öritse acteurs, zal de hoofdrol spelen in
film „A night to remember", die in de
^inewoodstudio's wordt gemaakt naar de
..bestseller" van Walter Lord over de
ondergang van de „Titanic
More zal de rol spelen van C. H. Ligth-
oller de tweede officier van de „Titanic",
die in de fatale nacht in 1912, toen de
reusachtige Oceaanstomer op een ijsberg
liep en zonk, het commando voerde over
de reddingsboten aan bakboordzijde van
het schip.
tobe^ sc®nario voor deze film, die in ok-
tvorH a's' onder regie van Roy* Baker zal
Ambler gemaakt| is géschreven door Eric
MLightoiier, de held, die door Kenneth
?re zal worden uitgebeeld, is drie jaar
®e'eden in de rang van „commander"
Verleden. Tijdens de evacuatie van Duin-
Kerken bracht hij in een bootje honderd
"tan over het Kanaal.
.Onlangs heeft Kenneth More onder re-
van Lewis Gilbert in de Britse stu
dio's en op het strand van Bermuda!
de titelrol gespeeld in een verfilming
Y,an J. M Barrie's blijspel „The Admirable
l-Lchto'n". Naast More spelen Diane Ci-
terito, Cecil Parker, Sally Ann Howes en
ylartita Hunt, belangrijke rollen in deze
r°lijke kleurenfilm.
>,The Admirable Criohton" is de pi-
kanite historie van een adelijke Britse
tamilie, die met haar butler in
net begin van deze eeuw schipbreuk lijdt
°P de kust van een onbewoond, paradij-
seliik eiland.
Voor het ontwerpen vain het wonder-
hjke maatschappijtje, dat de schipbreu-
'elingen daar stichten, heefit regisseur
9?
De zomertentoonstelling in het Rijksmu
seum te Amsterdam (7 juli13 oktober)
is gewijd aan de Franse kunstnijverheid
onder de titel „Van gotiek tot empire'
Het Rijksmuseum heeft deze expositie,
waarmede de directie uitvoering heeft
kunnen geven aan een reeds enige jaren
daartoe bestaand plan, georganiseerd in
samenwerking met het Musée des arts
decoratifs te Parijs in het kader van een
Nederlands-Frans cultureel akkoord.
Uit de verzameling van het Parijse mu
seum is een keuze gedaan van omstreeks
250 voorwerpen van Franse kunstnijver
heid van de late middeleeuwen tot de
tijd na het keizerrijk. Tot het geëxposeer
de behoren o.m. 15e en 19e eeuwse meu
belen, vroeg 19e eeuwse beeldhouwwerken,
decoratieve schilderijen en tekeningen uit
de 17e en 18e eeuw, 16e—18e eeuws porse
lein en aardewerk, 18e eeuws edelmetaal,
13e16e eeuws email, verguld brons en
leerwerk uit de 17e en 18e eeuw en boek
banden, hoofdzakelijk uit de 16e eeuw.
Bij de geëxposeerde wandtapijten is een
zeldzame serie uit de late middeleeuwen,
waarbij een drietal vroeg 15e eeuwse met
taferelen uit de Franse paleizen, zo o.a.
een vergulde armstoel van Marie Antoi
nette. alsmede een paneel met barometer
en een tweetal deuren uit haar apparte
menten in Versailles. Verder een toiletta.
fel van keizerin Marie Louise, de tweede
vrouw van Napoleon en een grote toilet
spiegel met een in de voet ingebouwde
speeldoos.
In het prentenkabinet van het Rijksmu
seum wordt tijdens de zomertentoonstel
ling een keuze getoond uit het bezit aan
zeventiende eeuwse tekeningen en grafiek.
Gilbert de hulp ingeroepen van Rowland
Emebt, tekenaar van „Punch". Deze heef!
een speciale Crichton-collectie van
dwaasheden uitgedacht voor de film, die j speelt, die werden geserveerd door kei
ners in Victoriaans kostuum.
derheid van de genodigden de film
première had bijgewoond, verzamelden
zij zich tegen middernacht op de Charing
Cross-pier aan de noordelijke oever van
de Theems in de schaduw van het in
drukwekkende parlementsgebouw om
vervolgens met vijf plezierboten de ri
vier op te varen naar de Battersea Fes
tival Gardens, een soort reusachtig Luna
park op de zuidelijke over, waar Londen
zich des zomers pleegt te vermaken.
Todd had het hele amusementspark af
gehuurd met rutschbaan, gokautomaten,
draaimolens, schiettenten en al.
Aan de genodigden was verzocht i"
volledig avondtoilet te verschijnen, hoe
wel de gastheer meer in overeenstem
ming met de sociale standing van het
Lunapark gezorgd had voor een volks
menu van warme worstjes, fish en chips
a la Lizzie Taylor (verpakt in kopieën
van kranten uit 1872) en snoepgoed. Maar
mr. Todd had ook rekening gehouden
met het meer verfijnde verhemelte van
de fijnproevers. Er waren exotische ge
rechten uit alle landen, waarin zijn film
Nederland door Columbia-Internatio
nal zal worden uitgebracht
Sir Carol Reed, de Britse regisseur,
a®eft met de organisatie van Hecht, Hill
r) Lancaster, voor wie hij „Trapeze"
•haaktei, een overeenkomst, gesloten voor
Qe vervaardiging van drie filims.
De eerste film wordt „The Rock Cried
PA1" van de auteur Ray Bradbury, die
hans met Sir Carol samenwerkt aan de
aleenstelling van het draaiboek.
De tweede film is „Tel it on the drums"
haar een best-seller van Robert Krepps.
Het verhaal speelt zich af in de diamant
mijnen van Zuid-Afrika, waar de film
r®n ook het volgende jaar zal wordenx
.Pgenomen. De film, waarvoor de Ame-
'kaïanse scenario-schrijver Philip Yor-
han het draaiboek voorbereidt, zal onder
e titel „Kimberly" worden uitgebracht.
De derde produktie zal zijn gebaseerd
Pp een origineel gegeven van Reed zelf.
yte behandeling speelt zich af in vijf ver-
®cnillende landen, waaronder de Ver-
higde Staten en zal ter plaatse worden
hPgenomen.
Alfred Hitchcock, die tweemaal achter
elkaar een ernstige operatie heeft moe
ten ondergaan, is weer geheel hersteld,
zodat Paramount het werk aan de film
„From amongst the dead", waarin James
Stewart de hoofdrol speelt, heeft kunnen
hervatten. Men Is zelfs reeds met de op
namen begonnen, hoewel men pas enkele
weken geleden nog op zoek was naar een
hoofdrolspeelster ter vervanging van
Vera Miles, die een baby verwacht.
Regisseur Anatole Litvak en Oscar
winner Yul Brynner. die samen een
eigen maatschappij
Byla Productions,
Inc. hebben ge-
wti lït, zullen hun
eerste onafhanke
lijke film door Pa
ramount laten dis
tribuéren. De film
die in het voor
jaar van 1958 te
Istanbul en Parijs
In Vista Vision
wordt opgenomen,
zal „Two Diffe
rent Worlds" he-
vttt BBVNNPn ten en natuurlijk
YUL BRYNNER dg beid(J
nieuwe compagnons haar regisseren en
er de hoofdrol in spelen.
Maar eerst moet Yul Brynner nog voor
Metro optreden in de film „De gebroe
ders Karamazov", terwijl hij ook een
hoofdrol moet spelen in „The Buccaneer",
een film, die in de aanstaande herfst
voor de Vista Vision-camera's komt. Deze
laatste film wordt geregisseerd door An
thony Quinn onder supervisie van Cecil
B. DeMille. Naast Brynner zal Charles
Boyer de rol spelen van Dominique You,
Jean Lafittes artilleriekapitedn en Napo
leons beste kanonnier.
Tegen de dorst was er champagne, spe
ciaal overgevlogen uit Parijs, die werd
geschonken uit ijsemmers, gemaakt van
biertonnen.
Gasten, die hun avond aan de gok
automaat wensten door te brengen, von
den hele kuipen vol losse geldstukken
voor hen klaar staan.
Bovendien had mr. Todd, die overal aan
dacht en overal op rekende, tweeduizend
plastic-regenjassen voor zijn „persoonlijke
vrienden" besteld voor het geval het
mocht regenen. Het regende die avond
niet, zodat hij de ongebruikte jassen mis
schien nog kan teruggevenj
„Geld? Ik geef geen zier om geld," ver-
trouwde de heer Todd een verslaggever
toe, „als ik mijn vrienden een feestje
geef. Ik ben alleen maar een artiest, die
zonneschijn om zich heen wil versprei-
Ergens staat de film toch nog héél dicht
bij het kermisvermaak, waarvan de heer
Wagener sprak bij het uitreiken van de
Pierre Bayle-prijs.
(Van onze Haagse redactie)
De regen van congressen, welke zich
des zomers boven de Haagse en Sche-
veningse hemel pleegt u't te storten,
brengt dit jaar voor het eerst de inter
nationale reclamemensen bijeen. Van 11
tot en met 13 september wordt namelijk
de tweede internationale reclame confe
rentie in Europa gehouden, het geheel
onder auspiciën van de „International Ad
vertising Association".
Onderwerp van gedachtenwisseling zal
zijn de vrijheid van de consument om zijn
geld te besteden aan onverschillig welke
artikelen en op iedere gewenste plaats.
In de reclamewereld wordt dit probleem
kortweg de „vierde vrijheid" genoemd
naar de woorden van de grote lord Be-
veridge, die vier waarborgen voor de ge
bruiker wenste. Prins Bernhard, ere-voor-
zitter van het Congres, zal de plechtige
openingszitting ;n <j€ Ridderzaal inleiden
Het is voor de tweede keer, dat een
zo groot gezelschap uit de reclamekrin
gen samenkomt. Twee jaar geleden ge
beurde het. voor het eerst en wel in Zu
rich. Hetgeheel zal een extra feestelijk
tintje krijgen, omdat de organisator, hel
Genootschap voor Reclame, juist dat we
gens zijn dertigste verjaardag de vlag uit
steekt; de twintigste jaarvergadering za)
daarom ook geheel in het internationale
congres opgaan.
,,OIe Alexander Fillbom-bom
bom" door Anne Cath Vestley.
met tekeningen van Johan Vest-
ly; vert. uit het Noors door Rob
bert de Rooy Uitg. J. Philip
Kruseman Den Haag.
Voor een jongetje van vier jaar is het
leven bijzonder verrassend en de beleve
nissen van Ole Alexander zijn zo aardig
verteld, dat alle volwassenen, die dit boek
je aan hun kleintjes voorlezen er even
intens van zullen genieten als de jeugd
van zes tot tien jaar.
Kenneth More speelt in „A Night to
remember", een film over de onder-
gang van de „Titanic"
^'r Carol Reed gaat
maken.
drie films
(Van onze Amsterdamse redactie)
Donderdagmorgen a.s. zal de vice-pre
sident van de rechtbank te Amsterdam,
mr. J. Coninck Liefsting, uitspraak doen
in het korte geding, dat de firma Roy-
Export te Liechtenstein aanhangig heeft
gemaakt tegen het filmverhuurkar'ior
Meteor en het City-concern om een
verbod te verkrijgen tot vertoning van
Charles Chaplins film „The Kid", die
gisteren door het City-concern in Den
Haag en Rotterdam in roulatie is ge
bracht na de rolprenten te hebben ge
huurd van Meteor. De vertoning van de
film is dus in ieder geval voor een week
verzekerd.
Mr. P. M. Witteman, die optrad namens
Roy-Export, welke firma pretendeert de
rechthebbende van Charles Chaplin te
zijn, vroeg de resident de vertoning van
deze film te laten staken, omdat deze het
auteursrecht van zijn cliënt schaadt en
haar ook financieel nadeel berokkent
daar zij voornemens is „The Kid" zelf via
Centra-film in roulatie te brengen. Hij
betoogde, dat Charles Chaplin, die zo
zeide hij behalve een groot kunstenaar
ook een scherp zakenman Is geworden, er
zorg voor heeft te dragen, dat zijn
auteursrecht ingevolge de conventie van
Bern betreffende het auteursrecht be
scherming geniet in de bij deze conven
tie betrokken landen, waaronder ook Ne
derland.
In Parijs, zo zei hij, waren, hoewel da
president van de rechtbank aldaar niet
in kort geding uitspraak had willen doen.
a-1 kopieën van „The Kid" is beslag geno
men om vertoning van de film te verhin
deren. Hij meende, dat Meteorfilm ver
plicht was geweest zich tot Charles
Chaplin te wensen, om te onderzoeken ot
het Franse filmkantoor waarvan ze het
vertoningsrecht had gekregen, in deze
wel bevoegd was geweest
Mr L. Wichers Hoeth, die optrad na
mens Meteorfilm en Cityconcern, be
toogde dat zijn cliënten het vertonings
recht van deze film op reglementair ver
antwoorde wijze hadden verkregen, en
niet hadden kunnen weten, dat e r met
de gang van zaken iets niet in de haak
was Een verbod tot vertoning zou ver
strekkende gevolgen hebben voor zijn
cliënten, die voor de rechten en reclame
reeds een bedrag van 30.000 hebben be
taald en met circa 20 bioscopen in den
lande al een contract hebben afgesloten
voor het vertonen van „The Kid"
Bovendien was de reputatie van Meteor
en het Cityconcern met de zaak gemoeid
Verder is er sprake van een hernieuwde
versie, omdat de film van muziek Is voor
zien en het speltempo door het tussenlas-
sen van beelden is opgevoerd. Hij stelde
voorts, dat de film weer in roulatie zou
komen en dat de film al vijf weken in
Zürich zonder moeilijkheden draait. Hij
meende dan ook, dat er geen aanleiding
bestond voor een kort geding, omdat Roy-
export door haar stilzitten gedurende de
laatste maanden het spoedeisende karak
ter van deze kwestie zou hebben onder
mijnd.
Gelukkig is ook aan de vertaling meer
zorg besteed men mag het wel zo zeg
gen: Er zijn meer kosten aan gespen
deerd en daardoor werd de vertaler
in staat gesteld er werkelijk iets behoor
lijks van te maken. Om een voorbeeld
te noemen. Ik las enige tijd geleden twee
boeiende romans van William Morris.
Ik vond dat zij ver boven het middelma
tige ontspanningsverhaal uitstaken, doch
begreep dat een eventuele Nederlandse
editie zou staan of vallen met de verta
ling.
Welnu, onder de tital „De rookpluim'
1en „In een klein hotel" zijn zij thans ver
schenen. Na een paar steekproeven kwam
ik tot deze verblijdende conclusie: De
beide romans waren zeer goed vertaald,
pittig en vlot en met behoud van de ty
pische sfeer.
Van George Simenon, de geniale Bel
gische schrijver, verschenen nieuwe boek
jes over zijn speurder Maigret. Deze ope
reert eerst „In Texas", lost vervolgens
het geheim van „De gele schoenen" op en
geeft tenslotte iets prijs van zijn ontmoe
tingen met „Gangsters". Altijd boeiende
lectuur, bestemd voor volwassenen.
Pearl Buck's nieuwe roman. „Keize
rin van China", een breedopgezet his
torisch verhaal, waarin de populaire ver
telster zeer goed op dreef is verscheen
evenals Kathina Lannoy's „Het geslacht
Trigland" als een dubbeldeel. Het zijn
allebei lijvige boeken, die door liefhebbers
verslonden zullen worden.
Iets nieuwe in de „Zwarte Beertjes-
reeks" is de reisbeschrijving. In „Hier
is Rome" en „Hier is Spanje" geven
respectievelijk W. Alings Jr. en Joop
van den Broek inlichtingen, beschrijvingen
en adviezen, gebaseerd op persoonlijke
ervaringen. Het zijn boekjes, die zeer
veel nut kunnen hebben voor aanstaande
reizigers, en die boeiende lectuur vormen
voor de thuisblijvers.
Het Thijmfonds te s-Gravenhage heeft
de laatste tijd een paar opvallend goede
romans gepubliceerd. Een daarvan werd
geschreven door onze landgenoot Arie
van der Lugt en is genoemd „Morgen
beter". Een andere is van de hand van
de Vlaamse schrijver Emiel van Hemel-
donck en werd getiteld „Voghelensanck"
Zoals al de boeken van deze geliefde ver
teller, is ook deze roman alleszins de
moeite waard.
„Morgen beter" speelt zich af in Italië
Het is een zeer menselijk verhaal, dat er
ons in wordt verteld tragisch bovenal,
soms echter milder gemaakt door een
echte, levende humor. Het boek is ver
teld in de bekende pakkende en zwierige
schrijftrant van Van der Lugt. Hij heeft
het echter iets beheerster geschreven dan
zijn vorige boeken.en dat lijkt me winst.
Van de Franse schrijver Guy des Cars
wiens roman „De Bouwmeester" terecht
sterk de aandacht heeft getrokken, is een
nieuw boek verschenen, dat nog sterker,
nog overtuigender is. Het heet „De woes
teling'' en is, zeer goed. uit het Frans
vertaald door Gabriël Gorris. Het behan
delt een zo aangrijpend dramatisch con
flict, dat men kan begrijpen dat de film
industrie zich direct van het verhaal
meester heeft gemaakt.
De dramatische kracht van dit boek is
niet alleen hierin gelegen, dat er een
proces wegens moord in wordt behandeld
maar vooral ook door het feit, dat het
zich voor een groot deel afspeelt in een
zeer vreemde, geheimzinnige wereld: die
van een blind-doofstomme. „De woeste
ling" is een roman van formaat.
Als de Uitgeverij Gottmer te Haarlem
dit jaar aan haar welbekende en op goed
peil staande Juwelen-serie een bijzonder
sieraad heeft toegevoegd, dan is dat zon
der twijfel de Italiaanse roman „De mo
len aan de Po", geschreven door Riccar-
do Bacchelli. Deze grootse roman is in
Engeland en Amerika een bestseller ge
worden. en terecht! Het is verheugend,
dat dit bijzondere boek thans ook in Ne
derland is verschenen.
Aan historische gebeurtenissen die zich
afspelen tussen 1812 en 1918, heeft de
schrijver op knappe wijze menselijke ver
wikkelingen en conflicten verbonden.
Strikt genomen is dit lijvige boek (dat
uit drie delen bestaat) een aangrijpende
getuigenis van de onstuitbare levensdrang
van de mens, die ondanks oorlog, ziekte
en natuurramp toch altijd heeft gevoch
ten voor zijn bestaan en daar eeuwig
voor zal blijven vechten.
In de Juwelenserie verscheen voorts
een spannende pioniersroman van Jim
Kjelgaard, „De eenzame trek", een pittig
en stoer boek. Biizondere aandacht ver
dient de roman „De wedren" door Mor
ten Korch. Deze populaire verteller weet,
hoe hij de aandacht van zijn lezers moet
vangen en gespannen houden. Een te
dere liefdesgeschiedenis, onvoorziene
moeilijkheden, dramatische verwikkelin
gen. Korch weet er een romantisch en
aangenaam leesbaar verhaal van te ma
ken. „De Wedren", dat geïllustreerd is
met filmfoto's, is zonder twijfel een hoog
tepunt in het rijke oeuvre van deze sym
pathieke schrijver.
Onder de moder
ne componisten
heeft Marius Mon
nikendam steeds
een zeer eigen en
aparte plaats inge
nomen. Enigszins
Frans georienteerd
heeft hij zich steeds
voor een uitgespro
ken epigonism.e loe
ten te behoeden, terwijl een esoteri
sche tendens, die in de muziek op het
eind van de jaren twintig opgang maak
te, hem steeds vreemd gebleven is.
Zijn Oratorium „Noé ou la destrua-
tion du premier monde" op tekst van
Robert Morel, dat gisteravond in de
grote zaal van de „Vereniging" te Nij
megen in het kader van het Holland
Festival werd opgevoerd door het
Toonkunst koor o.l.v. Jan Out m.m.v.
solisten en het Gelders Orkest, heeft
weer verrast door de vrijmoedigheid
en onomwondenheid, waarmede Mon
nikendam voor zijn inzichten uitkomt
en men kon niet anders dan oprechte
bewondering koesteren voor het ren
dement, dat zijn compositorisch-techni-
sche capaciteit afwerpt.
Bij alle reminiscenties aan het werk
van Strawinsky, met name aan de Sa-
„Zou het doel van een organisatie van
het amateurtoneel echter geen andere
zijn dan een ontwikkeling en een bevor
dering van het artistieke technische,
aesthetische en organisatorische peil.
dan ware een eigen Katholieke Organi
satie naast een Algemene, in de zin
van neutrale, zinloos. Maar tien jaar
geleden heeft een toen ingestelde Bis
schoppelijke Commissie aangetoond dat
dat er naast het meer technische werk.
een duidelijke inhoudelijke taak aanwe
zig is, welke slechts in een eigen Katho
lieke Organisatie te verwezenlijken valt".
9? waarop men zijn leven bouwt, verschil
lend van anderen, dan streeft men een
5; r u i nun' vsê t vvkjxa/vuks inyuu/AM.utvi'ijii' ander doel na en heeft men ook een ander
Op bovengenoemde realiteit fundeerde
mr. Van Schaik de noodzaak van een
organisatie. Door het feit dat vele tien
duizenden in ons land de amateuristische
kunstbeoefening van het toneel als hun
vorm van vrijetijdsbesteding gekozen heb
ben en door het feit- dat ongeveer „een
4.000.000 Nederlanders per jaar er naar
komen kijken", is de beoefening van het
amateurtoneel niet langer meer een zaak
van enkelingen, maar „een zaak van ge
wicht, een volksbelang".
„Waar zoveien geven en zovelen ont
vangen, is het noodzakelijk door samen
werking de mogelijkheid te scheppen
om het amateurtoneel te bevorderen en
te ontwikkelen in artistieke- technische-
estetische en organisatorische zin".
Een organisatie is dus noodzakelijk.
Met ons allen tezamen kunnen wij meer
bereiken dan de enkelingen alleen. En de
toneelbeoefening is een volksbelang ge
worden. Dus mogen wij niet langer al
leen blijven staan. Wij kunnen gemeen
schappelijk veel grotere belangen dienen.
Volksbelangen! Gemeenschappelijk zijn
wij veel beter in staat het culturele peil
van onze voorstellingen op te voeren.
Denk maar aan gemeenschappelijke
voorlichting aangaande de stukken. Aan
de mogelijkheid van een gemeenschap
pelijk blad. dat onze smaak in betere
banen probeert te leiden etcetera. En
welke mogelijkheden zijn er al niet meer
als wij maar niet als enkelingen blijven
staan, maar ons bewust zijn van onze
gemeenschappelijke taak.
Maar hebben wtf als Katholieken ook
een eigen organisatie nodig? Moeten wq
weer paaltjes zetten om ons eigen krin
getje en ons afzonderen van een ALGE
MENE organisatie?
Afzonderen nooit! zegt onze voorzitter
van het WKA. Maar wel een eigen or
ganisatie!
„Niet omdat Katholieken in een apart
hokje thuis horen als bijzondere al te
zeer bescherming behoevende exem
plaren van het genus Nederlanders.
Niet omdat de Katholieken slechter
zouden worden door persoonlijke om
gang met andersdenkenden, maar wel.
omdat een organisatie een doelverband
is met een program voortkomend uit
een beginsel".
Een organisatie is dus een doelverband.
Men verbindt zich om een bepaald doel te
bereiken. En om dit doel te bereiken stelt
men een program op. Een program dat
gegrondvest is op en voortkomt uit een
beginsel. Is dit beginsel, dit grondmotief,
Uiteindelijk moet het toneelspelen steeds
zijn een eer brengen aan God. aldus Mr.
van Schaik. Zoals al onze handelingen uit
eindelijk gericht zijn op God. Het gericht-
zjn op God is wat al ons doen en laten
bepaalt. Dit bepaalt dus ook ons program,
elk program .Ook het program van onze
vrijetijdsbesteding.
Wij kunnen het Godsdienstige niet
los zien van het profaanculturele. De
acteerkunst heeft voor ons slechts waar
de, als deze dienstbaar gemaakt wordt
aan onszelf, de Gemeenschap en aan
God".
Dit houdt niet in, dat wij ons beper
ken moeten tot godsdienstige en min of
meer religieuze stukken. Natuurlijk niet!
Maar het gaat om alle stukken! Namfe-
lijk „of deze zijn en gebracht worden in
overeenstemming met de waardigheid
van de mensehjke persoon en diens eind
bestemming. Want slechts dan is er pas
sprake van: goed toneel."
Dit nu te bevorderen en na te streven,
noemde mr. van Schaik de inhoudrijke
taak van het W.K.A. en de reden, waarom
het zijn eigen zelfstandige organisatori
sche plaats heeft gemeend te moeten in
nemen.
ere du Printemps, blijft in dit stuk het
persoonlijk geluid bewaard, in het il
lustratieve heerst een grote mate van
realistiek, terwijl 'n voorkeur voor een
zeker primitief element, die in een
groot deel van het omvangrijke oeuvre
van deze componist aan te treffen is,
ook hier terugkeert. Wel verre ervan
om tot een procedaire werkwijze te
vervallen grijpt Monnikendam ook in
zijn „Noé" naar ostinate figuren, rit
mische figuren zowel als melodische
motieven, die zich gaarne in sequens
gangen laten doorwerken.
Hiermede bereikt de componist een
zeer overzichtelijke opbouw, terwijl
de vooral op de drieklank steunende
harmoniek, die met doorschuivende
middenstemmen een typisch effect sor
teren, steeds een stoer klankbeeld
waarborgen. Dat juist een componist
als Marius Monnikendam zich tot de
middeleeuwse kerktoonsoorten aange
trokken voelt, behoeft wel geen be
toog, de typische wendingen in de me
lodische lijnen vestigen hier steeds
weer de aandacht op. Overigens is het
wel de korte-motivische gesteldheid
van Monnikendams melodiek, die soms
verantwoordelijk is voor een wat lapi
daire inslag van het werk, welke soms
een volledige ontplooiing van het span
ningsveld schijnt te verhinderen.
Een doorkneed vakmanschap spreekt
voorts ook uit de voortreffelijke instru
mentatie, het grote symfonie orkest
voert hier een uitgebreid slagwerk
instrumentarium met zich mede. dat
vooral de ritmische stuwingen tot ob
sederende werking weet op te voeren.
Handgeklap en voetgetrappel van
het koor aan het begin van het eerste
deel „Le Carnaval de la Terre" beho
ren tot de beeldende effecten, die bij
dergelijke muziek uitstekend passen,
maar men treft in de partituur ook
zeer vele momenten, die van een fijn
zinnige klankfantasie en een ont
wikkeld klank voorstellingsvermogen
(harp!) getuigen.
Ondanks de grote technische moei
lijkheden, die de partituur aan een
koor, zoals b.v. in het treffen van zeef
moeilijk liggende intervallen, stelt
heeft het Toonkunstkoor o.l.v. Jan Out
zich voortreffelijk van zijn taak gekwe
ten. De bespotting van Noé werd mal
grote felheid en spitse ironie getroffen
van warme en volle klank was de af
sluitende Psalm Laudate Dominurtl
vervuld. Veel lof komt ook het jon
genskoor toe dat in de Procession des
animaux en in het Ronde de chansons
een frisse en zuivere koorzang ten ge
hore heeft gebracht. De recitanten Elise
Hoomans en Johan Schmitz hebben
hun partijen met veel fantasie en over
tuiging gezegd, voor het aandeel van
de solisten Annette de la Bije, Aafje
Heynis en Leo Ketelaars alle lof.
In het grote succes, dat de uitvoe
renden terecht ten deel viel heeft de
componist, die op het podium geroe
pen werd, ruimschoots gedeeld.
Het concert dat onder auspiciën
stond van de Mij. t.b.d. Toonkunst,
afd. Nijmegen en omstreken, werd ge
opend met een zeer goede uitvoering
van Mozarts Kronungsmesse K.V. 317-
Jan Out en de zijnen hebben hun offi-
niteit voor deze muziek weer op over
tuigende wijze bewezen.
B. G.
Op initiatief van de Zwitserse beeld
houwer Albert Wider is in Zwitserland
een „Architectengemeenschap voor de
missie" opgericht. Deze gemeenschap
stelt zich ten doel de missie op bouw
kundig gebied te helpen. Gezien de pre
caire situatie in de missie op dit terrein
heeft men naar wegen gezocht voor on
middellijke hulpverlening. Uitgaande van
de actuele behoeften zullen de medewer
kende architecten en bouwkundigen thans
een boek uitgeven, waarin bouwende
missionarissen technische gegevens kant
en klaar vinden. De missionarissen kun
nen steeds op de architecten terugvallen
voor verdere bijstand en uitwerking van
detailplannen. Aldus meldt het K.N.P.
