Toen Algiers Frons werd
De nieuwe RANG rol,
méér dan een lekkernij,
een exquise versnapering
arrmrnrrnrrrrmTraTrrmTmrnnnrmTrmTrmrrrrrnTTn^^
Y OOR JA ARSBEURS TEKEN VAN
ECONOMISCHE OPLEVING
door C. BAUER
ttfk
Drieduizend deelnemers uit 23 landen
Melkprijsgarf!'!^
totaal 211
jL
méér kr3c
véérkrac'
V B
ZATERDAG 22 FEBRUARI 1953
een luchtige combinatie van cacao*
chocolade en suiker. Bereid volgeflS
een frans recept tot een unieke ver
snapering voor jong en oud.
o
c
1 i o
DE „ORANJE" IN
AMSTERDAM
Met 717 repatrianten
door LOIJIS HEKTRAND
iveWvA
Binnen vier
gedeeltelijke
VOOR 300 SCHO^^ïL
Elke, morgei i
door de
l°
PANG Oiwie de Cacm-
(Van onze Utrechtse redacteur)
De Jaarbeurs, die van 18 tot 27 maart
a.s. voor de zeventigste maal in Utrecht
gehouden wordt, belooft ditmaal een
extra interessante en belangrijke mani
festatie van handel en industrie te wor
den.
Uit de vele inspanningen, die de deel
nemers zich getroosten om met een grote
verscheidenheid van artikelen voor de
dag te komen, leidt men af, dat deze
beurs wel eens het symptoom kon z(jn
van een econ~mische opleving. Er wordt
ook een groter aantal bezoekers verwacht
dan anders, waarop mede het feit, dat in
verband met de wereldtentoonstelling
geen jaarbeurs In Brussel wordt gehou
den, van invloed zal zijn. Daardoor ne
men ook meer Belgische firma's aan de
Utrechtse expositie deel; in de collec
tieve groep bedraagt hun aantal thans
109 tegen 88 vorig jaar.
Ook de deelneming aan de Textiel
beurs. die in omvang groter zal zijn dan
ooit tevoren is van Belgische zijde uit
gebreid en wel van 4 of 5 fabrieken tot
15. Wij meldden reeds, dat de Textiel
beurs het sehele parterre-gedeelte van
de Jaarbeursgebouwen op het Vreden-
burg zal beslaan, waar de bezoeker reeds
bij- de entree zal worden geboeid door
een imposant spel van kleuren en lijnen,
naar ontwerp van Dick Elfers. De ver
schillende soorten textiel worden aan
trekkelijk en overzichtelijk tentoongesteld
volgens een opzet van de architecten
groep Bïor uit Laren.
De Nederlandse Textielbeurs krijgt
thans ook meer betekenis, omdat alle
takken van onze textielnijverheid zullen
zijn vertegenwoordigd.
Zo komt nu ook de Groningse con-
fcctie-industrie voor de dag. In de Bea-
trixha! vragen de textieldrukkers aan
dacht voor het Nederlandse imprimé. niet
alleen door de stoffen te laten zien, maar
ook door middel van aardige pantomimes
Nog op andere wijze wordt aan de Tex
tielbeurs een levendig en attractief ka
rakter gegeven. Zo bouwt de AKU in
dezelfde hal een theater met een rond
toneel, waar bekende Nederlandse ar
tiesten spelqpderwijze de goede kwali
teiten van verschillende vezels en garens
zullen doen uitkomen.
Ook komt er een poppentheater, dst
een originele voorlichting geeft omtrent
synthetische vezels.
De groep Bouwmaterialen, die om de
twee jaar aan de voorjaarsbeurs deel
neemt, is wéér oresent op het Croese-
laan-terrein, waar een ruimte van 18500
vierkante meter is gereserveerd. Er zal
een groot internationaal aanbod zijn
vooral van West-Duitsiand en Engeland.
Originele Engelse graaf
In verband met het bezoek van Prins
Philip op 26 maart is het bijzonder aar
dig, dat de Engelse groep die in de Ju-
lianahal over 250 vierkante meter krijgt
te beschikken, een suggestieve show
geeft. Er wordt een huis ingericht met
verschillende vertrekken, waarin hier
passende artikelen zullen worden onder
gebracht. Het gaat er daarbij om. speciaal
aandacht te vragen voor de goede vorm
geving en door de Council of Industrial
Designes die de zorg voor deze stand op
zich heeft genomen, wordt een keur van
gebruiksvoorwerpen uitgezocht.
Naast die van kleine landen als Lich-
tenstein en Luxemburg i6 er voor het
eerst ook een collectieve groep van
Monaco, die o.m. gereedschappen voor de
metaalindustrie zal tonen.
Hall Q op het Croeselaan-terrein wordt
geheel gebruikt voor een demonstratie
van schoolmeubelen en turnmateriaal,
waartoe enige klassen volledig worden in
gericht.
De goede ervaringen met de afdeling
Scheepsbouw verleden jaar gaven durf om
de groep uit te breiden, waaraan thans
300 bedrijven zullen deelnemen.
Vermoedelijk krijgt de kustvaarder
..Carnissesingel". die ter hoogte van de
Prins Bernhardha! in hot Merwedekanaal
komt te liggen, gezelschap van een zee
sleper Gezien de grote diepgang van het
schip zullen bijzondere maatregelen ge
nomen moeten worden om het schip drij
vende te houden.
De totale Jaarbeurs, verdeeld over
j Vredenburg en Croeselaanterrein dus. zal
I een oppervlakte van 63000 vierkante me
ter hebben, hetgeen een maximale bezet-
I ting betekent.
Het aantal deelnemers zal ongeveer 3000
bedragen, afkomstig uit 23 landen.
Behalve de Engelse prins-gemaal wordt
als officieel bezoek verwacht een groep
regeringspersonen ut Trak en een gezel-
schap Engelse ingenieurs.
Het m.s. ..Oranje'' van de N.V. Stoom
vaart Mij. Nederland is gisteren met 717
repatrianten uit Indonesië in Amsterdam
aangekomen. De reis is gunstig verlopen.
In het Suez-kariaal kreeg de „Oranje"
als gevolg van het wachten voor een aan
de grond, gelopen- tankschip acht uur ver
traging, die echter op het laatste deel van
de reis geheel zijn ingelopen.
Er waren 450 passagiers, die werder,
opgevangen door het ministerie van
Maatschappelijk Werk. Een aantal hunner
had echter toch'nog zelf voor huisvesting
kunnen zorgen.
In de expositieruimte van het warenhuis Liberty in Regentstreet te Londen
wordt een tentoonstelling gehouden van kunstwerk van Nederlandse meisjes.
Vertegenwoordigd is o.m. Greet je Maas, 21 jaar oud. Zij toont een van haar
schilderijen.
ROMAN UIT HEI REVOLUTIE.! AAR 1X20
in een strikt historische omlijsting
(van de Académie HrantjatseI
Nederlands van F J Wahlen
46).
Hussein keerde opgetogen terug van zijn bezoek
bij de opperbevelhebber die hem overigens een
tegenbezoek beloofd had voor de volgeride dag.
En terwijl hij met grote waardigheid weer zijn
mjiMiet besteeg, speelde de muziek een populaire
air d:e juist in de mode was, terwijl onder de
soldaten het gerucht van zijn aanstaande insche
ping zich verspreidde..
•lammet voor generaal de Bourmont, waren er
die dag nog meer officiële plichtplegingen, waar
bij h:> natuurlijk allereerst betrokken was. on
danks de diepe rouw over een zo geliefde zoon.
Het was ziin taak de buitenlandse consuls en de
legaties van notabelen uit Algiers te ontvangen.
Des avonds was het feest voor alle Franse mili
tairen De opperofficieren waren uitgenodigd op 'n
groot diner in dé fraaie marmerzaal, waar de Dey
zijn audiënties placht te geven. Ook admiraal Du-
perré en zijn voornaamste vlootofficieren zouden
aanwezig zijn.
Die feestmaaltijd was zo groots opgezet als maar
mogelijk en voor zover de Intendance bij mach
te was levensmiddelen en wijn beschikbaar te stel
len. Hoewel de champagne er zeker niet aan ont
brak, betreurde toch iedereen de afwezigheid van
dames. Met één uitzondering nochtans: signora
Gmetti. Italiaanse prima-danseuse bij de Convent-
Garden-opera te Londen, zoals ze verklaarde, had
zich tussen de „louter-mannen" disgenoten ge
voegd .Men fluisterde weldra, dat zij vanaf Pal-
ma het leger was gevolgd, niettegenstaande haar
aanwezigheid herhaaldelijk kleine incidenten ver
oorzaakt had, hetgeen de meerderheid der officie
ren een zelfde ondubbelzinnig wantrouwen tegen
over haar deed aannemen, als ten opzichte van
commandant Murrer. Velen beschouwden haar
als een spion. Wat deze meer dan veertigjarige da
me helemaal niet verhinderde zich te laten invi
teren. om dan zo mogelijk een der beste plaatsen
te veroveren ..Bij het dessert had zij, blijkbaar
verhit door een nobel gebruik van edele wijnen,
de kokette vrijpostigheid om op te staan en een
toast uit te brengen „Op de opperbevelhebber en
het Franse leger", onder het zwaaien met een
lauriertakje, dat ze uit de groene tafelversiering
getrokken had. Men moest haar het zwijgen op
leggen en met zachte drang verwijderen Dit on
betekenende incident, opgeblazen en grotesk „ver
fraaid" door de kwade trouw van partijpolitici,
werd enkele dagen later door de Partise bladen
van de oppositie onder schreeuwende koppen op
de volgerHe manier wereldkundig gemaakt:
- Na dé Infame plundering van de Kasbah te
Algiers door Franse troepen, had er in de aloude
troonzaal van de Dey een schandelijk bacchanaal
plaats gevonden, waarbij de generaal de Bourmont
zich mei laurier had laten kronen door een buiten
landse danseuse „van onbestemde leeftijd.."
In werkelijkheid was deze feestmaaltijd on
vermijdelijk waar ze een plichtmatige aanwezig
heid van de opperbevelhebber eiste, een wrede
kwelling voor generaal de Bourmont, zoals velen
we! vermoeden. Met een opgewekt uiterlijk en zon
der ook maar iets te verliezen van zijn gewone
beminnelijkheid, haakte nochtans de zwaar-be-
proefde vader, die op diogenblik eigenlijk de
held van dit luisterrijk Feest-dér-Overwinning
had te zijn naar een eenzaam plekje, waar hij zijn
lieveifiigszoón ongemerkt kon bewenen. Zodra hij
met goed fatsoen zijn ereplaats aan tafe! kon ver
laten. begaf hij zich dan ook rechtstreeks naar
zijn vertrekken. Daar vond hij op tafel een pak
brievan door de laatste koerier uit Frankrijk er
neergelegd Tussen die talrijke officiële correspon-
dsn I it's haalde hij een brief uit. die aan de dode
w1- geadresseerd. De generaal herkende onmid
dellijk het handschrift: dat van zijn nicht. Amédée s
verloofde' En terwijl zijn hart als het ware ineen
kromp. opende hij de enveloppe en begon de brief
te lezen:
Amédée, lieveling, vergeef me! Ik moet com
pleet krankzinnig geweest zijn, toen ik je de laat
ste keer schreef'. Schrijf toch. alsjeblieft, die zo
onrechtvaardige verwijten alleen toe aan mijn
buitensporige liefde voor jou. O. ik ben er zeker
van, dat je mijn verdriet zult begrijpen en me al
vergeven hebt! Ik kon jou. helaas, niet in je wa
re grootte zien wist jou niets beter te schrijven
dan over mijn ellendige futiliteiten, op hetzelfde
ogenblik dat jij je als een held gedroeg! dat
je je bloed offerde voor de zaak van de koning
en van Frankrijk!.. Ah, allerliefste vriend, nu ben
je gewond een brief van je vader kwam het
ons melden! Gelukkig, wat hij erbij schrijft, dat
er hoop op herstel is. Als je eens wist, hoe trots
ik nu op je ben! Gisteren, toen we op Saint-Cloud
waren, werd er de hele avond over niets anders
gepraat dan over jou en je verwonding. Madame
de Dauphine was enthousiast, ze wil je schrijven!
Amédée, mijn enige liefde, het is net of ik nu dui
zend maal meer van je houd als vroeger! Wordt
maar gauw beter, kom dan direct naar me toe.
Het gerucht verspreidt zich trouwens, dat de over
gave var Algiers op handen is! En dan te beden
ken. welke prijs die prachtige overwinning mij bij
na gekost zou hebben!. Nu zal. hoop ik, mijn oom
zieb niet meer tegen ons geluk verzetten! Ah,
kom maar gauw, Amédée! Kom terug, ik wacht
op je
Die tedere ontboezeming van een jonge verloof
de brachten het hart van de schijnbaar onaandoen
lijke oude soldaat een nieuwe steek toe. Het lief-
desbriefje een uiterste oproep, waaraan géén
menselijke stem nog ooit gehoor zou geven! liet
hij vallen, steunde met beide ellebogen op zijn
werktafel en begon zo te schreien, als hij zijn he
la leven nog nooit geschreid had..
Dit bracht hem tenslotte een ware opluchting,
een verlichting in de verschrikkelijke dwangvoor
stelling waarin hij sedert de vroege morgenuren
toeri hij het doodsbericht vernam, had geleefd
Hij had zijn geliefde dode beweend, die hem
zo na aan 't vaderhart lag. alsof er 'n gedeelte
van hemzelf, van zijn roemvol vaderschap, met
hem. was afgestorven. En met deze smart ble
ken nu ook bittere gevoelens uit het jongste ver
leden vergrneid te zijn: van al die pijnlijke erva
ringen sedert het begin van zijn campagne in
Afrika, herinneringen aan alle onrechtvaardighe
den alle onrecht hem aangedaan, alle bewuste
wreedheden, welke zijn politieke tegenstanders had
den weten te verzinnen om hem maar diep te
krenken, te honen en te vernederen, alle in het
duister tegen hem uitgebroede heimelijke kwaad
aardigheid. die altijd gereed was om te schaden
en zelfs te doden
(Wordt vervolgd)
lie ...Sitf,
de mclkprijsgarantie '"Vjkc f»'
totaal aan de gez-"W „,jlj",er if
j een bedrag van ruim - i»'" -d«eJjf
i uitbetaald. Dit heeft ui"8, f*
I Landbouw, dr. Vondeling
antwoord op vragen V ri11..:
Kamerlid de heer Vrede»™^*. ft,,
De overheid heeft chilcl>® "V
i bedrag 157 miljoen
i Dit zal door de de A
uiterlijk vier weken aa (i€ y®
worden uitbetaald. Van ^gt i
vindt geen uitkering v' ri«
plaats. ,itge«te!2 «V
Als gevolg van de 1 ipe
ling van 1 cent per gidJ V! V
bedrag van ongeveer de i1 y.
1959 worden uitbetaald- .npen. ifl,,;.
uitbetaling van de 211 ,engs'.|e j-
middelde geldelijke W van ge'V
melkprijsjaar 1956-19°^ -gjeed ,e ê1
veehouders aan de fa" aeldet>
de melk gelijk aan de I >(1
tieprijs. „flrdef''
Ten behoeve van -*4gfi0 Jffi
ie v
o0>
De minister is van rjei
sa
uit een oogpunt van l9
landbouwbedrijf wens eb)
ling van de garantiepn) jnpfV tw
dan in het afgelopen f
is voornemens
hierover <0 o>
ambtgenoot van Financt
mede in verband me' ,0el»a'
stand van 's lands kas :aar
einde van het nielkPr«s,te d»c
een gedeeltelijke bétali°» ,*110*
lelijk'
we"4'
kaar uit komen. Het i®
Driehonderd scholieren.
ke. openbare en chr^entb« via®*V
en kweekscholen in TW ge'v ft
ekeB
kaar iri de komende W
clamatiewedstrijd ontro? „„gen se :,ti
Per avond
Zuïlen 20
tweetal van elke avond Kft a
Ie. Een dergelijke ntafr
aan declamatiewedstrijdfi voorr
ren is in ons land nog
niet
DE GELUIDSMUUR
6)
Ik ontmoette hem in de crew ronjn. Voor het eerst
van mijn leven zag ik hem stomverbaasd. Zonder iets
te zeggen keek hij van onder tot boven langs mijn
keurige nieuwe unifcfrm. Ik grinnikte Wat verlegen,
omdat ik me tegenover de anderen voelde als een
jongen, die met zijn beste kleren voor het eerst in een
nieuwe klas komt. Tenslotte zag hij toch kans wat te
zeggen: „Stik nou, wat kom jij hier doen?"
Aardige manier om visite te ontvangen hebben
jullie hier, zei ik. Ik kom eindelijk dat beloofde vlieg-
tochtje eens halen.
VIII
Volgens de meteo zullen er boven Holland mis
schien een paar wolkenvelden voorkomen, maar bo
ven het doel zal het zicht onbeperkt zijn. Jullie gaan
van 7000 meter in de aanval.. De woorden bereikten
mijn oren zuiver als klanken; mijn hersenen zagen
echter geen kans ze om te zetten to\ een begrijpelijk
totaalbeeld, ook al omdat ik verschillende uitdrukkin
gen niet geheel begreep. De man op de verhoging,
vóór in de kleine zaal, sprak rustig verder. Over de
hoofden van de vliegers en de bommenrichters en de
navigators, die in de betrekkelijk kleine ruimte bijeen
gepakt stonden of zaten, keek ik strak naar één punt
op de grote kaart achter de rug van de spreker. Ik
zat hier al een kwartier en ik had het gevoel, dat
ik het geen vijf minuten langer zou volhouden. Ik had
een zenuwachtige onrust in mijn benen, waardoor ik
onophoudelijk mijn tenen in mijn schoenen op en neer
bewoog. Met inspanning van al mijn krachten was ik
nog niet in staat die dwaze beweging tegen te gaan.
Mijn vingertoppen betastten snel een kleine oppervlak
te van de ruwe wand waartegen ik geleund stond. Het
waren onwillekeurige reflexen van mijn gespannen
zenuwen, maar het was, alsof ik mij bewust wilde
vastklemmen aan de veilige Engelse bodem, waarop
ik stond.
Er was geen terug meer. Enkele uren geleden had
men mij verteld, dat er deze nacht een grote aanval
op Duitsland zou plaats vinden en dat ik mee zou
gaan. Misschien had ik toen kunnen zeggen: „Ik durf
niet" inplaats van onverschillig: „Dat zou tijd wor
den". Misschien had'ik dat ook nog kunnen zeggen
daar in dc "briefing room, waar de bemanningen van
de bommenwerpers de gedetailleerde instructies krij
gen voor de aanval. Maar sterker" nog dan de angst
was de vrees om die angst te tonen. Dus bleef ik
staan met een verveeld gezicht, alsóf ik dit toneel al
honderden malen had bijgewoond. Maar zonder ophou
den kromden mijn tenen zich tot ze pijn deden in mijn
schoenen en. klemden mijn handen zich krampachtig
tegen de wand achter mijn rug.
Ergens midden tussen al die naar de spreker opge
heven hoofden zag ik Tony's lichtblonde, golvende
haar glanzen onder het licht van de nuchtere witte
ballpnlajnpen. Meer dan ooit besefte ik, dat ik niets
van hém wist, evenmin als van al die anderen, al zou
ik hen ook allemaal van hun vijfde jaar af gekend
hebben. Zoals ze nu hier zaten, hadden ze al tiental
len keren gezeten. Ook Tony. Voor hem was elk woord
dat de squadronleader daar vóór in de zaal zei, een
realiteit. Het had voor hem niets fascinerends of be
angstigends, als voor de fotograaf, die naast mij stond
en mij. Alle gegevens waren voor hem als de aanwij
zingen voor elke vakman, zonder welke hij zijn werk
niet zou kunnen volbrengen. Als wij in de jaren vóór
dit ogenblik met elkaar spraken, had Tony mij nooit
verteld dat dit bestond: een kleine zaal met een grote
kaart en een zwart schoolbord en een man op een ver
hoging, die zei: „Jullie vliegen zó hoog, en jullie ne
men zóveel gewicht aan bommen mee, en jullie gaan
met zóveel vliegtuigen, en precies om zó laat gaan
jullie in de aanval en denk er om, geen halve minuut
later, want dan wordt het een gedrang boven het
doel en er staan geen verkeersagenten om botsingen
te voorkomen". Dat van die man en al die jongens
in deze zaal, dat had Tony me nooit verteld. Mis
schien omdat hij niet wist, dat er iets van te vertel
len viel. Misschien ook omdat je het niet vertellen
kunt. Zou ik hem ooit omstandig het nuchtere, zich
tientallen malen herhalende feit vertellen, dat er ie
mand is dié tegen je zegt: „Er is een brand in de
Woodstock Road. En denk er om, ik wil het nog in de
posteditie meenemen!"
Er kwam nu een andere man op het podium, die
uitgebreid over de navigatie begon te praten. Zijn op
komst onderbrak mijn gedachten en ik voelde, dat ik
aan mijn tenen niet langer genoeg had. Mijn kuitspie
ren begonnen zich regelmatig om beurten te spannen
en te ontspanen. Ik keek op mijn horloge. Nog onge
veer twee uur; dan zou ik voor uren opgesloten zit
ten tussen het waanzinnige geluid van de motoren.
Langzaam schuifelde ik langs de wand naar de deur
en sloop naar buiten. In de squadronmess schetterde
de radio, maar er was niemand om naar de ongeveer
honderdduizendste uitvoering van „Harlem Night" te
luisteren. Ik ging zitten en probeerde wat te lezen,
maar na tien keer dezelfde bladzijde gaf ik het op.
Ergens ver weg klonk gedempt het aanslaan van een
vliegtuigmotor. Het geluid stierf weg, zwol weer aan
en verstomde daarna geheel. Dan begon het weer op
nieuw. Misschien de buitenste bakboordmotor van H-
voor-Harry, die 's middags bij het testen niet goed
wilde lopen en nu door de technische dienst werd na
gekeken. Ik keek op mijn horloge: nog ongeveer één
uur cn vijf en vijftig minuten. Hoe zouden de Flak en
de zoeklichten er uit zien van een hoogte van vijfdui
zend meter? Hoe zou het zijn om langs de trillende
straal van een zoeklicht recht in het verblindende
hart van de lampen te kijken? Over vier en twintig
uur is alles voorbij, zei ik tot mezelf. En ik probeerde
me te herinneren wat ik precies vier en twintig uur
geleden deed ten einde mezelf aan te tonen, hoe snel
een etmaal kan gaan. Ik keek op mijn horloge: nog
ongeveer één uur en twee en vijftig minuten. Aan de
Hollandse kust stond nogal wat Flak, dat had ik wel
opgevangen bij de briefing. Ik bedacht me, hoe we
vroeger als jongens met een windbuks schoten en hoe
moeilijk het was op klaarlichte dag een lucifersdoosje
te raken op vijftien pas afstand; een lucifersdoosje,
dat doodstil stond. Een vliegtuig op zeven duizend
meter hoogte is van de grond gezien kleiner dan een
lucifersdoosje, zei ik tegen mezelf, en bovendien be
weegt het, en het is geen dag, maar nacht; je kunt
het niet zien. Per slot van rekening is het waanzin,
wat de Flak doet: in het wilde weg schieten op een
onzichtbaar stipje in het oneindig heelal. Maar de
Flak is geen windbuks, zei ik tegen mezelf, en er is
óók nog radar en er zijn luisterapparaten en nacht
jagers en de duivel mag weten wat nog meer voor
helse triomfen der techniek, in handen van mannen,
die hun tot het uiterste gespannen lichaam en geest
in dienst hebben gesteld van deze ene grote harts
tocht: ons als een brandende fakkel langs de donke
re hemel te zien vallen.
Ik keek op mijn horloge: nog één uur en zeven en
veertig minuten.
..nog één uur en vier en veertig minuten.
..nog één uur en twee en veertig minuten.
•nog één uur en veertig minuten en ongeveer twin
tig seconden. Over niet meer dan twintig uur is alles
voorbij.
De bemanningen kwamen binnenslenteren. De brief
ing was voorbij. Er vormden zich groepjes van man
nen, die op gedempte toon met elkaar gingen staan
praten. Ik zat er wat verloren tussen; de fotograaf
was naast me komen zitten, maar we zeiden geen
woord tegen elkaar. Niemand bemoeide zich met ons.
Ik probeerde mij te concentreren op een der vele ge
sprekken in mijn nabijheid, maar na enkele ogenblik
ken ontglipte he-t mij weer in de zee van woorden, die
rondom mij ruiste. „Sigaret?" zei de fotograaf en
hield me een geopend pakje voor. Ik nam er een uit
en een paar minuten rookten we zwijgend. „Nou", zei
de fotograaf, „dan gaat het dus gebeuren".
„Ja", zei ik, „ja".
—Is het voor jou de eerste keer? vroeg de foto
graaf voorzichtig. Als ik het ontkend had, zou hij nooit
toegegeven hebben, dat het voor hem wel zo was.
Ja, zêi ik, de eerste keer.
Mij ook, zei hij opgelucht, hoe voel je je?
Helemaal niet lekker. Ik had er geen behoefte
aan mijn gevoelens te verbergen. Er werd een stoel
naast me aangeschoven en ik keek opzij. Het was
Tony. Ik had je toch maar liever meegenomen op een
wat rustiger tochtje, Dave, zei hij ongewoon hartelijk.
Och, weifelde ik. maar ik hoefde hem niets wijs
te maken. Ik voelde plotseling een warme golf van
vriendschap in mij opwellen: Ik geloof, dat ik het niet
zou doen. als ik niet met jou mocht meevliegen, Tony.
Verdraaid, dat meen ik.
Dank je wel, mompelde hij. Nou denk je natuurlijk
dat ik me verplicht voel een complimentje terug te
maken, maar dat is niet zo. Ik ben er al langer dan
vandaag een beetje trots op, dat je met mij meegaat.
Al knijp je hem nou als de hel je moet tóch wel lef heb
ben om dit vrijwillig te doen. Zo zouden er niet veel
zijn. En dat je speciaal mij uitgekozen hebt.., hij aar
zelde even verlegen, nou, dat voel ik natuurlijk ook
weer als een compliment. We zaten even zwijgend
naast elkaar en ik bedacht me, hoe vreemd het was,
dat twee volwassen mannen zo week konden doen. Of
was het alleen maar een van die zeldzame ogenblik
ken, waarin een man eens over zijn valse schaamte
heenstapt en iets van 'zijn gevoel laat blijken?
De minuten druppelden traag voorbij. Ik had ten
slotte het gevoel,dat iedereen in mijn nabijheid naar
me keek, naar mijn handen, die ik voor mij op het ta
felblad licht zag trillen, naar mijn gezicht, dat vol
gens mijn gevoel vreemd vertrokken moest zijn van
de mislukte pogingen mijn zenuwachtigheid te verber
gen. Pas later, toen alles achter de rug was, reali
seerde ik mij, dat ik in die uren voor het vertrek mijn
beroep verloochend had. Ik had moeten spreken met
de ,anderen> hun gevoelens peilen. Dan zou ik waar
schijnlijk ook ontdekt hebben, dat ik niet de enige was,
die voor het eerst meeging. Dat er jongens waren, dié
niet zoals ik zonder enige verantwoordelijkheid in een
hoekje weggehurkt werkeloos konden blijven, maar
die dit bange, ongekende tegemoet gingen als staart-
schutter, urenlang opgesloten in de eenzaamheid van
hun glazen koepel, wachtend op de Duitse nachtjager,
die plotseling als een donkere schim zou komen neer
duiken met het vlammend knipogen van de mitrail
leurs langs zijn vleugels. Als ik in.de uren voor de
aanval met die jongens gesproken had, zou ik gewe
ten hebben, dat hij in ieder geval wel wat anders te
doen had dan op mijn nervositeit te Ietten; hij had ge
noeg aan zichzelf. Zoals allen genoeg aan zichzelf had
den, ook zij,die de laatste maanden al zó vaak boven
Duitsland waren geweest, dat slechts uit hun opge
schroefde vrolijkheid bleek, hoezeer ze toe waren aan
overplaatsing naar een rustiger grondbaan.
De anderen gingen zich kleden. Ze gaven me de
raad om onder het dikke, elektrisch verwarmde pak
veel ondergoed aan te trekken. Toen werden we in
grauw geschilderde autobussen naar de toestellen
gereden, een sombere rit in de schuddende wagen
bij het enkele blauwe lampje. Het was als de eerste
vroege rit van een stadsbus; de mensen komen uit
de warme beschutting van hun huizen en gaan on
willig, ieder met hun eigen gedachten, de nieuwe
vreemde dag tegemoet. Maar eenmaal weggesloten
.in de voor mij onwennige bekrompenheid van de
Lancaster werd het anders. Er waren korte bevelen
van Tony, die door een ander werden herhaald. Het
was een hele raaks en er scheen geen eind aan te
komen, een laatste controle. Maar bet was na het
deprimerende niets doen van de afgelopen uren een
activiteit, die weldadig aandeed. De vier motoren
begonnen stuk voor stuk na een korte, stotende aar
zeling hun schor gebrul, dat het gehele toestel door
drong en het geluid van onze stemmen hulpeloos
zwak maakte. Langzaam hobbelden we in een lange
rij langs de flauw verlichte baan, bleven toen weer
staan. Eén voor één waggelden de toestellen over
de verlichte startbaan, een waggelen, dat langzaam
overging in de strakke beweging van de toenemende
snelheid. Tot aan het einde, laag zwevend boven de
grond, de donkere vorm uit het licht verdween in de
donkere avond en nog slechts te volgen bleef door
dc lichten die nu vrij sne.l hoogte wonnen. Zo zag ik
de anderen gaan, zo moeten ook weer anderen ons
hebben zien vervagen uit het schijnsel van de start
baanverlichting.
De rest was een nachtmerrie. Niet in de beteke
nis. die men meestal aan dat woord hecht: één
langdurige verschrikking zonder eind, want zo is
een ware nachtmerrie niet. In mijn herinnering
neemt die nacht een eigen vreemde plaats in. Al
het andere uit mijn leven kan ik mij in verschillen
de graden van duidelijkheid voor de geest halen;
sommige dingen weet ik nog maar zó vaag, dat ze
niet meer dan een wazige impressie z.'-' :'t;
blijven altijd verbonden met de i'eaUro0rb V,,
eens waar gebeurd. Deze nacht is de <Ji
voorbije werkelijkheid van mijn leven, e ly*
droom, waarin ik buiten mezelf leefde ^in1 !■-
de, en die nu nog voor mijn tastende s£rj>e
schijnt weg fe vluchten, als ik mij er ee" J.
getekende eenheid van tracht te vormen.
i „r* H MS'/,
Een nachtmerrie dus zoals een ied K
'genblikken vrij van vrees, waarin de,frei«A
-n zich rustig en zonder dreiging vtTn Ae
an plotseling het snelle doorbreken vaiog „FL,
»oms gewekt door een noodlottige w®n,jjt 1>elo°lL
loop van de dingen, soms zelfs groeiend
de anKSt voor het nnveriene Peva3r' .v-afGn
-r SVU1S CKU* Iiiw- de L(J -u.
de angst voor het ongeziene gevaar,
angst. De perioden van onwezenlijke ru teflt -
waarin ik door mijn koptelefoon r°ny s
m uuui mijn Kupieieioon iw - seï r,r
navigator hoorde vragen naar het ^e}d^i zC
plaats waar de van verschillende „htv'
stegen bommenwerpers zich tot één lu C:
den samenvoegen. Dan de stem van 3 erP,nd
zwaar en een beetje slepend, die hem Qp tl.
wij bij die snelheid en die koers PreC'de (flt>
afgesproken punt zouden bereiken. ,.vep. .,ou
waar ik zat, kon ik niet naar buiten j'T, d'hC
als ik opstond, kon ik door de cockpit1"1, jj-, p „fZ
neden mij Engeland zien liggen, slape"0 cefj «J,
dere maanlicht. Alleen zo nu en dan evejav/eeS.etr,
licht uit een slecht verduisterde woning $t> z.,
dat het leven daar doorging. „Nog Pre3 v-a°, V'V
ve minuut Tony", kwam de zware s'e »iec
vigator weer over de telefoon. „Dank ieSziP^te V
Tony's G M ,K -!/,n
ders en
- zu; „te J
Tony's stem terug; van mijn plaats zag \ic' e
ders en hoofd donker afgetekend tegen c0o°
mei door de cockpitruiten. „Voor elke strafN jj«..
of minder zal ik je disciplinair laten - pie, Py
navigator lachte zachtjes: „Als ér ,o0i'JtiV
ligt het aan jouw koers". Tony allv;hutter .i*
maar even later kwam van de staarty
tend: „Maak je maar geen zorg, AleC'
orde, daar komen ze". z
Hé, ben jij er ook nog, hoorde ik pet1
iK
,cf'
Nee, zei de staartschutter droog,
thuis gebleven; ik sta te biljarten.
De lichten gingen uit en in de belóe' ^ij
zag ik links en rechts en onder en bovenwar J(1 y
kere vormen van de andere toestellen. zefla ^t ef
in totaal. Onder ons la,g de Noordzee S.rlig
licht van de maan. Ik keek langs TonYs
vele flauw verlichte instrumenten vooi H',::
dan sprong er even een rood lichtje a am „„te1 ,y'< j
bewoog zachtjes als hij naar de instrm d3n y
Soms zei hij kort iets tegen de meccano ^giiD1 ,j
er even wat beweging in de donkere jrf
hem.
VÊn ,y
Alles in orde, Dave? Het duurde rJiK
tot me doordrong, dat hij tegen naiiJ d&e,J.
wel," zei ik, „alleen wou ik, dat je
kon leven zonder dat verrekte zuurste
Dat went wel. bemoedigde TonY-
Ik ben er anders nog steeds meI n$',c,;l.
mopperde de bommenrichter. eIt P ,e ft
Als je .ie verveelt, kom dan eenl,ftter ïtc
mijn tuinhuisje, noóigde de staartsctm
„Misschien kunnen we een kaartje le=g ,,r Fijt
te. Een poosje was het stil. aPp, «D
Mooi, hoorde ik Tony tevreden zegS.ve
de bewolking. Wat mij betreft houden
boven het doel
(Woi
■dt
vet
•VfO"
