Breek de oude wetten voor grote
herverdeling van beschikbare krachten
Als remedie voor de geestelijke noden
De creativiteit van een
veelzijdig typograaf
Krachtig protest tegen voorstel
van Stichting Sigaretten
industrie
Mr. J. van Aartsen minister van
Verkeer en Waterstaat
K. R. O.
de
'Vliegend figuur'
Spaanse mode
Leiding van
F oto-zonnestraal
vb
Drie gigantische
opgaven voor cle
Kerk in Europa
Minder arbeiders in
Teken aan de wand
FRANqOISE SAGAN
VEROORDEELD
In memoriam Jan van Krimpen
Gevaren van industrie
voor liet Westland
De omzetbelasting op kerftabak
Nederlandse koloniale
politiek „voor altijd"
4>-
WOENSDAG 22 OKTOBER 1958
PAGINA 3
ute"
De opleiding
te f
^ESTDUITSE INDUSTRIE
Waarom Wenen
^Jlfiitieve standplaats in Den
°'cb. Het monument geeft een uit-
'lie van ilu^ustr^ële energie,
<>nt ',ee/t bijgedragen tot de grote
Wikkeling van de Brabantse
hoofdstad.
Niet meegegroeid
Grenzen moeten vallen
Met het overlijden van Jan van
Krimpen heeft Nederland een be
langrijk en bekend baanbreker van
de typografie verloren. In de we
reld van de drukkunst is baanbre
kend werk zelden opzienbarend
voor de buitenstaanders. Het lees-
procédé blijft zichzelf door de
eeuwen heen voldoende gelijk om
slechts een geleidelijke ontwikke
ling van de typografische vorm toe
te staan. Wie voorgaat in deze
evolutie, is dikwijls nog een stille
werker, een rustige, geacheveerde
en vooral bezonnen en evenwich
tige figuur uit wiens handen
slechts zorgvuldig overwogen en
uitgewerkte resultaten komen.
Degelijk
Gestadige figuur
Regeling getroffen
Radio-Djakarta
VERDERE STIJGING BRUTO
NATIONALE PRODUKT IN DE
VER. STATEN VERWACHT
Mr. Van Aartsen, die tot de a.r.-par-
tij behoort, heeft nog in beraad of hij
een eventuele benoeming zal aanvaar
den.
ïi-M-
ol'e#
I/O0'
Cfi'
Nóg is Europa het grote
van de Kerk
priesterreservoir
liere clerus). In dit verband zij nog ver
meldt dat kanunnik Fern. Bouiard in zijn
periodiek: „Informations Catholiques In
ternationales" spreekt van „de mythe
van de parochies zonder priesters"! En
daarbij aandringt op een wegvallen van
grenzen.
DE KERK IN EUROPA staat
voor een gigantische taak. Ver
tegenwoordigers uit de sociaal-
Wetenschappelijke en pastorale
sector zijn voor een besloten ge
brek in Wenen bijeen geweest,
"et probleem heet: „Het Pries
tervraagstuk in Europa". Dit
Waagstuk omvat drie belangrijke
Punten:
Ongeveer 90 pet. van de
Priester missionarissen komt uit
Europa.
Europa zelf zit met een
"Priesternood", die in de naaste
bekomst zeker grotere vormen
zal aannemen.
Europa heeft de dure plicht
vele honderden priesters voor te
bereiden op een speciale taak
t-a.v. de lijdende kerk der stilte
achter het IJzeren Gordijn, wan-
beer de dag X er zal zijn.
Voor de eerste keer is op der- f
Selijke schaal en niveau over
deze drie punten gesproken, met
alle problemen vandien. Het is
de algemene verwachting, na het
besluiten van dit gesprek, dat
biermee de eerste stap is gezet
°P de weg, welke zal leiden naar
een redelijke oplossing van het
Priesterprohleem. Enkele ge
dachten, uitgesproken in Wenen,
vindt u in bijgaand artikel.
In hel oude Schottenstift, niet ver van de rivieroever van de Donau
in het centrum van het historische Wenen, is enkele dagen geleden een
honderdenzestig-tal prominente figuren bijeengekomen om zich te
beraden, in verschillende zittingen, op zeer belangrijke vraagstukken, welke
velen in de Kerk bezighouden. Vooraanstaande mannen uit de kring
der geestelijkheid en sociale sector in de Heilige Roomse Kerk, gekomen
als zij waren uit alle vrije landen van West-Europa, hebben daar in dit
legendarische Benedictijnerklooster voor het eerst in de geschiedenis van
het Christelijke Europa met elkaar gesproken en gegevens uitgewisseld over
het Europese priesterprobleem, een onderwerp met vele facetten en even-
zovele interpretaties als er landen bij deze officiële samenkomst vertegen
woordigd waren. Het is mogelijk dat deze internationale conferentie, welke
achter gesloten deuren werd gehouden, niet voor niets als plaats van samen
komst kreeg toegewezen het historierijke Stift, dat nog maar korte tijd
geleden zijn achthonderd-jarig bestaan heeft gevierd, ter gelegenheid van
het feit, dat acht eeuwen geleden Ierse monniken naar Wenen kwamen
om op dit centrale punt der Europese Christenheid zich voorgoed te
vestigen.
Historische omgeving dus, waar nu in het jaar 1958, door de nood van
de tijd en de pressie der problemen gedwongen, Europeanen elkaar ont
moetten om te spreken over het Europese priestervraagstuk.
'n augustus was voor het eerst het
,'abtal arbeiders, dat in de Westduitse
itld-
vori
bstrie werkte, iets kleiner dan het
'Re jaar. Volgens het Duitse Industrie
'bstituut waren er eind augustus 7.324.000
"ergonen in <je industrie werkzaam tegen
*en jaar tevoren 7.328.000.
s=Vfn, einrl juli tot eind augustus is het
ental arbeiders slechts met 5600 toe-
tegen een toeneming van 48.000
dezelfde Deriode van het vorige jaar.
8arentegen was het totale loonbedrag
'0
augustus 60.4 miljoen mark groter dan
vat Van de overeenkomstige maand van
®t vorige jaar. De loonkosten per ge-
hrL
blei
geteerd arbeidsuur stegen daardoor
8 pet.
d et. aandeel van lonen en salarissen in
e bruto-omzet van de industrie, dat
);^ds sedert 1955 een stijgende ontwik-
p ''hg te zien geeft, is gestegen van 18.5
a,, in augustus 1957 tot 19.5 pet. in
Shstus 1958.
standbeeld, „Vliegend figuur", is
t opdracht van een groep
j. l*triëleri door de Amsterdamse
g'hlhouwcr W. Couzijn, vervaar-
lSd, Gisteren is het door bur ge-
bi
NOG STEEDS is Europa het grote
priesterreservoir van de Kerk. Haast
90'/» van alle missionarissen in de ge
hele wereld komt uit Europa en weder
om is 80"/> daarvan afkomstig uit België,
Ierland, Nederland. Duitsland en Frank
rijk. Hoe trots w(j daarop echter ook
mogen zijn, Europa zeif is bij deze gang
van zaken niet geheel en ai tot zijn recht
gekomen. In wezen kampt het vasteland
met een „priesternood", die ogenschijn
lijk in onze naaste omgeving niet zo ge
vaarlijk is, maar die echter, wanneer wij
doordringen in de kern van deze „nood"
om een snel en juist Ingrijpen vraagt,
hetgeen deels als preventieve maatregel
zal gelden, maar zeker ook als een sa
nering van de bestaande mogelijkheden.
WAAROM, zo zal men zich wellicht
afvragen, werd nu in Wenen juist dit in
ternationale congres over het Europese
priestervraagstuk gehouden? Wenen is
eerder in de geschiedenis een teken aan
de wand geweest. Hoofdstad van een
oer-christelijk land, dat echter zelf he
laas te kampen heeft met een nood, die
leidt tot een steeds meer vermateriali-
seerde maatschappij; Wenen ook echter
belangrijke stad in een land, dat het
meest geschikt wordt geacht Oost en
West met elkaar te verbinden, wij
schreven hierover reeds uitvoerig i.v.b.
met de Oostpriesterhulp en dat door
ligging en historie het meest in aanmer
king komt voor deze bespreking. Maar
er is nog meer. Het is, zo zouden wij
het kunnen noemen, de geest van de
tijd, die vaardig werd over de zich ver
antwoordelijk voelende personen. En dit
zijn er zeer velen, die incidenteel en al
leen willen proberen of al hebben ge
tracht het bestaande systeem van ziel
zorg op eigen wijze en naar eigen in
zichten van lokale aard te saneren.
Nu echter heeft men In Wenen op een
soort academische zitting van een en-
quête-achtige aard dit probleem op een
niveau geplaatst, waarbij door uitwisse
ling van gedachten en bundeling van
krachten het probleem van de priester
in de hedendaagse maatschappij In een
scherp licht werd gesteld.
Daar was allereerst de Aartsbisschop
coadjutor dr. Franz Jachym van Oosten
rijk, voorzitter van het Katholieke Insti
tuut voor Kerkelijk Sociaal Onderzoek
in Wenen, die op de Katholiekendag
ee«er mr. H. Loeff onthuld op de i voor Oostenrijk in 1952 zich uitliet over
een ..Eurcmees Priesternlan" Het iaar
|ei.
een „Europees Priesterplan". Het jaar
daarop werd op het congres: „Kerk in
nood", te Königstein in Duitsland gehou
den, door pater Werenfried van Straaten
het priestervraagstuk in Oost- en West-
Europa direct en concreet aangepakt,
terwijl prof. G. H. L. Zeegers in deze
geest sedert enige jaren een gesprek op
Europese grondslag beoogde. In verband
met deze gedachten heeft dr. J. J. Delle-
poort ondertussen de wetenschappelijke
studie op dit punt ondernomen, terwijl
overal stemmen opgingen, niet alleen uit
de wereld der wetenschap, maar ook uit
die van de kerkelijke overheid en de se
minarieleiding, dat eerste noodzaak was
tot een degelijke bestudering en weten
schappelijke belichting van de proble
men en snel tot een praktisch gevolg te
komen. Toen dan ook van dr. Franz Ja
chym de uitnodiging kwam tot een in
ternationale bespreking van dit vraag
stuk, een initiatief dus dat werd ge
boren uit de nood van de tijd, was We
nen dé stad bij uitstek om samen te ko
men. Het Instituut voor Kerkelijke So
ciale Studie te Wenen was hierbij een
welkome organisator.
Het vergaren van de wetenschappe
lijke gegevens, een moeilijke studie
omdat het probleem in Nederland weer
anders ligt dan b.v. in Duitsland of
Oostenrijk, was voor dit congres in
handen van dr. J. J. Dellepoort op ver
zoek van mgr. Jachym zelf. Deze Ne
derlander had reeds in opdracht van
het Oostenrijks Episcopaat (na zijn stu
die op dit gebied in Nederland) een
studie gemaakt van het priesterpro
bleem in dat land. Momenteel is hij be
zig dit over West-Duitsland te doen.
IN WENEN zijn allerlei gegevens uit
gewisseld. Er zijn statistische overzich
ten en specifieke problemen voor be
paalde gebieden van Europa onder de
loep genomen. De deelnemers waren in
secties verdeeld, waarin men na de al
gemene inleidingen van gedachten kon
wisselen. Hierbij waren bisschoppen,
priesters, geleerden en ordersgeestelij
ken aanwezig; ook vertegenwoordigers
van de H. Stoel waren uitgenodigd.
Men kan het priesterprobleem kwan
titatief bekijken en dan komt men tot
de conclusie, dat er een tekort in Europa
is, een tekort echter, dat in elk gebied
weer anders ligt. Zo is Portugal er zeer
slecht aan toe! In het Diocees Lissabon
bv. komt jaarlijks een 20.000-tal gelo
vigen bij het bestaande aantal door be
volkingsgroei. Niet lang geleden waren
in dit gebied per jaar 70 wijdelingen;
momenteel bedraagt dat aantal 12. In
Frankrijk is een achteruitgang in roe
pingen te bespeuren van een derde deel
in verhouding met vijf jaar geleden.
Oostenrijk heeft nog priesters, maar er
is een schreeuwend tekort en de meeste
priesters zijn over de middelbare leef
tijd heen. Zuid-Italië staat staat er slech
ter voor dan Noord-Italië en ditzelfde
geldt voor Spanje, al moet van dit laat
ste land worden gezegd dat sinds 1938
(tijdens de Burgeroorlog zijn duizenden
priesters vermoord) het aantal roepin
gen is verdubbeld. Dezen komen echter
vooral uit Noord-Spanje. Gedurende de
laatste 10 jaar steeg het aantal semina
risten van 23.000 tot 40.000 in Spanje
Wat betreft mogelijke actie-plannen
die tijdens dit congres zijn geopperd
moeten wij Spanje echter zo goed als
uitschakelen, omdat dit land een zware
verplichting heeft aan Latijns-Zuid'
Amerika. Dit alles is in verhouding met
de toename der bevolking onrustbarend
Dit probleem omvat niet alleen de secu
liere clerus, maar ook de reguliere en
contemplatieve geestelijkheid.
WANNEER WIJ het echter niet abso
luut zien, maar relatief, dan is het pries
terprobleem vooral een vraagstuk, dat
door de verstedelijking, industrialisatie
en sterke bevolkingsaanwas is gescha
pen. De priesters zijn niet met de struc
turele groei van de bevolking meege
groeid. Ierland, België en Nederland zijn
in dit geval misschien wel het best er
van afgekomen, al is het voor ons goed
te bedenkfn dat in dit verband Neder
land op de laatste plaats komt, en van
deze drie het meest bedreigde gebied is.
Als zeer belangrijk punt is nu de stel
ling geponeerd, dat het vraagstuk van
de structurele aard een kwestie is van
HERVERDELING. De priesters hebben
in Europa de tred van de bevolking van
dorp naar stad niet op de voet gevolgd.
Het is vaak een kwestie van cüfcren.
Een middelgrote parochie in Parijs van
30.000 zielen heeft in vele gevallen maar
enkele geestelijken tot haar beschikking,
terwijl op het platte land of in de pro
vincie er in Frankrijk zo'n 15.000 paro
chies zijn met minder dan vijfhonderd
en zelfs minder dan 300 zielen, die alle
een geestelijke tot hun beschikking heb
ben. In de stad Wenen is het geen uni
cum dat 1 priester voor plm. 5500 men
sen beschikbaar is. Het is duidelijk dus,
dat de verdeling van de priesters over
de parochies, maar ook over de bisdom
men in vele gebieden van Europa vol
komen uit elk reëel verband is getrok
ken. De kerkelijke strategie zal er een
moeten zijn van 'n noodzakelijke her
verdeling, waarbij de nood van de uni
versele Kerk voorop moet staan. Er zal
over de grenzen van bisdommen en van
landen heengekeken moeten worden.
De „Mission de France" zat er niet ver
naast, toen men aan dit soort experi
menten dacht. Er zal bv. een mobiliteit
van beschikbare krachten nodig zijn, in
de- geest zoals pater Werenfried van
Straaten, die op dit congres niet ont
brak, reeds heeft voorgesteld, omdat de
missionaire taak van priesterrijkc gebie
den tegenover priesterarmc een vanzelf
sprekende plicht is. Zo zal er in Italië
en Spanje zeer veel door een rigoreuze
EEN ANDER aspect van het Pries
terprobleem in Europa is de ontwikke
ling van de civilisatie in het avondland,
welke de traditionele recrutering en vor
ming van de toekomstige priesters on
gunstig beïnvloedt. Er is in Wenen na
tuurlijk gesproken over de seminarie-
opleiding. Over het algemeen is men van
het dalend rendement erg geschrokken.
Van de andere kant echter lagen de pro
blemen zo verschillend dat men niet tot
concrete conclusies is gekomen. De cul
turele achtergronden van deze tijd ble
ken echter in geheel West-Europa ob
stakels. Het is niet meer zó dat het ambt
van priester een stap hoger op de so
ciale ladder betekent, omdat de demo
cratisering en de vlucht van het onder
wijs heden ten dagen de betekenis van
het seminarie als onderrichtsinstituut
relatief heeft doen dalen. Daar komt nog
bij dat het seminarie in elk der deel
nemende landen anders van opzet en
karakter is. Ook is er, nog maar in prin
cipe gesproken over Europese colleges
en uitwisseling van studenten.
Naar aanleiding van het feit, dat over
al in Europa het aantal late roepingen
stijgende is, hebben de deelnemers aan
het congres zich beraden over de oplei
ding van deze aspirant-priesters. Men is
voor een opleiding met vrije keus aan
het einde van de studie; bovendien strekt
het tot aanbeveling meer sociologie en
psychologie te doceren en het gevaar
van een starre opleiding te vermijden,
en meer aan persoonlijke vorming tege
moet te komen door de studie te diffe
rentiëren, omdat bij de late roepingen
de bases niet gelijk kunnen zijn.
DE EENHEID VAN EUROPA zal een
christelijke eenheid moeten zijn. Belan-
genpolitiek zal daarom tegenover het
oude avontuur van een missionerend
ideaal staan. De universele Kerk gaan in
allereerste instantie de problemen rond
de priester aan en die universele Kerk
zijn wu, of wij nu wonen in Duitsland,
Italië, Spanje of Ierland, óf wij nu be
horen tot het bisdom Rotterdam of het
diocees Lissabon.
Du.
Een rechtbank te Corbeil. bij Parijs,
heeft dinsdag de 23-jarige Franse schrijf
ster Francoise Sagan veroordeeld tot
een boete van 50.000 frank wegens roe
keloos rijden.
Vorig jaar sloeg haar auto op een ver
keersweg ten zuiden van Parijs om. Sa-
San en drie vrienden van haar. die mee
reden liepen verwondingen op. De recht
bank heeft de journalist Bernard
rranck een schadevergoeding van 950.000
frank toegekend. Franck zat naast Sagan
in de auto.
PHILIPS
Ook Jan van Krimpen was van deze
„school" van typisch degelijke typogra
fen. Hij acheveerde niet alleen de letter
typen, die onder zijn handen tot een no
bel eigen bestaan kwamen, het geduldig
polijsten en schaven was bij hem tot een
persoonlijke cultuur geworden, die al zijn
activiteiten, tot zelfs zijn gesprekken,
markeerde. Gesprekpartners moesten bij
hem telkens ervaren, dat hij met zijn ge
dachten diep en fijn wist te snijden en
voor elke uitloper ervan een passende
uitdrukking wist te vinden. Geen i waar
hij niet het puntje op wist te zetten en
geen gedachtebeeld, dat hij niet harmo
nisch wist af te ronden, wanneer hij
eenmaal uit zijn kritische gereserveerd
heid was getreden. Deze kalme kunste
naar van de drukletter kon uren over
journalistiek praten, er wat elementen
uit de muziek en de literatuur aan toe
voegen, om daarna tot een afgerond ge
heel te komen, dat de gaafheid had van
een door hem ontworpen stof-omslag.
Een vlot cocktailjurkje van de Spaanse
modekoningen Herrera en Ollero uit
Madrid
Hij was niet de ontvanger van hevige
en. ogenblikkelijke inspiraties, geen wes
terse uitloper van een zenitische levens
stijl, maar een gestadige figuur die wist
te proeven en te wegen alvorens hij be
sloot tot wat naderhand zou blijken het
mooiste te zijn.
Zijn eerste lettertype werd, nog voor
het schema geheel gereed was, bekroond
op de Exposition Internationale des Arts
Décoratifs et Industrials Modemes en se
dertdien heeft Van Krimpen de typogra
fie nog met vele sierlijke letters verrijkt;
Romulus, Antigone, Sheldon, Spectrum,
Cancelleresca Bastarda. Romanée en
Lutetia zijn zijn meest bekende geestes
kinderen. En bij de lettertypen hield zijn
belangstelling geen halt. Hij verzorgde
bijzondere boekuitgaven van de fa. Joh.
Enschedé en Zonen, beoefende zelf de
calligrafie. schreef in buitenlandse tijd
schriften over typografische onderwer
pen en werd zo een trefpunt van vakge
noten binnen en buiten onze grenspalen.
Vooral het in alle bescheidenheid, met
volkomen afstemming op inhoud en geest
verzorgen van bijzondere boek-uitgaven,
nam een belangrijke plaats in onder de
veelzijdige bezigheden van de erudiet,
waartoe deze leerling van de Haagse
Kunstakademie was uitgegroeid.
Het is nu nog niet mogelijk te zeggen,
welke gevaren er dreigen voor het West-
land in verband met de eventuele vesti
ging van een hoogovenbedrijf. Naar aan
leiding van de plannen tot de vestiging
van zware industrieën op hef westelijk
deel van Rozenburg heeft interdeparte
mentaal overleg plaats gevonden over
de vraag, op welke wijze het vraagstuk
van de luchtverontreiniging kan worden
opgelost met het oog op de land- en
tuinbouwbelangen in een ruime omgeving
van dit gebied, met name ook in het
Westland.
Dit heeft de minister voor Landbouw,
Visserij en Voedselvoorziening in zijn
M.v.A. aan de Tweede Kamer over zijn
Begroting voor 1958 medegedeeld. Hij
zegt daarbij, dat genoemd overleg alles
zins bevredigend is geweest en heeft ge
leid tot 't treffen van een bijzondere re
geling ter afweging van de in het ge
ding zijnde belangen op basis van d»
Hinderwet.
De resultaten van de oesterproeven te
Wemeldinge zijn volgens minister Von
deling bemoedigend. Het ziet er naar uit,
dat een zekere regelmaat in de produk-
tie van oesterbroed kan worden bereikt.
Er zal een onderzoek worden ingesteld
naar de wenselijkheid nu reeds te ko
men tot taxaties voor die bedrijven, wel
ke schade zullen lijden als gevolg van de
uitvoering van de Deltawerken.
Over de maatregelen, welke van over-
heidszijde zullen moeten worden geno
men, in verband met de noodzakelijke
aanpassing van het aantal vissers en
schepen aan het tengevolge van de inpol
deringen van het IJsselmeer beperkte vis
water, zullen binnenkort mededelingen
kunnen worden gedaan.
i ?C Vereniging Nederlandse Kerftabak-
industrie heeft een adres gezonden aan de
leden van de Staten Generaal inzake de
omzetbelasting op kerftabak (rook-, shag-
en pruimtabak). In dit adres gaat de
vereniging nader in op de brief, wel-
ii Stichting Sigarettenindustrie op 7
oktober aan de leden van de Staten-Ge
neraal heeft gezonden en waarin deze
stichting voorstelt de kerftabakindnstrie
een procent meer omzetbelasting te
doen betalen ten bate van de sigaretten
industrie.
J?e Vereniging Nederlandse KerftSbak-
ïndustne acht zich verplicht tegen dit
Plan met kracht stelling te nemen. Ten
einde een juist oordeel over de positie
van de beide industrietakken mogelijk
te maken stelt zij enig cijfermateriaal in
het adres beschikbaar. Deze cijfers, die
ontleend zijn aan het C.B.S., laten zien
aldus het adres, dat de banderolleprij-
zen van kerftabak belangrijk méér zijn ge
stegen dan die van de sigaretten. Ook
blijkt, dat het accijnspercentage van kerf
tabak thans tweemaal zo hoog is als vóór
de laatste wereldoorlog. Het accijnsbedrag
per eenheid voor kerftabak is t hans
zelfs nagenoeg twintig maal zo groot als
vóór de oorlog, terwijl dit voor sigaret
ten het 6,3-voud bedraagt.
Kerftabakprodukten, zo vervolgde het
adres, voorzien in de behoefte van de
man met de kleine beurs. De taxatie
van de sigarettenindustrie, dat zij dit jaar
een omzet van 900 miljoen stuks moet
missen met een kleinhandelswaarde
van f 43 miljoen, mist volgens het adres
elke reële grondslag.
Om al deze redenen doet de Vereniging
Nederlandse Kerftabakindustrie een drin.
gend beroep op de Staten-Generaal het
verzoek van de sigarettenindustrie om de
fiscale lasten van de kerftabakindustrie te
verzwaren door een verhoging van de om
zetbelasting op kerftabakprodukten als
irreëel van de hand te wijzen.
Nederland wil Nederlands Nieuw Guinea
voor altijd onder koloniaal bewind houden
en heeft de verdediging van dit gebied
versterkt, zo luidt een verklaring van
het nationale front ter bevrijding van
West-Irian, die dinsdagavond door radio
Djakarta werd uitgezonden. De rol, die
Nederland heeft gespeeld bü de bespre
kingen met Australië in Canberra doet
de Indonesiërs overhellen tot de mening,
dat de Nederlandse koloniale politiek
„voor altijd" is bedoeld.
Mr. J. van Aartsen, de Haagse wethou
der van Economische Zaken, die wordt
genoemd als mogelijke opvolger van de
minister van Verkeer en Waterstaat, mr.
Algera, is o.p 15 september 1909 te Am
sterdam geboren. Hij legde met goed ge
volg het eindexamen gymnasium af en
behaalde in 1934 het doctoraal examen
rechten aan de Vrije Universiteit.
Mr. Van Aartsen is tot 1 januari 1948
hoofd van de juridische afdeling van het
ministerie van Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening geweest en daarna tot
september 1949 secretaris van het Chr.
Werkgeversverbond. Na de oorlog had hij
zitting In de Haagse gemeenteraad voor
de A. R. partij. Van 1949 af is hij wet
houder van Economische Zaken.
Het^ bruto nationale produkt van de
Ver. Staten is in het derde kwartaal op
jaarbasis met 11 miljard gestegen tot
440 miljard. Als gevolg hiervan is thans
reeds 72 pet goed gemaakt van het ver
lies dat gedurende de recessie werd ge-
--- leden. Verwacht wordt, dat het vierde
herverdeling tot stand kunnen komen, kwartaal een verdere stijging te zien zal
(Dit geldt zowel voor seculiere als regu-1 geven.
Hij is voorts commissaris van het Elec-
triciteitsbedrijf Zuid-Holland, lid van het
college van beheer van de Gemeentelijke
Gasvoorziening Zuid-Holland, voorzitter
van het Industrieschap Plaspoelpolder,
voorzitter van de Ver. van Exploitanten
van Waterleidingbedrijven, lid van het be
stuur der Ver. van Exploitanten van Eiec-
triciteitsbedrijven, juridisch adviseur van
het Chr. Werkgeversverbond, lid van het
Centraal Comité der A.R. Partij, voorzit
ter van de A.R. Kieskringcentrale te
's-Gravenhage, lid van het tuchtcollege,
bedoeld in artikel 48 van het uitvoerings
besluit autovervoer goederen.
Van de hand van mr. Van Aartsen zijn
publikaties over het vraagstuk der
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie ver
schenen, o.a. in „A.R. Staatkunde".
Het is een publiek geheim, dat zeer
binnenkort een beslissing moet worden
genomen over de bezetting van de voor
zitterszetel van de K.R.O., die door het
aftreden van prof. Kors vacant komt.
Deze voorzitterswisseling is uiteraard
een gerede aanleiding om zich nog eens
bijzonder te bezinnen over de bestuurs
vorm van de Katholieke Omroep. Dat
is dan ook in sommige kringen gebeurd
en hier en daar is 't vraagstuk reeds in
de pers aangeroerd.
De K.R.O. is van een kleine organisa
tie uitgegroeid tot een machtig instituut.
Door^de komst van de televisie is hij bo
vendien een nieuw tijdperk ingetreden,
waarin zijn invloed en verantwoordelijk
heid ten zeerste zijn vergroot. Bij deze
zeer dynamische ontwikkeling rijst voor
eerst de vraag, of de huidige samenstel
ling van het bestuur nog wel beant
woordt aan de veranderde eisen. De ver
tegenwoordiging in dat bestuur van o.a.
de standsorganisaties, zoals tot dusver
plaats vindt laat, naar het ons voorkomt,
de bezetting door de juiste mensen te
veel aan het toeval over.
Voor deze functies dient op de eerste
plaats te worden gelet op en gezocht
naar personen die. behalve dat ze als
waardige representanten voor de katho
lieke bevolking mogen gelden, tevens op
grond van hun bekwaamheid geacht mo
gen worden een zekere deskundigheid en
vooral een visie op de taak en het eigen
karakter van een invloedrijk communi
catiemiddel als de K.R.O. is, te bezitten.
In dit verband rijst de vraag, of het
niet wenselijk is te komen tot een be
stuur van meer beperkte omvang, dat
zich effectiever en diepergaand met de
te volgen gedragslijn zal kunnen bezig
houden, al dan niet ook «at valt te
overwegen bijgestaan door deskundi
ge adviseurs.
Een tweede punt dat thans meer di
rect de aandacht eist is de vraag of
het voorzitterschap in handen moet wor
den gesteld van een priester of van een
leek. Voorop staat, dat de K.R.O. het
met zijn priester-voorzitters pastoor
Perquin, pater Dito en prof. Kors
uitstekend getroffen heeft. De Orde der
Predikheren heeft zich voor de Katho
lieke Omroep zeer grote en blijvende
verdiensten verworven. En in prof. Kors
verliest men een man, wiens gezag in de
radio- en t.v.-wereld niet snel vervan
gen kan worden. Maar hoe begrijpelijk
het ook is, dat indertijd een geestelijke
^e.j"10"ier moest zijn, het is eveneens
duidelijk, dat het door deze voorgangers
bevorderde emancipatie-proces het ogen
blik naderbij bracht, dat leken hun taak
bij deze maatschappelijke en culturele
instelling komen overnemen, zoals dat op
menig ander terrein is geschied. Dit kan,
lijkt ons, i.e. te gemakkelijker gebeuren,
nu de K.R.O. reeds de figuur van de
bisschoppelijke commissaris kent, die
uiteraard een geestelijke is.
^Het zou intussen niet bevreemden, in
dien het niet gemakkelijk zou vallen de
ideale leek-voorzitter te vinden. Het zou
een man moeten zijn van gezag en van
gebleken bekwaamheden en aan wie bo
vendien concrete denkbeelden over de
religieus-culturele vormgeving van de
K.R.O.-werkzaamheden voor ogen moe
ten staan. Het is duidelijk, dat de keuze
niet eenvoudig is en ook, dat de aan
vaarding van een eventuele uitnodiging
- welke een risico inhoudt - op aarzelin
gen kan stuiten.
Vandaar dat we tot de conclusie
neigen, dat in deze zaak niet overhaast
moet worden opgetreden en dat het be
ter is eerst nog eens goed naar kandi
daten uit te zien dan te snel een be
slissing te nemen.
Door de donkere wolken, welke zich'
boven de K.N.V.B.-voetbaltoto samen
pakten, is dus nu plotseling de zonne
straal gebroken van het rapport, dat de
Staatscommissie voor het Loterijwezen
heeft uitgebracht en waarin een wijzi
ging van de Loterijwet wordt geadvi
seerd in die zin dat een instituut ais de
K.N.V.B.-pool behouden kan blijven.
Na de herhaalde en uitvoerige plei
dooien, die wij voor de K.N.V.B.-toto
hebben gehouden, behoeft het nauwe
lijks betoog hoe verheugd wij over deze
kentering zjjn. En ook kan er bjjna geen
twijfel meer aan bestaan, of de Staten-
Generaal zullen binnenkort de Neder
landse sport een grote dienst gaan be
wijzen door het te verwachten voorstel
van de minister van justitie inzake wij
ziging van de Loterijwet aan te nemen
en dc thans nog vigerende wettelijke
hinderpalen voor de K.N.V.B.-pool weg
te nemen.
Het ligt in de lijn der verwachtingen,
dat inderdaad, in plaats van een geheel
nieuw toto-systeem te creëren, de lega
lisering van de in feite bestaande situa
tie zal neerkomen op het uitbreiden van
de organisatorische entourage van de
K.N.V.B.-pool. Voor het leiden van de
legale toto is inderdaad de K.N.V.B. de
aangewezen instantie.
De Voetbalbond heeft, afgezie -. van de
efficiënte apparatuur (snel, goedkoop,
betrouwbaar) die hij reeds heeft opge
bouwd, ook ai meermalen blijk gegeven
niet enghartig tegenover andere sporten
te staan. Uit zijn eigen aandeel van de
toto-opbrengsten (een zeer klein aan
deel, nadat 40 procent naar de cluhs. 40
procent naar de prijswinnaars, 6 procent
naar de belastingen. 4 proeent aan ad
ministratiekosten ziin weggegaan) heeft
hij alleen in bet afgelopen jaar reeds hij-
dragen gefourneerd aan dc uitzending
van Nederlandse schaatsers naar Scan
dinavië. de deelneming van onze zwem
mers en zwemsters aan de Europese
kampioenschappen in Boedapest cn de
organisatie van het Europese honkbal
kampioenschap te Amsterdam maar
bovendien is de verdeling der toto-baten
over andere sporten dan de voetballerij
ook nog. zelfs wettelijk, te regelen.
De K.N.V.B. heef) uiteraard zijn eigen
clubs bet meest geholpen. Menige ama-
eur-club krijgt op 't igenhlilt de finan
ciële touwtjes alleen nog maar aan el
kaar dank zij de toto. En het is vóóral
de jeugd, die daarvan profiteert. De
jeugd om wie tenslotte heel het sport-
bedrqf in eerste aanleg begonnen is en
aan wier lichamelijke opvoeding buiten
de sport-organisaties vrijwel geen zorg
wordt besteed.
Bij een legalisering van de K.N V B.-
pool is het niet langer alleen de voetbal-
jeugd, maar ook de jeugd in allerlei
andere takken van sport: zwemmen, at
letiek. handhal, turnen, noem-maar-op,
die uiteindelijk de kans krijgt op een
betere verzorging dan zij in ons land
ooit heeft gekend.
En vooral omdat onze jeugd dat zó
nodig heeft, zijn wij over die zonne
straal door de toto-wolken zo verheugd.
