Bioscopen dicht - ontslagen
witte doek
bij
Lach levert meeste
op
Geduldige erfgenaam van alle schuld...
Mijn zoontje slaapt
Sterren
Stratford's komende seizoen
Slecht begin van 1958
oorzakentelevisie en belastingen
Vrouwelijke sterren tanen
WIE BEN IK, DAT IK TONEEL
MAG SPELEN?
sa» 72S&8Ü
r
Het dichterwerk van
Jos de Haes
«5?
Iy tien minuten"
Alec Guinness als
Gnlley Jimson
Zuidafrik. historicus
gaat lezingen houden
Eigen taak in de
samenleving
Hans van Bergen
Nederlands Studenten-
orkest in Bergen
voor
ACTUALITEITEN
Corps-lustrum
I
-~—
B
ZATERDAG 11 JANUARI 1953
PAGINA 5
'van
h.
Parker kreeg van Disney zijn
grote kans
Uitstel van dienst voor
Elvis Presley
Eén kans op 3000
voor Richard
Regisseur Clive Donner in gesprek met de 9-jarige Carla Challoner (links),
die met de 11-jarige Richard Williams (rechts) een rol zal spelen in de
film „Heart of a Child".
Ja, wat verbeeld ik mij te zijn, dat ik toneel wil spelen? Verbeeld
ik mij zelf een kunstenaar? Misschien een miskend kunstenaar?
Toneelspelen is immers een beoefening van de kunst.
Inderdaad moet men een kunstenaar zijn, of zich dit althans
verbeelden te zijn, wil men van de beoefening van het toneel zijn
beroep maken.
Maar wil men hiervan niet zijn beroep maken, maar het toneel
spel beoefenen uit louter liefhebberij, omdat men zich daartoe nu
eenmaal aangetrokken voelt, dan behoeft men geenszins kunstenaar
te zijn. Dan mag men zijn wat men wil. Men beoefent dan het toneel
alleen om zich eens boven zijn alledaagse werkzaamheden uit te
heffen. Dat men deze richting kiest voor zijn verzet, voor zijn ont
spanning, duidt natuurlijk op een enigszins kunstzinnige aanleg.
Maar deze aanleg hebben wij gelukkig allemaal in meer of mindere
mate. Deze aanleg behoeft heus nog niet te duiden op een miskend
kunstenaarschap. Wij beoefenen het toneel, om ons te verzetten en
ook een beetje om anderen te verzetten. Meer niet. Iets anders
behoeven wij er niet achter te zoeken. Wie er zich toe aangetrokken
vóelt, speelt met ons inee.
Maar dan zo goed mogelijk
11
Een voltooid dichterschap in nog geen zestig bladzijden! De
dichter Jos de Haes beschouwt zijn bundel „Gedaanten" als zijn
verzamelde werk. Hij wijst erop dat hij sinds het verschijnen van
dit boekje (1954, bij Elsevier in Brussel) geen enkel^vers meer
heeft geschreven en hij haalt de woorden aan, die A. Roland Holst
eens tegen hem heeft gesproken: „Gij zijt met het einde begonnen -
In dit kleine hoekje kan men dus de ontwikkeling van deze
dichter van bladzijde tot bladzijde volgen. Jos de Haes debuteerde
heel jong met verzen, die zeker nog schatplichtig waren maar toch
al iets van een eigen toon deden horen. Door nauwelijks tien jaren
heen volgen we zijn evolutie in een handvol verzen en het is een
fascinerende, vaak aangrijpende ervaring dit kortstondige maar
geladen dichterschap te ondergaan van aanvang tot vermoedelijk
einde. Want de man naar wiens stem men luistert, is een waar
achtig dichter, door niets anders gedreven dan de wens om zijn
diepste gedachten over het mysterie van het zijn in eigen woorden
en beelden gestalte te geven.
Zes cycli
Ha?is Roest
Mijn zoontje slaapt op kussens bij het raam.
Wollen zachtheid die hem geheel omhult
en toedekt in een wereld zonder naam
o teken, ademend één lang geduld.
De rust is in zijn vlees. Een amalgaam
van warmte en zaligheid dat u vervult,
o zuigeling, eeuwige erfgenaam
van alle schuld die gij nooit kennen zult.
Vóór gij er waart was reeds berekenbaar
uw lieve naam in de erfzonde bedoeld.
Slaap, slaap! Wat éénge vrijheid is, bewaar!.
Want wakker wordt gij in de klare koelt'
eens van uw geest, eer gij van jaar tot jaar
dat beest tot in uw ingewanden voelt.
(Uit: „Gedaanten") w--:*--
JOS DE HAES
Maandag begint de plaatsbespreking
I
WERELDNIEUWS
onze Londense correspondent)
nieuwe jaar heeft voor de Britse
industrie een onaangename verras
ciën een vermindering van niet meer dan
f 65 miljoen toegestaan, ofschoon een' re
ductie van f. 210 milten noodzakelijk
31,,e rau onaangename verras- wordt geacht om de filmindustrie in staat
Rebracht: het ontslag van 230 van de te ste"en. da huidiSe crisis te boven te ko-
*6^0 w. ni€D.
•iet
•ban personeel der Finewood-studio's,
jj ..Hollywood" van Engelands grootste
jj ^"ïaatschappü, de Rank Organisatie,
^endieu zullen er van de 20 films, die
loop van 1957 te Pinewood zouden
,.'Jrden vervaardigd, vier niet in produk-
e Raan.
^°rig jaar zijn er reeds 217 bioscopen
^'"ten en dit jaar zullen er nog veel
6er volgen. Bovendien zullen in tal van
t'°Scopen de middagvoorstellingen komen
e vervallen.
Davies, de hoofddirecteur van de
JtOi
1 "k Organisatie, heeft voor deze tegen
®d twee hoofdoorzaken aangewezen:
J htvloed van de televisie op de levens-
1 *°onten van de Britse bevolking en de
vermakelijkheidsbelasting.
lot,6 cijfers spreken een duidelijk taal: in
k' bedroeg het aantal bioscoopbezoe-
,.ts bijna 200 miljoen minder dan in het
,°rgaande jaar. d.w.z. een verminderin:
Svet 25 procent. Deze teruggang valt
ebeens in Amerika te constateren.
ji^oewel uiteraard de televisie gedeelte-
O voor deze teruggang verantwoordelijk
tkj-t worden gesteld, dient het TV-toestel
,v *t meer te worden beschouwd als een
(„Jtbool van de veranderde levensgewoon-
'an de Britse bevolking. De welvaart
ov"»i zich, veel meer dan vóór de oorlog,
i r het
gehele volk verspreid en de
m11 zoekt zijn gezelligheid tegenwoordig
r).®er thuis. Armoede komt in Engeland
^üWelijks meer voor en hoewel er in de
5]°'e steden nog wel wijken bestaan, die
j>e5 „achterbuurten" kunnen worden aan-
h "terkt, woont het merendeel van het
'tse volk toch ih degelijke, nette bur-
^Woningen, voorzien van gemakken alê
jRtriciteit, gas. een badkamer, e.d.
It):11 de natte grauwheid, die het Britse
jv!rbaat maar al te vaak kenmerkt, is de
lwröUe van het gezellige huis een bege-
'j^swaardig goed geworden. Van half 3
m^iddags tot 11 uur 's-avonds biedt de
®visle bovendien een keur van program-
U's met een ruime keuze voor elk lid van
<J gezin voor een kijkgeld van een lut-
,1! e veertig gulden per jaar. Waarom dan
\vs de wereld in 7l/s miljoen huiskamers
J>r<!t gebracht, nog de avondlijke kou in
c? Wat verstrooiing te zoeken in de bios-
(V°P? Moeder zorgt voor een „nice cuppa'
®ste benaming voor „a nice cup of tea")
Wat gebak, als vader zin heeft.,kan hij
d 1 flesje bier laten aanrukken en tevre-
Lj) zit de familie te staren naar het tovèr-
Uerm. dat knus naast de open haard
v-?at opgesteld. Televisie is zov'eel veel-
jf 'diger dan de bioscoop en zoveel goed-
^Ber: een echtpaar, dat éénmaal per
6ek „een filmpje pikt", betaalt per per-
.t^on f l._ a f 1.50 entreegeld
ar f. 100.. tot f. 150.-. Het kijkgeld is
Ja,
dat is per
th'Chts veertig gulden per jaar en door
uis te blijven bespaart men bovendien
s- ®n treingeld.
Britse schatkist toucheert per jaar
In? slordige f 340 miljoen aan vermake-
g^neidsbelasting op films. Van elke tien
g6] den die door de bioscopen aan entree-
de n worden geïnd, gaat er f 2,90 naar
)ja^fiscus. Reeds jaren achtereen heeft
V6:
a,1k een actie gevoerd om reductie van
^makelijkheidsbelasting te krijgen, maar
vorig jaar heeft de minister van finan-
11
'>ÏlSs Parker, die de hoofdrol vertolkt in
Great Locomotive Chase", een film
pnij Walt Disney, die pas hier te lande
j,1" de titel „Genadeloze Achtervolging"
Va. ^toning is gekomen, is als enig kind
ÏV, Fess en Mackie Parker geboren te
Worth in Texas, Hij bezocht de HBS
gje an Angelo en ging daarna dramatur-
Cjn.vüderen aan de universiteit van Zuid-
werd echter pas acteur.
Jiaa hij rechten en bedrijfsadministratie
tij S&studeerd. De impresario's vonden
<laa Züidehjk accent, echter te sterk eii
°j?. besloot hij naar huis terug te ka-
Hij liet zich inschrijven voor de to-
cai;eUrsus aan d€ universiteit van Zuid-
!'th Na enkele maanden meldde hij
V bij een tournee-gezelschap, dat ac-
Is zocbt voor het stuk „Mr. Roberts"
tVWerd aangenomen. Toen de tournee na
''ftn ^ken, was beëindigd, keerde hij al
tt0cnd. naar huis terug. Enige maanden
t«l? b'j door Texas als liedjeszanger, zich-
begeleidend op. een oude gitaar. Aan
tial genoeglijke zwerversbestaan kwam
Ihige maanden e€n einde, toen hem
hlmrol werd aangeboden in „Unta-
•'|AJ
..frontier". Dit werd het begin van
'i l, "binopbaan. Achtereenvolgens kreeg
'ik
'■^.kleinere rollen in een achttal films.
«U £nclcr „Island in the Sun". „Them"
Settle Cry". Ook trad hij op ip enige
>,ör aife televisieprogramma's zoals
Wfner; en „City Detective",;
i« j Disney, op zoek naar een acteur,
.figuur van Davy Crockett zou kun.
hj Ul'beelden, ontdekte Fe.ss in „Them"
1 -j^nigde hem uit voor een bespreking
j'o0 bn studio. Disney vond hem geknipt
j. de rol en al spoedig was zijn naam
1 W'ywood gemaakt.
1 °isney bem vroeg, hoe gauw hij
lt«ltk zbn om naar Tennessee te ver-
^ho n- waar de buitenopnamen voor
v. n—s» zouden
aakt, antwoordde Fess: „In
jWinuten". Én dat meende hij. Hij
.TOfrt ^Ileat Docomorive unai
^n gemaakt, antwoordde
tinuten". Én dat meent
een koffertje met kleren in zijn
en ging oa weg.
Er steekt iets onrechtvaardigs in het
feit, dat de schouwburgen zijn vrijgesteld
De volgende rol, welke Mee Guinness
voor de filmcamera's zal spelen, is die
van Gulley Jimson in een bewerking van
Joyce Cary's roman „The Horse's Mouth"
die door Ronald Neame voor Knightsbird-
ge Films zal worden geregisseerd.
Gulley Jimson komt voor het eerst voor
in „Herself Surprise" van Cary. In „The
i Horse's Mouth" is Jimson nog altijd een
artiest met grootse ideeën, maar h ij is
'hier 67 jaar, een jaar of tien vijftièn ouder
van vermakelijkheidsbelasting en de cam-1 dan toen m€n V00r het eerst kennis met
pagne wordt dan ook onvermoeid voortge- j maakte.
zet. ditmaal met als extra argument het
ontslag van genoemde 230 werkers in de
filmindustrie.
Intussen zet de Rank Organisatie haar
exportoffensief met kracht voort.
In 1957 was 52 procent van de inkom
sten der organisatie afkomstig uit het bui
tenland, een stijging in zes jaar tijds van
24 procent.
(Van onze filmredacteur).
De Britse bioscopen hebben in de loop
van 1957 nog het meeste verdiend aan de
vrolijkheid. De drie films, die volgens het
jaarlijkse onderzoek vari de „Motion Pic
ture Herald" het grootste commerciële
succes opleverden, waren alle komedies.
Bovenaan de lijst staat „High Society",
de laatste film, die Grace Kelly in Holly
wood maakte, op de voet gevolgd door
twee Britse komedies: „Doctor at Large"
en „The Admirable Crichton", welke laat
ste film onlangs onder de titel „De Lord,
de Lady en de Butler" hier te lande in
vertoning is gekomen.
Drie andere Britse films, die de mensen
deden lachen: „Three Men in a Boat",
„The Shirallee" en „The Tommy Steele
Story", waren eveneens een groot finan
cieel succes.
„The Battle of the River Plate", een
produktie van de Rank Organisatie, bracht
meer geld op dan de Hollywood-films vol
beroemde sterren .Giant", „War and Pace"
en „Island in the Sun".
De vierWuizend Britse bioscoopexploi
tanten, die hebben uitgemaakt, welke ster
ren de meeste bezoekers trokken, plaat
sten Dirk Bogarde en Kenneth More aan
het hoofd van de Britse en de internatio
nale lijst.
Drie andere Britse sterren: Peter Finch.
John Gregson en Norman wisdom wer
den eveneens onder de tien eerste inter
nationale sterren gerekend.
Op de lijst komt slechts één vrouwelijke
ster voor, namelijk Belinda Lee, die op de
tiende plaats staat.
In Amerika heeft geen enkele vrouwelij
ke ster een der eerste tien plaatsen weten
te bereiken. Vorig jaar kwamen daarop
nog Marilyn Monroe en Kim Novak voor.
Men leidt hieruit af, dat de grote meer
derheid van de Amerikaanse bezoek-
(st)ers uit „teenagers" bestaat, die uit
sluitend mannelijke sterren vereren.
Aan het hoofd van de lijst staat Rock
Hudson, gevolgd door John Wayne. Pat
Boone, Elvis Presley, Frank Sinatra, Ga
ry Cooper, William Holden, James Ste
wart, Jerry Lewis en Yul Brynner.
van Phyllis Bottome en vertelt het verhaal
van Karl, een kleine jongen en diehs lief
de voor een reusachtige St.-Bernardshond.
Voor de rol van Kari bezocht Donner drie
duizend jongens en voor de minder belang
rijke rol van diens zusje Elsa een duizend
tal meisjes.
Natuurlijk kon Donner al die vierduizend
kinderen niet testen, maar hij bekeek per
soonlijk elk kind, dat hij op verschillende
scholen bezocht. Uit deze kinderen en uit
de aanbiedingen van buitenaf hét wordt
heel gauw bekend, als een filmregisseur
op 'zoek is naar spelers koos hij een
groepje „mogelijken". Met dezen had hij
een onderhoud en toen er nog een handvol
„waarschijnlijken" was overgebleven, nam
hij met hen een proef voor de camera.
De beide gelukkigen zijn de 11-jarige Ri
chard Williams en de 9-jarige Carla Chal-
lone'r. Beiden zijn al eerder in films en
voor de televisie opgetreden, maar in
„Heart of a Child" krijgen ze hun tot nog
toe belangrijkste rol.
Orson Welles liet zich en zijn gezin als
passagiers van het Franse Oceaanschip
„Libertè" schrappen, toen de autoriteiten
weigerden zijn dachshond Combina aan
boord te laten. In plaats van naar Frank
rijk is hij intussen aan boord van het
Amerikaanse schip „Exochorda" naar
Italië gereisd.
Het Amerikaanse leger heeft de rgek
'n' roller Elvis Presley zestig dagen uit
stel van militaire dienst gegeven om zijn
vierde film te voltooien. Presley had zich
op 20 januari moeten melden, maar de
filmmaatschappij, die verklaarde, dat
reeds bijna 350.000 dollars 1.250.000,—)
waren uitgegeven aan voorbereidingen
vopr de film „King Creole", heeft om uit
stel gevraagd.
De voorzitter van de indelingsraad te
Memphis in Tennessee, Milyon Bowers,
wordt thans overstroomd met brieven.
Sommigen schrijven, dat Elvis geweldig
is, anderen dat hij niets waard is. aldus
Bowers, die zelf verklaart: ..Elvis is een
aardige jongen, maar we hebben al heel
wat belangrijker mensen dan,hij onder, de
wapenen geroepen".
De bekende Zuidafrikaanse historicus
prof. dr. P. J- van der Merwe, die ook
houdt (onder meer als lid van het histo
risch Genootschap te Utrecht en de Maat
schappij der Nederlandse Letteren te Lei
den)'komt 1 febrqari voor enkele maan
den in ons land. Hij za! voor wetenschap
pelijke verenigingen lezingen houden over
de historie van de Unie.
De Britse regisseur Clive Donner
heeft meer dan 4000 kinderen geïnspec
teerd toen hij op zoek was naar een jongen
en een meisje, die de hoofdrollen zouden
vertolken in zijn nieuwe film „Heart of
a Child".
De film, een Sydney Box-produktie voor
de Rank Organisatie, die in Oostenrijks
Tirol speelt, is ontleend aan een roman
toneelkunstenaar niet. Volgens hem moest
iedereen, die zich aan toneel waagt, min
of meer begaafd zijn. Andes moest men
het laten. Wat men niet machtig is. moet
m.en ook niet trachten te doen.
He is een opvatting, die ongetwijfeld
door velen gedeeld zai worden.
Trekt men de consequenties van deze
opvatting, dan zal onmiddellijk meer dan
negentig procent van de toneelverenigin
gen moeten verdwijnen, want al verbeel
den wij het ons soms wel. de opvoeringen
van heel wat verenigingen hebben niets,
maar dan ook niets met toneelkunst te
maken.
Wc hebben het er al heel dikwijls over
■gehad, en ik zou het er nu inet meer met
u over hebben, als ik deze week niet
lot de ontstellende ontdekking gekomen
was dat hjeromtrent nog zoveel misver
stand bestond.
Ik had hier namelijk een diepgaand ge
sprek over met een heel beroemd toneel
speler.
Hij had nog nooit zozeer bij deze vraag
stil gestaan. Hij zag hét amateurtoneel
als een beoefening van het toneel door
mensen, die wel degelijk in min of meer
dere mate het kunstenaarschap bezaten,
maar. om de één of andere reden nimmer
bij het beroepstoneel verzeild geraakt wa
ren. De reden kon zijn: te weinig kunste
naarschap, maar toch nog voldoende,
om het toneel in meer beperkter kring te
beoefenen of.te laat ontdekt kunste
naarschap. waarna de weg tot het be
roepstoneel te moeilijk voor hen werd
(Ook andere redenen kunnen er natuur
lijk nog toe geleid hebben).
Al deze mensen nu voelen zich geroe
pen om het toneel toch in hun vrije tijd
te beoefenen. Maar een geheel eigen taak
in de samenleving voor deze beoefening
van het toneel da de .vrije tijd zag deze
En toch toe-n ik m(jn mening tegen
over de zU"e gesteld had, voelde hij daar
zeer veel voor. Zo had hjj het nog nooit
bekeken. De beoefening van het toneel
als ontwikkelende vrjje-tijds-bestcding.
Dus niet zozeer als de beoefening van de
Kunst om de Kunst, zoals bij de beroeps
spelers het geval is, maar veeleer tot
eigen ontwikkeling, tot eigen vorming van
de persoonlijkheid.
Door het zich inleven in de rol. in het
leven, in de omstandigheden van een an
der. krijgen wij immers een veel bredere
blik. worden wij veel ruimere mensen,
voelen wij het teed en de moeilijkheden
van andere mensen veel beter aan.
Men behoeft geen groot kunstenaar t«
zijn om zich het leven van een ander in
te leven, om die ander trachten te door
gronden. trachten te begrijpen. Hiervoor
behoeft men alleen maar een groot mens
te zijn met een groot hart. En er heeft
een wisselwerking plaats. Hoe meer men
zich in anderen tracht in te leven, hoe
meer men tracht anderen te begrijpen en
aan te voelen, hoe een groter en ruimer
mens men wordt.
Wel het overbrengen van die ander aan
het publiek, het waar maken van die an
der op het toneel, vereist kunstenaar
schap. En inde'rdaad hangt het van ons
meer of minder kunnen af, of wij hierin
slagen.
Maar ook al ontbreekt hier de vonk van
het kunstenaarschap volkomen, dit wil
toch nog niet zeggen, dat wij er niet in
geslaagd zijn die figuur van die ahder
voor ons publiek aannemelijk en begrij
pelijk te maken, zodat zij ons publiek
ontroert en tot nadenken brengt.
Als wij tnuis aantafel een verhaal ver
tellen over een ander, kan iedereen ge
boeid, luisteren en door ons verhaal ge
boeid raken, zonder dat onze trant van
vertellen iets met echte vertel-Kunst te
maken heeft. De een akn het verhaal
wat smakelijker en boeienler opdienen
dan de ander, maar in de meeste gevallen
heeft geen van al deze \erhalen iets met
echte Kunst te maken. Moeten wij dan
maar zwijgen?
Zo is het ook met de beoefening van
het toneel. De echte Kunst is maar voor
enkelingen weggelegd. Die enkelingen
zullen dan ook avond aan avond volle
zalen boeien door heel het land. Wij ko
men meestal niet verder dan onze kleine
gemeenschap. En dat is ook helemaal niet
nodig.
Maar ons publiek dan? Mogen .we dit
op ons beetje namaak-kunst vergasten?
Naipaak-kunst is al een heel verkeerd
woord. Het is helemaal geen kunst. Het
is alleen maar goed. behoorlijk voor ons
amateurs. Net zo goed als het is. wan
neer wij. thuis aan tafel trachten iets
smakelijk en boeiend te vertellen. Ons
gehoor is nu alleen wat groter. De huis
kamer is een kleine zaal. En ons publiek
verheugt zich in onze prestaties. Het wil
ONS op de planken zien.
Maar dan zo goed mogelijk natuurlijk.
We hebben een geheel eigen taak ten
opzichte van onszelf en ten opzichte van
het publiek. Een taak geheel onderschei
den van die van het beroepstoneel. Maar
wie zijn taak niet heel serieus opneemt,
kan er inderdaad beter van afblijven.
En het is juist om deze geheel eigöh
taak van het amateurtoneel, dat <?r te
genwoordig zoveel aandacht aan besteed
wordt. Men heeft de eigen waarde van
het amateurtoneel leren inzien. Een waar
de. die stijgt al naar gelang men met meer
ernst het toneelspel beoefent.
JOS DE HAES
met het einde begonnen
Jos de Haes is in 1920 te Leuven gebo
ren. Na het college de middelbare school)
ts hebben doorlopen, studeerde hij in zijn
geboortestad klassieke taal en letteren en
behaalde het licentiaat met een thesis over
Pindaros. He is duidelijk, dat zijn klassie
ke opleiding voor een groot deel bepalend
is geweest voor de aard van zijn dichter
schap.
Hij is, naar hij zelf verklaart, niet erg
vroeg tot het genieten van de literatuur
gekomen. Pas toen hij een jaar of vijftien
was en in de klas voor de eerste maal ech
te verzen hoorde en las, kreeg hij een ver
moeden van de ontroeringen, die in en
achter de woorden gevangen kunnen zijn.
„Ik was tot tranen bewogen, toen ik bij
voorbeeld de gedichten van Hélène Swarth
en Willem Kloos leerde kennen", herin
nert hij zich. Veelzeggend voegt hij hier
aan toe: „En daarmee was ik al een ge
tekende".
Daarmede bedoelt hij iemand die, in
een omgeving zonder literaire traditie,
zich na dit ontwaken steeds eenzamer gaat
voelen. Deze eenzaamheid, dit zich alleen
weten en tot het besef komen dat de oude
vertrouwden plotseling en buiten
iemands schuld) tot vreemden zijn ge
wordenhet moest wel leiden tot een
radeloosheid, die zich bij Jos. de Haes
heeft geuit in de drang, te trachten tot
klaarheid te komen over het mysterie van
het eigen i'k. En het uitdrukkingsmiddel,
of sterker nog: het bezinningsmiddei was
de poëzie.
Aanvankelijk onder de invloed van Ka-
rel van de Woesteyne en Prosper van Lan-
gendonk, later van Baudelaire - wiens
werk een grote indruk op de ontluikende,
zeer ontvankelijke dichter heeft gemaakt
zette Jos Haes zijn eerste schreden op het
pad der dichtkunst.
Het was van het begin af geen lieflijke
en lichtvoetige gang: niet met rozen en
zonsopgangen, zeegezichtjes en liefdege
dichtjes is de ontwikkeling van dit jonge
talent begonnen. Het eerste gedicht van
betekenis schreef Jos de Haes in 1944.
Het was „Medea", een vers in negen kwa
trijnen. Me nvindt het in de afdeling
„Van vroeger", waarmede de hundel „Ge
daanten" opent.
In de figuur van Medea heeft Jos de
Haes zijn eigen psychische toestand uit
gebeeld: de onzekerheid, de onrust en de
eeuwige vragen naar het wezen van le
ven en liefde. En van afdeling tot afde
ling ziet men het talent groeien naar een
persoonlijker en directer zegging.
En naar een steeds dieper en hartstoch
telijker tasten naar de gronden van het
bestaan dus tegelijkertijd ook naar het
mysterie van de dood. In zes afdelingen
heeft hij zijn gedichten verdeeld; en zeer
zinrijk verdeeld, want de verschillende
reeksen zijn inderdaad als cycli te be
schouwen: zij openen een nieuw dichter
lijk (en filosofisch) begin en sluiten het
meteen af.
Als strenger en onaardser wordt de uit
drukkingswijze, tot zij in de laatste reeks.
„De Pool", een zeldzame klare, koele
openheid bereikt die nochtans een harts-
hier veeleer m tekens dan in hppldpn mens, en nij um" uu
hier veeleer in tekens dan in beelden
opgeroepen en gesuggereerd. Dit gebeurt
op een wijze, die De Haes maakt tot een
der waarachtigste dichters van het moder
ne Vlaanderen. Want modern is hii, in zjjn
tegemoettreden van het leven even goed
ais in de uiterlijke vorm van zijn poëzie,
die bij alle (doorgaans schier klassieke
gestrengheid) toch een vaak verrassende
oorspronkelijkheid dus moderniteit bezit.
Of het dichterschap van Jos de Haës,
voor mij acht het zeer goed mogelijk, dat
deze dichter, als hij tot innerlijke klaar
heid mocht komen, opnieuw zal spre
ken dit is: tot spreken zal worden ge
dwongen. Het zou een goede dag voor de
Nederlandse letteren zijn!
V
De, leden van het Nederlands Studen
tenorkest zijn dezer dagen op fees
telijke wijze Bergen (N.-H.) binnenge
trokken om voor de vijfde maal de gast
vrijheid te gaan genieten van het kun
stenaarsdorp. Zij zullen daar tot en met
20 januari verblijven teneinde zich voor
te bereiden op een concerttournee langs
negen grote Nederlandse steden. De ba
ten van de concerten zullen ten goede
komen aan het Nederlands Studenten
sanatorium.
Als dank voor de in de afgelopen ja
ren genoten gastvrijheid boden de stu
denten aan burgemeester dr. W. Huygens
een zeer omvangrijke steen aan met de
inscriptie,„N.S.O. 1958" als bijdrage aan
de herbouw- van de eeuwenoude ruine-
kerk.
Terwijl John Gielgud iet het
Stratfordgezelschap, van 1957 nog
volle zalen trekt in Londen, waar dit
jaar een kort na-seizoen wordt ge
geven met het succes-stuk van dit
jaar, de Tempest, is zo juist de sa
menstelling van de troupe voor dit
jaar aangekondigd.
De grote ster voor 1958 is onge
twijfeld Michael Redgrave, wiens
sublieme Hamlet de bezoekers van
het Holland-festival van enige ja-
rer geleden niet licht zullen verge
ten. Voor het eerst zagen zij op het
toneel in Nederland een bruisende
Renaissance Hamlet die volledig
brak met de dromerige melancho
lieke figuur waarmede het Neder
landse schouwburg-publiek zo ver
trouwd was geraakt.In de lopende
Nederlandse Hamlet-opvoering heeft
Redgrave in ,Coen Flink een waar
dige navolger gevonden. In Strat
ford zal Michael Redgrave ook
de Hamlet-rol spelen in een opvoe
ring onder de regie van Glenn Byam
Shaw, waarvan de première zal
plaats vinden op 3 juni.
Naast Michael Redgrave staan als
de voornaamste vrouwelijke sterren
de jeugdige Dorothy Tutin, die een
van haar eerste succesen behaalde
in Graham Greenes „The Living
Room" en Googie Withers, bekend
uit talrijke Engelse films, die nu
haar debuut maakt in .Shake
speare. Dorothy Tutin zal Ophe
lia spelen in Hamlet en Juliet in
„Romeo en Juliet" waarmede dit
seizoen opent op dinsdag 8 april.
Haar tegenspeler als Romeo is Ri
chard Johnson, de nieuw opgekomen
ster van het afgelopen ei zoen die
de theater-directie van StraUord ge
lukkig ook voor 1958 heeft weten te
behouden. Googie Withers zal de rol
van dé Koningin, Gertrude, spelen
in „Hamlet" en Beatrice in „Much
Ado About Nothing", waarin Michael
Redgrave voor het eerst Benedick
zal vertolken. Dit zal het slotstuk
zijn van het komende seizoen, en ge
regisseerd worden door Douglas Seale
die ook als regisseur verbonden is
aan de Old Vic in Londen. „Much
Ado" heeft de première op 26 augus
tus.
Bovendien staan nog op het pro
gram voor 1958 Twelfth Night met
Michael Redgrave
o.a. Richard Johnson als de komi
sche Sir Andrew Aguecheek pre
mière 22 april en Pericles première
8 juli een van de Shakespeare-
s tukken, dat zelden wordt opge
voerd en dat in de 99 jaar toneel
in Stratford maar tweemaal op het
repertoire heeft gestaan, nl. in 1900
en in 1947.
De samenstelling van het gezel
schap evenals het interessante re
pertoire zullen ongetwijfeld op de
eerste dag van de plaatsbespreking
maandag a.s. 13 januari de adminis
tratie in het Shakespeare Memorial
Theatre in Stratford al handen vol
werk bezorgen.
HET XXIIe lustrum van het
Delftsch Studenten Corps zal dit
jaar plaats, vinden van 7 tot en met
16 juli a.s. De feestelijkheden voor de
inwoners van Delft en omliggende ge
meenten zullen in de week van V juli
plaats vinden. Op 12 juli begint de
interne Lustrumviering met de intocht
van de Reünisten in Delft. Het Con
cours Hippique zal de hoofdschotel
vormen voor de zondag, gevolgd door
een uitvoering van het Delftsch Stu
denten Muziekgezelschap „Apollo" op
de Markt te Delft, waarbij onder an
dere voor het eerst hier te lande
een concert voor Carillon en Orkest
ten gehore zal worden gebracht. De
daaropvolgende dagen zullen een va
riëteit van activiteiten brengen, waar
bij vooral de gala-premières van het
Delftsch Studenten Toneel Gezelschap
en van het Lustrumspel niet onver
meld mogen bl"ven. Het Lustrum
wordt met een Buitei.dag gesloten, er
gens in Nederland waar ter plaatse
het slotbal gehouden zal worden. Het
Delftse Lustrum zal dit jaar in het
teken staan van een vrijstaat, welke
eveneens tot onderwerp zal dlmcn
van het Lustrumspel.
Sonsbeek 195o
De voorbereidingen voqr de ten
toonstelling van beeldhouwwerken,
die dit jaar weer in Park Sonsbeek
in Arnhem gehouden wordt, vorde
ren goed. Er komen op „Sons
beek 1958" beeldhouwwerken uit Bel
gië, Denemarken, Frankrijk, Duits
land, Engeland, Italië, Oostenrijk
en Zwitserland. Ook met Amerika en
Polen heeft het stichtingsbestuur con
tact opgenomen. Uit Engeland komt
een grote collectie werken van Henry
cfcre en werk van hier nog onbeken-
Mi
de jongere beeldhouwers. I ,t ZwU--."-
land komt eèn grote inzending van in
ons land nog nooit geëxposeerde wer
ken van de pas overleden beeldhouwer
Geiser. Uit Italië, behalve beeldhouw
werk van Martini, Marini, Manzu en
Minguzzi, véél werk van hier ook nog
onbekends beeldhouwers. Uit Frank
rijk komen pas ontdekte plastieken
van Rodin en beeldhouwwerken van
Maillol, Despiau. Degas en anderen.
Ditmaal zullen meer Duitse beeld
houwers vertegenwoordigd zijn dan
drie jaar geleden het geval was. De
keuze pit het Nederlandse beeldhouw
werk voor „Sonsbeek 1958" van 15
juni tot 15 sept.) moet nog gemaakt
worden. Beein februari moet de ju
ry voor 't Nederlandse werk de be
schikking hebben over fotomateriaal.
