Nieuw Klein-Seminarie van Bisdom
Rotterdam een zorgenkind
Pater A. L. J. Saut CssR
<3l2>
Nieuwe versie van
Dreigroschenoper
H
mmm
m
Feilloos brok filmkunst
FILMS
T ekor
t aan priesterroepingen
vijftig jaar priester
hoera
„Prijs de zee" van Herman van der Horst
^ielte Masina en Federico FeSlini in üederland
deze week
Vijf fabrieken in
Sumatra opgeblazen
vb
„Alles gaat naar wens"
//i
r
Weer hoge functionaris
in Bonn beschuldigd
Pastoor A. Bouwmeester
verongelukt
„Don Quiehotte" van Gregori Kozintsew
§jjp% - t: -v
VRIJDAG 3 OKTOBER 1958
PAGINA 3
Bezuiniging
Priestertekort
Vijfjarenplan
V'
Vt'1^
Geen wonder! Sinds deze „piekfijne" siga
ret in de prettige prijs van f. 1.- ligt, behoort
zij tot een van de grootste merken.
DODELIJK ONGEVAL DOOR
ROEKELOOS RIJDEN?
Een jaar gevangenisstraf geëist
Per bromfiets op weg naar zieke
WEDUWENCONGRES
TE BRUSSEL
Jjot was 8 september een historische dag voor het jonge Bisdom Rotterdam.
Toen werd de bouw van het nieuwe Klein-Seminarie, dat in Noordwijkerhout
bevestigd zal worden, aanbesteed. Zes aannemers van wie vier uit het
besten van het land waren daartoe uitgenodigd. Zoals reeds is gepubliceerd
'Vas de Firma Gebr. Struycken uit Tilburg de laagste inschrjjfster voor de som
van 4.201.000.Het werk is inmiddels aan deze firma gegund en de eerste
Voorbereidende bouwwerkzaamheden hebben reeds een aanvang genomen. Men
hoopt met de bouw klaar te zijn in september 1961.
&et plan is ontworpen en uitgewerkt
Jpor het architectenbureau Thunnissen
fvtanendonck—1Thunnissen te 's-Graven-
"age De eerste opdrachten daartoe waren
r6eds gegeven vóór de splitsing van het
Sjtde bisdom Haarlem. Zoals bekend, werd
f*ageveld te klein voor het aantal studen-
'eh, dat door de grote bevolkingsgroei van
randstad „Holland" in toenemende
zich aanmeldde, hoewel het percen
tage aanmeldingen geen gelijke tred houdt
?ot die groei. Een voorlopige, gedeelte
lijke oplossing werd in 1956 gevonden
?°°r de studenten van de eerste klas uit
?€t bisdom Rotterdam onder te brengen in
kasteel Stoutenburg bij Amersfoort.
Mgr. Jansen won ook deskundige advie-
in van een, daartoe door hem ge-
Vormde materialencommissie, zodat di
verse bezuinigingen konden worden be-
f*ikt, zonder aan de degelijkheid van de
°®ïet tekort te doen.
Toen bestek en tekeningen in juli klaar
^aren, was op de oorspronkelijk gemaakte
"'annen een bezuiniging van 2 miljoen
"Vlden bereikt, ook door het toepassen
Jan vele versoberingen. Het was dan ook
,et eenstemmig oordeel, zowel van de
a^en van de materialencommissie, als van
inschrijvers, dat hier een degelijk,
[aaar eenvoudig en sober plan was ge-
Wand.
,Het zal echter duidelijk zijn, dat het
l®órag van ruim 4 miljoen niet voldoende
j °m het seminarie gebruiksklaar te krij-
?eh. Nog belangrijke bedragen zullen no-
zijn voor de elektrische en verwar-
ja'ngsinstallatie. voor de invent.ariis, voor.
jOfioraria e. d. De aannemingssom betreft
J'een het bouwkundig gedeelte van het
?'rk. Bij elkaar worden deze kosten be-
?root op ruim 2 miljoen, zodat het semi-
arie, als het klaar is, ongeveer 6% mil-
°6n gulden zal hebben geëist. Eerst heeft
bisschop er nog aan gedacht om het
jjjhiinarie voor een deel af te bouwen.
Laar een latere afbouw zal zoveel meer
een rondgang gemaakt door zijn bisdom.
In elf dekenale bijeenkomsten, waartoe
alle priesters en kerk- en andere bestu
ren waren uitgenodigd, is een uitgebreide
uiteenzetting van de plannen gegeven.
Aan elke parochie werd een bepaald
streefbedrag voorgesteld, dat men vijf
jaar lang zou opbrengen. Bij de vaststel
ling daarvan is zoveel mogelijk rekening
gehouden met alle omstandigheden van
financiële draagkracht der parochies.
Eén van de voornaamste bijdragen zou
gevormd worden uit de opbrengst van de
seminarie-collecte, welke elk jaar op de
eerste zondag van oktober wordt gehou
den.
Dat zijn oproep overal begrip heeft ge
vonden, bewijst wel het feit, dat in het
eerste halfjaar van 1958 werkelijk een half
miljoen uit de parochies is ontvangen.
Verschillende middelen zijn gebruikt en
zullen gebruikt worder om de aandacht
op deze actie te blijven vestigen. Daartoe
hebben ook de ballontochten gediend,
welke vanuit Langeraar en Wateringen
zijn gehouden. De balontocht te Lisse werd
wegens bijzonder slechte weersomstandig
heden uitgesteld en zal nu in het voor
jaar plaats vinden. Naast de propagan
distische voordelen, hebben deze ook nog
een niet onaardig batig saldo opgeleverd.
Regelmatig zal het bisdom de diocesa-
nen op de hoogte houden van het verloop
van de actie.
Boven deze materiële gegevens staat
echter het pastorale woord van de bis
schop: geef mij meer priesters!
Voor dat doel wordt tenslotte hef. nieu
we seminarie gebouwd.
We kunnen gelukkig nog niet spreken
van een priestergebrek, zeker is er een
priestertekort.
Er zouden zeker elk jaar zes 5 zeven
priesters meer gewijd moeten worden, wil
er verzorging in alle takken van zielzorg
aanwezig zijn. Dit proces is al verschil
lende jaren aan de gang.
In het bisdom Rotterdam werken op het
ogenblik een kleine duizend priesters,
van wie er 615 als pastoor of kapelaan
in de rechtstreekse zielzorg zijn geplaatst.
In de afgelopen twee jaren van het be
staan van het bisdom heeft de bisschop
zeker in een 20-tal parochies een kapelaan
moeten weghalen, die daar eigenlijk nodig
was. Er zijn in dezelfde twee jaar min
stens tien nieuwe parochies opgericht, die
ieder voor zich minstens één priester
vragen: een gevolg van de grote stads
uitbreidingen. Daarnaast moeten er tel
kens priesters worden bestemd en vrij
gemaakt voor noodzakelijke buiten-paro
chiële zielzorg.
Een van de benoemingen houdt nauw
verband met dit grote probleem der pries
terroepingen. De bisschop is ervan over
tuigd, dat er zeker meer jongens priester
zullen willen en kunnen worden, als hun
aandacht er meer op gevestigd zou wor
den. Vele ouders zijn nog niet overtuigd
van de grote uitverkiezing, als een zoon
van hen tot priester wordt geroepen. Hoe
moeilijk er eigenlijk ook een priester uit
de zielzorg kan worden gemist, de bis
schop acht dit probleem van wel zo groot
belang, dat hij toch een priester heeft
vrijgemaakt, die zijn speciale aandacht
hieraan zal wijden en het kweken van
priesterroepingen zal bevorderen. Natuur
lijk is een roeping het werk van Gods
uitverkiezing en genade, maar de mense
lijke medewerking en voorbereiding hier
bij blijven toch noodzakelijk.
Moge de seminariedag van zondag a.s.
het heilig optimisme van de bisschop be
vestigen door de offervaardige medewer
king der diocesanen.
Het gironummer voor de bouw van het
seminarie is: nr. 464304, t.n.v. Bisdom
Rotterdam.
^sten, dat het niet verantwoord is, deze
gaardere last voor de toekomst op het
'!dom te laten rusten.
h doe zal dit alles kunnen worden gefi-
'hcierd?
P det was niet mogelijk om deze bedra-
j te lenen, zonder dat het bisdom voor
^draaglijke lasten van rente en aflossing
u.d komen te staan, terwijl daarnaast de
(,'ha ondraaglijk zorg voor de kerken-
alsook de gewone exploitatiekos-
van het seminarie zouden blijven
dkken.
n £°en is mgr. Jansen op het stoute plan
C^omen om te pogen, door ontzaggelijke
'chtsinspanning van heel het bisdom de
den bijeen te brengen, waardoor het
Kanarie ineens zal kunnen worden be-
Nd.
„daaruit is het z.g. vijfjarenplan ont-
iCan. Kort gezegd komt het hierop neer.
V hij aan al zijn diocesanen heeft ge-
UlaSd vijf jaar lang elk jaar een miljoen
jJ' elkaar te brengen. Het ontbrekende
a0^dan langs andere wegen worden ge-
onvermeld mag hierbij blijven, de
[e°'ë hulp, die door de broeder- en zus-
1,, Congregaties, welke in het bisdom Rot-
Jdam werken, is gegeven en toegezegd,
h het najaar van 1957 heeft de bisschop
Schilderen wordt een féést!
Doe 't met het hele gezin
feestelijk en vlug op al het
houtwerk en muren.
't Duurt kort en houdt lang met
de verf voor het schilderfeest
I Vraag het gratis boekje
'Knap het op met kleur'
aantfLEXA, postbus 2, Leiden
Dir dag wordt in hef Redemptoristen
klooster van Wittem het gouden priester
feest gevierd van de zeereerwaarde pater
A. L. J. Saut, die zich voor de ontwikke
ling van de congregatie in Nederland
uitermate verdienstelijk heeft gemaakt.
Hij werd geboren op 22 juli 1883 te Den
Haag. Na zijn humaniora in het klein
seminarie der Redemptoristen te Roer
mond en een jaar noviciaat werd hij op
29 september 1903 in Den Bosch geprofest
en op 7 oktober 1908 in Wittem tot pries
ter gewijd. Tot 1910 verbleef hij in de
kloosters te Roosendaal en Den Bosch,
waar hij o.m. werd belast met het geven
van volksmissies. Bij de opening van het
St.-Alfonsusretraitehuis te Amersfoort
werd hij daar retraitepater en tevens eco
noom. In 1911 volgde zijn benoeming tot
leraar aan het klein-seminarie der congre
gatie, waar hij ervoor ijverde, dat de stu
denten het staatsexamen zouden afleggen.
In 1922 werd hij benoemd tot directeur
van dit seminarie. In 1924 volgde zijn be
noeming tot rector van het klooster te
Roosendaal en in 1930 ging hij deze functie
in Den Bosch vervullen.
Van 1933 tot 1939 was pater Saut pro
vinciaal van de Redemptoristen in Ne
derland. Als zodanig gaf hij de eerste
stoot tot de aanpassing van de missie
methoden aan de moderne tijd. Hij be
wees zijn confraters, die als missionaris
in Brazilië en Suriname werkzaam wa
ren. een grote dienst door te bepalen,
dat zij op geregelde tijden in het vader
land vakantie mochten komen houden.
Van 1939 tot 1946 was hij rector te Wit
tem. De oorlogsjaren eisten van hem veel
tact. vooral toen in 1944 het grootste ge-
1 deelte van het klooster door de Duitsers
als lazaret werd gebruikt. In 1946 volgde
zijn benoeming tot rector te Amsterdam,
in 1947 werd hij weer rector te Den
Bosch, maar in 1953 keerde hij terug naar
Wittem, nu als econoom. Sinds 1955 is hij
van alle functies ontheven.
Van een welverdiende rust genieten,
doet hij echter nog maar zeer ten dele.
Hij heeft nog altijd 'n druk bezette bicht-
stoel en is ook als predikant nog zeer ge
zocht. Als het kleine Wittem op de Gerar-
duszondagen uitpuilt van bussen, auto's en
fietsen, die duizenden Gerardusvereerders
hebben aangevoerd, dan kan men hem
bijna de gehele voormiddag op de preek"
stoel zien staan.
Het bestuur van pater Saut is altijd
gekenmerkt geweest door een strikte
rechtvaardigheid, een grote bezonnen
heid en openheid. Achter zijn aristocra
tische uiterlijk schuilt een enorm grote
dosis eenvoud, een moederlijk en gevoe
lig hart, een echt meeleven met het
leed en de zorg van anderen, een eer
lijk openstaan voor nieuwe initiatieven
en plannen.
Dinsdag aanstaande zullen zijn mede
broeders, aan wie hij zich steeds heeft weg
geschonken en de vele vrienden die hij
zich heeft verworven, zich met hem ver
enigen in de Wittemse kloosterkerk, waar
hij om negen uur een mis van dank
baarheid opdraagt. En ongetwijfeld zullen
velen hem op de receptie, die van tien
tot elf uur wordt gehouden, komen geluk
wensen.
Onder de titel „Alles gaat naar wens"
heeft de AVRO-televisie gisteravond een
„volwassen" variant uitgezonden op een
jeugdprogramma, waarin de deelnemers
hun hartewensen vervuld zagen.
Godfried Bomans was gisteravond de
man wiens verlangens door Dimitri Fren-
e Frank als bij toverslag werden ver
vuld en aangezien diens wensen zich in
hoofdzaak bewogen rond Charles Dickens
en de figuren uit diens boeken, werd het
een leerzame, boeiende en toch amusante
avond met als hoogtepunt het optreden
van Albert van Dalsum als de advocaat,
die Mr. Pickwick beschuldigt van trouw
beloftebreuk jegens zijn huishoudster.
■Ë0
'O gelegenheid van de Nederlandse I mière tegemoetzi'en van een film, waar-
ll>
'tj, 'óre van „Fortunella'
V. Masina de titelrol vervult, heeft der re§ie van Renato Castellan! en waar-
waarin Giu- in zii naast Anna Magnani optreedt on-
Hh ^tpaar Fellini-Masina de pers ont-
\kn
plannen met betrekking
en tijdens een geanimeerd ge-
'Htf Kepraat over zqn ervaringen, in-
en
in een sociaal probleem aan de orde
wordt gesteld nl. de vrouwengevangenis
sen in Italië.
Fellini zelf legt de laatste hand aan
j0j,een film, die in oktober nog zal verschij
nen en waarvan de Franse titel luidt
„Le douceur de vivre". De centrale figuur
in deze film is een fotojournalist.
Het echtpaar blijft slechts enkele da
gen in ons land en heeft voor het land
schap, onze kunstschatten en stedenschoon
veel belangstelling. Vandaar dat het on-
«re^pn Verhoud helaas te vroeg werd afgebro-
6* ^ndens ervan' dan helemaal kent ken Fellini en echtgenote gelegenheid
Mfw te geven, nog zoveel mogelijk van hun
korte bezoek te profiteren.
jj, ''htmaken.
*2? fe'c° Fellini, die in het vak kwam
Ah,, schrijven van scenario's, o.a. voor
b ''s »R°me open stad" en „Paisa"
C 5j®r nog altijd de voorkeur aan,
th s6tfen manuscripten te verfilmen, om
rv ri. ^OuHitro roHon Hat hii Vipt wezen
X Afgrondt.
t®li st °Uw Giulietta huldigt het klas-
's bii dpunt- dat de r°t van de ac"
ket filmmaken geen scheppende
Ijjidg r dat hij zich als een medium in
j tenties dient te voegen. Overigens
bsy acteur trachten zich geheel in
"°l°gie van zijn rol in te leven.
Ij. In dat de rol van de zachtmoedi-
L ,0rnina in „La Strada", de film.
van de filmmaker geheel naar
Sh^ar h'ua ln ',Ija ÖI'raQa
va„ Vb-, beroemd maakte, haar en haar
lat,, m°eite opleverde, aangezien zij
C9lÏ- Dij? een heel ander temperament
V/'tia komt meer overeen met dat van
'l «'éde11'' "De Nachten van Cabiria".
bio jicl? geheeï te kunnen inleven
§f!t, ?Ooj..ntaliteit en de gedragingen van
'dle .yfouwen, heeft Giulietta zich
9tve- 'ió onder de Romeinse straat-
°Pgehouden.
Wb Sw?' acteur zal een groot regis-
verklaarde Giulietta, die
t tf n Duitsland onder regie van
%B„,verSj nep zal optreden in 'n nieu-
Zii Vatl klassieke „Dreigroschen-
J zal de rol van Polli vervul-
ha»
aast n r-oiu vervui-
V®! Za, urd Jürgens, die als Mackie
NDV(ïrfiirhiVerSchijnen- Dan staat er nog
<!i van een toneelstuk op het
tuk, -Nora" van Ibsen, waar-
'bo de zal vervullen onder regie
"kort wdse reSisseur Alf Sjöberg.
kan men bovendien de pre-
Herman van der Horst is niet alleen
een door zjjn kunst bezeten cineast, de
beste, die Nederland op het ogenblik
bezit, hfj is ook, en misschien op de eer
ste plaats, een dynamisch n.ens die in
de films ,,'t Schot is te boord'.', „Houen
zo!" en „Vieren maar!" zijn intense
vreugde beleefde aan de strijd, de wor
steling, van stoere harde mannen met
de razende elementen, die veiligheid en
bestaan bedreigen en met de weerbar
stige materie, die wordt bedwongen tot
machtige schepen en imposante bouw
werken.
Deze zich nimmer verloochenende
aard van v. d. Horst heeft hem in staat
gesteld, zichzelf te blijven, al werden
zijn films gemaakt in opdracht, die zo
vaak het struikelblok bleek voor de In
spiratie van de kunstenaar.
Ook in „Prijs de zee", die hij in op
dracht van het ministerie van O. K. en
W. vervaardigde, is hij zichzelf trouw
gebleven. Zijn opdracht luidde een korte
film met een vertoningsduur van onge
veer twintig minuten het werden er
precies 21 te maken over Nederland.
Een taak, zo veelzijdig en zoveel omvat-
Met volle zeilen strijden de Friese skoetjesom de eerste te zijn. Beeld uit „Prijs
de Zee", een film-impressie van Nederland door Herman van der Horst.
tend, dat de meesten er voor zouden
zijn teruggeschrokken. Niet Herman v.
d. Horst. Hij nam de uitdaging aan,
wierp zich vol elan in de strijd en ver
telde, met zijn camera als bezielend en
alles bepalend element, van Nederland.
Misschien niet zoals het in al zijn facet
ten is, maar zoals hij het blijkens de titel
van zijn film ziet: een land, waar de
polsslag van de zee altijd voelbaar
blijft, waar het karakter van de mensen
wordt bepaald door het water en waar
het volk één wordt, wanneer de storm
opsteekt.
Strijd en durf, dat zijn de elementen,
waaruit de dynamische filmdichter Her
man v. d. Horst zijn epos van Nederland
heeft gebouwd. De molen, het traditio
nele romantische symbool boven bloei
ende bollenvelden en gezapig grazende
koeien, ziet hij als een machtig wapen in
de strijd tegen het water. Strijd leveren
ook de schilderachtige Friese „skoetjes"
met hun wijd onplooide zeilen, vechtend
om de eerste plaats. Fel is de worste
ling van de mens met het vloeibare,
vonken spuwende staal, volledig is de
overwinning, wanneer de ijzerwerker
met het sierlijke gebaar van een ballet
danser een vele tonnen wegende huid-
plaat van een schip in het dok feilloos
op haar plaats wuift. Zelfs de klanken
van carillon en kerkorgel klinken als
een strijdlied in de eeuwige worsteling
tegen storm en zee.
Het is de enige muziek in de film,
naa6t het geluid van de zoevende molen,
wieken, het loeien van de wind, het bul
deren van de branding en de krijsende
roep van zeevogels. Want wederom
heeft v. d. Horst geheel afgezien van
een muzikale „omlijsting" hoe belang
rijk in zijn film de rol ook is van het ge
luid, dat zijn beelden op fascinerende
op ndtrs lip!
Diplomatieke kringen in Djakarta heb
ben uit Medan vernomen, dat opstandelin
gen in de laatste dagen fabrieken
van vier Franse en Belgische rubbermaat
schappijen in Noord-Sumatra, alle op ca.
200 km ten zuiden van Medan gelegen,
hebben vernield.
Gezegd werd, dat opstandelingen voorts
ln hetzelfde gebied de palmoliefabriek
van de Britse onderneming Harrison and
Crossfields hadden opgeblazen. Alle on
dernemingen liggen in de omgeving van
Pematang Siantar.
De voormalige vice-president Moh.
Hatta heeft, sprekend over „de econo
mische moeilijkheden sn de chaos" in
Indonesië, verzekerd, dat elk ander land
onder dergelijke omstandigheden al ineen
gestort zou zijn. „Maar het Indonesische
volk kan nog werken en lachen alsof er
niets gebeurd ls. Dit komt omdat ons
land ontegenzeglijk rijk is", zej hij.
Hatta sprak in Pontianak op zijn reis
door Borneo. Hij meende, dat alles beter
zou worden als de bevolking hard werkte
en trachtte een oplossing voor de moei
lijkheden te vinden.
De officier van justitie bij de Haarlem
se rechtbank heeft gisteren tegen de 30-
jarige textielfabrikant B. K. uit Amster
dam een gevangenisstraf van een jaar
en intrekking van het rijbewijs geëist.
De man zou op 27 mei 's avonds om elf
uur met zijn auto dusdanig roekeloos
hebben gereden op de Zandvoorterweg
te Aerdenhout. dat hij nabij de viersprong
een tegemoet rijdende wielrijdster heeft
geschept tengevolge waarvan deze ter
plaatse overleed. Het slachtoffer was de
44-jarige mevr. C. M. Steen uit Haarlem.
De verdachte deelde mede niet sneller
dan 70 km te hebben gereden. Hij zou
vlak voor de aanrijding zijn geschrok
ken van een fietser die een ander rij
wiel aan de hand voerde. Hij had toen
krachtig geremd en was naar links uit
geweken.
De rechtbank zal over 14 dagen uitspraak
doen.
De directeur-generaal van de openbare
diensten In Bonn, A. Wallraff, is van cor
ruptie beschuldigd en ln afwachting van
een gerechteiyk onderzoek in zijn functie
geschorst. Evenals de vroegere kabinet
chef van bondskanselier Adenauer, Kilb,
zou Wallraff geschenken van particuliere
firma's hebben aangenomen. Wallraff be
vindt zich in hechtenis.
Voorts is een vroegere ambtenaar van
de requisitiedienst gearresteerd, omdat hij,
toen deze dienst werd opgeheven, ver
zonnen schadevergoedingseisen zou heb
ben bekrachtigd. Zo kwam op een van de
lijsten van uitbetaalde schadevergoedin
gen een bedrag van 15 mark voor wegens
een verdwenen exemplaar van „Mein
Kampf".
Gistermorgen is pastoor A. Bouwmees
ter van St.-Isidorushoeve, gem. Haaks
bergen, met zpn bromfiets op weg naar
een zieke verongelukt. Bij het passeren
van een auto kwam hjj te vallen, waar
door hij een schedelbasisfractuur opliep.
Pastoor Bouwmeester, die 63 jaar oud
werd, overleed ter plaatse. Het H- Oliesel
kon hem nog worden toegediend.
De bijzondere problemen van de wedu
wen, zoals de eenzaamheid, de moeilijk
heden bij de opvoeding der kinderen enz.,
zijn voorwerp van bespreking geweest op
't eerste internationale congres voor we
duwen, dat dezer dagen te Brussel gehou
den is onder voorzitterschap van mevr.
Grell (België).
Een uitgebreide Nederlandse delegatie,
leden van de werkgroep Katholieke Actie
voor Vrouwen van het landelijk centrum
onder leiding van mevrouw Janssen-Stren-
gers, heeft aan de besprekingen deelge
nomen. Ook waren aanwezig migr. A.
Diepenbrock, hoofd van het landelijke
secretariaat der K.A. en pater Opatus
o.f.m. Kap.
Het congres waarop negen nationalitei
ten vertegenwoordigd waren, besteedde in
verscheidene inleidingen aandacht aan
de geestelijke en materiële situatie der we
duwen. Aldus meldt het K.N.P.
Melancholiek dolende ridder
wijze steunt en stuwt van de ene climax
naar een steeds weer grotere climax, tot
aan de apothese van het naar zijn ele
ment glijdende schip op de tonen van
het Wilhelmus, waaruit onveranderlijk
het godsvertrouwen en de hoop op de
toekomst van het Nederlandse volk
spreekt.
De dynamische mens v. d. Horst heeft
een film gemaakt, die in haar tomeloze
vaart voortjaagd als de wind, die in zijn
werk zo'n voorname rol speelt. Een film,
die slechts climaxen kent, maar die het
dramatische element van het contrast
mist. Het contrast tussen al dit ontke
tende geweld en de stilte, de bezonken
heid en de bezinning, die ook een onver
brekelijk deel uitmaken van het Neder
landse volkskarakter.
Maar dit is dan ook de enige vlek In
een overigens feilloos brok filmkunst in
de beste zin van het woord.
F.
De dolende ridder en zijn knecht Sancho
Panza in de film „Don Quichotte van de
Russische regisseur Gregori Kozintsew.
''W
Voor de tweede maal dit jaar worden
we geconfronteerd met een Russische
film. We kunnen dus, zij het op be
scheiden wjjze, onze schade inhalen en
kennis maken met „Don Quichotte",
die het vorige jaar op het Film Festi
val van Cannes werd vertoond, maar
die toen in de schaduw werd gesteld
door de belangstelling van „De Eenen
veertigste".
Gregori Kozintsew heeft deze versie
van „Don Quichotte" op zijn naam
staan. Het is niet zo heel verwonder
lijk, dat de Russen Cervantes' helden
epos verfilmden in plaats van de San-
jaarden zelf, want de roman geniet in
de Sovjetunie een grote faam en be
hoort daar tot de meest gelezen boe
ken.
In de transpositie van boek naar
doek is er, onvermijdelijk, veel ve-lo-
ren gegaan. Niet zozeêr wat de inhoud
betreft, maar meer de geest, want
Kozintsew heeft enkele tendenzen uit
de roman naar voren gehaald en
andere naar de achtergrond gedrongen
of geheel laten verdwijnen. De sociale
kant vooral is beklemtoont, terwijl de
humor voor een groot deel is verdwe
nen.
In het scenario van Eugene Schwartz
is de Don Quichotte op de eerste plaats
een strijder voor de rechten van de
verdrukten en minder een tragi-konu-
sche figuur. Dit maakte echter „Don
Quichott" als film niet tot een misluk
king. Het is een interpretatie, waarbij
men zich neer te leggen heeft, omdat
het het recht van een kunstenaar is
het éne facet meer te belichten dan het
andere, zolang dit alles in oprechtheid
gebeurt en daaraan heeft het Gregori
Kozintsew zeker niet ontbroken.
Waarop men wél kritiek mag uitoete-
nen, en dit is ook het punt, waarop de
film kan worden aangevallen en ver
oordeeld, is het statische karakter.
Dynamiek kan men nergens vinden,
noch in het filmbeeld, noch in de lijn
van het verhaal, noch in de karakters
zelf. Don Quichotte ln de vertolking
van Nicolaas Tsjerkassow (bekend door
zijn rollen in Eisensteins films
„Alexander Njewski" en „Iwan de
Verschrikkelijke") is wel een zeer me
lancholieke dolende ridder.
Rusland heeft nog altijd zijn plaats
in de filmgeschiedenis door de revolu
tionaire wijze, waarop vooral Eisen-
stein en Poedowkin, gegrepen door de
revolutie en de film, dit nieuwe me
dium aanwendden Overal in de wereld
worden, nu nog na de dood van deze
pioniers, hun theorieën in de praktijk
gebracht en hun werken als voorbeeld
gebruikt, als inspiratie ook voor mo
derne films, zodat b.v. een slagveld
scène uit Olivier's „Henry V" te her
leiden is tot een soortgelijke episode in
Eisensteins „Alexander Njewski", en
het einde van Dassin's „Celui qui doit
mourir" tot de trappenscène in „Po-
temkin".
Het zou vreemd zijn, als in hun eigen
land deze „profeten" niet zouden wor
den geëerd en hun volgelingen hebben.
Naar wat op de festivals wordt ver
toond aan Russische films, blijkt dat
in de praktijk, zij het in geringe mate,
het geval te zijn en ondergaat de Rus
sische film invloeden uit de eerste pe
riode, verrijkt met nieuwe ideeën, aan
gepast aan de politieke moraal, d.e
thans opgeld doet en die is afgestemd
op de mentaliteit van het Russische
publiek.
In dit licht moet men misschien „Don
Quichotte" zien, die de kenmerken van
de Russische film draagt: traag en zeer
expliciet. (De warrelende montage van
„Als de kraanvogels overvliegen" mag
als een uitzondering worden be
schouwd). De Russische Don Quichotte
is dus op de eerste plaats een wreker
van het onrecht geworden. De bekend
ste episodes uit het boek zijn gehand
haafd: het gevecht met de windmo
lens, het gevecht in de herberg, de be
vrijding van de galeislaven, het goe-
vernerschap van Sancho Pancha. De
episode, waarin Quichotte aan het
Spaanse hof voor de mal wordt gehou
den en de edelen een loopje met hem
nemen door een begrafenis te enscene
ren, is één van de imposantste uit de
film en brengt het enige ogenblik,
waarop de toeschouwer iets van mede
lijden voor de groteske ridder kan voe
len. Dramatisch en filmisch is dit mis
schien het hoogtepunt van de film en
het gedragen tempo van deze scèr.o
past bij de handeling.
Het werk van Cervantes is zeker
geen geweld aangedaan. En toch iaat
Kozintsews film ons in twijfel. „Te
veel heeft hij het accent gelegd op de
sociale tendenzen en daardoor het hu"
moristische aspect tekort gedaan 'fe-
evenwicht tussen onze twee polen mist
men, maar zelfs met deze kritiek is
„Don Quichotte" een film, die waard is
te worden gezien.
H. S.
