n
Eerste elektronische industrie
in ons land werd 75 jaar
Besteding tegenwaardegeldefl
ter verhoging produktiviteit
,De geest van de vrijheid leeft
nog in Hongarije"
Papoea's ten volle tevreden met
Nederlands vezas
KSG-parlement in Rome bijeen
Parapsychologie in praktijk
Geen argumenten vooi'
gedwongen
sanering
f
Nieuw boek van prof. Tenhaeff
PAGtf^
Smit-Slikkerveer
begrip in de wereld
Kamercommissie vreest
impasse bij PBO
Voortaan geen goedkeuring van
Amerikaaiise
autoriteiten meer nodig
Geen uittocht uit
Djakarta
Anna Kethly op meeting in Amsterdam:
Majoor K. mag nog
niet verhoord worden
Geen nationale fracties meer
b
b
DINSDAG 5 NOVEMBER 1957
NIEUWSTE INSTALLATIE VOOR OUDSTE BEDRIJF
Hobby werd vak
ONDERHANDELINGEN OVER
VRIJHANDELSGEBIED
Geen vertrouwen en inzicht
ÈMMÉMMÈ
WEDERKERIGHEIDSVER
DRAG MET BELGIE INZAKE
SOCIALE VERZEKERINGEN
HERZIEN
OVERWERKVERGUNNING
GRAFISCHE INDUSTRIE
EXPORTORDERS VOOR
WERKSPOOR
Ondanks campagne tegen
Nederland
GENERAL AMERICAN
TRANSPORTATION
Ziel laat zich niet uitdoven
Aarde bewoonbaar maken
Getuigen hebben zich gemeld
HANDBOEK VOOR
SCHEEPVAARTWAARDEN
LENING GEMEENTE
DOOft
INDEXCIJFER BELGISCHE
KLEINHANDELSPRIJZEN
UTRECHT GAAT NIET
ONTSPARING IN DEN HAA^
Praktisch nut
De kunst van interpreteren
Twee reserves
Nederlands oudste en eerste elektro
nische industrie, die van Smit te Slik
kerveer, heeft vanmorgen op de dag
van haar 75-jarig bestaan een bijzonder
moderne installatie voor het beproeven
van de machines aan haar berlri'f toe
gevoegd. Het was de directeur-generaal
van de Energie Voorziening van het
Ministerie van Economische Zaken, dr.
E. L. Kramer, die dit apparaat in wer
king stelde.
Smit Slikkerveer is zo langzamerhand
een begrip geworden bij alle mensen, die
iets met elektriciteit te maken he' ben
maar slechts weinigen zullen vermoeden,
dat dit bedrijf met een wereldnaam ont
staan is uit de hobby van een 17-jarige
jongen Willem Smit, die in het vlasdorp
Slikkerveer rond 1875 de eerste elektri
sche dynamo-machine in Nederland con
strueerde.
Willem begon met zijn simpele dynamo
en een primitieve booglamp bij kennissen
en vrienden het nieuwe elektrische licht
in te voeren en zijn familierelaties ga
ven hem de kans ook op schepen deze
verlichting aan te leggen.
de schepen, die met de nieuwe vinding,
de dieselmotor, waren uitgerust. Deze
relatie werd niet meer verbroken.
Tevens speelde deze firma een belang
rijke rol bij de elektrificatie van de
spoorwegen, terwijl eveneens de drink
watervoorziening van Amsterdam met
Smit-motoren wordt geregeld.
Het is een bewijs voor de expansie
van dit bedrijf, dat men het 75-jarig
bestaansfeest wilde vieren met de in
gebruikneming van een nieuw appa
raat. dat de fabricage van de produk-
ten ten goede komt.
In 1882 neemt Willem Smit samen met
Adriaan Pot het besluit van hobby
een vak te maken. Zij stichtten de firma
Willem Smit en Co, die in Kinderdijk
een echte stedelijke elektriciteitscentrale
bouwde, waarop 300 huizen werden aan
gesloten.
Toen Jan Smit, industrieel te Kin
derdijk, ook de lift waarmee hij iedere
avond naar de eerste verdieping ging,
op het net aansloot, wist heel Kinder
dijk precies wanneer hij naar bed ging:
op het ogenblik, dat de liftmotor inge
schakeld werd gingen alle lampen in
de huizen op halve kracht branden.
De dynamo-machine had ook maar een
capaciteit van 7,5 kw.
Na dit prille en voorzichtige begin,
heeft Smit Slikkerveer de stormachtige
ontwikkeling van de elektriciteit in de
wereld op de voet gevolgd. I.fen ging
over tot het vervaardigen van motoren,
generatoren en transformatoren. De om
zet steeg en het oprichten van dochter
ondernemingen in Dordrecht en Nijme
gen was een logische consequentie van
de groei van dit bedrijf.
Scheepvaart
In de jaren tussen de twee wereldoor
logen hernieuwde Smit zijn relatie met
de scheepvaart door het vervaardigen
van elektrische laadüeruitrustingen voor
Het comité van ministers, dat de vo
rige maand door de Organisatie voor
Europese Economische Samenwerking is
ingesteld voor het bespreken van het
plan voor een Europees vriihandelsge-
bied, zal van 14 tot 16 november te Pa
rijs bijeenkomen om in ernst met de on
derhandelingen te beginnen.
De voornaamste meningsverschillen,
die in de bijeenkomst te Parijs ter sprake
zullen komen, zijn de plaats van de
landbouwprodukten in het vrijhandels-
gebied de betrekkingen tussen dit gebied
en de overzeese gebiedsdelen van de zes
landen van de gemeenschappelijke markt,
de positie van de minder-ontwikkelde
landen van het vrijhandelsgebied en de
instellingen, die belast zullen worden
met de voorgenomen sloping der tarief
muren.
De vaste commissie voor Bezitsvor
ming en P B.O. uit de. Tweede Kamer
vreest, dat de Publiekrechtelijke Be
drijfsorganisatie in een impasse dreigt
te geraken. In haar voorlopig verslag
over de afdeling Bezitsvorming en
PB O. van de Begroting van Binnen
landse Zaken, geeft de commissie aan
deze vrees uiting.
Vrij algemeen, aldus het verslag, zag
men in het feit, dat in het afgelopen zit
tingsjaar van de Staten-Generaal slechts
één instellingsbesluit van een bed rij fs-
lichaam het Staatsblad bereikte, toch we!
een duidelijk svm'ptoon van de impasse,
waarin d« verdere verbreiding van de
P.B.O. dreigt te geraken. Gaarne zou
men vernemen of binnen afzienbare tijd
adviezen van de S.E.R. tot instelling van
nieuwfe bedrijfslichamen zijn te verwach
ten.
Naar de mening van de leden is ge
brek aan vertrouwen en inzicht de grote
hindernis tot verwezenlijking van de
P.B.O. Zij vroegen zich af. welke maat
regelen de regering kan treffen om deze
hindernis te helpen wegnemen.
Dit ts een reproduktie van ecu tekening in het Russische tijdschrift Aviationgepubliceerd naar aanleiding van het
lanceren door de Russische geleerden van de tweede kunstmaan. Het bovenste gedeelte van de tekening laat zien hoe
„Citroentje", de hond in Spoetnik no. II, via een harnas, dat zij draagt impulsen door middel van radio-zenders (de t'uee
kasten met knoppen bovenaanuit de Spoetnik II (links bovenaan) naar de aarde stuurt. Ongeveer in het midden
zien we het radiostation op aarde. Rechts staat een geleerde die de band met. de op schrift gebrachte impulsen bekykt,
welke de twee ontvangers (midden onder) opvingen. De pijl tvijst naar een vergroot gedeelte van deze band, waarop diver
se registratielijnen te zien zijn.
Na overleg tussen de Amerikaanse en de
Nederlandse regering is onlapgs een rege
ling tot stand gekomen voor het gebruik
van de nog resterende tegenwaardegeiden
die destijds door de Amerikaanse rege
ring voor bevordering van de produktivi
teit in het Nederlandse bedrijfsleven ter
beschikking werden gesteld, aldus meldt
het ministerie van economische zaken.
Overeenkomstig (1e thans getroffen re
geling wordt zowel de voltooiing van de
nog lopende projecten als het program
meren van nieuwe projecten, met inacht
neming van de in de overeenkomst vast
gestelde regels en doeleinden waartoe
o.a. de regelmatige rapportage aan de
Amerikaanse regering behoort geheel
aan de Nederlandse instanties overgedra
gen. Dit houdt in, dat voor produktiviteils-
projcetcn niet meer zoals voorheen de
goedkeuring van de Amerikaanse autori
teiten is vereist.
Er zijn thans twee fondsen:
1. Een fonds ter grootte van ongeveer
f 2,3 miljoen, dat bestemd is voor het be
kostigen van de toekomstige werkzaam
heden van de Contactgroep Opvoering
Produktiviteit en de stichting Technisch
Film Centrum. Uit dit fonds zullen tevens
de uitgaven worden gefinancierd verbon
den aan produktiviteitsprojecten (studie
reizen e.d.) van het Europees produktjvi-
teits centrum van de O.E.E.S. te Par!Js-
2 Een fonds ter grootte van ruim I
miljoen voor het uitvoeren van toekom
stige projecten ter opvoering van de pro
duktiviteit in het Nederlandse bednjrs.e-
ven (in de overeenkomst aangeduid a,s
„C.O.P.-sponsored productivity protects
di Lb,e;
fund"). Van ongeveer de helft van jjet
drag staat de bestemming reeds v v0j:ra
restefende deel ligt thans nog in n jef
van leningen vast in het kader van
projecten; deze gelden zullen ge eninêe"
terugvloeien, naarmate uitstaande
zullen worden afgelost. r
De nieuw gesloten overeenkom» ^eZe
nadere aanwijzingen over de aard v „pcö
projecten. Deze komen in het al«^
overeen met die, welke in de v ^3-
daterende zgn. Moodv-overeenkom oe-
ren opgenomen. De Contactgroep - vSn
ring Produktiviteit zal de minis je
In 1947 hebben België en Nederland
een verdrag gesloten „betreffende toe
passing der wederzijdse wetgeving op het
punt van sociale verzekering".
De totstandkoming van de algemene
ouderdomswet in Nederland en van een
tweetal wetten in België maakte aen her
ziening van het verdrag dat op de so
ciale verzekering van loonarbeiders was
afgestemd alsmede een wijziging van
het ouderdomsakkoord noodzakelijk.
Gisteren hebben de Belgische ministers
van Arbeid en Sociale Voorzorg, de heer
Leon-Eli Troclet en van middenstand, de
heer L. Mundeleer en de Nederlandse
minister van Sociale Zaken en Volksge
zondheid. de heer J. G. Suurhoff, op hei
ministerie van Buitenlandse Zaken te
's Gravenhage de overeenkomst tot her
ziening van het verdrag met biibehorend
protocol, alsmede de genoemde drie tech
nische akkoorden, ondertekend.
De Staatscourant van gisteren bevat
een beschikking van de staatssecretaris
van Sociale Zaken betreffende een over-
werkvergunning voor de grafische be
drijven en voor de kartonnagebedrijven
en' een algemeen verbindendverkiarine
van bepalingen van de C.A.O. voor het
papierenzakkenbedrijf.
Onder de belangrijke opdrachten die de
Ver, Machinefabrieken (Stork-Werkspoor)
dit jaar hebben ontvangen vermeldt de
Werkspoor-courant een exportorder voor
twee ureumfabrieken (kunstmest), waar
van een voor Zuid-Afrika en een voor
België. De fabriek voor Zuid-Afrika. wel
ke te Modderfontein in opdracht van de
African Explosives and Chemical Indus
tries Ltd. wordt gebouwd, wordt geheel
door Werkspoor geleverd en in bedrijf ge
steld.
De Belgische fabriek, die gebouwd
wordt in opdracht van de Carbo Chimique
te Tertre, heeft een capaciteit van 70 ton
ureum per dag, met de mogelijkheid de
ze op te voeren tot 140 ton. Voor deze fa
briek wordt de volledige apparatuur ge
leverd. gemonteerd en in bedrijf gesteld.
Beide fabrieken worden geleverd in nau
we samenwerking met de Staatsmijnen.
Een nieuw Werkspoor-produkt is plas
tic boten t.w. bootrompen gemaakt van
met glasvezel versterkte polyester hars
De plannen gaan uit naar de vervaardi
ging van boten van grotere afmetingen
Hierbij wordt geprofiteerd van de erva
ring op dit gebied van de Engelse firma
Halmatic Ltd.
Ondanks de onrust, welke uiteraard is
gewekt door de zogenaamde West-Irian-
campagne, is er toch onder de Nederlan
ders in Indonesië geen run ontstaan naar
de kantoren der scheeps- en luchtvaart
maatschappijen om passage te boeken
ten einde het land zo spoedig mogelijk
te verlaten. In enkele gevallen werden
boekingen gedaan voor vrouwen en kin
deren van Nederlanders, die in de ko
mende maanden met verlof gaan, ter
wij] het aantal gevallen, dat voor ver
vroegde terugkeer naar Nederland voor
gehele gezinnen passage werd geboekt,
tot enkele tientallen beperkt is gebleven.
Wel is men in Nederlandse zakenkrin-
gen in Djakarta bezorgd over de gevol
gen van de actie voor de toekomst, met
name wat betreft de mogelijkheid van
het handhaven van een buitenlandse
staf. Een aantal Nederlandse en Austra
lische werknemers zou overwegen zijn
gezinnen naar het vaderland terug te
zenden.
Intussen gaat de agitatie vrolijk door.
General American Transportation Corp.
meldt een belangrijke stijging van winst
en omzet. De omzet bedroeg voor de
eerste 9 maanden van dit jaar l57-2
miljoen (v.j. 146,2 miljoen) en de netto
winst S II,3 (10,0) miljoen. De winst per
aandeel beliep 4,74 (4,19). De winst per
aandeel voor het derde kwartaal 1957
kwam op 1,53 (1.40) uit.
Het kwartaaldividend bedraagt 0,80
(0,70).
(Van onze Amsterdamse redactie)
Anna Kethly, dc Hongaarse minister
van staat in het vrijheidskabinet van Imre
Nagy, heeft gisteravond op een door de
Partij van de Arbeid in de Amsterdamse
Koopmansbeurs georganiseerde en door
ongeveer tweeduizend belangstellenden,
o.w. burgemeester Van Hall, bijgewoonde
meting ter herdenking van de opstand in
Hongarije, verklaard, dat als dc vrije we
reld zich voor de mogelijkheid van een
derde wereldoorlog hoeden wil, zij alle
krachten zal moeten inspannen, dat dit
geteisterde Hongaarse volk zijn mensen
rechten zal kunnen herkrijgen. Het moet
een waarschuwing voor het westen bete
kenen. dat de wereldvrede in gevaar is.
zolang er nog een door de communisten
onderdrukt volk is, zo betoogde mevr.
Kethly.
Dank aan Nederland
Het is vandaag een treurdag, zo sprak
de Hongaarse ballinge, maar niet voor de
vrijheid, want de geest van de vrijheid
leeft in Hongarije, ondanks de onderdruk
king. Eens zal ze weer worden verwezen
lijkt. Na in het kort de voorgeschiedenis
van de revolutie geschetst te hebben,
weersprak ze de beschuldigingen, dat het
contra-revolutionairen zouden zijn ge
weest die de bevolking hadden opgezet.
Uit het diépste van haar hart dankte
mevr Kethly namens Hongarije het Ne
derlandse volk voor zijn steun, reeds zo
vele jaren verleend. Na de eerste we
reldoorlog door het opnemen van kin
deren na de bezetting en ook nu nog
door het schenken van goederen en na
de revolutie door de asielverlening aan
enkele duizenden vluchtelingen. „Wij
kunnen u niets teruggeven thans. Het
enige wat wij kunnen doen is wat wij in
de vrije .wereld aan democratie hebben
leren kennen, in ons binnenste bewaren
en straks in Hongarije toepassen".
Dr. W. Drees, minister-pres'dent meen
de, dat de Verenigde Naties zich zwak
hadden getoond bij de bespreking van de
Hongaarse revolutie. Zou verzet in de
toekomst voor Hongarije onmogelijk zijn?
De ziel van een volk Iaat zich niet uitdo
ven en dat Hongarije ons dat heeft ge
toond. daarvoor zijn we juist zo dank
baar, aldus dr. Drees die hoopte dat
mevr. Kethly met haar pelgrimstocht door
de wereld het besef zou versterken dat
democratie en vrijheid onverbrekelijk met
elkaar zijn verbonden.
De voorzitter van de P.v.d.A., de heer
E. Vermeer, wilde de technische ontwik
keling in Rusland niet kleineren, maar
vond het voor de westerse wereld toch
belangrijker zich af te vragen wat er van
de mens wordt. „Het moge dan zijn dat
er kunstmanen rondom de aarde cirkelen,
wij willen de aarde bewoonbaar maken,
in vrijheid."
(Van onze Utrechtse redacteur)
Het onderzoek naar de juiste toedracht
van het auto-ongeluk, dat majoor K. vo
rige week in de omgeving van Linscho-
ten bij Utrecht op de rijksweg overkwam,
is nog in volle gang. Naar wij vernemen,
beschikt de marechaussée, die het onder
zoek leidt, thans over getuigen.
Wij vernemen verder, dat majoor K..
die. zoals men weet, in het Militair
Hospitaal te Utrecht verpleegd wordt,
nog steeds niet verhoord mag worden
Het Handboek voor Scheepvaartwaar
den, samengesteld door Van der Werff
Hubrecht N.V., beleeft zijn tweede druk.
De nieuwe uitgave is bijgewerkt met de
jaarverslagen van alle ter beurze geno
teerde ondernemingen over 1956. Een bij
zondere verdienste van het boekwerk is,
dat de samenstellers er door groepering
van cijfers naar hebben gestreefd een on
derlinge vergelijking van de verschillende
ondernemingen mogelijk te maken. De
resultaten van deze veelomvattende arbeid
zijn neergelegd in een twaalftal statistie
ken. Of hiermede in alle gevallen de spij
ker op de kop is geslagen laat zich echter
moeilijk gissen, gezien de afwijkende en
vaak ondoorzichtige wijze waarop in het
Nederlandse vennootschapswezen bij de
opstelling van jaarcijfers te werk wordt
gegaan. De nodige reserve lijkt ons voorts
op haar plaats ten aanzien van de bereke
ning van de vervangingswaarde der on
derscheidene vloten op basis van een een
heidsprijs van f 1400 per b.r.t. voor rede
rijen met zeer grote schepen, als hoedanig
de Kon. Rott. Lloyd, de H.A.L. en de
Stoomvaart Mij Nederland zijn geklas
seerd, en van f 1800 per b.r.t. voor de
overige ondernemingen. Met inachtneming
van deze bemerkingen menen wij echter
het Handboek voor Scheepvaartwaarden
te mogen aanprijzen als een overzichtelijk
en zeer geslaagd geheel dat als een een
zaam lichtbaken een nuttige functie ver
richt voor iedereen die zich op scheep
vaartgebied wil oriënteren. Dc heer D. A
Delprat. oud-directeur van de Stv. Mij
Nederland, gaf het boekwerk een lovend
voorwoord mee.
(Van onze correspondent).
ROME, hedenmorgen.
Vandaag wordt hier in Rome door pre
sident Gronchi de gemeenschappelijke
vergadering geopend van de Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal. Het
beroemde zesticnde-ee-iwse Palazzo Mon-
teciero, waar de Kamer van Afgevaar
digden zetelt, is geheel ingericht voor
deze gebeurtenis.
Anderhalf jaar geleden kwam de ge
meenschappelijke vergadering voor het
eerst in een Europese hoofdstad bijeen,
n.l. in Brussel terwijl zij als regel in
Straatsburg zetelt, omdat Luxemburg
geen geschikt gebouw bezit. Thans is het gjn mensen
de beurt van Rome waarb'i de bedoeling
voorop staat dat door deze „verplaatsin
gen" de openbare mening beter geïnfil
treerd wordt inzake doelstellingen van
de K.S.G., de eerste werkelijk supra
nationale organisatie, die de Europese
geschiedenis kent. De zitting van van
daag zou via de Eurovisie in vrijwel ge
heel „Klein-Europa" worden uitgezon
den.
Het programma voor deze „Romeinse"
gemeenschappelijke vergadering bevat
tal van belangrijke hoewel niet specta
culaire onderwerpen. Zo zullen er de
volgende rapporten worden besproken
verslag nopens de juridis-he en admini
stratieve aspecten van het, vraagstuk van
de veiligheid in de mijnen verslag no
pens de technische aspecten en de men
selijke aspecten van hetzelfde vraagstuk;
verslag inzake de migratie en vrije cir
culatie van arbeidskrachten; verslag in
zake de coördinatie van het Europese
vervoer (dat tussen haakjes is opgesteld
door onze landgenoot P. Kapteijn); en
tenslotte het verslag betreffende de han
delspolitiek van de K.S.G en de daar-
mep verband houdqnde vraagstukken.
Wat overigens deze Romeins" zitting
juist zo interessant mtvkt. is het feit,
dat de afgevaardigden ntr het eerst niet
verenigd zijn in nationaal verband, maar
daarentegen in grote fracties n.l. een
christen-democratische fractie, waarvan
34 afgevaardigden lid zijn (en waarvan
onze landgenoot mr. E. M. J. A. Sassen
voorzitter is); een sociaal-democratische
fractie van 20 leden met dc Fransman
Lapie als voorzitter; en een derde frac
tie die niet geheel juist als de „liberaje
wordt aangeduid, met 13 leden en Pene
Pleven tot voorzitter. Voorts zijn er
ook nog afgevaardigden, die bij geen en
kele fractie zijn aangesloten.
Intussen is '1 hier 'n internationale be-
dflijvigheid, zoals we maar zelden heb
ben meegemaakt. De K S.G heeft offi
cieel vier talen Frans, Duits, Laliaans
en Nederlands en dit brengt een om
vangrijk secretariaat en eer nog om
vangrijker staf tolken mee. Voegt men
hier nog aan t°e de Hoge Autoriteit met
zijn personeel en eigen diensten, de Raad
van Ministers, het Hof van Justitie enz.,
dan komt men op een totaal van bijna
economische zaken, die belast is m" je
programmering en het toezicht tot
voortgang van de projecten, even
dusverre, hierover adviseren.
,r n 5 tfli'
Voor bovengenoemde fondsen U .""fjpgfl'
ioen en f 3'A miljoen) en voor het ^g8r'
eieren van produktiviteitsprojecten je
over eerder overeenstemming ttiss
n if 11.
Sta'
twee regeringen was bereikt (f AS*
ioen) is de regering van de Ver
thans akkoord gegaan met het
.pbP
tiiK
o°
van het restant aan teeenwsardege ''jsche
de sneciale rekening bij de Nederla
Bank van f 16.759.684.
Naar alle waarschijnlijkheid zal op
deze vergadering, die tot zaterdag
duurt, ook de kwestie van de definitie
ve zetel, de eigenlijke .hoofdstad van
Europa" worden besproken; een vraag
stuk, dat steeds actueler wordt, naar
mate de dag nadert, waarop de z.g.
verdragen van Rome (Euromarkt en
Euratom) van kracht zullen worden.
Het ministerie van econor ische zaken
deel, mede dat het indexcijfer der klein
handelsprijzen voor oktober 107.65 be
draagt, tegenover 107.54 voor september.
nteraa°
Op 7 maart j.l besloot de gemeen ^r.
van Utrecht tot het aangaan van jpjl-
tig jarige 4 pet geldlening van f d pjij
ioen met de N V. Levensverzekering je
Utrecht Aan deze geldlenining 7.;jdige
voorwaarde verbonden van gelijk (apt
buitengewone afloss'ng van het j3ri'
van een tweetal in 1934 gesloten 4 e(l
ge 3H net-leningen resp. van 925
f 900 000, js-
Gedeputeerde Staten hebben dit jTjj=-
besluit goedgekeurd, maar deze ,j,japs
sing werd door de Kroon geschorst- ,epU'
heeft de Kroon het besluit van 6C oeg-
teerden vernietigd Zij acht een veTniri>
de aflossing van een aangegane ggp
als voorwaarde voor het aangaan ..frents
nieuwe geldlening tegen hogere s --
onaanvaardbaar Dit schept irnrn
overweegt de K"oon een onzeker
t.everplichting voor alle geldlen
der lagere publiekrechtelijke l'c eefl
welke zijn of worden gesloten tege
matige rente. Iich-
Een dergelijke onzekere renteve'P
ting wordt niet in overeenstemming fe-
acht met de normen, welke d°or ap
gering in het kader van de door n ge-
mede in het financiële belang o zp
meenten gevoerde rentepolitlel'-'jI1gel,
gesteld voor het sluiten van 'e. gpid1,
door lagere publiekrechtelijke 'Jp v,api'
aangezien het doel dezer normen de
having is van een matig rentenive
Gedurende oktober 1957 werd
Nutsspaarbank te 's-Gravenhage ggi
legd 7.634.052 en terugbetaald ^ifl'
gulden, zodat het spaartegoed apd
derde met 4.727.934. (Vorige m
verminderde het spaartegoed
f 2.298.682; vorig jaar oktober ver
derde het met 1.544.598). epd
Van januari tot en met oktober rpg
4.788.082 minder ingelegd dan ^6
betaald. In hetzelfde tijdvak van jj
werd meer ingelegd dan terugbe_ej
f 9.866.594. Het totale spaarderst®^.
bedroeg per uit, oktob r '57
„Ik ben bijzonder getroffen door hetgeen
ik in Nieuw-Guinea heb gezien; de ont
vangst is overal zeer hartelijk geweest.
Ik heb buitengewoon prettige contacten
gehad met Papoea's, waarbij zij op een
niet-overdreven wijze te kennen hebben
gegeven, prijs te stellen op samenwer
king met het Nederlands bestuur. Ook
ben ik getroffen door verklaringen van
eenvoudige figuren uit de autochtone ge
meenschap, die uiting gaven aan hun
dankbaarheid voor hetgeen voer hen is
gedaan, o.m. op onderwijsgebied. Onom
wonden zeiden zij bijzonder vriendelijk
te staan tegenover Nederland en het Ne
derlandse gezag." Aldus verklaarde mr.
G. Ph. Helders, minister van Zaken
Overzee in een persgesprek te Hollandia.
daags voor zijn vertrek naar Australisch-
Nieuw-Guinea.
Sprekend over zijn Teis door Ned. Nw.-
Guinea, die drie en een halve week duur
de, zeide de minister o.m.: „Ik ben on
der de indruk van hetgeen hier in acht
jaren is gepresteerd; de opbouw van het
land is op een grootse wijze aangepakt.
Natuurlijk kan op verschillend gebied
worden gezegd: dit mankeert er hier en
daar dat, doch dit bedoel ik niet als kri
tiek. Er zal nog heel wat moeten worden
gedaan en dat is vanzelfsprekend een
kwestie van jaren."
Tezamen met gouverneur J. van Baal
zal minister Helders morgen per vlieg
tuig naar Australisch-Nw.-Guinea reizen,
eerst naar Lae, en maandag a.s. naar
Port Moresby, alwaar beide bewindslie
den een ontmoeting zullen hebben met
de Australische „minister for territories"
Paul Hasluck. Op vrijdag 15 november
zullen zij te zamen naar Canberra reizen.
De parapsychologie is een tak van
wetenschap aan het worden, die gelei
delijk een solide status krijgt. De weg
daarheen w-as en blijft moeilijk, om
dat het terrein zelf van onderzoek moei
lijk af te grenzen is en bet voorwerp
van dat onderzoek altijd iets moeilijk
grijpbaars cn formuleerbaars zal hou
den. Gedacli n-lezen, telepathie, het
waar kunnen nemen van dingen, die
zich op grote afstand afspelen van de
plaats, waar de paragnostisrb begaafde
zich bevindt, kortom allerlei vormen
van buitenzinnelijke waarneming, blij
ven uiteraard Iets mysterieus houden.
Vandaar dat kwakzalverij en charletan-
neric op dit grensgebied der wetenschap
altï.id welig getierd hebben. In Neder
land heeft in de laatste decennia
waarschijnlijk niemand meer verdien
ste "u het ontworstelen van deze ver
schijnselen aan de obscuriteit en het
trachten deze te brengen in een weten
schappelijk kader dan de enige hoog
leraar, die wij on dit gebied tot nu toe
hebben t.w. prof. Tenhaeff te Utrecht.
Zijn publikaties op dit gebied zijn ve
le en thans heeft hij het nuttige werk
ondernomen een grote hoeveelheid van
overwegend Nederlandse proefnemingen
in een nieuwe publikatie te verzamelen,
waarin de paragnost een helpende factor
bleek te zijn in het opsporen van mis
dadige elementen, van vermiste of ver
dwenen personen of zaken. De auteur
heeft allerlei gevallen van .gebruik van
paragnosten voor politie-doeleinden kri
tisch gezift, fouten en successen naar
hun oorzaken trachten te ontleden en
verdere gezichtspunten, welke hierbil
van belang zijn. ontwikkeld.
Een zeer nuttig werk was dit. omdat
de parapsychologie nu eens niet blijkt
te zijn een louter theoretisch geliefheb-
ber in griezelige, aan het spiritisme e.d
nauw verwante zaken, maar zeer maat
schappelijke en praktische aspecten
blijkt te bezitten. En dit zal voor velen
ongetwijfeld hun kijk op deze parapsy
chologie aanmerkelijk wijzigen. Want
zodra iets praktisch nut blijkt te hebben
wordt de belangstelling van velen, die
zich voor wetenschap als zodanig nauwe
lijks interesseren, ineens gewekt.
Na een verheldering van enkele ter
zake doende begrippen gaat de schrij
ver nader in op 't gebruik van para
gnosten voor politiële doeleinden. Een
paragnost of psychocopist is een per
soon, die in bijzondere mate de gave
bezit om op buiten-zinnelijke wijze
dingen of gebeurtenissen waar te ne
men en daarover mededelingen te
doen. Meestal maakt een paragnost
daarbij gebruik van een zg. induc
tor. een voorwerp, dat* als uitgangspunt
dient voor zijn waarneming. Zo kan hij
bijv. bij het zien van een portret me
dedelingen doen over de daarop afge
beelde. waar hij zich bevindt, wat hij
op dat moment doet e.d. Ieder mens
bezit in beginsel deze paranormale be
gaafdheid. maar sommige personen be
zitten deze op bijzondere wijze en heb
ben ze ontwikkeld in een mate. dat zij
verbluffende prestaties op dit terrein
kunnen bereiken.
Prof. Tenhaeff beschrijft nu een aan
tal goed gedocumenteerde gevallen,
waarin de paragnost erin slaagde om
doorslaggevende aanwijzingen te ver
schaffen over vermiste voorwerpen, ver
miste personen, over de wijze, waarop
bepaalde diefstallen en verduisteringen
hadden plaats gegrepen en niet opgehel
derde moordzaken waren verlopen. In
menig geval werd hierdoor of aan par
ticuliere personen of aan de politie een
juiste oplossing aan de hand gedaan.
Ook worden een aantal gevallen be
schreven, waarin de inlichtingen van de
paragnost niet aan de gestelde verwach
tingen voldeden: hetzij omdat de ge
gevens wel juist maar onvolwaardig ble
ken. of niet ter zake dienend, of omdat
typische fo-ten gemaakt werden in de
interpretatie der gegevens.
Heel interessant is. Hoe de schrijver
kan aantonen, dat dc paragnost bepaal
de heelden krjjgt opgedrongen bij zijn
werkzaamheid. Deze heelden hebben te
maken met het gebeuren, waarop hij
zich moet concentreren. Dc meeste fou
ten ontstaan nu als de paragnost deze
beelden gaat interpreteren. Hij moet in
terpreteren. maar de kunst is om hier
bij kritisch te blijven. En de schrijver
laat duidelijk zien. dat de paragnost in
deze interpretatie zijner gegevens ge
leidelijk meer ervaring krijgt en ook ge
schooid kan worden. Daarbij kan de we-
tenschappelijke parapsycholoog juist een
grote rol spelen.
Zo kan de paragnost bijv. naar aan
leiding van een schoentje van een ver
mist kind dat hem gegeven wordt en
door hem als inductor gebruikt wordt,
het beeld krijgen van een groengeverf
de boot. die aan een paal in een smal
kanaal gemeerd is- Als de paragnost
nu meteen zou verklaren: het kind is
verdronken is dat een interpretatie
van zijn beeld, die mogelijk veel te ver
gaat. Plet kan evengoed zijn, dat het
kind in de boot alleen gespeeld heeft of
gewoon was vaak in die boot te spelen,
en zo meer. Voortdurende kritiek oP zijn
beelden is dus voor de paragnost nood
zakelijk.
Ten slotte besluit de schrijver zijn
werk met beschouwingen over het ge
bruik van paragnosten, waarin hij -
lei moeilijkheden van het parasnostisch
werk beschrijft en de oorzaken daarvan
tracht te ontleden. Verschillende ver
wante verschijnselen als suggestieve in
vloeden. het optreden van charlatans e.
d. komen verder aan de orde. Het ge
heel is een zeer leerzaam werk voor al
len. die beroepshalve met. deze zaken
te maken hebben en voor degenen, die
in het algemeen wel eens op dergelijke
paranormale ervaringen gestoten zijn en
een kritische wegwijzer daarbij wensen
Slechts twee reserves heb Ik betref
fende dit werk. Vooreerst is de schrij
ver wat gemakkelijk met het aanwij
zen van deze verschijnselen in het ver
leden. Zo geeft hij uit de Bijbel voor
beelden o.a. over de profeet Samuel,
waaraan een gelovige aanstoot zal ne
men. Het is mogelijk, dat paragnosic een
rol gespeeld heeft bij veel. wat vroe
ger als wonder beschouwd werd maar
het is iets geheel anders om deze won
deren of bovennatuurlijke gebeurtenissen
zonder meer tot paragnosic te reduce
ren. Dc schrijver maakt in elk geval
sterk dc indruk, dat hij dit doet en daar
mede zich schaart onder de beruchte
„niets-anders-dan-verklaarders". Zeker
een psycholoog moet met dergelijke re
ducties uitermate voorzichtig zijn.
Ten tweede, is de schrijver over het
geheel zeer kritisch, maar te goedgelo
vig, waar het profetische of voorspellen
de paragnosie betreft. Prof. Tenhaeff
sluit bijv. aan bij een verklaring van
mevrouw Marsman, die in een gedicht
van tien jaar vroeger een voorspelling
van de dood van haar man ziet. Prof.
T. verklaart dan rustig: „Wij hebben
hier met een goed gewaarmerkte voor
spelling te doen" (p. 131). In werkelijk
heid blijkt die vrouw, waar het over
gaat, nu net niet in het ruim te liggen
maar in het kombuis en werd daar
door gered. Maar vooral: Marsman heeft
zoveel verzen over de dood geschreven,
dat er wel honderd doodsvoorspellingen
uit zijn gedichten te puren zijn en al
licht is er daar een M5. die ongeveer
de situatie van 'n dood opriep zoals hij
zelf onderging.
PROF. DR. A. CHORUS.
Prof. dr. W. H. C. Tenhaeff. Be
schouwingen over het gebruik van pa
ragnosten Uitg. Erv. J. Bijleveld,
Utrecht.
(Van onze landbouwmedewerker)
HET Centraal Bureau voor de Sta
tistiek is op de gelukkige ge
dachte gekomen om een nadere
analyse te publiceren van de cijfers
betreffende de gemiddelde bedrijfs-
grootte in de landbouw, die uit de
bus zijn gekomen bij de telling van
de arbeidskrachten in de agrarische
sector in december 1956.
De eerste publikatie had betrekking
op alle land- en tuinbouwbedrijven, dus
ook op de agrarische nevenbedrijven
Het renteniersbedrijf was er even goed
in begrepen ais het lapje grond, dat de
landarbeider in zijn vrije tijd bewerkt
Het resultaat was. dat de gemiddelde
bedrijfsgrootte sedert 1950 met 10 pet.
was gedaald en wel van 8.2 ha op 7.6 ha
Deze uitkomst scheen de opvatting van
het agrarisch bedrijfsleven, dat een na
tuurlijke sanering van de te kleine be
drijven zich aan het voltrekken is. te
logenstraffen.
De nadere toelichting van het C B S.
is daarom van groot gewicht. Het blijkt,
dat de gemiddelde grootte van de echte
boerenbedrijven is gestegen van 11.01 ha
tot 11,35 ha. Het aantal bedrijven van
1 tot 5 ha., niet zijnde nevenbedrijven.
is gedaald van 9757 stuks; dat van be
drijven van 5 tot 8 ha met 1583 Gezsen
het feit. dat ook de grootbedrijven in
aantal zijn gedaald die van 20 tot
30 ha met 101 en die van 30 ha en meer
met 227 ligt de conclusie voor de
hand. dat de verbetering van de gemid
delde bedrijfsgrootte geheel moet wor
den toegeschreven aan de sanering bin
nen de categorie kleine bedrijven De
winst is geboekt op rekening van de
middenbedrijven. De bedrijven van 8 tot,
10 ha vermeerderden met 2737 stuks, die
van 10 tot 15 ha met 930 en die van 15
tot 20 ha met 339.
Deze cijfers zijn te meer belangwek
kend nu het kleine-boeren vraagstuk on
getwijfeld een belangrijke ro) zal g3an
spelen in» het komend parlementair de
bat over de begroting van landbouw,
visserij en voedselvoorziening De mi
nister kondigt in de Memorie van Toe
lichting aan, dat het thans ernst zal
gaan worden met overheidsmaatregelen,
die het aantal kleine bedrijven moeten
helpen verminderen.
Het zouden namelijk de kleine bedrij
ven zijn, die de mogelijkheid beperken
om in het garantiebeleid plaats in te
ruimen voor het element van de aan
passing van de produktie aan de zich
wijzigende omstandigheden op de we
reldmarkt. Dit argument is bepaald n;et
erg overtuigend. Uit de dezer dagen ge
publiceerde enquête van de Limburgse
Land- en Tuinbouwbond (zie dit blad
van 16 oktober j.l.) blijkt, dat vele klei
ne bedrijven levensvatbaar zijn gewor
den door zich te specialiseren op die
produkten waarvoor geen steun wordt
verleend. Men heeft zich toegelegd op
de tuinbouw en de varkens- en kippen-
houderi.i Met de- varkens en de kippen
gaat momenteel weliswaar moeilijk
maar de oorzaak daarvan ligt in de
eerste plaats bij de voergraanprijzen.
yi'
Hierop moeten aan de grens
voerheffingen gelegd worden om
schade voor de schatkist de lïilin'L13ke!!j
se voergraanproduktie lonend te m tf8it
Het zijn echter niet de kleine be (ji
die deze voergranen producere"-
het oogpunt van het garantiebeis ^0f
hun dan ook moeilijk een verwU'
den gemaakt.
Bovendien wij moge" de
nog eens herhalen w°f np
garantieprijzen gebaseerd st-
gewogen gemiddelden van_ de ef)
prijzen op de goedgeleide midde^er'
grootbedrijven. Een en ander ^9
wegende blijft er niet veel ove cpt
de praktische waarde, die Se
moet worden aan de conclusie gp-
Memorie van Toelichting, dat 0 jje-
ringe flexibiliteit van de pi'0" ''te"
structuur in het kleine bedrijf e ye-
bijdraagt, dat de behoefte aa
scherming en bijstand van onze ejef
bouw groter is dan bij een f'e*.irl.
produktiestructuur nodig zou
Overigens is het nog maar de j^e''
of het met de flexibiliteit, van "C
ne bedrijf minder gesteld is °a
die van het midden- en grootbed boe,f
arbeidscapaciteit, geleverd door c'gfl y
en zijn medewerkende gezinsle Ji
meer voor aanpassing vatbaar
van vreemde arbeidskrachten. Dc
arbeid is gemakkelijker op ee" v*"
produktieplan te richten dan ySL
zeer gespecialiseerde machines Dj Vs
te kapitaallasten drukken bepaa
minder zwaar. je
Intussen wordt ten onrechte
druk gewekt dat de situatie in
bouw gunstiger zou zijn indien e
geen kleine bedrijven zouden zlletSe%
indruk, die ook in strijd is metniien10je
in eerdere passages van de 1 (0t
van Toelichting met betrekkin<rgS5ie
oorzaken van de agrarische dep'
gesteld. Daar wordt het verstoo o0r7%r
wicht op de wereldmarkt, als de J3^
aangewezen. De minister sluit q.
aan bij de conclusie van de F vets\'
O.E E.S.-deskundigen, dat deze p
ring geweten moet worden aan npt
gingen van vele landen „ntp.J te 5'pf
nale landbouw-eeonomie veilig aeti ;g
len zonder dat acht werd get.rodua3'
een betere aanpassing van de "[ptergf
aan de ontwikkeling in breder^
nationale arbeidsverdeling".„<jU jjtj'
tionaa] verband en op een ^ete,je' 1
tionale arbeidsverdeling". r0dc,
in de eerste plaats de stapelP oe°.efl
voortgebracht door de groteLetr°"hV
ven, die hierdoor worden 6 te ps
Voorts is daar Denemarken 0 '.j-
wijzen, dat de moeilijkheden ;e
even groot zijn bij een hoger .0tte,fe
delde bedrijfsgrootte. En te
's ministers waardering voor zijP^pt'
bedrijf moeilijk te rijmen met
toog in de toelichting op liejet
werp tot goedkeuring van „anse'-gc
marktverdrag waarin goede ,j
het vooruitzicht worden ®eLep, pP'
agrarische veredelingsproduK
In de eerste plaats door de
drijven worden voortgebrach
i'e
6e
k 41
