Huwelijken tussen herfst en lente
witte doek
Dichterlijke fantasie als levensspiegel
Blonde ontdekking uil Polen
DE NARRENKAP
Meer dan een half
de avonturen van
miljoen maal
„Arendsoog"
van Ranken
Imponerende roman van Pogge
over het W.K.A.
J. NOWEE
Onderwijzer werd succesvol
auteur van jeugdboeken
v«
V
estival godsdienstige
film in Wenen
Te groot en te zwaar voor Tarzan
Droomavonturen
Hans Roest
ned. bibliotheek
ZATERDAG 26 OKTOBER 1957
PAGINA 5
A
Oude heren in Hollywood, die de jeune
premier blijven uithangen
Sin,
van Frank Capra
De schrijver Pogge van Ranken beschikt over het vermogen om
zich te verliezen in fantasieën, die de directe hand met de harde
realiteit behouden en de contouren ervan zelfs scherper trekken.
Hij schuift heden en verleden door elkaar. De mens van nu wordt
geconfronteerd met problemen van vroeger tijden en deze pro
blemen blijken in werkelijkheid niet anders te zijn dan die, waar
tegenover hij ook in zijn eigen tijd en wereld is geplaatst. Pas door
deze fantastische verschuiving van plaats, tijd en milieu, leert de
mens zichzelf kennen. Onder de kundige hand van Pogge van
Ranken wordt de dichterlijke fantasie een zuivere levensspiegel;
met de nodige humor en speelsheid, maar toch ook met een genade
loze eerlijkheid wordt zij de mens voorgehouden. Hij ziet en erkent
zijn tekorten: zijn weifelmoedigheid, zijn schipperen met principes
en overtuigingen, zijn gebrek aan moed; zijn angst vooral, welke hem
beïnvloedt bij zijn beslissingen.
^emve film
mr
MARGARET MORRISON
boeiende variatie
POGGE VAN RANKEN
rijke verbeelding
Romantiek
Voor de tweede maal is de Narrenkap verschenen, het uitstekend
kritisch-informatief orgaan voor „De Vrienden van Ons Leekenspel
Een orgaan dat geen blad voor de mond neemt, waar het meent
geduchte kritiek te moeten uitoefenen. Een orgaan, dat de vinger
durft te leggen op de zieke plekken, die hoognodig herstel behoeven
of dienen te worden uitgesneden.
Ditmaal komt het W. K. A. er wel bijzonder slecht af. Maar
zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Voor elke kritiek
houden wij ons toch gaarne aanbevolen. Is de kritiek niet helemaal
juist, dan zit er toch altijd wel een kern van waarheid in. En deze
kern van waarheid moet ons prikkelen tot waakzaamheid, aansporen
tot zelf-kritiek.
Alleen zelf-kritiek kan ons groot makenzelfgenoegzaamheid doet
ons al struikelen in de kinderschoenen. En zelf-kritiek kunnen wij
leren door ons oor te luisteren te leggen bij anderen, die ons
ongezouten durven te zeggen wat ze van ons denken.
Meer dan vijftig titels
Hans van Bergen
rfs
,n
ice*'
P*1
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
^bezwaarkfhebben er »iet liet min-
öe Van tegen, dat schrijvers de lief-
®ddere m,,n °ong meisje voor een veel
"Un roniTr" tot onderwerp kiezen voor
?et is pp toneelstukken en scenario's,
ju hu,. ?oed recht van schrijvers om
belicht facetten van het leven
Scher- 'en en jarenlang hehho,, hp
boim„- £s van slaapkamerromans en
bare rppu?1^*68 van dJt onvervreemd-
•beest gebruik gemaakt om in de
Verhaal "loPcnde vormen het oude
Schuldip°P d'ssen van het jonge on-
?en chart,meis^e' dat verliefd wordt op
e®i tp»^eiir van middelbare leeftijd en
Zehd 1 al dan niet gelukkig blo-
v°°r' rip J*ft altaar of in elk geval
stand leidt van de burgerlijke
>h is,het een goed recht
t6kriis-p„ en toeschouwers om genoeg
sProol^p van d^t uit den treure vertelde
dat het ^V^aarvan men moet aannemen,
geh en rij a,ls .een sprookje zal eindi-
?elukkiff -M beide gelieven nog lang en
et tonppiZUi-n leven- In een boek, op
Weliik hfi, ,ln ttlm moge zo'n hu-
rotbantiiSuen.harfst en lente er bijzonder
?nder a mtzien, maar wie in de krant
en jarenlang hebben de
{*lAUer rt.ö V. 1UUQI Wie ill uc XVI cUI L
,Urgerlht telijksaankondiSingen of de
êVer) hr, a'nd leest, dat een man van
neeft latlen de yeertig zich in de echt
en verbinden met een meisje,
sPe/ <Jinalra% die de hoofdrol zal
H^n ln »Mole in the Head", een
Ve filmkomedie van Frank
Capra.
dat jong genoeg is om zijn dochter of
zelfs zijn kleindochter te zijn, voelt in
stinctief aan. dat zo'n huwelijk .op z'n
zachtst gezegd onverstandig is en maar
heel weinig kans heeft om op den duur
stand te houden.
In de film ,Love in the afternoon",
die hier te lande wordt vertoond onder
de titel „Ariane", speelt Audrey Hep
burn de rol van zo'n jong meisje van nog
geen twintig lentes, dat hartje en
hoofdje verliest aan Gary Cooper in
de rol van bejaarde roué, die de echt
breuk jaren lang als vrije tijdsbesteding
heeft beoefend. Om bij de bedaagde Don
Juan in het gevlij te komen, verzint de
jongedame fluks een verleden met een
indrukwekkende reeks „verhoudingen"
en aan het slot suggereert de film heel
opgewekt, dat dit ongelijke paar een ge
lukkige toekomst als brave echtelieden
tegemoetgaat.
Nu zullen we de eerste zijn om toe te
geven, dat het „maar' een film is, doch
het toenemende aantal van deze soort
films gevolg van het toenemende
aantal oude heren in Hollywood, die de
jeune premier blijven uithangen, hoewel
ze al lang aan vaderrollen toe zijn
dreigt de toeschouwer een volkomen
verdraaide kijk op het werkelijke leven
te geven.
Jongemannen, die zich nog een posi
tie en een partner in het leven moeten
veroveren, worden in de films
verdrongen door oudere mannen, die
veel meer geld en ervaring hebben om
te krijgen, wat ze willen en die dwaas
genoeg zijn zich te verbeelden, dat ze
ook kunnen behouden, wat ze eenmaal
hebben.
In de film „Love in the afternoon" is - -
een aardige jongeman verliefd op uitzondering zal zijn op de regel en aat
Audrey Hepburn en op haar beurt mag Ihet gelukkig en blijvend zal zijn.
zij de jongen graag. Tot Gary Cooper
op het scherm verschijnt. Cooper huurt
zigeunerorkesten voor haar af en laat
haar champagne drinken in dure restau
rants, waartegenover de jongeling, die
belachelijk wordt gemaakt als een ar
moedzaaier zonder een behoorlijke smo
king, niets anders kan stellen dan zijn
onhandige, maar diepe genegenheid en
een paar goedkope plaatsen in de opera.
Als de rijke roué de jonge Audrey lang
genoeg het hof heeft gemaakt met cham
pagne en zigeunermuziek, i.s haar smaak
al zo bedorven, dat ze aan de goedkope
tango „Fascination" de voorkeur geeft
boven het liefdesduet uit de opera „Tris
tan en Isolde".
Dergelijke films brengen mannen met
grijze haren, wier wens maar al te spoe
dig de vader van de gedachte is, ertoe
om verwachtingen te koesteren, die niet
zullen worden verwezenlijkt en doen
jongemeisjes geloven, dat er tegen een
huwelijk met een veel oudere man niet
het minste bezwaar bestaat.
Dit is één van de redenen, waarom we
ernstige bezwaren hebben tegen deze
soort films, in het algemeen en in het
hijzonder tegen „Love in the afternoon",
waaraan bovendien elke positieve, artis
tieke waarde ontbreekt.
Nauwelijks hadden we bovenstaande
beschouwing vers getikt uit onze
schrijfmachine gehaald, of uit Holly
wood bereikte ons het bericht, dat de
53-jarige zanger en filmster Bing Cros
by in Las Vegas in het huwelijk is ge
treden metde 23-jarige actrice Ca
thy Grant.
Crosby, wiens eerste vrouw in 1952 is
overleden, heeft vier zoons, één van 24,
een tweeling van 22 en een zoon van
19 jaar.
Laten we hopen, dat dit huwelijk de
Van Rankens roman „De onvolmaakte
illusie" (Zuid-Hollandse Uitgeversmij,
Ad. M. C. Stok 's-Gravenhage) is een im
ponerend en verhelderend verhaal. Het
vertelt van het grote droomavontuur van
Joachim van Weinjerwen, die tengevolge
van de oorlog alles heeft verloren, be
halve één schilderij. Hij meent dat het een
Frans Hals is, maar een kenner stelt vast
dat het van de hand van Holbein moet zijn.
Het is de afbeelding van een lieflijk
meisjeskopje. De door de oorlog uit het
evenwicht geslagen jongeman verdiept
zich in het portret. Tenslotte vat hij lief
de op voor de jonge vrouw met het inge
togen gelaat, gekleed in een rijk gewaad
en getooid met een sierlijk kapje. En dan
voltrekt zich de verschuiving.
Opeens merkt Joachim, dat hij in de tijd
van het meisje leeft in 1545. Zij komen
aan 't hof van de beruchte Hendrik VIII.
De illusie is echter onvolmaakt, want Jo
achim weet immers van het leven van
déze tijd., van de oorlog, de ontreddering
Hij weet van de dictator Hitler, van on
recht en wreedheid hij weet uit zijn
persoonlijke ervaringen ook van angst en
lafheid.
Hij treedt op tegen de machtswellust van
Hendrik VIII maar tegelijkertijd schrijnt
diep in zijn hart het weten, dat hij voor de
tiran Hitier het hoofd heeft gebogen. Hij
verheft zijn stem tegen het onrecht maar
op hetzelfde moment beseft hij dat hij in
^®r hPi n wordt van 8 tot 14 novem-
vOor viJfde tweejaarlijkse Festival
godsdienstige film gehouden.
hgeri *a neemt deel met twee inzen-
Lahe ov naJneIijk een kleurendocumen-
i 1,1 Schweitzer, die de door
6 film? even tekst zelf uitspreekt en
,lohg er.iL01:nedie „Full of life" over een
ar' da* een baby verwacht.
Pstatid"anse ziide worden vertoond „De
:.ah Niu„'men verfilming van de roman
'e'' e Kazantzakis, „De Griekse Pas-
^acles" documentaire „Lourdes et ses
^iiknat?- zond „Barabbas" in naar de
t? verri ge roman van Par Lagerkvist
aUë jr worden films verwacht uit
^et'n-nge^an'd. Spanje en Japan.
i®hde °§ramma bevat verder verschil-
Ü-slana ltuurfilms, waarbij vooral
t?et dn„, fien ^langrijke plaats inneemt
I).°lieka???lentai:res over de Keulse Ka-
?,lrig - ndag 1956, 0Ver een priesterwij-
Duit'Ver.Plc>derne kerkelijke kunst.
e Sta zijde is ook een poppenfilm
Canarir van Bethlehem" ingezonden.
doaif^al7yrteSenwoordigd zijn met
a*re over een Benedictij-
er ea„ i en Zwitserland met een film
f. Frat^Ure"J-u-rr
>Wa£a.Pra- regisseur van befaamde
kleura^u^115® bijdrage bestaat uit
.praai, Obfilm over Mariazell.
_2Sdi,es als happened onze night",
ri^s ta u? gT??s to town" en „mr. Smith
a? regi Washington" zal de produktie en
s?1n,filmva,!?ren van -H°le in the Head",
Va van het gelijknamige toneel.
Arnold Schulman.
regisseur van befaamde
Mes als -ït happened one
a r- Sm;té1' Leeds goes to town" en
iduktm goes to Washington" zal de
if} the de regie voeren van „Hole
vikham;„ad een filmversie van het ge-
?ah, p_ge toneelstuk van Arnold Schul-
aV-komcJ r meest besproken Broad-
l^e hnaaj les .van de laatste jaren.
eld driéroi3n de fHm zal worden ge-
a door Frank Sinatra.
„Ji
'Jack Tl.
Ih-e B arden, de vrijgezel in de film
-^«bha*. -°r party" en de honkbal-
feft eaé ..Twelve Angry Men",
Gedurende de weken, die voorafgin
gen aan de eigenlijke verfilming van
„Tarzan and the Lost Safari", aldus
vertelt Yolande Donlan over heer eerste
en laatste optreden in een Tarzan-film,
waarover we reeds eerder schreven, maak-
tede Russische regisseur. Victor Stoloff,
zich op de meest uiteenlopende wijzen
verdienstelijk. Als hij de* verschillende ac
teurs niet voor de lunch uitnodigde om
met hen de verborgen bedoelingen te be
spreken van hun nog niet geschreven rol
len, was hij in de kleedkamers bezig
met het rijgen van kralen en het vast
spelden van veren op de kostuums van
de Afrikaanse wilden.
Op de dag dat miss Donlan naar een
Londens modemagazijn werd ontboden
om daar haar kostuums voor de film
uit te zoeken, trof ze er ook de heer
Stoloff aan. Hij was aan alle zijden om
ringd door verkoopsters, chefs, dames
kleding en een gespierd, stevig ontwik
keld Pools blondje.
„Dit mijn ontdekking zijn", zong hij,
het blondje aan miss Donlan voorstellend,
„u kijken naar deze fraaie gezicht"
Heet biondje bleef onverschillig voor
zich uitstaren.
„Morgen", ging hij onverstoorbaar
door, „ik haar testen voor het rol van de
andere meisje. Zij een eind maken aan
de roem van Marilyn Monroe".
Enkele dagen later gaf mr. Rathvon,
de producent, een partij in het Westbury
Hotel om alle medewerkenden in de ge
legenheid met Tarzan en met elkaar ken
nis te maken.
De heer Stoloff was uitvoerig bezig alle
beschikbare dameshanden te kussen, maar
geen daarvan behoorde aan het Poolse
blondje. Er was kennelijk iets mis met
haar gegaan, want haar rol was intussen
aan een kleine Amerikaanse brunette ge
geven, die Betta St. John heette.
„Ik was", aldus Yolande Donlan, „op
weg naar onze cameraman, Penny Ri
chards' om daarover wat meer te ver
nemen, toen een glimlachende Ameri
kaans manspersoon, Gordon Scott gehe
ten. zichzelf aan me voorstelde als Tar-
zan."
„Aangenaam kennis met u te maken
zei ik
„Vast", antwoordde Tarzan
Om het gesprek gaande te houden,
bracht lk een krantenbericht ter sprake,
waaruit ik had vernomen, dat hij hon
derd dollars had gegeven om een oude
circusolifant van de hongerdood te red
den.
„Vast", knipoogde Tarzafn. „Ben gek
op beesten".
Een persfotograaf dook bij ons op rn
de dierenvriend hield zijn glas plichtma
tig achter zijn brede rug. terwijl de ca
meraman klikte.
Later heeft Penny Richards, onze be
baarde cameraman, me verteld, hoe de
filmtest van de Poolse blonde was af
gelopen.
Regisseur Stoloff was zo verrukt over
zijn ontdekking, dat hij Penny uit de
studio gehaald en hem naar een opmaak-
kamer had gestuurd om het blondje te
bekijken, voordat hij zijn lampen in
stelde.
dit jaar overleed. Het is een aangrijpend
boek over een kunstschilder, die, geslagen
door het leven, blijft geloven in d„ kunst.
Deze roman bevat zov°le facetten, dat hij
zich noch naar inhoud, noch naar bedoe
ling laat samenvatten. Voor volwassenen
een boek, dat lang blijft nawerken
Hetzelfde kan men, zij het op niet
zo hoog literair niveau zeggen van de lij
vige roman „Mijn deel van de wereld"
door Hugo Charteris. In dit boek wor
den moderne problemen aangesneden
kies en toch met moedige openhartigheid-
Aan herdruk brengt de Zuid-Holland
se de beroemde roman „jody en het her-
tejong" door Majorie Kinnan Rawlnes
een hartveroverend boek voor iedere die
renvriend. Frisse, gezonde en spannende
lectuur, die men niet genoeg San eanSe-
velen.
Van de vertelster Margaret Morrison
verscheen de probleem-roman „Het ver
boden experiment" in goedkope herdruk.
Het is een nogal originele en gedurfde
variatie op de doktersroman Eveneens voor
volwassenen (vanwege de soms iets te vrij
moedige toon) is de amusante verzets
roman „Soms is het leven gevaarlijk" door
de humoristische schrijver Axel Kielland
Het is een boek zonder pretenties, maar
ik moet zeggen dat ik me er heel erg mee
heb geamuseerd. Hetgeen men van slechts
weinig oorlogsboeken kan beweren*
In de 6toel zat een aantrekkelijk meis
je onder de handen van een grimeur. De
heer Stoloff had „ooooh" gezegd en
„aaaah" geroepen en Penny had eens
over zijn baard gestreken en haar gelaat
bestudeerd.
Plotseling had het meisje, dat steeds
meer verbaasd had gekeken, haar gri
meur, opzij geduwd en de twee vreem
de heren meegedeeld, dat ze de ster was
van een produktie. die in een andere stu
dio aan de gang was.
De heer Stoloff had zich uitgebreid ver
ontschuldigd en de beduusde cameraman
naar de volgende opmaakkamer gebracht,
waar hij tenslotte de blonde ontdekking
uit Polen aantrof.
„Het was een enorm groot kind",
grinnikte Penny. „Ik kon ze nauwelijks
in de lens van mijn camera krijgen en
als we ze hadden geëngageerd, zou zij
Tarzan door de jungle hebben moeten
dragen, want andersom zou het onmo
gelijk zijn geweest".
Daarmee eindigde tegelijk de filmcar
rière van de Poolse blonde, die vervan
gen werd door Betta St. John.
hi„ 1 een bol >;.tw<=ive ".ngiy
oi, Uvve fiié?a£gnjke ro1 gekregen in de
JJtfer Y-p—i "Run silent, run deep", die
r?rd'gd Van R°bert Wise wordt ver-
d Wk h v
dn-^oofrWn ep Burt lancaster spelen
i? dit verhaal over de
11 tijden^- jV en in de Grote Oce-
de tweede wereldoorlog.
ïpjvai afgebeeld in de
l,dt Plava-^y,'die hij in de film „Vio-
i speelt, kon tijdens het
D,- aten -ï- de Pinewood-studio's niet
Ss^D.y -p-JD hart te luchten over de re-
j Etearden.
n>v ,YVat ic r i^araen.
tfÜ ?o„le ^asii een harde!", riep hij
rDn Y T
dit^Jiat^hij me ;n de Mersey-tun-
hioet"^'011 ogenblik uit. „Vanmid-
T jd twepd VOOr hema uit een raam op
lm erbool ieping sprmgen en in
kp 1-4U een "V"^ 111C 111 J.VXC1ÖCJ-
;*W-r don-i auto stappen, tussen het ver-
'au'dgen r5en en in een andere auto
i'ng* Passerende auto's vlogen
,,uitk'i'5I18s me heen".
st zat '"arde- die aan een tafeltje er-
s!w bem ^ü.de uitroep hoorde, leunde
L?Ug(
?'.Ue
^ne tussen twee ondergrondse
na*™nen die elkaar in een
n' eerden. Bij hem moet alles
B]Uo T oen ik voor het eerst in
tr Êasii amP" voor de film optrad
sp1?, toen6?--15 ket vo°r David McCal
da. dg. een t dle middag uit het raam
Ba -"The rn °°J?t geweest te bedenken
ha\U Learrile B?mp" en de regie van
de fjiL, n Blrk Bogarde op weg
mroem hebben geholpen.
zijn eigen tijd heeft gezwegen. Nu pas leert
Joachim zijn eigen zwakheid Kennen. Is
het een droom? Het doet er niet toe. Pogge
van Ranken heeft „De onvolmaakte illu
sie" op zo meeslepende wijze verteld en
gesuggereerd, dat wij in haar geloven
als iets werkelijks. En dat is geen geringe
verdienste
Hans de Vries maakte een zeer goede
bewerking van dit boeiende en interessan
te boek, terwijl Anton Pieck het versierde
met vele tekeningen.
Naast deze verbeelding, waarin de his
torie en het heden op knappe wijze zijn
verweven tot één patroon (symbool van
de zekerheid, dat de menselijke plicht de
zelfde is, door alle eeuwen heen), is een
historische roman als „Lord Essex" door
Olive Eckerson een bijzonder welspreken.
de aanvulling. Lord Essex was de bijzon
dere gunsteling van Koningin Elisabeth I
de dochter van Hendrik VIII. Zijn leven is
zeer avontuurlijk en romantisch geweest
en Eckerson heeft daar tenvolle profijt
van weten te trekken.
Zijn roman is een voorbeeld van kleu
rige, levendige geschiedschrijving, zoals
Sir Walter Scott die met grote virtu
ositeit bedreven heeft, onder meer in
„Quentin Duward", een zijner beste ro
mans, waarvan de Cultuurserie een bij
zonder goede moderne bewerking bracht.
Dat <je Zuid Hollandse Uitgeversmij. be
halve voor romantiek ook open staat voor
de literatuur van deze tijd, bewijst zij
door de uitgave van „Het genie", de be
roemdste roman van de grote Engelse
schrijver Joyce Cary, die in maart van
Dr. Jop Pollmann opent het orgaan
met een artikel, waarin hij het een schan
de noemt, dat het W.K.A. zijn tweede lus
trumviering heeft durven te besluiten met
een optreden van Vera Bon'am in een
solofragment, waarin zij Nel Gwyn uit
beeldde het fruitventstertje, dat maitres-
se werd van Richard II van Engeland. Het
betreffende fragment gif de ontmoe
ting weer van Ne] met twee van haar
mede-maitressen en daarna met haar
koninklijke minnaar.
Dr. Jop Pollmann noemt het ronduit
een grove onkiesheid van de zijde van het
W.K.A. om dit zijn leden en gasten op de
ze officiële bijeenkomst te durven voor
zetten. Hij zegt zich gegeneerd te hebben
over ons Katholicisme, dat zoiets laat
opvatten? Als een illustratief voorbeeld,
dat het bestuur van het W.K.A. zijn ver
enigingen voorhoudt in de vorm van „kijk,
tien jaar geleden, toen wi.i er nog niet
waren speelden jullie klungels van draken,
nu spelen we dit"? Of als loutere, zij het
wat misplaatste decoratie van een offici
ële bijeenkomst? Dr. Pollmann zegt in
zijn artikel, dat het overgrote deel van de
bèzdfekers van amateurtoneelvoorstellin
gen „simpelen van harte" zijn.
„In de negatie van de simpelen van
harte, die de amateurvoorstellingen be
zoeken, ligt een der ernstigste fouten
van de amateurverenigingen^ De straf
voor hen die dezen ergeren, kan men
naslaan in de H. Schrift."
7irh Het W.K.A. had ook kunnen weten, dat
brengen en met en P zijn pubijek zou bestaan uit eenvoudige
gegeneerd te hebben om de tegenwoordig
heid van andersdenkenden en autoriteiten.
„Jarenlang was een der vele kwa
len van het katholiek amateurtoneel ge
legen in zijn preutsheid, maar nu lijkt
lieden, die slechts verward worden door
de confrontatie met probleem, dat
God zij dank —in geen enkel opzicht
het hunne is. aldus dr. Pollamnn.
Het klinkt allemaal erg hard. Doch la-
dat men al'e 1 ten we èr onmiddellijk ter geruststellfag
gêne gaat verliezen
Het zijn harde en beschamende woor
den van dr. Jop Pollmann en deze juist
aan het adres van het W.K.A., dat zich
zo beijvert voor goed en gezond toneel
op katholieke grondslag. Wat heeft het
W.K.A. ermee voor gehad om deze voor
stelling in zijn feestprogramma op te
nemen?
En hoe moeten wij deze voorstelling
„Arendsoog' ligt mij erg na aan liet hart; ik kan gewoon niet
hebben, dat ze een kwaad woord van de jongen zeggen". Wie
anders dan de vader van „Arendsoog" kan op zo'n gedecideerde
manier de held van vele jongensdromen verdedigen? De geestelijke
vader dan wel te verstaan, want „Arendsoog" is de hoofdpersoon in
een serie van nu bijna twintig boeken, geschreven door de Haagse
auteur J. Nowee. Van beroep hoofdonderwijzer aan een lagere
school, vult de lieer Nowee (56) zijn vrije avonden met het voor
liet nageslacht bewaren van de spannende avonturen van een
Indiaanse jongeman. Met een niet te miskennen succes overigens,
want van de Arendsoog-serie zijn nu alles bij elkaar meer dan een
half miljoen boeken van de drukpers verhuisd naar de boekenkast
van talloze Nederlandse jongens en meisjes (en vaders, natuurlijk
niet te vergeten!). Van deze serie, waarvan nr. 17 klaar is, nr. 18
ter perse gaat en nr. 19 al wat gestalte begint te krijgen in het
brein van de acteur, hebben al verscheidene boeken een herdruk
beleefd. De eersteling over „Arendsoog" is inmiddels aan zijn
twintigste druk toegekomen
DAVID MC CAELUM
Basil Dear den is een harde"
Wie is nu de man, die door de
ze „Arendsoog" het leven te schen
ken, de grote vriend is geworden
van de Nederlandse - en Belgi
sche - jeugd, zo van tien tot veer
tien jaar?.
Een man, die net zo veel houdt
van „Arensoog" als zijn lezers
en die minstens evenveel houdt
van die jeugd, waarvoor hij
schrijft. Om die laatste reden is
hij dan ook gaan schrijven. Eerst
waren het de zogenaamde „streek-
boeken", spelend in een bepaald
deel van ons platteland. Maar al
spoedig werden het detective- en
avonfuren-verhalen, die uit de
schrijfmachine ratelden. Hiervoor
heeft de heer Nowee zich aan
enkele korte verhalen voor vol
wassenen gewaagd, maar het
schrijven van jeugdboeken vond
hij een plezieriger terrein en dit
terrein is hij dan ook tot op de
dag van vandaag trouw gebleven.
De eerste „Arendsoog" werd
in 1935 geboren. De heer Nowee,
die toen medewerker was van
een "Vmcentius bibliotheek merk
te, dat de jongens van een jaar
of veertien weinig interesse meer
hadden in de beroemde Old Shat-
terhand van Karl May. Wél vroe
gen zij om moderne Wild-West-
romans.
„Waarom zou ik niet eens pro
beren, een modern Indianen ver
haal voor de jeugd te schrijven'"
vroeg de heer Nowee zich toen
af.
En dat het niet b(j deze pro
bleemstelling alleen bleef, bewij
zen nu wel de boekhandels, waar
een belangrijk deel van dc plaats,
die voor jeugdlectuur bestemd is,
is ingeruimd voor de avonturen
van „Arendsoog". De twee eer
ste boeken over deze koene, on
versaagde figuur en zijn boezem
vriend „Witte Veder", versche
nen voor de oorlog. Alle overige
avonturen van dit tweetal kwa
men na 1947 tot stand.
De K.R.O. zag wel iets in de
verhalen van de heer Nowee; en
kele boeken werden a: hoorspel
verwerkt en zo schooi de ster
van „Arendsoogs" populariteit
snel omhoog.
Maar het rusteloze hoofd van de
heer Nowee was niet tevreden
met zijn Indianenvriend alléén;
er kwamen andere jeugdboeken
met andere helden, voorleesboek
jes voor de katholieke scholen,
een meisjesboek (het enige, dat
de auteur schreef: „Blond Ma-
rike") en een premie-boekje
voor de P.T.T. In totaal heeft
de heer Nowee zo meer dan vijf
tig titels op zijn naam staan.
„Arendsoog" blijft echter de voor
naamste plaats innemen en - hij
zal dan ook voorlopig niet dood
gaan.
Wel zit de held met een ander
probleem, namelijk met wie hij
zal gaan trouwen.. Uit de fan
mail, die de heer Nowee dagelijks
met stapels van zijn lezers ont
vangt, duikt namelijk telkens
weer deze vraag op.
„Ik zit er echt een beetje over
in", zei de heer Nowe wat zorge
lijk. „Ik heb wel iemand op het
oog, maar of „Arendsoog" dat
meisje zal willen..?"
Dit is nu geen vraag van een
auteur, die interessant wi) doen
met zijn geesteskinderen, maar
een opmerking, die werkelijk ge
meend is. Want de heer Novvce
weet nooit van te voren, hoe zijn
verhaal precies zal r -rden. Als
hy achter z(jn schrijfmachine gaat
zitten, weet hij wel in grove lijnen
de intrige en ook het slot („al
tijd een happy end"), maar hoe
nu alles verloopt dat komt pas
bij het schrijven „Ik houd na
melijk niet van schema's, met de
manier, waarop ik nu een boek
schrijf beleef ik dezelfde spanning
als bij het lezen var een avontuur
lijke roman. Zo heb ik zelf óók
nog wat plezier aan mijn verha
len
Dat schrijven gaaf overigens, be
grijpelijk uiteraard, niet altijd
even vlot. Enkele avonden in de
week wordt er van zeven tot tien
uur aan de nieuwe „Arendsoog"
gewerkt. (Na tienen mag per se
niet meer, want dan wordt papa
Nowee door zijn gezin opgeëist).
Soms vliegen de vellen in een ra-
J. NOWEE
Spaans leren
zende vaart uit de schrijfmachine
maar dikwijls ook jjaat het lang
zaam. Dan zit „Arendsoog" of een
van zijn vrienden in een moeilijke
situatie en dan is de heer Nowee
net zo benieuwd als later zijn le
zers, hoe de held weer uit de
moeilijkheden moet k"men.. Na
twee maanden ongeveer, is er
weer een nieuw verhaal aan de
serie toegevoegd, netjes gevangen
in keurige regeltjes machine
schrift op in totaal 100 vellen pa
per.
Zo simpel als he+ er hier staat
is het natuurlijk niet. Om even aan
te duiden, met welke problemen
een auteur van dit soort verhalen
zit: in enkele boeken beleeft de
held zijn avonturen in Mexico.
Om nu maar zo waarheidsgetrouw
de situatie daar weer te geven,
heeft de heer Nowee een vrij
diepgaande studie gemaakt van
de zeden en gewoonten van de
Mexicanen. Zelfs leeft hij hier
voor wat Spaans geleerd
Naast het schrijden van boeken
is de heer Nowee ook nog op an
der terrein werkzaam voor de
jeugd. Uiteraard "P de eerste
plaats in zijn beroep, maar daar
naast ook nog in zijn functies van
voorzitter van de gemeentelijke
Haagse Kunststichting voor de
Jeugd en lid van de Filmcommis
sie van de Haagse Jeugd Actie.
Veel vrije tijd blijft er zo niet
over voor zijn eigen, ".rote gezin.
Maar de „avondklok" van tien
uur „en geen minuut later"
werkt in dit opzicht vel goed. Al
zit „Arendsoog" dan in de meest
gevaarlijke situatie: de schrijfma
chine moet dicht en het geestes
kind moet voorrang verlenen aan
anderen, die 'nden. dat het nu
wel weer genoeg is voor vandaag!
van dr. Pollmann aan toevoege. dat dit
keer het publiek maar een zeer klein aan
tal eenvoudige lieden telde. Het over
grote deel van de helaas slechts weinige
aanwezigen bestond uit: genodigde spre
kers, juryleden, autoriteiten, regisseurs,
enkele persmensen, een lekenspel-lei-
der en nog enkele soorten van dat slag
mensen, die heus wel tot onderscheiden
in staat zijn. Wij van onze kant kunnen
dan ook gerust zeggen, dat we genoten heb
ben van het „SPEL" van Vera Bondam,
al hadden wij ook onze bedenkingen, dat
nu juist het W.K.A. bij zijn tweede zo
groots opgezette lustrum-viering uitgere
kend met dit spel voor de dag moest ko
men. Een reclame voor het W.K.A. is
het zeer zeker niet.
Allerkostelijkst is de spotprent ta d<
Narrenkap, waarop de NATU als een
grote machtige, zich aan niets gelegen la
ten liggende heer voortstapt met aan zijn
ene hand het tegenspartelende jochie, dat
de Bond van Nederlandse Toneeluitgevers
voorstelt en aan zijn andere hand het
zoet meelopende kleine broertje in een
keurig matrozenpakje gestoken, dat het
W.K.A. voorstelt. De toneelschrijvers heb
ben het nakijken. Zij moeten maar zien
hoe zij zich redden. De NATU dicteert:
geen acht boekjes maar vijf. „Een reuze
reclamestunt", aldus de Narrenkap,
„waar wel nieuwe leden mee gewonnen
zullen worden, maar ze zien niet, dat
zij zelf het gelag betalen."
Je niet te veel aantrekken van deze
spotprent. Er maar eens hartelijk om
lachen, want ze is kostelijk. Enals je
heel wijs wilt zijn, je toch maar eens
afvragen, of er niet een kern van waar
heid in zit. Zelfkritiek, zelfkritiek, zelfkri
tiek is wat wij broodnodig hebben. Maar
je nooit kwaad maken om dergelijke
dingen.
Waar de Narrenkap wel heel bijzondei
op gebolgen schijnt te zijn, dat is op de
Nederlandse Bibliotheek voor het ama
teurtoneel. „Slaat men de beredeneerde
catalogus van de toneelbonden op, dan
ziet men met enige verbijstering, .at d<^
Nederl. Bibliotheek voor amateurtonee
(waarin het betere repertoire, aanbevolen
door NATU en W.K.A., is ondergebracht'
voornamelijk een asiel is voor venijnige
draken. Het enige verschil tussen de dra
ken van de Bond van Ned. Toneeluitge
vers (en die zijn er ook nog vele, helaas
en die van de NATU en W.K.A is dal
de laatsten worden gesubsidieerd. ^Waar
schijnlijk dat ze daarom ;o gedijen.
•En Albert Welling schrijft, dat ta de
bibliotheek, waarin het W.K.A. zich me
de NATU gestort heeft, de meest liederlij
ke rommel getolereerd wordt.
Ik hoop maar, dat wij al deze uitlatin
gen met een korreltje zout kunnen nemen.
En dat het zo erg nog niet Is als boven
staande schrijvers willen doen voorkomen.
Toch is het goed, dat de verenigingen zich
OP deze kritiek bezinnen.
Het orgaan De Narrenkap moet u be
slist lezen. Het is boeiend en gezond. 1
leest het zeker van a tot z uit. En b<
is heus geen tante-betjes-taal. Over kor
jes thee wordt er niet in geleuterd.
En dan wi] ik eindigen met het aard
gedichtje in de Narrenkap:
Genesius, heilige ac ur,
ach, verlos ons uit de nood
en klop eens aan St.-Joris' deur:
er moeten nog zoveel draken dood.
Zou de eerstvolgende draak, die in D'
Narrenkap gedood wordt, „De Rani an'.
woordt niet" zijn? Zij is immers van de
zelfde pers als De Narrenkap.
