op ossing
proD emen
Snel en veilig naar de overkant
plafond
ivanden
trottoirs
Hemels
groene
Luistergelden
ronus
Kerala reageerde
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1957
w- y ERKELIJK, minister Algera hield droge
A A voeten! Hij heeld$ daarmee symbo-
\J lisch, zoals ministers en andere autori-
teiten veel dingen symbolisch doen
de kloof die een verre voorganger gesneden had door
Holland-op-zijn-smalst. Tachtig jaar geleden werd
daarmee de kern voor een verkeersprobleem gescha
pen. Toch hesen ze de vlaggen en bliezen ze fanfares,
toen koning Willem III het Noordzeekanaal officieel
voor de scheepvaart opende. Voor die dagen, en voor
de haven van Amsterdam, gaf dat kanaal een zorgen
kind minder. Maar tien jaar later foeterde de toeter
van de eerste automobilist al naar de veerman, omdat
hij naar zijn zin niet snel genoeg van Beverwijk naar
Velsen kon komen. In 1956 wachtten er in plaats van
die ene automobilist bijna twee en een half miljoen.
Voldoende om iedere Nederlander uit het jaar 1325
zijn privé-auto te bezorgen. Terwille van die twee en
een half miljoen wandelde minister Algera juist gis
teren een jaar geleden 23 meter onder de spiegel van
het kanaai. Zijne Excellentie kreeg daarmee de eer,
de eerste te zijn geweest die een wandeling maakte
door de nieuwe Velser tunnel die zaterdag 28 sep
tember officieel geopend zal worden.
Oog en oor
Klip
Geen tunnelvrees
„Underground"
VELSER TUNNEL
Onze parlementariërs staan voor de vraag of
zij zich zullen laten overtuigen van de noodzaak,
casu quo gewenstheid van een verhoging der z.g.
luistergelden, welke men voor het genot van een
radiotoestel dient uit te trekken. De regering stelt,
zoals bekend, voor: een verhoging van het jaar
lijkse bedrag van 12 tot 15. Het bedrag van
deze verhoging ƒ0.25 per maand is welis
waar niet bijzonder buitensporig, maar het is
niettemin onaangenaam, in de memorie van toe
lichting te lezen, dat 0.15 voorlopig voldoende
zou zijn (hoe lang staat er niet bij), ware het niet,
dat aan een eventuele etappe-verhoging zoveel
grotere inningskosten zijn verbonden.
Het is bovendien onbevredigend te lezen, dat
een aanmerkelijk deel van de verhoogde opbrengst
bestemd is voor de financiering van de uitbreiding
en vernieuwing van het zenderpark van de
Wereldomroep, die thans teeds 4,6 miljoen van
de totale opbrengst van 29,6 miljoen (in 1956)
voor zich opeist, terwijl het nog geenszins is uit
gemaakt, dat onder het nieuwe omroepbestel
ne de totstandkoming van de aanhangige Omroep
wet de Wereldomroep ook in de toekomst uit
deze luistergeld-pot zal worden betaald. Het zal
wel illusoir zijn te verwachten, dat bij toekomstige
betaling van de Wereldomroep uit de algemene
middelen de overheid zo vriendelijk zal zijn de
luistergelden alsnog omlaag te brengen.
Als men bovendien ziet, dat de inningskosten
van de luistergelden zich tot dusver in sterk
stijgende lijn bewegen en in 1956 maar liefst
13,8 pet. van de totale opbrengst vormden; en als
men daarbij de passage uit de memorie van toe
lichting nog eens naleest, die in verband met de
thans aangekondigde verhoging wijst op de
hiermee gepaard gaande „aanzienlijke" stijging
van de inningskosten, dan rijst de vraag of men
niet verstandig doet met deze verhoging te wach
ten tot de totstandkoming van het nieuwe omroep
bestel en voorshands eerst de aandacht nog eens
bijzonder te richten op middelen om het o.i. te
hoge percentage van de administratieve kosten
te drukken.
Als een modern gestileerd peper- en zoutstel, zo zien de ventilntietorent
de nieuwe tunnel eruit. Maar in meer dichterlijke taal kunnen zij worden
vergeleken met de hyacinten, die in Kennemerland bloeien.
plaats daarvan boven het open ge
deelte over een afstand van 150
meter een ruitvormig rooster aan
te brengen dat tussen „zon" en
„nacht" een grijze schaduwstrook
geeft waarin de ogen zich kunnen
aanpassen.
Peper- en zoutstel....
Als een modern gestileerd pe
per- en zoutstel staan op beide
oevers de torens van de ventilatie
gebouwen in het vlakke Velser
landschap. In meer dichterlijke
taal heejt iemand ze eens verge
leken met de stengels van de bloe
men waarvan deze streek een
centrum is. In werkelijkheid ver
werken zij de minder prettige gas
sen en geuren die zich in de auto
tunnels vormen met een totale
capaciteit van bijna twee miljoen
kubieke meter per uur. In de
spoorwegtunnel, waar met elek
trische tractie gereden vjordt,
zorgt de natuur wel voor voldoen
de verversing van de lucht.
Toch zijn die torencom
plexen behalve de opvallende
schoorstenen van een ingewik
keld stuk verkeers-,Industrie"
ook een symbool. Zij vormen
het sluitstuk op een complex
van wegen dat over de Afsluit
dijk reikt tot in Scandinavië
toe- Met langs die wegen land
bouwcentra en fabrieken. En
achter dat alles de miljoenen
mensen die door de nieuwe
Velser tunnel in een der
dichtstbevolkte streken van
ons land een heel stuk nader
tot elkaar zijn gebracht
Will. Kortekaas
grootste deel van de tussen 1.30 en
1.60 m variërende „vreesstrook"
overbrugd.
In een autotunnel kan het lawaai
oorverdovend zijn. Het weerkaatst
tegen de harde wanden, en daar
door zal iemand die zich midden in
de tunnel bevindt het geluid van
een auto vele seconden lang blij
ven horen. Zoiets geeft niet alleen
een psychologisch bezwaar (en den
ken we behalve aan de bestuurders
ook eens aan het toezichthoudend
personeel, dat urenlang in zo'n ka
kofonie zijn goed humeur moet
bewaren!), maar ook is het niet
mogelijk om op het gehoor te
schatten of de wagen die wij zo
nadrukkelijk achter ons horen, zich
daar ook werkelijk bevindt.
Nu bood het afzien van wit be
tegelde of geschilderde wanden
nog een andere mogelijkheid om de
ruistige huiskamersfeer te bena
deren. Tegen de donkere plafonds
kon een geluidsabsorberende stof
worden aangebracht die doordat
zij zo snel vervuilt tegen een
licht plafond beslist zou hebben
misstaan. En terwijl hiermee voor
een belangrijk deel aan de eisen
van het oor tegemoet is gekomen,
werd dit, behalve door de keus van
de verlichting, voor hef oog op
nog een andere wijze bereikt.
Tegenover een lichtsterkte van
50.000 lux op heldere zomerdagen
heerst in de tunnel een betrekke
lijke duisternis van ca. 50 lux. Als
het oog daar eenmaal aan gewend
is, levert dit geen enkel bezwaar,
maar niet alle ogen kunnen in een
onderdeel van een seconde die gro
te overgang volgen. Dit werd dan
ook mee de aanleiding om het ge
sloten gedeelte van de tunnel zo
kort mogelijk te houden en in-
Over de grote sluisdeuren, waardoor
heen zeekastelen passeren naar Am
sterdam, rijdt nu een bestelwagen.
Zwart blazen de I eiser ponten hun
rookpluimen
De kosten van alle werken aan de tunnels zonder meer,
worden op 95 miljoen gulden geschat. De kosten van de
tunnels plus de aansluitende werken worden geraamd op
130 miljoen.
Op de diverse rijksbegrotingen werden de volgende be
dragen door de regering vastgesteld:
1951 2.5 miljoen, 1952 6,- miljoen, 1953 12,- miljoen,
1954 27,- miljoen, 1955 34,- miljoen, 1956 31,-
miljoen, 1957 25,- miljoen.
Aantal arbeiders in 1957: 1.000 (in 1953: 350).
Toezichthoudend personeel Maastunnel: 93 man. Velsen
komt met de helft toe, doordat hier voetgangers- en rijwiel
tunnels ontbreken.
Ontgraven: 2.700.000 m3 grond.
Aan te vullen na voltooiing: 2.150.000 m3 grond.
Voor aanleg aansluitende wegen nodig: 680.000 m3 zand.
Weg te baggeren en elders op te spuiten grond: 1.300.000 m.3.
Verwerkte materialen:
aan de tunnels: 340.000 m3 beton; 35.000 ton wapenings-
staal; 1.300 ton asfaltbitumen; 420.000 m2 wolvilt; 240.000 m2
asbestvilt; 13.000 m2 dunne koperplaat; 9.000 m rubber
profielplaat.
Maastunnel en de Scheldetunnel in
Antwerpen, die in totaal weliswaar
467 m langer is dan de Velser tun
nel, maar met zijn ene rijbaan van
6.75 m aanmerkelijk kleiner is dan
de beide Nederlandse tunnels. De
Velser spoorwegtunnel die met
zijn 3224 m lengte (waarvan 2032
m gesloten) de eerste Nederlandse
„underground" is. overtreft echter
de Scheldetunnel weer met ruim
een kilometer. De spoorwegen had
den die lengte nodig omdat bij een
steilere helling dan 1 60 de trei
nen gevaar zouden lopen te „bre
ken".
IN EEN tunnel, heeft ir. H. Wie-
ringa. die de dagelijkse leiding
heeft bij de houw, ons ver
klaard, gebeuren meer ongelukken
dan normaal. Sotmmige autobe
stuurders hebben angst voor al dat
water boven bun hoofd. Anderen
weer rijden te hard. doordat zij als
gevolg van de meegaande lijnen
geen vergelijkingsobject hebben.
Wie de praktijk in de Maastunnel
kent, weet dat daar zelfs in de
bochten nogal eens scherp gepas
seerd kan worden. Men is bang om
al te dicht bij de (harde) zijwanden
te komen. En tenslotte is er de
plotselinge overgang van de felle
zon in de duistere koker die men
bij nadering alleen maar als een
donkere vlek ontwaart.
..Daarom proberen we er eigen
lijk een stadsstraat van te maken.'
zegt ir. Wieringa. Een kleurige
stadsstraat met een lichte rijweg
en zachtgroene wanden, die samen
met het nachtblauwe plafond de
tunnelkoker breder en hoger doen
schijnen dan zij in werkelijkheid is
Tevens wordt voor de verlichtine
op onderlinge afstanden van 41/r>
m een dubbele rij (voor de bestuur
der niet zichtbare) t.l.-buizen toe
gepast. die als matte liehtstrepev!
op de achterzijde van de voorrijder
reflecteren.
Voor tunnelvrees hoeft in een
dergelijke rustige atmosfeer (straV
vertellen wij nog iets over dr
akoestiek) maar weinig aanleidirw
te bestaan. Als er tenminste d'<
harde wanden niet waren.Docr
ook daar is op gerekend.
Velsen maakt er namelijk aan
spraak op, de enige tunnel in Ne
derland te bezitten waarbij men
zich bevedigd weet door een laag
trottoir. Met dat trottoir wordt het
Anders dan Maastunnel
Ook Waterstaat had die ontwik
keling niet verwacht.
Toen voor de oorlog de eerste
plannen op papier werden gezet,
meende men met een acht meter
brede tunnel te kunnen volstaan,
met daarnaast een tunnel voor de
spoorwegen. De vijfde mei 1941
werd zelfs de eerste spade in de
grond gestoken, maar tussen 1942
en 1952 was er uitsluitend een met
water gevulde bouwput die aan dit
door de bezetter onderbroken
werk herinnerde. Alleen de inge
nieurs van de tunnelbouw zaten
niet stil. In 1952 was er niet alleen
geld .om opnieuw te beginnen; er
lag ook een ander plan. Voor de
ene rijbaan van 8 meter waren er
nu twee afzonderlijke buizen, elk
met een breedte van ruim 7 meter
gedacht. Zo snel ging het daarna,
dat de tunnelbouwers een heel
eind zijn voorgeraakt op ae man
nen die de aansluitende wegen
maken. Zij maakten ook iets, dat
de Maastunnel het enige in ons
land beschikbare vergelijkingsma
teriaal, dat bovendien de ervaring
heeft geleverd waarop in Velsen
is voortgebouwd op bepaalde
punten overtreft.
Oorspronkelijk zou er bij Velsen
een 15 meter brede tunnel komen
(Maastunnel 24,77 m). Het werd
er een van ca. 33 meter, plus nog
een 12,25 m brede spoorwegtunnel.
De Velser tunnel is met een hoog
te van 7,77 m iets lager dan die
van Rotterdam (8,20 m), dat ech
ter een deel van die hoogte nodig
heeft voor het onder de rijbanen
aangebrachte ventilatiesysteem. In
Velsen werden de ventiiatiebuizen
naast de 7.25 m brede rijbanen
(Maastunnel 6 m) geprojecteerd.
Men had daarbij het voordeel, dat
de ponten een voetgangers- en een
rijwieltunnel overbodig maken.
Een ander vergelijkingspunt
vormt de lengte: bij de Maastun
nel 1426 m, met een geheel geslo
ten gedeelte van 1070 m; in Velsen
1644 m, waarvan 768 m gesloten is.
De rij vloer op het diepste gedeelte
van de Maastunnel ligt 20 m he
neden A.P., maar toen minister
Algera door de Velser tunnel wan
delde kwam hij tot precies geme
ten 23 meter en' 2212 centimeter
onder Amsterdams Peil terecht
Dc helling van de rijbaan (1
28.5) is dezelfde, als die van de
Net als in 1876 zullen er dan in
Velsen weer fanfares zijn en vlag
gen. Alleen zullen er thans veel
meer mensen zijn die van deze
verkeersverbetering profiteren.
Want stel nu alleen het aantal in
zittenden in een auto eens op twee,
en zet daarnaast nogeens een slor
dige twee miljoen aan voetgangers
en fietsers. We kunnen dan veilig
aannemen dat minstens zeven mil
joen mensen (dat is de hele bevol
king van ons land, zoals die om
streeks 1925 was) alleen al bij
Velsen in het afgelopen jaar de
14.477 zeeschepen nastaarden die
hier passeerden in en uit de rich
ting Amsterdam.
Wilt u een ander beeld van de
directe invloed van deze tunnel?
Zet dan de punt van een passer
op de Velser pont. En trek een
cirkel rond Alkmaar de Zaan
streek Amsterdam en Haar
lem. Binnen die cirkel liggen ook
de andere Noordzeekanaal-over-
gangen, die met elkaar gemiddeld
25.900 voertuigen per dag ver
werken. De nieuwe Velser tunnel
kan er alleen al 60.000 aan. afge
zien nog van de treinen die in een
geregelde halfuurdienst via een
afzonderlijke buis de verbinding
tussen noord en zuid onderhouden.
Voorlopig echter worden door de
Velser-tunnel per dag niet meer
dan 12.000 voertuigen verwacht.
Voor de fietsers en de voetgangers,
evenals voor met springstoffen en
chemicaliën geladen auto's, blijft
er daarnaast altijd nog een pont in
de vaart. Wie wil, kan bovendien
de 9 kilometer lange weg over het
siuizencomplex rijden met zijn be
koring van passerende zeeschepen
en het machtige hoogovencomplex.
Deze, weg, die nog maar enkele
jaren geleden als noodoplossing
'werd bedacht om het verkeer over
de ponten enigszins te ontlasten,
blijft voorlopig nog gehandhaafd.
De spoorbrug echter zal verdwij
nen en voor de scheepvaart tussen
Amsterdam en de Noordzee bete
kent dat weer een obstakel min
der.
Voldoende sprekend zijn onder
staande gegevens over de aantal
len auto's (in duizendtalien), die
bij Velzen het Noordzeekanaal pas
seerden: in 1952 per pont 1338, in
1954 per pont 1631 en in 1956 (toen
de sluisweg voor de automobilisten
openstond) per pont 1082 en over
de sluisweg 1371. Dit wil zeggen
een totale toeneming over vijf jaar
van 80%!
Nu overkoepelt de spoorbrug nog de
autowegdie over het siuizencomplex
werd aangelegd. Straks zullen de
slopers komen.
Er Is alle reden de gebeurtenissen in de Indiase
deelstaat Kerala te volgen. In april j.l. kwam
daar een communistische regering de eerste in
het land van Nehroe. Met spanning wachtte men
af wat er zou geschieden. De in de verkiezings
campagne geëiste onteigening der rijke buiten
landse theeplantages ging niet doon Dat kon niet
zonder de steun van de federale regering en in
Nieuw Delhi is men realist. Ook andere voor
nemens mislukten, geheel of gedeeltelijk, alleen
met de plannen het onderwijs te nationaliseren
scheen men succes te kunnen boeken.
In Kerala neemt het particuliere onderwijs een
geweldige plaats in. Het heeft verreweg de meeste
missiescholen van India. En er is geen Indiër, die
niet weet, dat het feit, dat aan de Malabarkust
40 pet. geletterden zijn tegenover een gemiddeld
Indiaas percentage van 16,4 louter is te danken
aan de arbeid der missie, die veel verder reikt
dan het „eigen standje". Geen wonder, dat de
nationalisatieplannen enorme reactie wekten. Eén
miljoen (van de dertien miljoen) inwoners oruUV
tekenden een protest en een mars van katholieken
en sympathisanten naar de hoofdstad Trivan-
drum liep uit op botsingen met communisten. De
kwestie is nog niet definitief uitgevochten, maar
duidelijk is, dat de communisten, die al hebben
aangekondigd naar een „compromis" te zoeken,
een slecht spel hebben gespeeld. Dat alleen al is
een memorabel feit.
■iemnkkel ijken, is boven de inritten een plafond
in de schemer van hel 150 nieter lange voorportaal
Om rir overgang lussen licht cn donker in dc tunnel te r
open jaloezieën aangebracht.. Zo komt men van het lich
