witte doek
bioscoop niet ten dode opgeschreven
Monsterproduktie
Cine Citta
Boerenleven beviel Richard Todd wel
Schelpen
van de Lage Landen
Markante Bijbelse roman
A
Op de PLANKEN
Inwendige mens
I
Revisie krijgt gebrek aan
creatieve ideeën
I
§s>
in
Si,.
Michael Balcon
s
°°tdeel
„De Speer van Louis de Wohl
V"' r<"<-
SPIEGEL van de
V 'I uit aan films als
van de roem
Nieuwe filmversie van „Ben Hur
Lola Bobesco, virtuoze
vertolkster van Lalo
„Kroesjtsjef een uit
geslapen showman"
Nederlandse gedichten in Duitse vertaling
„Ik geloof"
Hans Roest
Hans
van
Bergen
ZATERDAG 8 FEBRUARI 1958
PAGINA 5
cv,
HÏ Se
feV8v^dkmt-
nJ' J
^&al&®a- via
i
i'l1* hi81?/! van Ik ben een grote
I
I
I
|n
I
Wereldnieuws
an
°nie filmredacteur)
Ov»
Title de
K," ae**stMl,ge invl»ed van de tele-
- ScoopbJ?en-c'e levensstandaard op
'e to^0ek 'n Groot Drittanië
!ï*0 EeSense correspondent enke-
f* be? Mich,!1? hpt «en en ander ver-
«ti, Md» r Balcon, het hoofd van
?0h«. ""derhn^"ns-stiidio's, heeft thans
B°ndem Sidney Taylor, een
tele! ^egevènn Fenter' als z'in me-
I'Nt si® ot k' .at de invloed
b»e <io„ J. "et filmbedrijf zi.in 1
van
i ui., v filmbedrijf zijn hoog-
k'^iaii'^en 7ü eft bereikt. omdat er
eef( v»lon wa-ar het nieuwe massa
p Gelegenheid tot expansie
i 'Ocb
Geln„,,
niet, dat de
ten°ft,_S,ir Michael
iS t,8 van 2M°öe is opgeschreven. Ter
tiih rhonj Jn mening wijst hij er oP.
studjn>l kunstenaars en technici
h ",*'e ve»,Pe.r ,'aar slechts films met
4ahu, uUr °ningsduur van zeven en
"tci^in^'nroducc ren. Neemt men in
''elll.4" de'fpi1' ,de kunstenaars en tech-
iS'lv? 1n0ff'evisie iedere dag een voor-
j" tpp^ilijk ,n pr°duceren, dan is het
?"diJ1 Regevo!,6 voorzien, dat de televisie
eie„ Mcegn ogenblik gebrek krijgt aan
dt'Ab
eeën
°ni het publiek te blijven
ltl|,s te» k°mt", aldus Balcon, .,zal
\'e nS'e Van de bioscoop keren"
v°otajr!iig(3ZUlen de films, die warden
WeiJuL? genoeg moeten zi.in
te
anders kunnen ze
e nies n'et worden gemaakt
rU^'.2® tiim^ 'hiernationaal niveau, dan
,Si> Publiek van de televisie
als lou bet ook verstandiger
b«b tijd bioscopen één goede film
i? Plaat» er elkaar gingen verto-
■!«U o'dfijn, Van ^n programma met
Cofica' JOais J.°m de Paar dagen te wij-
ge,,, in de meeste Britse bios-
S^>ttf\*°0nte is.
kttu Sén alu bij er zich bijzonder over
Ï.V v»h hJ? d« films, naar het voor
in f. 'ond^- Europese continent, goed-
rbs kabsen bben worden vervaardigd.
sla!n Italianen hebben er vol-
,?5 Ju Verhf yan orn «n ontroerend en
ti vertellen over het le-
Hta!tsb n dorpje zonder massa's
Wat men een „Hollywood-
zinu .Dewijs van de veranderin-
>ipi
ib.^Rri E^iouon enkele jaren hebben
1 str!„ btigj-f Fdippo Del Guidice. eens
vHi' die ,man in de Britse filmin-
■Jta, lgs in bet geheim naar
'Ate AUggelteerd om te proberen
kV eeide ^ens leefde in een wereld
s,v eenen mooie vrouwen, woont
.be ^uvoudig hotelletje in eon
t;eda„p ubziet als 'n kloostercel. In
.de t5,_n van de Britse films stond
,Mr.
V ''J toil""™™ ueis.e£iu tus
t% ijtettr.» l,ue man, die sterren als
S fak'^nvo» ier. Jean Simmons. Ste-
!j :triciger,_Noël Coward, Jean Kent
."e KI"" Van de Britse films stond
"ij Pemdheden bekend als „1
,^a
Ver5.0c beroemd hielp maken.
V'VJ t)av'^ nry v" en liet ve&l&~
Ï.Vrt^l7» ia voor zich werken.
v!as,de bekendste bonvivant
Hir Ut. Jr,-11 hoogconjunctuur voor de
«jA 'dsh,''1 wb°nde te Woburn Green
'"'PI,.8' „Sh»msll're in een reusachtig
diejj eopcote" heette. Het had 30
een particuliere bioscoop,
^stolen
a Ma si na kreeg
auto
terug
,La Strada'
.-De Populariteit bereikte met
ae.Iacbten -
gele»""""11 van Cabiria". is
tui? dia va n gelukkige eigena-
S.tRlt dia:uen va„ ae seiuKKige eigena-
brert i°en bef klein autootje.
itederico Fellini had een in-
merikaanse slee, maar
VAt, 'zag inboezemde. Ze had
n agentje nog maar heel
j°en hüaet' bot voorlopige num-
werd gestolen. Dit is
Zö'Uat«-r'iVdat sPeciaal in Rome
Rn"uti amnledere automobilist over-
'a? 'op?1 on,,Wordt dan iater zonder
t derdeler, teruggevonden
U door ia de dag daarop, ge-
,?t 'ilL ^Ughai de Politie, haar wagen-
'd' Jdta.^eg hdat door de dief op
•R2JJ i Bi «vv/a va-w i
v ZeUi?,€n de stad was neerge-
èd VziS ^ser,at er niets was gesto.
kr€iligVai €,en briefi€, geschre-
«erasina drukletters: „Mevrouw
A'
b*d d'af1 j beb in de autopa-
i, ?der m 4 de auto van u is. Dat
Vtw-vt »oiu van u is. raai
"de ggenr^ vveten. dan had ik
?*ft i 'h.Uilen n be bioscoop hebt
M sis Irlrfain Irinrl F,n
banden
die een miljoen had gekost en drie bedien
den-flats. ,,'Mr. Del" gaf dure partijen,
die door de hele uitgaande wereld en de
mooiste vrouwen van Groot-Brittannië
werden bezocht, maar toen in 1950 de
debacle kwam, was het met hem ge
daan.
Het contrast tussen toen en nu is schrik
barend en ontroerend tegelijk. „Ik keer
terug in het Britse filmbedrijf", aldus
verklaarde „Mr. Del" aan de journalist
William Hickey, die hem in zijn hotelka
mer bezocht, „omdat ik voel, dat de tijd
rijp is. Maar ik zal nimmer terugkeren
naar de verspillingen van die tijd. Ik was
een man, die alles had en toch ongelukkig
was. Thans heb ik niets meer, ik verlang
niets meer, maar ben ik de gelukkigste
man van de wereld. Het leven zo is be
ter".
Op het Europese continent moge men er
dan volgens Sir Michael Balcon zoveel slag
van hebben om goedkope films te maken,
men is er, met name in Italië, evenmin
bang om een gigantische produktie op
stapel te zetten, zoals bijvoorbeeld een
nieuwe filmversie van „Ben Hur", die
meer dan 20 miljoen gulden zal gaan kos
ten en waarin 6.000 personen zullen op
treden.
Deze monsterfilm zal worden opgeno
men in de Cine Citta-studio's op de grens
van Rome. Cine Citta, de grootste film
studio in Europa, die door Mussolini in de
jaren dertig werd gesticht, heeft tijdens
de oorlog grote schade geleden. Onge
veer tien jaar geleden was zij weer her
steld en sindsdien zijn er spektakelfilms
als ..Quo Vadis?" en „Oorlog en Vrede"
gemaakt.
Met de eigenlijke verfilming van „Ben
Hur", die in Metroscope zal worden op
genomen. begint men pas volgende maand
en wie de titelrol zal spelen en de regie
zal voeren, staat nog niet definitief vast,
maar het ziet er naar uit, dat Rock Hud
son deze vurig begeerde rol zal krijgen
en dat William Wyler deze monsterfilm
in beeld zal brengen.
Het voorbereidende werk, waarmee men
inmiddels al is begonnen, wordt echter
verricht door de producent Henry Henig-
son en de eerste decorontwerper van
Men moet houden van de „Symphonie
Espagnol'' van Lalo. maar als men dat
doet kan men er een summum aan genot
aan ervaren wanneer de Roemeense violis
te Lola Bobesco dit werk speelt. Zij deed
dat woensdagavond in Maastricht en vrij
dagavond in Geleen. Dit is spontaan, zelfs
virtuoos vioolspel. De violiste mag dan al
blijk geven van grote bewogenheid, haar
kunstenaarschap houdt dit altijd binnen
redelijke perken. En haar techniek spe
ciaal haar fijne streekiechniek. stelt haar
tot bijzondere dingen in staat. De toon, die
zij produceert, blijft vrouwelijk maar is on
gemeen boeiend. In beide plaatsen had
zij uitbundige bijval in ontvangst te ne
men.
Da', verder het L.SO. een nog te kweken
concertpubliek in Geleen wat tegemoet
komt door „populaire" programma's sa
men te stellen, valt te begrijpen. Maar dat
men zo'n zelfde programma ook speelt
op een woensdagavondconcert in Maas
tricht is niet in de haak. Om maar eens
even op te sommen: „De Ouverture Guil-
laume Tell van Rossini, de Triomphmars
uit Aïda van Verdi, de Vrolijke Vrouwtjes
van Windsor en het Perpetuum Mobile
van Johann Strauss kunnen in uitzonder
lijke gevallen wel eens een programma op
luisteren, maar dan moet ook een uitzon
derlijke verklanking gegarandeerd zijn-
Met handigheid alleen valt er van deze
werkjes niets te maken, wat op verant
woorde muziek lijkt. Schubert's Rosamun-
de-muziek en Tschaikowsky's Ouverture
fantasie Romeo en Julia hebben als
compositie meer karakter en het pleit ten.
minste voor het L.S.O. dat het en we
hebben hier speciaal de strijkers op het
oog zijn kansen behoorlijk waar nam.
Dit pogen van het L.S.O. om een nog
niet gevormd concertpubliek tegemoet te
komen is zeer te prijzen. Toch geloven
wij, dat men niet de „populaire" weg moet
bewandelen; in de erkende klassieke lite
ratuur is genoeg eenvoudig en diretft-aan-
sprekend werk voorhanden.
Metro Goldwyn Mayer, Eddie Carfagno.
Voor de honderden figuranten in de film
zijn speciale verblijven ingericht met
kleedkamers, douches en grimeerafdelin
gen. De figuranten worden in twee groe
pen verdeeld: beroepsfiguranten en
„straatfiguranten". De beroepsmensen
worden gerekruteerd uit Italiaanse acteurs
van het tweede plan. De „straatfiguran
ten" dienen als achtergrond in alle mas
sa-scènes.
Met meesterlijke strategie heeft Mr.
Henigson de „straatfiguranten" onderver
deeld in groepen van dertig, die elk een
letter plus een nummer dragen. Mede
klinkers duiden de mannen aan en klin
kers de vrouwen, terwijl elke groep een
eigen leider heeft. De groepen worden
opgeroepen door middel van het hijsen
van een vlag, waaroo hun letter en num
mer staan afgebeeld. Een assistent-regis
seur mengt daarop mannen en vrouwen
in de vereiste verhouding en als de scène
klaar is, begeven ze zich weer naar hun
eigen groep en keren naar de kleedkamers
terug. Op die manier worden uren aan
tijd en moeite bespaard.
Er is pen reusachtig stadion gebouwd,
waarin de rennen met strijdwagens zullen
worden gehouden. Het hol, waarin de moe
der en zuster van Ben Hur worden opge
sloten, het huis van Ben Hur voordat
hij in slavernij valt en het paleis van de
ri.ike Romein, wiens leven hii ti.idens een
schipbreuk redt, zijn al helemaal klaar.
In de onmiddellijke nabijheid van het
stadion bevinden zich stallen, waar zestig
paarden zijn bijeengebracht. Bij elkaar
passende paarden in vijf kleuren zullen
aan de wedrennen deelnemen. De rest
fungeert als invallers. Een dierenarts en
een staf personeel doen er dag en nacht
dienst en Allen Randall, een bekende
Amerikaanse ruiter, leidt de paarden op
voor hun optreden voor de camera's.
„Uit Hollywood hebben we een hele la
ding technische uitrustingsstukken gekre
gen: camera's, geluidsopname-apparaten
en banden met speciale geluidseffecten",
aldus heeft Henigson aan 'n speciale ver
tegenwoordiger van de „New York Herald
Tribune" meegedeeld, „maar alles, wat
er in „Ben Hur" te zien zal zijn, wordt
hier in de studio vervaardigd. Dat be
tekent, dat we de galeien en strijdwagens
hier zelf bouwen zoals we ook de wapen
rustingen en kostuums maken".
Mike Todd, de Amerikaanse miljonair
en showman, is met zijn vrouw Elizabeth
Taylor („Liz was een geweldig succes in
Moskou") via Athene van zijn bezoek
aan Moekou teruggekeerd. Bij zijn aan
komst in de Russische hoofdstad waren
er geen sovjet-autoriteiten om hem af te
halen, maar de in Moskou vertoevende
correspondenten van de Westerse pers wa
ren voltallig aanwezig.
Tijdens zijn verblijf in Moskou heeft
Todd een onderhoud gehad met de Rus
sische minister van culturele zaken, N. A.
Mikhailof, maar een overeenkomst met
de leiders van het Russische filmbedrijf
inzake een co-produktie werd niet ge
sloten.
Volgens Todd, die in de filmstudio's van
Moskou voor buitenlandse diplomaten,
sovjet-autoriteiten en journalisten zijn
film „Een Reis om de Wereld in 80 d'a-
gen" vertoonde, is het Russische volk de
Verenigde Staten vriendschappelijk ge
zind. Toen velen hem zondag j.l kwa
men gelukwensen, ontdekte hij, dat dit
niet was met de verjaardag van zijn hu
welijk, zoals hij aanvankelijk meende,
maar met het succesvolle afschieten van
de eerste Amerikaanse kunstmaan.
Tijdens een persconferentie, die hij in
Athene heeft gehouden, verklaarde hij, dat
Kroestjtsjef een klinkende overwinning
zou behalen, als er in Rusland vrije, ver
kiezingen werden gehouden. „Kroesjtsjef".
aldus Todd. „heeft alle eigenschappen
van een uitgelaten showman en ik ben
blij. dat hij niet in de showbusiness zit,
want ik zou niet graag tegen hem moeten
concurreren".
Tijdens de verfilming van „Heart of a
Child" had regisseur Clive Donner twee
zwarte lammetjes nodig. Zwarte lamme
ren zijn echter zeldzaam en deze waren
onmiddellijk nodig. Dus werden er van
een naburige boerderij twee witte lam
meren naar de Pinewood-studio's ge
bracht, die ondanks hun jeugd en onschuld
al heel spoedig met behulp van verf in
zwarte schapen werden veranderd.
Toen deed zich 'n nieuw probleem voor.
De lammeren groeiden zo snel, dat ze er
al heel anders uitzagen, voordat alle
scènes, waarin ze moesten optreden, klaar
waren. Dus kwamen er van de boerderij
plaatsvervangers en thans lopen daar zes
weer wit geworden schapen rond. „Ze
voelen zich helemaal.op hun gemak", ver
klaarde hun eigenaar, „en er is er geen
één, die naast zijn hoeven loopt van ver
waandheid".
De hoofdrollen in „Heart of a Child",
die grotendeels in Oostenrijks Tirol wordt
opgenomen, worden, zoals gemeld, ge
speeld door de 11-jarige Richard Williams
en zijn hond.
Inleven in het bocreiverle' ti ns (lp opdracht, die de Engelse filmacteur Richard I odd kreeg, in verhand
met een rol in de film „Chase a Crooked Shadow". Een boerderij in het graafschap Oxfordshire uerd
hiertoe door Idclcl uitverkoren en het beviel de acteur allemaal zo goed, dat hij van de pianist Eileen Joyce
de boerderij kocht, om er zijn vrije tijd door te brengen.
Bij Albert Lan genGeorg Miiller te Muenchen is onder de titel
„Muscheln der Tieflande" een bloemlezing uit de hedendaagse
Nederlandse lyriek verschenen. De keuze is gedaan door Johannes
piron, die ook de vertaling voor zijn rekening heeft genomen.
Het is op zich al verheugend, dat nu eens een poging is onder
nomen om in een bundel van enige omvang onze moderne poëzie in
Duitsland een kans te geven. Belangrijker is liet echter, dat deze
poging zeer serieus is opgevat en dat er alle zorg en moeite aan is
besteed.
Bewondering
Hetgeen natuurlijk niet wil zeggen, da'e
dit boekje een betrouwbare weerspiege
ling van onze poëzie is; zelfs kan men
van „Muscheln" niet beweren dat het het
beste bevat van wat er de laatste jaren
in Nederland en Vlaanderen is gepres
teerd. Maar wel getuigt de keuze van be
grip voor wat er in onze lyriek na de
jongste oorlog heeft gegist en is opgeko
men en hiervan geeft zij een boeiend
beeld.
De samensteller-vertaler zelf heeft als
eerste de werkelijke mogelijkheden en
beperkingen van zijn werk onderkend:
niet slechts de plaatsruimte, doch ook de
taalmoeilijkheden hielden hem binnen ze-
Een radiofoto, die iaat zien, hoe Mike Todd flinks) in Moskou druk
gebarend in gesprek is met de Russische minister van culturele zaken,
TV. A. Mikhailof (rechts), al moet de tolk middendaarbij natuurlijk
helpen.
kere grenzen. „Niet alles, wat een Ne
derlander in zijn taal representatief acht.
is straffeloos in een andere taal over te
brengen", zegt Piron in zijn nawoord.
En natuurlijk spreken voorts de eigen
voorliefde en de „Anpassungsfahigkeit des
Uebersetzenden" een duchtig woordje
mee.
Zeer moeilijk te vertalen is de poëzie
van Gerrit Achterberg. Maar Piron er
kent hem als een onzer grootste moderne
dichters en hij meent terecht, dat men
geen bloemlezing uit de Nederlandse ly
riek kan maken met voorbijgaan van dit
fenomeen. Men oordele zelf over het re
sultaat.
Venster
Stonden, 'in mij gestorven,
liggen jaar in jaar uit
-in een vergeeld geheim.
Ik heb niets meer verworven';
ik heb niets kunnen zijn
dan voor dit landschap: rui't,
bestoven en besterd.
Al wat hierbinnen werd
zal later eeuwig zijn.
En in het Duits:
Fenstcr
Stunden. in mir gestorben,
liegen jahraus. jahrein
in vergelbter Bleibe.
Ich habe nichts mehr erworben;
ich habe nichts dürfen sein
als vor dieser Landschaft: Scheibe,
Siaub- en Sternenbejahrt.
Was jc hier drinnen ward
wird spater ewig sein.
Buitengewoon geslaagd vind ik de ver
taling van Jan Campert's bekende balla
de „Het lied der achttien doden"; daar
klinkt iets in door van de innigheid en
trots van het origineel. Voorts heeft Piron
verscheidene gedichïen van Adriaan Mor-
riën en Bertus Aafjes recht laten weder
varen.
Voor de experimentelen blijkt Piron bij
zonder gevoelig te zijn. Via Vasalis. Vro-
man en Voeten komt hij tot Lucebert,
Rodenko, Remco Campert en Ellen War
mond. Dat hij Hugo Claus verkiest boven
Simon Vinkenoog lijkt me een bewijs
van zelfstandig oordelen en van goede
smaak. Als Piron met zijn boekjes wer
kelijk „de legende, dat de Nederlander
ondichterlijk is" heeft willen weerleggen,
dan is hij daar zeker in geslaagd.
De nieuwe bundel van Gabric! Smit
heet „Ik geloof' (Het Spectrum. Utrecht)
een getuigenis. De verzen in dit boek
je hebben inderdaad alle iets ge'.uigends:
zij spreken van het geloof in God. in de
vrijheid, in de liefde zelfs: in de din
gen.
Het liefst zijn mij in deze bundel de
liefdesgedichten. „Omschrijvingen van de
liefste", met ontroerende verklaringen
van verbondenheid en ontoereikendheid:
„Waarom ook woorden? Een dichter
vecht al jaren met hun tekort.
Mijn woord maakt jouw leven niet
lichter.
En weer ben ik z«er onder de indruk
gekomen van een ditmaal groter
fragment van het lange gedicht „De
stoel", waarin aan „de dingen" een nieu
we zin wordt toegekend. Van he'i ding uit
in dit geval dus een doodgewone stoel
dwingt de dichter zich. zich te bezinnen
op zijn verhouding tot God en de wereld.
Het is een gedicht van grote visie. Ik
hoop. dat het Gabr.iël Smi'; gegeven zal
zijn het gehele werk te voltooien.
Zeer kn(ip zijn de bewerkingen, die Ge
rard Wijdeveld heeft gemaakt van ver
zen van grote Spaanse dichters. De ver
zen in de bundel „Hoogvlakte" (Het
Spectrum) zijn méér dan slechts bewer
kingen het zijn herscheppingen die in
klaarheid en dichterlijkheid zo gaaf aan
doen. dat zij de Spaanse originelen wel
heel dicht moeten naderen. Niet slechts
heeft Gerard Wijdeveld de schoonheid
van verzen van San Juan de La Cruz en
Lope de Vega voor Nederlandse lezers
toegankelijk gemaakt hij heeft ook zijn
eigen dichterschap wederom overtuigend
bewezen
.x
N V
JOHANNES PIRON
Vorliebe unci Anpassungs
fahigkeit
N DE BEKENDE „cultuurserie" van van de jonge Romeinse bevelhebber en
,ler Velen, die door
e!Ud werd gemaakt,
I de Zuidhollandsche Uitgeversmaat
schappij (Ad. M. C. Stok) te Den
Haag is dit het vierde boekwerk, dat van
de hand van Louis de Wohl verscheen.
De drie vorige droegen respectievelijk
tot titel „Het stille licht", „De
troon der wereld" en „Levend hout". Het
heeft tut ondertitel: „roman uït de tijd
van Christus' kruisiging" en dit in ver
band gebracht met de naam Cassius Lon-
ginus kan welhaast niet anders dan de
kenner van het Lijdensverhaal zich op
vertrouwd terrein doen weten.
Inderdaad hebben wij In het genre
nog nimmer een compositie ontmoet die
zich zo intens met 6e tekst der H. Schrift
bezighield als dit boek dat. al zou het
zich minder op literaire kwaliteiten mogen
beroemen, eer een zeer goede noot ver
dient, omdat het zo omstandig en in details
zijn gegevens put uit de vier evangeliën
alsook de „Handelingen der apostelen".
Bijna zouden wij het willen begroeten als
een echt meditatiebock. meer dan een
roman, al blijft het niet vrjj van aardse
liefde. die nochtans terugwijkt voor het
spirituele karakter van de dominerende
tendens. Die is ondanks het fascine
rende beeld van het oude Rome op het
toppunt van zijn macht en het rijke pa
norama van het H. Land —vóór alles
de goddelijke figuur van de Heiland der
wereld te belichten zoals zij zich in ver
schijning en woord voor bijna tweedui
zend jaren aan de mensheid openbaarde.
In zoverre heeft dit zijn aantrekkelijke
zijde vermits velen die nimmer een boek
ter geestelijke lezing in de hand zullen
het naïve jonge Romeinse meisje Naomi
zullen getrokken voelen tot bet verder
kennis nemen van het nederige leven en
de opperste liefdedaad van de Godmens
Wij, die de lijdensmedidatie kennen als
een onuitputtelijke bron van geestelijke
kracht en offerzin, zullen het de schrij
ver niet euvel duiden, dat zijn citaten
uit de Schriftuur een enkele maal niet
kloppen met de „Vulgaat-vertaling". Een
o.i. betwistbare passus signaleren wij
nochtans: „Hij zou. als hij ten hemel
was opgestegen, iedereen tot zich trek
ken" (pag, 244).
Als een „dichterlijke vrijheid" mogen
wij voorts wel beschouwen dat de auteur
de booswicht Bar Abbas heeft gepromo
veerd tot leider van een verzetsbeweging
tegen Rome, al laat hij bem ook rustig
vreedzame joodse reizigers overvallen en
uitplunderen.
Behalve deze vreemde figuur ontmoe
ten wij tal van andere bijbelse personen
o.m. Herodes en Pilatus, met diens
vrouw Claudia. Kaïphas. Maria. Jesus'
Moeder en die van Magdalena, Petrus
en Judas. Nicodemus en Joseph van Ari-
mathea, Martha en Lazarus Melchus.
Onder de niet-bijbelse figuren dient even
de jonge Seneca genoemd, wie wij een
paar zeldzaam poëtische pagina's danken
over de zeven stadia der liefde.
Naast het Passie-verhaal vinden wij
in het boek allerlei gebeurtenissen uit
het openbaar leven van de Zaligmaker
terug, als bijv. de wonderbare brood
vermenigvuldiging. gevolgd door 'sHe-
ren belofte. Zijn Vlees te eten te zullen
geven; de genezing van de blind-gebo-
rene; de opwe&kjng van Lazarus uit he't.
graf; Zijn ontmoeting met de overspe
lige vrouw; Jesus' ongestoorde predi
king in Jeruzalems tempel, terwijl de
Hoge Raad der joden tegen Hem sa
menspant; diverse andere uitspraken
van de Zoon Gods, zich beroepend op
de grote en kleine profeten van het
Oude Testament, die aan Hem in ver
vulling waren gegaan of nog zouden
gaan bij Zijn offerdood en verrijzenis
ten derden dage. Het behoeft niet ge
zegd, dat vooral aan beide laatste ruim
aandacht is geschonken en ze in felle
kleuren zijn geschilderd.
De vertaling van J. Verdonck mag over
het geheel worden geprezen. Wat noch
tans met de „strenge afwijzende hallen
en gebouwen van bet Forum" bedoeld
wordt, is ons niet duidelijk; zoals we
evenmin begrijpen, wat een „bewust on
doordringbaar gezicht" mag zijn. Ook dat
iemand „zich weinig om politiek had ge-
kommerd". moet w,e* aan de overigens
goed-verzorgde maar een enkele keer on
attente correctie worden geweten, die me
de voor het castra en het werpspies ver
antwoordelijk zal zijn._ Aan de auteur
de bemerking, dat hij bij het schetsen der
ontmoeting op de Eerste Paasmorgen van
de verrezen Messias met Maria Magda
lena zich onbegrijpelijk vergist door de
heilige vrouw „hard naar de stad" te
doen lopen om aan de twaalfdisci
pelen mee te delen dat de steen van het
graf was afgewenteld en in één adem
zijn lezers te verzekeren dat dezelfde Ma
ria „bij het graf was achtergebleven"
en daar de Meester, die zij voor de hove
nier hield plotseling voor zich zag (pag.
309-310).
Een fors getekende omslag en talrijke
mooie houtsneden sieren de uitgave, die
de lezeressen en lezera vap heler harte
zij aanbevolen.
-r.^T'N t
De II-jarige Richard Williams.
Soms ka.n het heel vreemd gaan met
het schrijven van een artikel. Je hebt
al enige dagen iets in je hoofd en dan
lees je plotseling iets geheel anders, waar
over je het niet kan nalaten om je ge
dachten op het papier te zetten.
Zo is het ons ook vanavond gegaan.
We wilden schrijven over het zojuist weer
verschenen nummer van „De Narrenkap"
van Ons Leekenspel te Bussum en over
het januarinummer van „Elckerlyc"
waarin twee sympathieke pagina's aan
ons adres worden gewijd. Maar we sloe
gen de krant open en ons oog viel op een
inleiding van Dom Verheul, gehouden op
de Katholieke Studentendagen te Nij
megen.
De inleiding heeft niets met toneel te
maken en toch werden onze gedachten
onweerstaanbaar tijdens het lezen van
de uiteenzetting naar 't toneel gedrongen.
Zijn inleiding ging over de liturgie.
Maar is niet juist het toneel, zoals wij
het nu kennen, voor een groot deel uit
de liturgie geboren?
"Wij kennen de geschiedenis van het to
neel, zoals het uit de liturgie ontstaan
is. In zeer ver verwijderde zin is de li
turgie een toneelspel. Vandaar ook dat
het toneel niets met bedrog te maken
heeft, zoals sommigen het toneel wel eens
opvatten, en het daarom als des duivels
veroordelen.
Het was vooral de liturgie rondom het
Passiegebeuren, dat steeds meer uitge
breide vormen aannam. Het volk nam
•toen nog actief deel aan de liturgie. Ieder
een wilde meedoen. De scheppingsdrang
leefde in ieder mens. Tenslotte nam de
omlijsting van het Passiegebeuren in de
Kerk zulk een omvang aan, dat het ver
der maar huiten het Kerkgebouw moest
plaats vinden. Op het plein, waar ook de
markt gehouden werd. De marktspelen
ontstonden; de inhoud van de spelen wer
den profaan; ons toneel, zoals wij dat nu
kennen werd geboren.
En nu in deze tijd van verschrikke
lijke problematiek zien we ons soms weer
terugkeren tot die marktspelen op het
plein voor het kerkgebouw. In Rotterdam,
Tilburg, Hilvarenbeek etc. zien wij rond
om Kerstmis het Kerstgebeuren weer
op het plein uitgebeeld. In de Passietijd
is men zelfs al een keer een stapje ver
der gegaan: men hoorde in een kerk door
leken he.t evangelieverhaal voordragen.
Zou de toekomst dat wij leken weer heel
actief deel gaan nemen aan de liturgie
.van de Kerk misschien heel nabij zijn?
Wat de gewenste liturgische beleving
vooral in de weg staat, is de ontzetten
de passiviteit van de hedendaagse mens,
constateert Dom Verheul. Een passivi
teit, die zelfs tot in de vrije-tijds-beste-
ding doordringt.
We hebben er al dikwijls over geschre
ven. Wij laten ons leven, in plaats van
zelf te leven. We laten voor ons doen,
in plaats van zelf te doen. Onze dageli.ik-
ze arbeid biedt ons in de meeste gevallen
al heel weinig kans om ons initiatief te
laten gelden, maar in onze vrije tijd zijn
we meestal al even passief. We onder
gaan alleen maar (radio, televisie, film,
toneel).
Juist daarom hebben wij amateurtoneel
liefhebbers naar een vorm van vrije-tijds-
besteding gegrepen, waarin wij onze
scheppingsdrang kunnen doen gelden,
zelf bezig kunnen zijn, onze persoonlijk
heid aanbod kunnen doen komen.
In de Kerk ondergaan de meesten van
ons ook alleen maar. We nemen niet
meer actief deel.
Als een tweede oorzaak hiervan tekent
Dom Verheul aan: „Het valse spiritua
lisme, waardoor de godsdienst werd te
ruggedrongen tot het uitsluitend domein
van de geest, terwijl een actieve deelne
ming aan de liturgie geheel de mens in
schakelt".
Maar Dom Verheul wees hierbij tevens
op een hoopvol perspectief in onze tijd.
Namelijk: de herwaardering van het
lichamelijke. Het lichaam is niet een
kerker van dc geest, maar teken en sym
bool, waardoor de geest transparant
wordt.
„Vanuit deze visie kan ook in de litur
gie een herwaardering voor lichaamsge-
baar en lichaamshouding groeien".
Het 'lichaam dus is een teken, een
spiegel, waardoor de geest, de ziel_ zich
kenbaar maakt. Het lichaam met al zijn
mogelijkheden van gebaren en woorden.
Onze houding, onze woordkeuze ver
raadt onze innerlijke gesteltenis.
En op het toneel proberen wij juist
door onze houding, door onze gebaren
en onze woorden een innerlijke gestel
tenis aan het publiek kenbaar te maken.
Wat wij innerlijk beleven trachten wij
door ons lichaam naar buiten uit te dra
gen.
Heus, de liturgie staat n'et zo heel ver
van het toneelspel verwijderd.
j-
i
