Cecil
witte doek
De Mille in
Rome
Hélène Swarth en
Henriëtte Roland Holst
Van AN DEL
Gevaar - Rajah, de leeuw
coors
Vijf jaar lang
uit
putten
archief van 35000 moppen
Louis B. Mayer overleden
Maker
van 's werelds grootste
filmspektakels
Twee dichteressen Twee werelden
MAX TAILLEUR:
De Doofpotmaakte een einde
aan de deurwaarders-visites
De Narrenkap" over
try, OMEGA HORLOGES
Yolande Donlan maakt kennis met
haar tegenspeler
Hans Roest
ttollywoQclg grootste talent-ontdekker
Hans
van
Bergen
Xfi1
s°tn
J/iü'ólicir
Skt.
bseerd
fi]
%'«.heelt
Ontroerend venveer
u
Fan-mail
Gouden grammofoonplaat
bWl^°.°d"
Mi
°P
Hepburn
en Greta Garbo, twee ontdekkingenvan Louis Burt
Mayer
Deurwaarder
A'aar Nieuw-Guinea
m-
A
eVe'
Wereldnieuws
Cecil
d 's
h«*tt
(Van onze filmredacteur)
DeMille, producent-regisseur
w®relds grootste filmspektakels,
bijbel tot achtergrond hebben.
4aar re's door Europa gemaakt om
8toi
vertoning voor te bereiden van
,ot 'e* Geboden", zijn nieuwste
tst« bijbel
"i«as, - -j -^«spektakel en
"iaaitj Ino'numen';ale film. die
en
wellicht de
ooit is ge-
reproduktie aanbood van de tien
den, in de taal der Kanaanieten
gebo-
jegrift
1^
jaar geleden heeft een
"b'akt r^?isseur ook al eens een film ge-
ie „De Tien Geboden
41,
6 de
heette en
v Voor die tijd duizelingwekkende
^®itostan ande"half miljoen dollars had
s«Ur i'D€ naam van die jonge regis-
itt (je de-- Cecil B. De Mille en ieder
s®®ltJe ^ere(d ,die het weten kon, voor-
dujftj 6en f(nancieel debacle. De pro-
°dderw0s''en waren veel te hoog en het
b®n *.erb zou de massa niet aanspre-
ütaar d
in stenen tafelen, die van de berg Sinaï
afkomstig zijn.
Na deze audiëntie bezocht DeMille de
Scala Santa-kerk, waar hij de fresco's
bezichtigde met voorstellingen uit het le
ven van Mozes. Vervolgens bracht hij
een bezoek aan het North American Col
lege als speciale gast van de directeur,
mgr. Martin O'Connor, voorzitter van de
Pauselijke Commissie voor film, radio en
televisie.
De volgende dag werd DeMille door de
Italiaanse president, Giovanni Gronchi
ontvangen, die grote belangstelling toon
de voor het werk van de Amerikaanse
regisseur. De president benoemde DeMil
le tot Groot-officier in de Orde van Ver
dienste van de republiek Italië, waarbij
hij er de nadruk op legde, dat deze on
derscheiding hem niet werd verleend
als vriendelijke geste aan het adres van
een belangrijke bezoeker, maar als blijk
van waardering namens het Italiaanse
volk voor de grote films, die hij het in de
loop van vele jaren heeft geschonken.
SPECIAAL ADRES VOOR
HOOGSTRAAT 164 TEL. 115432
UT ÖP Dï (NCAMC: „DC OtUlt
KUIT Ql 2 GCIUKSKIMCCM
BEUERLANDSELAAN176 TEL. 70360
ROTTERDAM
®n„
2Tral d e massa kwam en masse
frlm kijken en „De Tien Ge-
'i® bel- begin van een hele se-
Ko-
des
"ittg elsPektakels met titels als
^bjis6s,?r Koning«n", „Het teken
By en „Samson en Delila".
Ccqjj e k-itische filmliefhebbers staat
k^oze BeMille te boek als een sma
lste Sh°Wman- ziin fiims zijn teveel
bajfigimci °P het grote publiek en
a'l® acjmerlt werd de badkuip,
4«b rices, die voor hem werkten, wer-
To°hnci«g®dompeld.
VL ls DeMille, de filmpionier naar
in Holl'
zijn
waarin
"I®
hckei
Sro,
IRid,
ge-
der
ywood een straat werd
°tst ?en ge*ovi§ man die een
^'bliotheken en religieus gebied
Sr»
<1 de
ban. -
heeft h - Cecil B' DeMUle 75 jaar en
'1 zijn zeventigste en waarschijn-
aast de westerns, de oorlogsfilms
Z€dendrama's, die hij heeft ge-
Waren zijn bekendste films ge-
°P de bijbel
'ijk
^gisse3^6 ^ra gemaakt, die hijzelf zal
b®te fr,en' wederom luidt de titel van
b,
s®n ^^bollarg en opnieuw waren er m«n-
°Ver ollywood, die het hoofd schudden
blaar n onverantwoorde investering,
beccpt- €blille glimlacht slechts, want zijn
®®n gr°ots opgezette showfilms met
4® j. Sroot mogelijk aantal sterren in
'e4roe ^ten Geboden". Ditmaal
gen de produktiekosten ruim twaalf
de bijbel tot achter-
nog nimmer gefaald,
door Eu
bezoek
?robti °tdrollen en
reis door Europa heeft DeMille
'b®, st ^n bezoek gebracht aan Ro-
hij door Z.H. Paus Pius XII
s'el Gandolfo in audiëntie werd
Tijdens het onderhoud, dat
1» DeXfjn'Sheid met hem had. verklaar-
ÏÏardee~i hoezeer hij de grondslagen
h®Sd die door de Paus zijn vast-
V1 slot- encycliek over de film. Aan
a4er Van de audiëntie zegende de H,
"e Vf.rmaar^A rafficcnnr H iza PPT)
Woor het repareren
muren en plafonds!
Ponds-verpak king 4 t. 1.20
'Hl MQLUNEJ M.V. U1D1UUCKI4 UtfTfHM
Op een goede, maar bijzonder opwin
dende dag was het dan eindelijk zover.
Yolande Donlan, die over haar optreden
in een Tarzan-film reeds eerder heeft
verteld, was op weg naar de studio in
Londen, waar de eerste opnamen zouden
worden gemaakt.
„Onder mijn arm", aldus schrijft ze,
„droeg ik een fonkelnieuw scenario. Het
leek erg op he,t oude, alleen was het veel
dunner geworden en van vet was geen
sprake meer. Ik mocht weer slank zijn.
Opgewekt liep ik de studio-gangen door,
op zoek naar mijn kleedkamer. Plotseling
bleef ik als door de bliksem getroffen
staan. Op de deur van de kleedkamer
voor de voornaamste ster hing een groot
bord met de woorden: „Gevaar Rajah
de leeuw".
Voorzichtig liep ik naar buiten om
door het raam een blik te werpen op
deze ster, die tijdens geen enkele cock
tailparty aan me was voorgesteld.
Er was geen twijfel aan. Op de vloer
lag een levensgrote leeuw, die lui op
een groot stuk been lag te kauwen. Een
seconde later stond hij woedend hijgend
voor het venster en rende ik angstig
hijgend door de gangen, op zoek naar mr.
Stoloff, onze regisseur.
Voorzichtig zocht ik mijn weg door de
reusachtige studio, vol massa's bomen en
bergen verwarde jungleplanten, Het ge
heel was omringd door een blauw ge
schilderde hemel, terwijl aan het eind een
levensgroot verongelukt vliegtuig aan
draden gevaarlijk over 'n enorme water
tank hing.
Boven het lawaai van de werklieden,
die de jungle in elkaar aan het timmeren
waren uit, kon ik de opgewonden kreten
horen van onze ijverige regisseur. Hij
stond in zijn hemdsmouwen naast de
camera en gilde aanwijzingen naar een
vlucht maraboe-vogels Maar die schenen
absoluut niet naar hem te luisteren.
Iedere keer als hij ze beval door de
studio te vliegen, vielen ze als bakstenen
naar beneden. Blijkbaar waren ze ge
kortwiekt om te voorkomen, dat ze zou
den wegvliegen met het gevolg, dat ze nu
helemaal niet meer konden vliegen.
Mr. Stoloff stak tenslotte zijn armen
wanhopig in de lucht en de camera stopte.
Dit was kennelijk het juiste ogenblik om
naar de leeuw te informeren.
Maar u toch kennen dat leeuw'zei
mr Stoloff. „Hij het scène spelen met u,
als u hem met gesloten ogen strelen en
niet weten hij een leeuw zijn, maar dan
uw Oigen gaan open en daar hij zijn, een
leeuw Vréselijk grappig".
Ik vond het helemaal niet grappig, ik
had altijd gedacht, dat dergelijke scenes
met behulp van trucjes in elkaar wer
den gezet door knappe mannen van de
afdeling Speciale Effecten. Zelfs voor Sol
Lesser was ik niet bereid een scene te
spelen met een echte leeuw.
Aangezien dit een crisis van de eerste
grootte was, stelde ik me in verbinding
Wanneer ik belangstellenden vertel, dat ik bezig ben aan een boek over bet
leven van de dichteres Hélène Swarth, krijg ik meestal een en dezeltde
vraag te horen: boe was de verhouding tussen Hélène Swarth en Ilennette
Roland Holst op hun eigen niveau twee grote dichteressen, verschillend
van aard en aanleg, doch door het lot in één tijdvak samengebracht. De
vraag heeft geen liter air-historische betekenis; zij bevredigt slechts zekere
literaire nieuwsgierigheid en zal daarom in mijn biografie weinige rege.s
innemen.
Het antwoord op deze vraag is kort: zij hadden geen begrip voor elkanders
werk, voor elkanders levenshouding nog minder. Nooit hebben zij elkaai
ontmoet of zelfs ook maar een brief gewisseld. Deze vrouwen werden ge
scheiden door twee werelden. Het gemeenschappelijke dichterschap was
«reen hand, doch veeleer de bevestiging van hun scheiding.
met de grote baa-s, mr. Rathvon, die me
glimlachend mededeelde, dat Rajah zo I
mak was als een lam en zo lief als een
jong poesje. Die leeuw had jarenlang bij
een dame gewoond, werd me verteld. Hij
was door haarzelf opgefokt en mrs.
Helena Ferrar zou in hoogst eigen per
soon in de studio aanwezig zijn om er
op toe te zien, dat haar huisdier zich
netjes gedroeg.
Lang niet overtuigd van Rajahs char
mes. bracht ik de vele dagen, die me nog
van'de gevreesde scène scheidden, door
met herhaalde bezoeken aan de afdeling
Rekwisieten om ze daar zover te krijgen,
een namaakleeuw te fabriceren.
Om twee uur die eerste dag hadden
de maraboe's hun ontslag gekregen en
riep mr. Stoloff de acteurs bij elkaar om
door Tarzan van een wisse dood te wor
den gered.
Tot zover Yolande Donlan, die een vol
gende maal nog meer over haar Tarzan-
avonturen zal vertellen.
Winkel'
- t r
i n stall a tië n
etalage- en
standbouw
V'vV
verbouwingen
VOORHAVEN 101 -TEL 3497» ROTTERDAM
Zij hebben in dezelfde tijd geleefd, de
zelfde gebeurtenissen meegemaakt om
te weten hoe verschillend zij deze hebben
ervaren, behoeft men hun werk slechts
op een willekeurige plaats op te slaan.
Hélène Swarth werd in 1859 te Amster
dam geboren, Henriëtte Roland Holst
tien jaar later te Noordwijk aan Zee. Zij
zijn ook tien jaar na elkaar gestorven,
een en tachtig jaar oud. Zij groeiden °P
in een welvarend gezin en vonden in hun
familiekring aanvankelijk veeleer tegen
werking dan aanmoediging waar het ac
tieve artistieke belangstelling betrof. Het
getuigt van de waarachtigheid van hun
kunstenaarschap hoe verschillend ge
aard ook dat zij zich niet het zwij
gen hebben laten opleggen doch naar
vermogen hun talent hebben ontwikkeld.
Toen Henriëtte Roland Holst als jong
meisje ontvankelijk werd voor poëzie, had
Hélène Swarth al verschillende bundels
gepubliceerd en was zij onomstreden de
enige dichteres van formaat in Noord en
Zuid In haar autobiografie „Het vuur
brandde voort" heeft Henriëtte Roland
Holst, schrijvend over haar dichterlijk
ontwaken, de naam van Hélène Swarth
echter niet genoemd. Toch kon het niet
anders of zij, de jongere, moest als op
groeiend meisje de vroege gedichten van
het Zingend Hart van Holland hebben ge
kend. Ik heb er haar naar gevraagd, een
half jaar voor haar dood in 1951. Haar
antwoord was kort e-n veralgemenend, zo
als ze dat gewend was: „Natuurlijk", zo
schreef ze mij, „heb ik als meisje ge
dweept rnet d e gedichten van Hélène
Swarth". Verder geen woord Men moet
dus aannemen, dat Henriëtte Roland Holst
na haar geestelijke ontplooiing totaal on
gevoelig en onverschillig werd voor de
gedichten van haar oudere kunstzuster.
Zij heeft na „Rouwviolen" waarschijnlijk
geen regel van Hélène Swarth meer ge
lezen. Wie haar uit haar werk kent zal
zich daar niet over verwonderen.
Doch hoe was het omgekeerd? Doctor
Herman Liebaers, die een knappe disser
tatie over Hélène Swarth's Zuidnederland
se jaren heeft geschreven, deelde mij_ me
de, dat hij in de brieven van Hélène
Swarth aan Pol de Mont slechts één en
kele zinspeling op het eerste optreden
van Roland Holst (toen nog Henriëtte
van der Schalk) heeft gevonden. En wel,
in 1892 deze: „Ik zie dat de Nieuwe
Gids in zijn jongste nummer een paar
gedichten van vrouwen heeft. Dit is de
eerste maal, dat er vrouwenamen zijn
sinds ik regelmatig medewerk". Er volgt
geen waardeoordeel.
Pas later ia Hélène Swarth, die ook in
de Nieuwe Gids had gedebuteerd, zich
verongelukt gaan voelen over belangstel
lingen, welke volgens haar op buiten-po-
etisch terrein lagen. In 1939 heeft ze er
mij heel uitvoerig en openhartig over ge
sproken. Het kwam hierop neer: Hélene
Swarth vond de gedichten van Roland
Holst poëtisch en ritmisch zwak en soms
erg lelijk. Zij, de virtuose, vermocht niet
door de vorm heen te kijken.
De critici hadden, vooral in de jaren
na de oerste wereldoorlog, bij bespreking
van haar werk het vaak leeg genoemd
in vergelijking met dat van Henriëtte Ro
land Holst. En dat had Hélène Swarth
enorm gegriefd en pijn gedaan. Zij vond -
en daar had zij zeker gelijk in -dat
hun dichterschap niet tegen elkaar was
af te wegen. Zij vatte het zo op, dat
haar eigenlijk alleen werd verweten, dat
zij geen strijdster was en dat daarom
haar poëzie werd verworpen.
Zij heeft, diep gegriefd een eerder ont
roerend dan overtuigend verweer geschre
ven, dat nimmer is gepubliceerd. Zij gaf
er mij een afschrift van, maar ik heb
dit niet terug kunnen vinden. Ik weet
alleen nog dat het e^n sonnet is, met
de beginregel: „Verwijt mij niet. dat ik
niet mee help strijden.... Voor haar be
stond alleen de poëzie. Zij beleefde het
leven eigenlijk door de poëzie Voor Hen
riëtte Roland Holst daarentegen was het
even primair. Zij sprak hoogst zelden
over haar eigen werk en dan nog
kort.
Met Hélène Swarth kon men urenlang
praten over haar poëzie. Zij was er zo
volkomen door vervuld, dat zij in mijn
exemplaar van de bundel „Verzen' on
der elk gedicht schreef waar. wanneer en
hoe het was ontstaan. Dit deed
zeer
Helene Swarth
een half uur tijds en bij slechts twee of
drie van de meer dan honderd verzen
liet haar geheugen haar in de steek.
Als zij een eigen vers herlas, herleefden
in haar alle gevoelens en beelden van het
moment, waarop ze het had genoteerd,
soms tientallen jaren geleden. Haar toe
wijding aan de poëzie was minstens zo
volkomen en fanatiek als die van Hen
riëtte Roland Holst aan haar idealen van
een betere wereld.
Bekroonde Kitsch
Hoe enthousiast wij ook over liet algemeen zijn over het kritisc
informatief orgaan voor De Vrienden van Ons Leekenspel ,,De Narrenkap
juist om zijn mannelijkheid en gedurfdheid moeten wij dit keer toch ook
onze bedenkingen uiten en wel tegen het artikel van dr. Jop Pollmann
over Bekroonde Kitsch, waarin hij twee van de zojuist door de Bond van
Ned. Toneelschrijvers en de Bond van Ned. Toneeluitgevrs bekroonde
stukken onder de loep neemt.
Het is het goed recht van dr. Jop Poll
mann, om een toneelstuk een draak te
vinden. Maar als hij hierover gaat schrij
ven, dan dient hij dit ook aan te tonen.
Hij dient zijn mening grondig te moti
veren, zodat wij zijn redeneringen kunnen
volgen.
Zegt iemand eenvoudig van n stuk „net
is een draak",- dan zijn er twee mogelijk
heden: wij kennen dat stuk of wij ken
nen het niet. Kennen wij het niet dan kun
nen we niets terugzeggen; kennen wij het
wel, dan kunnen we hoogstens zeggen,
„wij zijn het er niet mee eens of wel mee
eens". Maar weerleggen kunnen wij net
niet, omdat wij immers de motieven niet
kennen, op welke de zegsman zijn ®e'
ning gebouwd heeft.
een
een
95
heb er namelijk een zekere professor
ontmoet en die geeft alles weg. waar
bij komtOverigens, menseneters
vind je er nog wel. Ik was in een zie
kenhuis, waar pas een Papoea-vrouw
een baby had gekregen. Zegt de dok
ter t®g®n de vader Neemt u het kind
mee, of eet u het hier op?"
Ook onder de bekeerde Papoea's
zijn nog menseneters. Behalve op vrij
dag: dan vreten ze alleen vissers.."
In „De Doofpot" han- een grote
foto van Tailleur midden tussen een
stel griezelige inboorlingen. „Tja", zegt
Nu is het een algemeen bekend staand
feit, dat wij toneelliefhebbers wel graag
spelen, maar er een broertje aan uO'Ou
hebben om toneelstukken te lezen. Heel
heel erg jammer, want van het voortdu
rend toneel lezen zouden wij heel veel
kunnen leren en ons vooral een
zin eigen kunnen maken. Maar het is
nu eenmaal zo; men leest geen toneel
tenzij het beslist moet, omdat men m een
keuzecommissie zit en dan leest men nog
niet eens, maar bladert men door.
Dus wat is het geval? Degenen, die
kritische beschouwing geven over
of ander toneelstuk, weten dat zij
schrijven voor mensen, die het stuk niet
kennen. Dit vinde'n zij in het geheel ook
niet erg, want in hun bedoeling ligt slechte
Fan-Mail ontvangt hij uiteraard bij
bosjes. Gemiddeld dertig tot veertig
brieven per week. Tailleur liet ons de
beste brief, naar hij zelf zei lezen.
„Beste Max", zo stond er. „Een tudje
terug heb ik met je gesproken. Ik be
loofde je toen, een groot artikel over je
te schrijven in een weekblad. Ik wil
nu echter bekennen, dat ik helemaaï
geen journalist ben: ik knap op het
ogenblik 2% jaar op voor een serie in
braken De brief was afkomstig uit
de strafgevangenis in Haarlem. „Ik
heb de vent teruggeschreven", «ei
Tailleur. „Ik heb hem gevraagd of-ie
nog eens langs wil komen, als hij weer
vrij is> maar dan liefst overdag
Een paar dagen geleden kreeg Max
weer eens een tastbare bevestiging
van zijn succes: een gouden grammo
foonplaat. Een onderscheiding, die
wordt uitgereikt aan artiesten, waar
van 10.000 platen zijn verkocht,Ik
had nooit verwacht, dat deze langspeel
plaat met moppen - de eerste, die ooit
in Nederland is uitgebracht zo'n suc
ces zou hebben. En, weet je« wat het
i'asdag'^raagnaat Louis Burt Mayer is
B) - 111 AflM mniRp/lU/, lrllninlr fa
een medische kliniek te
2-jari
Va'let dèV over'eden.
Hie- Wr1u™er,i^aardi.ge. figuur is
!®4ïieki« 0p 72"jarige leeftijd aan een
Ne. !,kte overleden
fs
di"*s en t» a 8 meest bekende filmpio-
k meer i woods grootste ster-maker,
t-2°'4 va„ ,n een kwarteeuw aan het
!'aan 'V ®Jetro-Goldwyn-Mayer heeft
Uis' p t filmbedrijf heengegaan.
Mayer is op 4 juli 1885 te
0 'sland uit Joodse ouders ge-
a. lamilie emigreerde naar Ca-
Mayer
inland
laSVs il Bouis.drie jaar was.
in 4oQj. VJeug<iige leeftijd, toen hij in
en,'iaerafv-?11 Yader« een handel had
-',8de St.,. als verkoper naar de Ver-
iOi
i„ VooratV yerd gezonden, begon hij
ZM?baan tr. v .m be interesseren. Zijn
Par aan do r filmbedrijf begon hij door
.ataa. slmger
bi"o"at te~droX1"§er van een projectie-ap-
- - m een combinatie van
nahnSlïouwburg. die hij in Ha-
het t.nrlr, oston had gekocht.
IlniVka's ^pgtnt,van ??n succes was hij
iu.lyWoods
aio^-'woodo betaalde zakenman en
tav.n. grootste ontdekker van
.0 n» - in die tijd werd zijn inko-
Prrr, jaai l.
s de man. dia zijn films rond
'layêr twaVj0'000-" Per jaar geschat.
de door hem geëngageerde sterren bouw
de Zijn grootste ontdekking was Greta
Garbo. die hij op een reis door Europa
leerde kennen.
De lijst van sterren, die voor Mayer
hebben gewerkt, heeft veel weg van een
adresboek van de filmwereld. Onder de
acteurs, die hij beroemd maakte, bevin
den zich Myrna Loy. Hedy Lamarr, Ro
bert Taylor, Robert Montgomery, Katha
rine Hepburn, Jeannette MacDonald,
Spencer Tracy. Judy Garland. Mickey
Rooney, Joan Crawford, Rosalind Rus
sell, Lana Turner, Irene Dunne, Walter
Pidgeon en Greer Garson.
Tot de honderden films, die door hem
werden geproduceerd, behoren „The Big
Parade", Trader Horn", „Anna Christie",
„The Thin Man", „Murtin in the Bounty'
„Mrs. Minivar" „Gone with the wind" en
„Kink Solomon's Mines".
Er is nóg een „film-ster", die zijn ont
dekking aan hem heeft te danken, na
melijk Leo de Leeuw, wiens brullende
kop het handelsmerk van de MGM-films
is geworden. Mayer ontdekte Leo in de
diergaarde van Los Angeles en kwam
zo onder de indruk van zijn „fotogenie
ke kwaliteiten", dat hij hem liet filmen
en er zijn films mee begon te openen.
„Mijn eerste optreden na de oorlog herinner ik me nog uitstekend:
het was in Rotterdam, in de Blauwe Zaal van de Beurs. Ik gaf een
musical comedy, „Nicky Pukkel" geheten. Het werd een fantas
tisch succes: de eerste avond waren er 30 mensen en de tweede
avond kwam er helemaal niemand meer. gekke te? voor mijn tweede plaat, die
Dit is Max Tailleur ten voeten uit: de mensen vangend m zijn spo Max j wi natUuriijk half november uitkomt, zijn ai hon-
maar zich daarbij heel goed rekenschap gevend van het feit. dat hij Y^taa£rom heb ik e€n haU uur gek_ derden bestellingen binnen....
zelf óók tot de groep behoort, die men de redegfe ^^fzoSd^het1'mterte spoof1van Iedereen een kans
noemtMax Tailleur heeft een soort zes -f' ,.,ppt nn een lachje, ijzig aan. Ik hield er toen Het gaat gaed met Max Tail,leur.
hii alle gebreken en foutjes van de mensheid en het leven we p m,aar mee op, gaf mpn gezicht weer Maar vergeet zijn vroegere tijd
crtnrnn nm 7P daarna weer gestalte te geven in een mop. Van dit z'n normale uitdrukking. En toen be- t getuige wel zijn verzoek, in de
te sporen om ze daarna weer ge&Ktiie segeve Jl,, d gon mo dat stel toch te brullen...." gxarit te zetten, dat hij iedereen, die
zintuig heeft de Amsterdammer zijn broodwm gg lucratieve Dan is hij plotseling serieus: „Weet OP cabaretgebied iets meent te pres-
bewiizen ervan liggen voor de hand, het IS echt wei een lucraii .k grootste bewondering heb, teren, een kans wil geven. „Schrijf,
Hp»virfhpid Cfpworden Geworden, want het is echt niet altijd zon voor Wat missie en zending op Nieuw- dat als er jonge meisjes zijn, die goed
bezigheid geworaen. oewuru Tn feite is het Guinea bereiken? Ik heb de missie-sta- kunnen zingen, ze gerust kunnen ko-
aards paradijsje voor de moppen-koning geweest, m leite is nei ^ui
van pastoor Vrtends uit Tilburg men. Ik zal ze graag in „de Doofpot"
vphik hand in hand met het fortuin pas lieve glimlachjes in ae bezocht en heb stomverwonderd ge- laten zingen!"
rr TaUloiir eraan wernen sinds hii met zijn cabaret ,>De staan. Ik kan het als Jood niet zo goed Is dat. omdat de mededeling van de
nchtmg van Tailleur gaan werpen, sinus UJ met J onder woorden brengen, maar het is deurwaarder nog altijd boven zijn bu-
Doofpot" begon, nu op 7 november a.s. Vijl jaar geieaen. geweldig, wat deze man presteert", reau hangt
dun sneetje brood met marg-arine zat
er vroeger niet in. Dertig jaar lang
Inderdaad, vijf jaar geleden begon
Tailleur met zijn eigen zaak. En, hij
heeft er bepaald niet veel spijt van,
dat hij deze onderneming is begonnen.
Avond aan avond vormen naar ont
spanning hunkerende lieden lange rijen
voor de deur van „De Doofpot" op het
Rembrandtsplein. Zij willen lachen
en daar geeft Max Tailleur alle gele
genheid toe.
heeft Max Tailleur op het toneel ge
staan, in alle mogelijke creaties, maar
het succes weigerde hardnekkig bij
hem o<p schoot te komen zitten.
„Ik heb jarenlang sof gehad, echt sof.
Als er gebeld werd, dan wist ik wel,
wie er was: de deurwaarder. Plotse
ling ga je dan iets doen, als een soort
noodsprong, waar in feite niemand een
cent voor wil geven. Ik heb die nood
sprong gemaakt met „De Doofpot".
Archief met 35.000 moppen En toen was het plotseling raak.
Maar aan het geweldige succes van
de laatste vijf jaar zal ik nooit gewend
raken: ik moet me nog elke dag voor
ogen halen, dat ik zo arm ben geweest.
Ik wil me dat ook blijven herinneren,
om doodgewoon te blijven en geen
kapsones te krijgen. Boven m'n bureau
heb ik dan ook een papiertje hangen,
dat niet veel mensen zullen bewaren:
een mededeling van de deurwaarder,
dat m'n boel verkocht wordt. Dat pa
piertje is niet veel ouder dan vijf jaar.
Ik kijk er elke dag naar
Hij zoekt het niet in bombastische
nonsens, neen, hij is meer de man van
het onverwachte, van het dwaze effect.
Zoals bijvoorbeeld van het Joodse
mannetje, dat in de Kalverstraat tegen
een heel lelijk meisje van zestien jaar
opbotst. Hé, meisje, zegt het mannetje,
weet je wat er met j°u Saat gebeuren
later? Neen, wat dan? vraagt het kind
nieuwsgierig. En dan het mannetje:
helemaal niets....
Vijf jaar „De Doofpot"....
Vijf jaar lang moppen vertellen
Max Tailleur heeft uiteraard een
enorme verzameling moppen, waaruit
hjj kan putten. Hij heeft er zelfs een
heel archief van opgebouwd. Alle
moppen keurig netjes, stuk voor stuk,
oP een kaartje. En al d'e kaartjes dan
weer netjes geordend, zodat Max, als
hij moppen over boten wil vertellen,
onder de „B" zoekt en dan zijn hele
repertoire over dit onderwerp kan
spuien. In de loop der jaren heeft Max
Tailleur op deze manier een verzame
ling van bijna 35.000 moppen hijeen
gekregen
Max Tailleur heeft zijn hele leven al
moppen .verteld. Maar zelf® «en vlies-
Maar sinds november 1952 zijn de g§
dreigende brieven van de deurwaar-
der uitgebleven.. Werkelijk wel een
reden voor Max Tailleur om dit te j=
gaan vieren. Dit gebeurt dan ook op 9
november met een receptie in „Caba-
ret Femina" - de buurvrouw van „De s
Doofpot" waarop iedereen, die een
gratis borrel wil drinken wordt uitge-
no-digd - en des avonds met een speci-
aal cabaretprogramma in „De Doof-
pot" zelf.
De naam van Max Tailleur is nu een
begrip geworden. Van alle windstre-
ken komen de bezoekers hun zorgen
in „De Doofpot" stoppen. Uit alle g
windstreken krijgt Tailleur uitno-
digingen om op te treden. Nog kortge-
leden is hij in Nieuw-Guinea geweest.
„Een pracht land, vindt Max. „Maar g
ik geloof niet, dat het houden. Ik
om de verenigingen voor te lichten al of
niet van het stuk af te blijven.
Nu hebben wij een persoonlijke af
keer van autoritaire voorlichting in die
zin, dat men alleen maar zegt of een stuk
goed is, of een draak.
Men moet toch wel een heel bijzondere
autoriteit zijn op dit gebied, als men
veronderstelt of eist. dat men zijn me
ning zonder meer slikken zal. (de menin
gen van de hoogste autoriteiten op dit
gebied zijn dikwijls aan elkaar tegen
over gesteld)
Maardoor deze autoritaire manier
van voorlichten laat men zich ook groté
opvoedkundige kansen ontgaan, terwijl
men toch zo graag het publiek en de vere
nigingen meer kritische zin wil bijbrengen.
Alleen door het bijbrengen van meer
kritische zin kan men op de duur de dra
ken doden, zodat men uiteindelijk uit eigen
beweging de draken de rug zal toeke
ren.
En een orgaan als De Narrenkap wil
toch op de eerste plaats een opvoedkun
dig orgaan zijn en niet een orgaan, dat
het alleen maar weet.
Maar dan moeten wij in onze kriti
sche beschouwingen ook met beredeneer
de motieven voor de dag kojnen. Wij
moeten ervan uitgaan, dat wij tegenover
een lezerspubliek staan, dat het stuk niet
kent. Dus we zullen eerst een eerlijke
inhoudsopgave moeten laten horen. Dan
aan de hand van voorbeelden de stijl moe
ten bespreken en eveneens aan de hand
van voorbeelden de karaktertekening
moeten laten zien. Een dergelijk karak
ter kunnen wij dan toetsen aan de reali
teit, het waarachtige of onwaarachtige
ervan laten proeven, het sterke of zwak
ke. Vervolgens komt de sfeer van het stuk
ter sprake, de enscènering, de opbouw
en tenslotte de strekking.
Over het algemeen ontmoeten wij kri
tieken, waarbij de criticus er zich met
een Jantje van Leiden heeft afgemaakt,
hetzij omdat hij zich de moeite van een
serieuze bespreking niet gegund heeft,
hetzij uit papierschaarste. Maar derge
lijke kritieken beschouwen wij alleen maar
als papierverknoeierij, want niemand
koopt er iets voor.
Een dergelijke papierverknoeierij ach
ten wij ook het bewuste artikel van dr.
Jop Pollmann in de Narrenkap.
Nergens een woord over de stijl, noch
over de karaktertekening of de enscè
nering of de sfeer of de opbouw van het
stuk. Nergens een motivering of een illus
tratie aan de hand van voorbeelden. Al
leen maar een geprononceerde uitspraak,
dat beide stukken kitsch zijn en dit
tracht hij dan aan te tonen door in oen
paar zinnen de inhoud van beide stukken
te ridiculiseren.
Nu is het erg gemakkelijk om de in
houd van oen stuk belachelijk te maken.
Dat kan men bijna met ieder 6tuk, voor
al als men slechts flarden van de inhoud
laat horen, zoals dr. Pollmann doet.
Zoals dr. Pollmann de inhoud weer
geeft, weten wij van de eigenlijke inhoud
nog maar bar weinig af. Want je kan nu
wel als inhoud geven: een vader hoeft
een engel van een dochter en een duivel
van oen zoon en er dan onmiddellijk ach
ter zetten „wat lekker ouderwets hè en
drakerig", in de hoop dat de onkritische
lezers het zullen slikken, maar van de
eigenlijke inhoud zegt dit niets. Een kri
tische lezer vraagt onmiddellijk naar de
strijd, naar de conflicten tussen deze per
sonen naar hun gesprekken. Die vormen
de eigenlijke inhoud van een stuk, al i»
hot feit, dat een vader een engel van oen
dochter heeft en oen duivel van een zoon
nu niet zo heel erg gloednieuw in to
neelstukken.
Dr. Pollmann zegt alleen iets van
de inhoud, dat deze ouderwets is en dra
kerig, van de globale inhoud althans.
Maar maakt de inhoud (en zeker
de globale inhoud) alleen de waarde van
een stuk uit??
Wij weten wel beter. De inhoud komt
dikwijls pas op de tweede plaats. De ka
raktertekening, de stijl, de dialoog, de
opbouw, de enscènering zijn minstens
even waardevolle elementen als do inhoud
Vandaar dat wij naar stukkon van Sha
kespeare, waarin dikwijls de lijken over
elkaar rollen, nog steeds met zoveel aan
dacht en spanning kunnen luisteren, juist
omdat de feitelijke inhoud door de dialo
gen gemaakt worden en niet door hot al
of niet ouderwetse draadje, dat er door
hoen loopt.
Dr. Pollmann heeft met zijn kritiek in
feite dus geen kritiek geleverd, wij kun
nen hem dus ook niet weerleggen. En
we weigeren alleen op zijn gezag af te
gaan, al was het alleen maar om de
zeer onserieuze behandeling van beide
stulclcen
De Narrenkap kan zijn papier beter be
steden, zoals hij over het algemeen ook
doet. Want eerlijk wij raden u nogmaals
aan: leest de Narrenkap. Hij zal u veel
plezier en deugd doen. Hij zal uw kriti
sche zin ontwikkelen en u ervoor behoe
den alles maar voetstoots te slikken Wij
wensen De Narrenkap dan ook nog een
heel lang leven toe en het liefst twee of
driemaal zo dik, maar dan moet hij der
gelijke onserieuze kritische beschouwin
gen toch achterwege laten.
;.v,M
