GlULIETTA MASINA:
witte doek
moei
weg naar succes
harry söderman
Hoe laaf kunt u hier zijn"
1
Welke
eisen moeten wij liefhebbers
aan onze stukken stellen?
iQrio Lanza op doorreis
MiifK
KL
Berlijns JONGSTE SCHILDER exposeert
i
V
Onverschrokken
strijder tegen
de misdaad
Vb
s>
y
t
y;
K
ZATERDAG 25 JANUARI 195
PAGINA 5
IQ
studententoneel en radio naar film
hein trada" J allaa
;f, 'gviuaT
k'Ale
W aa«t a
univ<
A
i>5,>
Cupido als scherp
schutter
Acht slachtoffers in de
Pinewood-studio's
Het sprookje van de misdaad blijft uiter
mate boeiend voor de brave burger, die
zelf de wet respecteert, maar toch graag
eens een beetje griezelt. De misdadiger
wel „ergens" een held moet natuurlijk
worden gepakt door iemand, die eerst
recht een held is; hij moet zwaar boeten,
terwijl de speurder nonchalant een whisky
gaat drinken en naar zijn „volgende zaak"
uitziet. Vertellende commissarissen, op
pensioen, hebben oude legendes afge
broken en er nieuwe voor in de plaats ge
bracht: zij gaven wat het publiek wenste.
Maar het echte speurderswerk, ontdaan
van alle valse romantiek en sensatie
is dat wel zo interessant en boeiend als
sommige auteurs willen doen geloven? Ik
denk, dat de voornaamste betekenis van
een boek als „Hier politie!"' door Harry
Söderman (in de vertaling van commissaris
J. Kalf verschenen in de Forum-boekerij,
Ad. M. C. Stok te 's-Gravenhage) ligt in
het feit, dat het afrekent met vele voor
oordelen zowel alè romantische ver
dichtsels.
Ilier wordt het werk van de politie soms
ontnuchterend (en toch ondanks alles ook
we! eens een enkele maal fascinerend)
onder de loep genomen door een bij uitstek
deskundig en nuchter man. Södermans
boek is wetenschappelijk en openhartig
geschreven en daarom is het uitsluitend
bestemd voor volwassen lezers. Ik vind het
wel nodig, hier de nadruk op te leggen.
ii«l
tl
Galgenhumor van Amerikaanse
bioscoopdirecteuren
t4P.aPier
l'nd:
Mike wikt, Liz beschikt
Echtpaar Todd toch maar haar
Moskou
ONDER ZWARE JONGENS
Hans Roest
In twee voorafgaande artikelen hebben wij geconstateerd, dat wij
geen kunstenaars zijn en bijgevolg ook geen Kunst behoeven te
brengen. Onze prestaties moeten met heel andere maatstaven wor
den gemeten. Wat geen Kunst is, kan toch goed en begrijpelijk zijn
en boeien. In de grote schouwburgen wordt zuivere Kunst verwacht
en wat daar de vonk van het kunstenaarschap mist, blijft onder de
maat. Met verdienstelijkheid kunnen wij daar geen rekening houden.
Ook ons spel kan onder de maat zijn, maar onze maat ligt op een
heel ander niveau.
Maar als wij geen kunstenaars zijn en van ons geen Kunst verwacht
kan woiden, welke eisen moeten wij dan stellen aan onze stukken^
Moeten beantwoorden
aan eigen niveau
vert
Hij d*2 bekende zanger Mario Lanza korte tijd op
a gereed om. het vliegtuig te betreden, dat hem naar
ml brengen.
1
1
Dn veertienjarige VIrich Schledè, jongste kunstschilder van Berlijn, wiens
Hans van Bergen tverk al zozeer de aandacht trekt, dat or door een kunsthandel in Berlijn
een expositie aan gewijd is.
1
Wereldnieuws
(V;
Gelsomina uit
die haar grootste bekend-
!.LGaisiet"aIMasiZneafilrredaCteUr)
ver\vi '.die haar g
«ön a" Cah met de titelrol in ',De Nach-
'iltv,aitlen „_lria heeft onlangs de laatste
tiè K.^arv^!?3^1 van „Fortunella", een
t«-
L dTVfV wl tUilvilu i v-^11
j*'de <Ie5K?r kaar echtgenoot, die ook
"s het gen<>emde films regisseerde,
V6j
scenario en het draaiboek
iere 'S CCn ro'' die volkora<" t Past
W'? gnnt Poatische wezen van deze
J°zei u: °'e actri™ -ju
Ptn v«rkA„ vodden verzamelt en die
ft0' ^ordr €n dat een gemakkelijke j
®oAar ouru, Van een oplichter,
t-ji gekenjrs heeft de kleine Forunella
da; '7d' ("aar zij is er vast van over-
o2e SehcjU cle dochter is van een of an-
l^'dkt h™;;ln"ige prins. Het harde leven
ha!?1 deiia,,r. €?hter op een bepaald mo-
"f tn. -buste en dan zoekt Fortunella
«te
On/1 aan ^yre'd van het theater. Zij sluit
'n de wereld van de fan-
epn troep komedianten, die
«Ui starf een iheatertje aan de rand
He" p ,°P voorwaarde, dat haar de
toec? van sprookjesprinses zal
«ei,:;'ee(i „f€wezen. Zo zal Fortunella
UC^hei,
ill, khelri r° f rmses, voor c
ï.ie. a kunnen vluchten
Prinses, voor de wrede wer-
aen vluchten in 'n nieuwe
SordiU^1€tt:a Hasina treden ook Al-
Douni. en de Amerikaanse acteur
Seltn door aS °.p in de film, die „onge-
j^"^ht, Amerikanen en Fransen is
tot de meeste Italiaanse
i« j-fdcceg i16 v°or Giulietta, de weg naar
Slim, volstriwg en moeilijk geweest. Al
^'fs ht u niet l«'ijk vooral als ze
<-^1? lj l. vt/idi dia ets
'hop'; tlnhaa£_ gezichtje op en is ze
*0*1
k,,,rT..to.ch mist ze de lichame-
Wi„: .'lvana j'€1'en van een Sofia Loren,
u-u tnWelk'
llSr ^?akt«n.
v;>i
.-5, Vvr„Mangano of ;en Gina Lollo-
I ti rnaalr, deze sterren op slag be-
in'ha tijA ervaringen als actrice deed
le ün,',ns de oorlog op aan het toneel
ma,, en €f.siteit van Rome, waar zij
v°eren ^«begeerte studeerde. Elk
°D. t^n ton i Romelnse studenten name-
de ti-? van artistiek formaat
'ftjo °h de ei va'n Masina stonden met
<ieB "e st ,planken van het Atheneum nog
"a p^fden^"]^"' die later beroemd zou-
•»r An-
-'a b ylden. tit Iflwl uciutii
ScKi r°clam' Marcello Mastroianni
C*" die op het ogenbli
.liaan ucste jonge actrice is van
«en-f af gaf Giulietta blijk van
^OtJe i-<3Wone gave om de aest uit-
r«eib! arakters uit te beelden. In
ln~ Onunzm;
,.ah
Sste ?Pvoeringen moest
1op_. "Pes voorstellen
zij de zon-
voorstellen. In een stuk
'ijiuliette Ma&bia als Gelsomina in
„La Strada', haar eerste nrote filmrol
stuk van Lessing. Reeds toen zwaaiden de
Romeinse toneelcritici, die de voorstellin
gen van het Atheneum geregeld bijwoon-
den, haar de grootste lof toe.
In 1943 kwam haar succes op het toneel
van de universiteit de programmaleiders
van de radio ter ore. Zij nodigr1-n haar
uit, mee te werken aan edn reeks uitzen
dingen en gaven haar een rol in een we
kelijks terugkerend radiospel, een komisch
sentimenteel vervolgverhaal over >en ver
liefd paartje: Cico en Pallina. De auteur
hiervan was een zekere Federico Fellini,
schrijver van humoristische verhalen. Een
magere jongeman, die uit R'imini naar de
hoofdstad was- gekomen op zoek naar
avontuur en fortuin.
Op zekere dag zag Fellini in de radio-
gids een foto van Giulietta Masina, die
hij niet persoonlijk kende. Hij vond haar
heel aardig, belde haar op, wist haar op
een even schokkende als originele manier
een afspraakje af te troggelen en op 30
oktober 1943 trouwden ze.
Kort na de oorlog begon Fellini, die ook
caricatuur-tekenaar is. om de eindjes aan
elkaar te kunnen knopen een vreemde
..business*'' onder de naam „The Funny
Face Shop". Voor een dollar tekende hij
caricaturen voor de geallieerde militairen.
Daarna werd hij opgenomen in het rader
werk van de film, eerst als scenarioschrij
ver als zodanig werkte hij mee aan de
eerste films van Roberto Rossellini: Ro
ma Citta Aperta" en „Paisa" en later
als regisseur.
Op haar beurt deed ook Giulietta haar
intrede in de filmwereld, zij het nog in
bijrollen zoals in „Senza oiete", „Persiane
chiuse". „Luce del Varieta", „Europa
'51" en „Donne proibite".
Gedurende verscheidene jaren zag men
haar uitsluitend als een heel goede actrice,
meer niet. Pas drie jaar geleden heeft zij,
als Gelsomina in de film „La Strada"
van haar echtgenoot, de filmwereld in be
roering gebracht. Thans beschouwt men
haar in het Italiaanse filmbedrijf niet al
leen als een groot actrice, maar ook in
tegenstelling tot Anna Magnani bijvoor
beeld als een ster, die volle zalen trekt.
Momenteel heeft Giulietta. waarschijn-
sprookje: een sofistische elegante vrouw
in een soepele, geestige film van Ameri
kaans type. Van Amerikaanse producen
ten heeft ze vele aanbiedingen gehad en
het is dan ook best mogelijk, dat ze vroeg
of laat zo'n aanbod accepteert.
Een heimelijke aspiratie van Giulietta
is om zelf ooit nog eens films te regisse
ren. Ze hoopt dit over enkele jaren ts. kun_
men doen en stelt zich voor als regisseuze
en hoofdvertolkster vooral films voor kin
deren te maken: de toeschouwers, die
haar het meest na aan het hart liggen.
Het jaar 1957 zal in de annalen van de
Britse Pinewood-studio's staan geboek
staafd als dat van de levensechte roman
ces. Cupido heeft zich een bewonderens
waardige scherpschutter getoond en niet
minder dan acht slachtoffers gemaakt in
even zovele maanden
Slachtoffer no. 1 was Tony Wright. Hij
nam een paar dagen vrij van zijn werk
als Britse soldaat in de film „Seven Thun
ders" om met de roodharige actrice Janet
Munro te trouwen.
Het gebeier van hun trouwklokken m
een klein dorpje bij Londen was nog niet
verstomd, of Cupido maakte slachtoffer no
2: David McCallum. In de film „Robbery
under arms" „trouwde" David zijn tegen
speelster Jill Ireland. Kort na hun film
huwelijk verrasten David en Jill, die daar
mee het derde slachtoffer werd er hun
kennissen met een echt huwelijk voor de
ambtenaar van de burgerlijke stand.
Nummer 4 was Virginia McKenna. Tij
dens de verfilming van Carve her Name
with pride" trouwde ze met de acteur Bill
Travers, waarbij ze slechts twee. dagen
verlof nam voor de huwelijksreis.
Shirley Eaton, die een hoofdrol speelde
in de komedie „The Naked Truth", werd
nummer 5. Ze trouwde met een jonge
aannemer, Colin Linton-Rowe.
Susan Beaumont, die een rol had in de
film „Innocent Sinners" maakte het hal
ve dozijn vol. Ze is in het huwelijk getre
den met, Arthur Solomon, een danser, die
optreedt in een Londense muzikale show.
Tenslotte waren er nog twee „geheime"
huwelijken. Mary Ure trouwde, toen ze
met Peter Finch optrad in de film „Win-
doms's Way in het geheim met de toneel
schrijver. John Osborne en ging kort daar
na met hem naar New York, waar zij
lijk de enige Italiaanse actrice, die een een ^ol had in zijn stuk „Look back i
Harry Södermans archieven
doctorstitel heeft, geen films onder regie
van haar man op het programma staan.
Maar plannen heeft ze genoeg. Ze wil
vooral eens andere rollen spelen dan die.
welke ze tot nog toe heeft "ehad en welke
zweefden tussen de werkelijkheid en het
ger" („Omzien in wrok") en de Austra
lische acteur Keth Michell huwde met
de actrice Jeanctte Sterke. Het jonge paar
was al op de huwelijksreis in Spanje, eer
het nieuwtje van hun huwelijk in Enge
land bekend werd.
Harry Söderman bezat toen hii
onverwaCht overleed, een internationale
laam als speurder en politiedeskundige.
-7... j van geboorte, maar
internationale faam
in 1956 I hij heeff in verschillende landed
If ij was een Zweed
ni ja°n Wilder speelde zij een vro<uw
ffic;0 r> 45' k°ewel ze toen 17 was.
t^tij dis'CK ostale" van Tagore was ze
Ah n en 'n een werk van Stefano
Ion "evenwichtige „Cabiria". die
vaant' Vervolgens was ze een
A;,„,Van tun zeventig jaar in een blij-
""Jtus, waarbij men stukjes
op haar tanden had geplakt
K reri 'f1 te 'wekken, dat ze die had
ig .tenslotte speet'e ze een jon-
Jaar met een snorretje in een
0,11, zesde slachtoffer
"n Cupido.
De kopstukken van het Amerikaanse
filmbedrijf hebben verklaard, dat er in
het proces van gedurige teruggang in het
bioskoop-bezock als gevolg van de ontwik
keling der televisie geen slechter jaar
is geweest dan 1957.
Kenmerkend voor de toestand is het
grapje, dat de Amerikaanse bios-mcndirec-
teuren elkaar vol galgehumor vertellen,
over de man, die een bekende bioscoop
opbelde met de vraag, wannce de voor
stelling begon en die als antwoord de we
dervraag kreeg; „Hoe laat kunt u hier
zjjn?"
Het 's film-showman Mike („De Re;s
om de Wereld in 80 Dagen") Todd niet
gelukt zijn vrouw „Liz" (Elizabeth Tay
lor) een bezoek aan Moskou uit het hoofd
te praten. Donderdagmorgen is het echt
paar met zijn particuliere vliegtuig via
Parijs en Praag naar de Russische hoofd
stad vertrokken.
Todd was oorspronkelijk van plan ae-
weest om in Moskou besprekingen te gaan
voeren over een gemeenschappelijke ver
filming van Tolstoy's „Oorlog 'en Vreda".
Maandag j.l. echter ontving hij een tele
gram, waarin werd gemeld, dat Mikhrti-
low, de minister van culturele aange
legenheden. uitstedig en diens plaatsver
vanger Goerin ziek was.
Eerst verklaarde Todd. dat er geen
sprake zou zijn van „een terugtocht uit
Moskou", maar later kwam hij tot de con
clusie, dat het geen zin had om erheen te
gaan. Maar toen hield vrouwlief Eliza
beth Taylor haar welgeschapen been
strak en verklaarde hardnekkig, dat v
als toerist naar Moskou wilde.
De onverzettelijke Todd is 24 uur bezig
geweekt om zijn vrouw ervan te overtui
gen. dat ze daar niets te maken hadden
en dat 't eenvoudig tijdverspillen zou zijn!
Donderdag capituleerde hij echter en deel
de aan de pers mede: „Liz heeft haar zin
nen er op gezet naar Moskou te gaan"
Hij voegde er aan toe. dat hij hoopte m
Moskou „iemand te vinden om mee te
praten", maar het klonk lang niet zo zei
verzekerd als anders.
In het afgelopen jaar z(jn meer dan
1200 bioscopen in de Verenigde Staten ge
sloten. De IÏKO. écn der :rote studio's in
Hollywood, is praktisch stil komen te lig
gen. Het bioscoopbezoek verminderde ook
in de herfst, de drukste tiid, met vijftien
procent in vergelijking met 1956.
In 1947, toen er ongeveer 190.000 parti
culiere bezitters van televisietoestellen
waren, gingen gemiddeld 75 miljoen Ame
rikanen per week naar de bioscoop. Vol
gens de jongste cijfers staan er thans naar
schatting 47 miljoen tv-toestellen in de
huizen en gaan er wekelijks nog maar 42
miljoen Amerikanen naar de bioscoop.
Wat het bioscoopbezoek betreft dus een
vermindering van bijna 45 procent in tien
jaar.
Ala overigens weinig doeltreffende oleis-
ter op de wonde wordt hierbij opgemerkt,
dat ook de A-griep en de vrees voor be-
1957 een rol beh^T^V3" be2°0k V00r vertonlng °P het. televisiescherm -/rij
J? Bespeeld. te geven. Maar nu ziin allö uniSr loan chi
lli m i d de I's is Hollywood de bakens aan
het verzetten. Men streeft er naar uitbrei
ding van de markt overzee en verschei
dene maatschappijen maken nu ook fjlms,
die uitsluitend voor de uitzending per tele
visie zijn bestemd.
Aanvankelijk heeft Hollywood zich tegen
de opdringende vijand proberen te verde
digen door alleen maar heel' oude films
geven. Maar nu zijn allé vóór 1948 ge
maakte films van de grote studio's, met
uitzondering van Paramount, aan de tele
visiemaatschappijen verkocht en men
meent te mogen aannemen, dat de films
van na 1948 wel spoedig zullen volgen
Groots opgezette films, die bij televisie-
vertoningen niet zo goed tot haar recht
komen, blijken intussen nog volle bios
coopzalen te kunnen trekken
mi
Regisseur Jack Lee geeft David McCallum en Jill Ireland aanwijzingen
voor hun huwelijkin de film „Robbery under arms".
gewerkt. I oud-politieman, die'de ondervraagde in-
aanvankehjk om zijn studie op het gebied brekers, insluipers, moordenaar versfie-
der criminaliteit te voltooien, later als J
een zeer gewaardeerd medewerker aan
belangrijke politiediensten. Tfenslotte ve-s
tigde hij Zich met zijn nog jonge gezin in
Amerika, maar vaak werd bij ernstige mis-
drijven zijn hulp ingeroepen en zijn hoog
gewaardeerd advies; gevraagd. Zo kwam
het, dat de dood hem ver van huis over
viel in Tanger.
Kort tevoren had hij zijn boek „Hier po
litie!" voltooid: een zeer lijvig werk dat
het verslag bevat van een leven in dienst
van de bestrijding van de misdaad. Söder
man .geloofde in zijn. taak en hij heeft er
zich moedig en vasthoudend aan gegeven.
Alle persoonlijke éérzucht was nem
vreemd. Zijn Verhalen missen daardoor de
zelfverheerlijking, gelukkig ontbreekt ook
de quasi-ontnuchterende toon, die het po
litiewerk fot een systeem en een louter
technische aangelegenheid schijnt te de
graderen.
Voor Söderman zijn er altijd mensen in
het. spel geweest bedreigde mensen aan
de ene kant, gevaarlijke (vaak ook voor
zichzelf) mensen aan de andere.
En daartussen in de politie, óók mensen.
Aan de activiteit van déze1 laatste 'groep
wijdt Söderman zijn aandacht. Het boek
is bedoeld voor belangstellende leken
en de schrijver die ook verscheidene
streng wetenschappelijke standaardwer
ken op zijn naam heeft staan ontpopt
zich in „Hier politie!" als een boeiend
verteller, die de aandacht gespannen weet
te houden. Maar nergens speculeert hij
op de lagere instincten van hef publiek.
„De misdaad", zo zegt en herhaalt hii,
„is geen amusement, waarvan men kan
smullen uit een tijdschrift of boek of van
de frontpagina's.der dagbladen. Het is een
grimmige, tragische zaak, voor de slacht
offers en niet minder voor de'misdadigers
zelf". Aan deze opvatting heeft hij zich
altijd gehouden in. zijn politiewerk en ook
in zijn boek, dat overigens nóg altijd
spannend genoeg is!
Hoe denken de „zwpre jóngens" zelf
over hun handel en wandel? Voor èe.n ant
woord op deze vraag is de journalist Pol
Kleyn de Amsterdamse onderwereld in
gegaan, daar geïntroduceerd door.een
geraar (verrader), overvaller, pakjesdief,
fietsheler, oplichter en handelaar in nar
cotica heel vaderlijk als „jongens" aan
spreekt.
Oud-adjudant-recherchéur Jaap Knol.
laatstelijk verbonden aan de centrale re
cherche van de Amsterdamse politie, kent
zijn pappenheimers en weet precies, hoe
hij ze aan moet pakken. En zij kennen
„Ome Jaap" als een eerlijke tegenstander.
Zij weten dat zij nu vrijuit tegen hem
kunnen praten en zij nemen geen blad
voor de mond als het gaat over hun opvat
tingen betreffende het gevangeniswezen
en de politiediensten,' waar Ome Jaap zo
lang toe hééft behoord.
De heren hebben in totaal ongeveer hon
derdentwintig jaar gevangenisstraf onder
gaan en als men hun beweringen mag
geloven .minstens eenzelfde aantal ja
ren ontlopen. Sommigen zijn zwetsers, pat
sers en opscheppers. Zij menen, dat de
misdaad wè] loont, als je het maar goed
weet aan te pakl.an en slim genoeg
bent zoals zijzelf.
Anderen zouden niets liever dan hun ver
leden uitwissen; zij zijn veeleer zelf
slachtoffers dan dat zij werkelijk slecht
zi.jn. De bezoeken aan deze laatste groep
zijn zonder twijfel de meest pakkende.
Pol-Klëyn heeft de gesprekken waarheids
getrouw genoteerd, blijkbaar zonder er
zich in te mengen. Vandaar soms de be
roerde zinnen? En raadsels als Ome
Jaap tégen Jan de Ruitentikker op pagi
na i„Je weet, dat jij en ik altijd goeie
vrienden zijn geweest, ook al heb je wel
eens een versehutting bij me gelopen".
(Een verschutting is. blijkens een ver
klarend woordenlijstje, bargoens voor ar-
estatie) Jan verklaart trots op pagina
12: „Bij u heb ik nooit een verschuttkjg
'gelopen". Zonder i',*enspraak of verkla-
ring.
,'Uit de lik geklgpt" is verschenen
bij de Bezige Bjj te Amsterdam. Het be
vat een aantal afbeeldingen* van typen,
getekend door Jenny Dalenoord. Het. Is
eerder dan een onthullend een interessant
boek, vooral omdat men een kijkje „vdn
do andere kant" krijgt.
De cis-en, die wij moeten stellen aan on
ze s;ukken, moeten beantwoorden aan ons
eigen niveau.
En hiermee is de opvoering van een
doodeenvoudig kinderspelletje door kinde
ren verantwoord.
Vreemd is het eigenlijk, dat geen enkele
toeschouwer of criticus hierbij een verge
lijking zal trekken met het beroepstoneel;
zij genieten enkel maar intens, hoe onvol
komen dat spel van die kinderen mis
schien ook is. Zij denken zelfs niet aan
kritiek! Maar hiermee is ook even ver
antwoord een dóódsimpel spel door grote
ren. die pas beginnen of niet meer oplei
ding genoten hebben dan de lagere school.
Maar nu staat ineens een gedeelte van het
publiek en zeker de criticus heel anders
tegenover dit spel. Zij kunnen niet meer
genieten zonder meer. Zij plaatsen zich
tegenover het spel met hun eigen mening
en ervaring en zien kritisch toe. of het
spel wel de maat van hun- vergelijkings
materiaal haalt
Dit geldt nog veel meer, waar wij tt
doen hebben met geroutineerde clubs en
waar het peil van ontwikkeling iets hoger
ligt dan dat van ide lagere school.
Maar.... blijven wij amateurs niet al
tijd in zeker opzicht kinderen in vergelij
king met de echte kunstenaars in dit vak?
Een spel van kinderen kan ook onder
de maat blijven en dan interesseert en
bloeit het ons ook niet meer. Heus echt
geklungel verveelt ons altijd, ook al komt
het van kinderen.
Zo kan ook ons spel beneden alle maat
blijven. Ook dan zal het ons publiek verve
len in plaats van boeien. Maar het publiek
noch de criticus mogen zich tegenover
ons spel plaatsen met vergelijkingsmate
riaal. Als zij niet kunnen genieten zonder
meer. moeten ze wegblijven. Eerst dan,
wanneer men Zich geheel zonder enige
terughouding Voor ons spel heeft open ge
zet, heeft men recht tot oordelen. En dat
geldt zowel van ons spel als van het stuk,
wij gekozen hebben.
Wij moeten altijd een stuk kiezen dat
beantwoordt aan ons eigen niveau. En dit
niveau moeten wij zo hoog mogeiijk op-
voeren en wij moeten on&zelf niet onder
schatten, maar we mogen onszelf ook
nooit overschatten.
Wij zijn geen kunstenaars en daarom
zullen heel veel spelen ver boven onze
krachten liggen.
Wij zijn amateurs. En inderdaad llg't
het niveau van de €ne vereniging niet op
gelijke hoogte met dat van een andere
vereniging. En zelfs de minst ontwikkelde
en minst geroutineerde verenigingen zul
len toch altijd nog zekere eisen op litte
rair en artistiek gebied aan hun stukken
moeten stel-len, al zijn deze nog zo gering.
Maar waar wij amateurs op de eerste
plaats naar moeten zien, is: de speelbaar
heid van een stuk. Gaat het stuk onze
speelmoge'lijkheden niet te boven?
Een stuk. dat -door het beroepstoneel
gespeeld wordt, behoeft onze speelmoge-
lijkheden lang niet al'tijd te boven te gaan
Maar heel dikwijls zal het dit wel doen
juist omdat de speelmogelijkheden vaii
de beroepsspeler onbeperkt zijn en de on
ze zeer beperkt.
Daarom krijgt men naast het beroeps
repertoire voor - het amateurtoneel een
heel eigen repertoire.
Van eenvoudiger spelen? Dit is niet
strikt noodzakelijk, maar wel van veel ge
makkelijker speelbare stukken.
Een zwaar problemenspel is voor ons
meestal volkomen uit de boze. Een pro
blemenspel is meestal een zeer statisch
spel en wij moeten beweging, actie, han
deling. drama. Vooral niet al te lang ge
praat.
Over het algemeen moeten wij ook veel
eenvoudiger stukken dan het beroepsto
neel. Wij moeten he't stuk van a tot z vol
komen begrijpen kunnen. Het moet met
onze ontwikkeling overeen komen.
Wij kunnen het spel vooral wel diep
gaand bestuderen onder de leiding van
een bekwaam regisseur bijvoorbeeld,
maar dan zitten we straks toch met ons
publiek, dat dit spel niet vooraf diepgaand
bestudeerd heeft en er bijgevolg niets
van snap?,
gij feet eerste lezen ya-n het spel. moeit
het spel du.s volkomen begrijpelijk voor
ons zijn. Anders moeten wij er om deze
reden alleen al af blijven. Wij Spelen im
mers over het algemeen ook voor een heel
ander publiek dan het beroepstoneel.
Wat de speelbaarheid betreft kunnen
wij ons beter onderschatten dan over
schatten.
Een uitvoering mag niets geforceerds
hebben, moet soepel verlopen. Wij moeten
eigenlijk altijd onze keuze doen net iets
onder de maat" van ons kunnen, zodat wij
het spel zelf royaal aankunnen. Alleen dan
zal het publiek geïritereseerd zijn in
ons spel. Niet als wij zweven rondom de
grens van ons kunnen.
Vervolgons komt de doelmatigheid van
het spel ter sprake. Voor wie spelen wij?
En wat hebben wijzelf aan dit spel? Wa?
doet het ons? Of kunnen wij dit spel net
zo goed of beter zelfs ongespeeld laten?
Tenslotte komt de vraag naar de litte
raire en artistieke waarde van het spel.
Ook hierin moeten wij onze eisen stellen!
Maar er is dikwijls niets zo moeilijk te
beoordelen als de litteraire en artistieke
waarde van een spel.' Hiervoor wordt eni
ge deskundigheid gevraagd. Wij zijn voel
eerder deskundig om d.e speelbaarheid
van een spel te beoordelen dan de artis
tieke waarde ervan. Als we de speelbaar
heid beoordelen, kunnen wij op onze er
varing steunen. Maar om de litteraire en
artistieke waarde te kunnen beoordelen,
moeten wij onderlegd zijn en belezen.
Wij hebben in onze artikelen, er al zo
dikwijls op gewezen, dat wij veel meer
toneel moeien lezen en goed moeten lezen
en de stukken met elkaar moeten verge
lijken. om ervaring op té doen. deskundig
heid m het, beoordelen van stukken.
Maar kom, we moeten het ook niet al te
zwaar zien. Wij hebben toch ook'nog ons
gezond verstand en onze goede smaak. Zie
of een stuk daar niet tegen zondigt. Of het
onze goede smaak geen geweld aandoe?.
Of het niet op vals sentiment berust. Of
het niet indruist tegen ons logisch denken.
Of het geen gepraat is zonder enig logisch
verband. Of de karakters niet gedraafd en
gekronkeld zijn in allerlei bochten, zodat
zij onmogelijk kunnen bestaan. En of de
teksf niet hort en stoot. In één woord: of
het spel eerlijk ig of boerenbedrog.
Dit zjjn wel de minste eisen, die wij
moeten stellen op litterair en artistiek ge
bied. En deze kunnen wij toch zelf met
een beetje nadenken onderkennen. Maal
laten we hier dan ook over nadenken! La
ten wij voordat wij onze keuze bepa
len de teks? eens woord voor woord
onder de loep nemen en dan aan deze
dingen onze volle aandacht schenken.
i
