Daqblad voor Schiedam en omstreke
n
Ier blijvende herinnering
Einde van roemrijk pontificaat
Sobere ceremonie in
onverlichte St.-Pieter
paradisum
Stilte na twintig
jaar applaus
Ontroerende
absoute
dinsdag 14 oktober 195S
i I
Nadat de overblijfselen van Paus Pius XII in een kist waren gelegd, werd het deksel verzegeld.
(Van onze correspondent)
ROME, maandagavond.
Op de meest plechtige wijze is hedenmiddag, op de vijfde
dag na zijn overlijden, het stoffelijk overschot van Paus
Pius XII in de crypte van de Sint-Pieter bijgezet. Het is een
ceremonie geworden die ondanks de kleuren van gewa
den en uniformen in ieder opzicht de definitie „sober"
Het gehele „apparaat" was in werking; letterlijk iedereen,
die enigerlei functie vervult aan het pauselijke hot of de
Romeinse Curie, was aanwezig, terwijl Zwitsers, Palatijnse
Garde, Pauselijke Gendarmerie en de Edelgarde en het vol
tallige corps der „sampietrini" dienst hadden.
De plechtigheid verliep feilloos van de ene fase naar de an
dere, alles tot in de puntjes georganiseerd en geleid door de
prefect van de pauselijke ceremoniën, mgr. Enrico Dante,
die vanmiddag op zijn eigen wijze afscheid nam van de
Paus, die hem de uiterste precisie had opgelegd, al m de
dagen, dat de toen nog jonge prelaat kardinaal Pacelli ver
gezelde op diens lange officiële reizen als pauselijk legaat.
Trouwens, men zou deze plechtigheid het afscheid kunnen
noemen van de „intimi" in tegenstelling tot de rumoerige
en grandioze overbrenging van Castelgandolfo naar de
Sint-Pieter, toen de massa der Romeinen haar laatste groet
bracht.
Overzicht van de St.-Pieter tijdens de plechtige bijzetting. In het midden van de foto
zijn duidelijk de kist en het stoffelijk overschot daarnaast zichtbaar.
nieuwe schiea amsche courant
PAUS PIUS XII BIJGEZET IN CRYPTE
en hieven het stoffelijk overschot omhoog. Het was gekleed in rood kazuifel,
met het speciale paus-pallium, terwijl de zilveren mijter het smalle hoofd nog
kleiner deed' lijken. Het was een indrukwekkende stoet: de langzaam voort
schrijdende dragers, de stramme Edelgardisten, de afzetting van Zwitsers in
gala-uniform. Men boog en knielde in stilte waar bijna twintig jaar lang ge
juicht en geapplaudisseerd was.
Toen de baar vlak naast de in elkaar geplaatste kisten was neergezet, kwamen
de kardinalen in lange rij nader om plaats te nemen op de eerste lange bank,
die voor hen precies onder de cathedra in de absis was neergezet. Toen daalde
er een vreemde rust, terwijl het koor de psalm zong door de onverlichte Sint-
Pieter, waar ieder spoor van versiering ontbrak.
Hoe het lichaam in de binnenste kist werd gelegd, was voor vrijwel niemand
zichtbaar, daar de sediari, die deze droevige taak moesten verrichten, zo dicht
naast eikaar stonden, dat zij a.h.w. een muur rond de kist vormden. Maar onmid
dellijk daarna klonk het „In Paradisum deducant te Angeli" door de doodstille
gewelven en er groeide een ontroering onder de roerloze aanwezigen, terwijl mgr.
Dante naderbij kwam en het lichaam met een grote rode zijden sluier bedekte.
Op dat ogenblik zong mgr. Van Lierde een oratie, die alleen bij de uitvaart
van een paus wordt gebeden. Een ontroerend gebed, dat stamt uit het begin van
de vorige eeuw, (toen trouwens in grote lijnen het ceremonieel van deze plech
tigheid wordt vastgesteld, hoewel er later wijzigingen in zijn aangebracht. Om
dat het hier een zo zeldzame oratie betreft, geven we er de volledige vertaling
van:
Almachtige God, Gij hebt de wereld gegrondvest Gij hebt de Hemelen
gevormd en sterren en planeten hun plaats gewezen Gij hebt de mens
die slaaf was van de zonde, vrijgemaakt en gezuiverd. In het Boek van het
Eeuwige Leven hebt gij Abraham,
Isaac en Jacob opgetekend als
roemrijke vorsten van het mense
lijke geslacht. Wij bidden V, wil
nu deze baar van Uw dienaar Pius,
die paus was, zegenen opdat hij
mag rusten in vrede en de vreug
de van de Heiligen in de Hemel
moge bereiken. Laat Uw Heilige
Geest op hem neerdalen en moge
hein door Uw wil de eeuwige rust
geschonken worden in afwachting
van zijn verrijzenissamen met
Uw heiligen, op de dag van het
Oordeel. Wij vragen U dit om de
verdiensten van Uw zoon, Onze
Heer Jezus Christus, die met U
leeft en heerst in de eeuwen der
eeuwen."
Onze landgenoot, mgr. Petrus Canisius van Lierde, sacrista van de Paus en
vicaris-generaal voor Vaticaanstad, verrichtte de plechtigheid. Voorafgegaan
door een lange rtf prelaten en priesters, het kapittel van de basiliek en de
voltallige clerus, die aan de Sint-Gieter is verbonden, betrad hp om vier uur
de kerk. In speciale loges en op tribunes hadden de familieleden van de Paus
plaats genomen, evenals het corps diplomatique, een vertegenwordiging van dc
Italiaanse regering, het hoofdbestuur van de Italiaanse Katholieke Actie en een
groot aantal genodigden.
Het publiek had geen toegang, maar daar de plechtigheid tot aan het sluiten
van de eerste der drie kisten via de Italiaanse televisie en de Eurovisie door
eenieder kon worden gevolgd, waren opnieuw gedurende vele uren alle cafés
en andere plaatsen, waar een apparaat staat, overvol, terwij] ook de radio een
urenlange reportage gaf.
Toen de lange rij priesters het priesterkoor had bereikt, hief mgr. Van Lierde
het Exsultabunt aan en besprenkelde het op een lage baar gelegde lichaam met
wijwater. Terwijl de Cappella Giulia het „Miserere" zong, naderden de sediari
Onmiddellijk hierna ging mgr
Van Lierde over tot de Absoute.
waarna alle aanwezige kardinalen,
met de kardinaal-deken als eerste,
gevolgd door de kardinaal-camer-
lengo, het lichaam met wijwater
zegenden. Dit was een ontroerend
ogenblik. Velen van hen, sommigen
al hoogbejaard, konden met moeite
slechts hun emotie verbergen.
(Er waren twee zeer bekende Cu
rie-kardinalen afwezig: kardi
naal Micara, vicaris van het bisdom
Rome, die de dag van het overlij
den van de Paus, ziek werd en kar
dinaal Costantini, die nog steeds
herstellende is van een operatie).
Zie vervolg pag. 5.
HET STOFFEL,IJK overschot van Paus Pius XII „mijn povere sterfe
lijke overblijfselen", zoals Hij in Zijn testament schreef rust thans in de
crypten van de Sint-Pieter bij het graf van de Visser, aan wie de Heer
zelf beval de netten uit te werpen om door liefde mensen te vangen.
Een van de meest troostrijke ervaringen bij het verlies van onze H. Vader
en bij dit einde van een tijdperk is de spontane ontroering, die ver buiten
de Catholica tot uiting kwam op het vernemen van dit sterven. De betuigin
gen van medeleven, afkomstig uit de gehele wereld, bezaten niet zelden de
klank van een persoonlijke genegenheid en oprechte bewondering voor deze
Vorst van vrede. Men mag zeggen, dat de wereld heeft gestaan rond de baar
van Pius XII.
Deze wereld is de-elfde niet meer als in 1939, toen Hij Zijn Pontificaat
begon. In de geweldige veranderingen, welke zich sindsdien voltrokken, is
Hij een der grootste geestelijke leiders geweest van een mensheid, die
geestelijk stuurloos dreigt te geraken door de confrontatie met de krachten,
welke zijzelf heeft opgeroepen. Hij is zonder twijfel Degene geweest, die
■net de grootste nadruk en volharding heeft gewezen op de redding, welke de
mensheid van de liefde Gods mocht verwachten en door de liefde voor de
naaste moest bewerken. Hij heeft Zich daarbij niet tot Zijn kudde in strikte
zin beperkt doch Zich gericht tot alle mensen van goede wil, ongeacht
ras of geestelijke overtuiging.
Maar Hij zou nimmer die eerbied voor Zijn vaderlijke bezorgdheid die
tenslotte ook een getuigenis over de waarheid inhield, welke niet door
iedereen gedeeld wordt hebben verworven, als Hij niet door Zijn daden en
door wat van Zijn wezen uitstraalde zo volmaakt had beantwoord aan Zijn
titel van „dienaar der dienaren Gods". Zijn grote menselijke begaafdheden
Zijn groot verstand, Zijn formidabele wilskracht, Zijn ontwapenende charme
in het persoonlijk contact zijn vervolmaakt door Zijn dienstbaarheid. En
juist door die voorbeeldige trouw aan de opdracht, welke aan de Opperher
der is gegeven, is Hij erin geslaagd „mensen te vangen" door liefde. De
macht der liefde is bij Zijn dood opnieuw gebleken.
MEER IN HET BIJZONDER zijn wij getroffen door de talrijke bewijzen
van sympathie voor de persoon van de H. Vader, welke in ons eigen land
gegeven zijn door niet-katholieke landgenoten. Het besef, dat een groot
geestelijk leidsman en een verdediger van ons aller geestelijk erfgoed is
heengegaan, is vrijwél algemeen, ook al blijven uiteraard de verschillen in
overtuiging en inzicht bestaan. Zijn brandende bezorgdheid voor het be
dreigde 'welzijn" Van de wereld, Zijn overtuigde beklemtoning van Europa's
eenheid, Zijn bewijzen van bovenpartijdige integriteit en, niet het minst,
Zijn blijken van medeleven in tijden van nood voor ons land, hebben hier
meer weerklank gevonden, dan enkele decennia geleden mogelijk was.
Hoezeer hier de persoon van Pius XII van invloed was, bleek uit de vele
artikelen, welke over Hem werden geschreven. TJit één artikel in het
dagblad „Trouw" van de hand van de protestantse theoloog, prof. dr. G
C. Berkouwer, die zich in zijn leven zo diepgaand met het „conflict tussen
Rome en de Reformatie" heeft bezig gehouden, kunnen we niet nalaten te
citeren:
„Maar bij de wisseling (der Pausen), die wij beleven, worden wij
er opnieuw van doordrongen met het oog op Pius XII dat de
strijd in de kerk van Jezus Christus op aarde nimmer zal kunnen
bestaan en opgaan in een wederzijds aanwijzen van eikaars fouten en
van een blijven „beneden het ideaal". Veel meer verstaan we, dat de
strijd om zich heen grijpt tot in de diepte van de ernst, de ernst
van autoriteit en Zeggenschap, van gebed en vermaan. Het valt niet
te loochenen, dat we niet het minst in het primaat van Pius XIX met
zulk een overtuigde ernst en met een diepe bewogenheid in aanraking
zijn gekomen. De worsteling om de zin en het recht van het „Urbi et
Orbi" staat ons hier in bijzondere duidelijkheid voor de aandacht.
En juist zij, die anders denken over de „vicaris Christi" op aarde
en vandaar uit alles zien verschuiven, zullen bij dit leven van Pius XII
eraan herinnerd worden, dat niet vanuit persoonswaardering of per
soonskritiek de strijd kan worden beslist, maar dat dit slechts mogelijk is
op een ander en hoger niveau. Op een hoger niveau, waarop het
mogelijk is zich niet het minst door de e r n s t ervan af te vragen, waar
de beslissingen vallen en of het o n s in die beslissingen nog volkomen
ernst is."
Deze indrukwekkende hulde, bij de baar van Pius XII uitgesproken, houdt
op haar beurt voor ons allen een vermaan in: niet te blijven „beneden het
ideaal", dat wij belijden. De nagedachtenis aan Pius XII moge ertoe bij
dragen, dat het besef van de kracht der innerlijke, ernstige overtuiging en
een grote bewogenheid in ons levend blijven.
