Gijsbreght van Aemstel Sunil wast stralend wit Wie trouwt DE WEDUWE" Povere Nieuwjaarsgrot in de hoofdstad ,De koopman van Venetië Nieuwjaarswens 1959 bij Haagsche (lomedie en spaart uw linnenkast bij Heil en zegen bij Rotterdamse „bittertjes" WITTER DAN DE WITSTE POES De kracht van het ivoord in dynani isch e enscen eriiig Rotterdams Toneel Natte-sneeuwbuien onderweg Paul Steenbergen in de Shylock-rol VRIJDAG 2 JANUARI 1959 PAGINA 3 mvmï Hier is met Sunil ge wassen,dat hemels blauwe Sunil, waarin al het wasgoed stralend wit wordt, werkelijk stralend wit Bleken en blauwen kunt u zelfs ver geten, met Sunil hebt u minder was- werk, minder te wringen, dus... minder slijtage. Waar Sunil de was doet, blijft alles veel langer nieuw, ook wasmachine en wringer varen er wel bij Neem meteen h.et voordelige reuzenpak Luchtig minnespel van Carlo Goldoni Audiënties ClNDS de glorietijd van Louis Bouwmeester, die de Shy- lock-figuur op zo onnavolgbare wijze Wist te creëren, is „The mer chant of Venice" bij ons weten door het beroepstoneel niet meer opgevoerd. Na meer dan een kwart eeuw heeft nu de „Haag- sche Comedie" terecht gemeend, de nagedachtenis van de grote Louis niet te na te komen door het blijspel op haar repertoire te nemen. Glansrijke vertolking Paul Steenbergen (links) en Joris Dicls (op de troon) in „De Koopman van Venetië". SUN It 6S0 echter slim en ziet in een Venetiaanse Arlechinno kwam allengs op dreef en wist tenslotte met recht de lachers op zijn hand te krijgen. Pantalone, de oude rijke man, en Doctor Lombardi waren bij Jan Lemaire sr. en Willy Ruys in verzorgde Luchtvaarder en astronoom Audouin Dolffus teil een poging doen om in een gondel, hangend aan de ballon een hoogte te bereken van ca. 25 km. om van die plaats met behulp van een sterrenkijker foto's te. maken van de planeet Mars en om metingen te doen betref jende de intensiteit van kosmische stralingen. DE MINNETWIST rond een charmante jonge weduwe, welke gisteravond voor het talrijke Rotterdamse Nieuvv- jaarspubliek in de schouwburg aan de Aert van Nesstraat door vier verliefde edellieden werd uitgevochten, is tot een goed einde gebracht. Rotterdams Toneel had voor de viering van de jaarwisseling een greep gedaan uit de overvloed van werken, welke Carlo Goldoni ons heeft nagelaten. Ditmaal was het een blijspel, waaraan het publiek bijzonder veel ple zier heeft gehad; een genoegen dat echter ook aan de kant van de Maasstedelijke toneelgroep scheen te zijn, want er werd met clan en enthousiasme gewerkt. ,,La Vedova Scaltra" (de slimme wedu we) is een bijspel vol kleur, elegances, liefdesverklaringen, minnenijd en luid ruchtig geuite verlangens. Ton Lutz (re gie), Dolf Verspoor (vertaling) en Nico- laas Wijnberg (décors en kostuums) heb ben in de eerste plaats een belangrijk aandeel gehad bij de oplossing van de vraag: „Wie trouwt de Weduwe?" Gedrie ën hebben zij de achtergrond, de richting en de kleur aan het geheel gegeven, waarbij het voor de spelers een genot moet zijn geweest te acteren. In dit blijspel van Goldoni zijn er vier rivalen nodig om het vuurwerk van woord en gebaar aan de gang te brengen. Een Fransman, Italiaan, Engelsman en Span jaard, een wat vreemdsoortig stel „toe risten" in het zoete Venetië van de 18s eeuw, dingen tegelijkertijd naar de hand van een beminnelijke Rosaura, een we duwe, die haar veel oudere echtgenoot heeft overleefd en nu van plan is de schone dagen van de jeugd niet meer doel loos te laten voorbij gaan. Haar trekt op nieuw de huwelijksboot,'waarbij de gon delier ditmaal een jonge en aanzienlijk, maar ook een ridderlijk man moet zijn. Haar aanbidders, ieder typisch behept met karaktereigenschappen van hun land aard, sloven zich uit om zich van hun bes te kant te laten zien, en sparen geld, scho ne woorden noch duels om bij de weduwe een goede beurt te maken. De weduwe is carnaval een goede mogelijkheid zich in handen. De décors werden bij de toneel- v„i j wisseling door knechten van het logement onder begeleiding van een stemmingsvol muziekje, snel en handig geplaatst. Na afloop was er langdurig applaus en wer den op de trappen van het logement vele bloemstukken neergelegd. vier verschillende vermommingen (telkens tevens als landgenote van de vreemdelin gen) op te treden en daarbij hun werke lijke gevoelens ten opzichte van haar te peilen. De man, die het sterkst in zijn schoenen staat, mag tenslotte tijdens een feest ten huize van de weduwe verne men, dat zij bereid is met hem te huwen. Zij weet daarbij nog even snel ook haar liefderijke jonge zuster Eleonora uit de handen van de oude rijke Pantalone te houden om daarmee haar ogen te openen voor de jonge liefde van een der vreem delingen. Wij hebben betere stukken van Goldoni gezien, maar Rotterdams Toneel heeft al les weten te gebruiken wat er maar moge lijk was aan humor, zodat het toch, on danks de wat al te simpele inhoud, een bijzonder vermakelijke toneelavond is ge worden, hetgeen het publiek wel zeer op prijs stelde door herhaaldelijk vondsten en geestige situaties met applaus te ho noreren. Charmant, schalks en vol gevoel voor fijne geestigheidjes speelde Lia Dorana de jonge weduwe. De wijze waarop zij met haar aanbidders converseerde was koste lijk en Lies Franken, haar kamenierster, hieip haar daarbij voortreffelijk. Henk van Ulsen. Leo de Hartogh, Steye van Brandenberg en Pim Dikkers droegen alle respectievelijk Franse, Italiaanse, Engelse en Spaanse nationale karaktereigenschap pen in woord en gebaar met zich mee, daarbij nog gesteund door hun typische kostuums, zodat de aanwezigen veel ple zier aan deze vertoning konden beleven. Pieter Lutz als de logementsbediende (Van onze weerkundige medewerker) Nieuwjaarsdag is gisteren met veel zon begonnen, maar een stormdepressie bij Schotland deed in de avonduren de wind tot volle storm uit het zuid-westen toene men. Er werden enkele windstoten van ruim 100 km per urr waargenomen. Ook vandaag nam de wind opnieuw in kracht toe en langs de kust weer tot stormach tig en ruimde naar west tot noord-west. Er wordt nu koudere lucht aangevoerd, afkomstig uit de omgeving van IJsland. In deze koudere lucht komen hagel- en sneeuwbuien voor. Ook de voorlopige vooruitzichten voor het eerste weekend van dit jaar zijn hierdoor koud en guur. Z.H. Exc. Mgr. M. A. Jansen, Bisschop van Rotterdam, zal woensdag 7 januari geen audiëntie verlenen. Er drukt een zeker fatum op de tra ditionele Gijsbreght-voorstelling, dat men nl. ieder jaar een totaal andere opvoering verwacht. Wie zich de pe riode herinnert, waarin Albert van Dalsum zocht naar de uiteindelijke vervulling van een gaaf inzicht, zal de slotsom waartoe hij is gekomen, kun nen typeren als innig-religieus. Zijn Gijsbreght was de man, die zijn uitein delijke beslissing om zich te voegen naar de wens van d'AIlerhcogste, reeds in voorgaande taferelen aanne melijk wist voor te bereiden. Johan de Meester heeft een andere op vatting. H-ij heeft ernaar gestreefd om als totaalindruk weer wat meer kracht in de hoofdfiguur te leggen. Waar moge lijk zegt Johan Schmitz zijn tekst dan ook als een krijgsman. Hij staat er als een stedeheer. die zijn stad tot de laatste druppel bloed wil verdedigen. Deze kracht overtuigen^ op de zaal over te brengen, is moeilijk, omdat Vondel zijn Gijsbreght veel laat vertellen en meede len. De epische passages zijn een rem voor de opbouw van een karakter, dat men al® moedig man kan typeren. Schmitz weet met groot vakmanschap zo sterk mogelijk juist dit facet op te halen uit de hindernissen van de taal. Do taal, die magische werking kan heb ben en die men daarom niet omwille van de taalschoonheid alléén puur esthetisch kan zeggen. De regisseur heeft, het hem daarbij niet gemakkelijk gemaakt, want Johan de Meester heeft een grote voor liefde voor mooie groeperingen en ook de keuze van de kostuums is van dien aard. dat men veel schoons kan bezien, zodat de gotische kracht wel eens te zeer verbloemd wordt. Het is echter duidelijk, dat De Meester niet wil toegeven aan de verwachting van degenen, die steeds een nieuwe Gijs breght-voorstelling willen aanschouwen. Hij is een bepaalde opvatting toegedaan en hij komt daarvoor uit. Dit goed recht van een regisseur kan men waarderen. Daarom hebben wij open oof voor de vele goede facetten en voor de totaalsfeer die de voorstelling ook dit. jaar weer had. Voo.r een groot deel is dit sbcces te danken aan de allure die Ellen Vogel op brengt als Badeloch. Deze rol bergt, ver schillende geëmotioneerde passage® in zich. Een actrice, die daarop alle accen ten legt. zal van de burchtvrouw een hysterica maken. Dat is in het verleden wel een® gebleken. Het gelamenteer was toen niet van de luht. Maar Ellen Vogel beheerst zich daarin. Wij hebben haar vertolking het vorige jaar ai vol waarde ring kunnen roemen. Haar mimiek wordt gelukkig niet. door een overdaad aan ge luid begeleid. Daardoor krijgen de pas sages, waarin het vrouwenoor de meest gruwelijke dingen moet. horen, spanning en de toeschouwers kunnen met haar meevoelen. De nuances die Ellen Vogel weet op te brengen, zijn knap gesitueerd. Zij i® steeds door haar .stille spel" bij het geheel betrokken. In de bezetting dit jaar zag men weer de haast traditionele rollen terug. De continuïteit, die hierdoor ontstaat, heeft vele voordelen. Trouwens de opbouw van het décor van Wim Vesseur maakt, het mogelijk het treurspel vlot door te spelen. De rollen van Willebrord (Philippe La Chapelie), Arent (André van den Heu vel). Vosmaer (Eli Blom), Broer Peter (Frans 't Hoen), Gozewijn (Paul Hui), Bode (Johan Fiolet) en de heer Van Voe ren (Henk Rigters) waren evenals vorig jaar goed bezet. De reyzegigers waren dit jaar respectievelijk Elisabeth Hoytink, Shireen Strooker, Ramses Shaffy en Louis van Casteren. Shireen Strooker en Elisabeth Hoytink waren niet bepaald een renovatie, het ontbrak bij het zeggen aan ress.onance. Ramses Shaffy revancheerde zich in de kleine rol van Raphael. Bij dp voorstelling waren tegenwoordig de minister-president prof. dr. Beel, mi nister Luns en de commissaris van de Ko ningin in Noord-Holland dr. M. Prinsen. Bu. DE NIEUWJAARSWENS VAN THOMASVAER EN PIETER NEL (PAUL HUF EN MIMI BOESNACHstond natuurlijk ook t)i het teken ran de. Expo m de hoelahoep. De Expo was vertegen woordigd door de enige, echte Ex po geit. ADAT jarenlang de traditionele Nn.u/ti jarenlang ae zraamoneie Nieuwjaarswens van Thomas- vaer en Pieternel door een jour nalist was geschrevenis dit jaar de pen gevoerd door een cabaretier en radioman, Alexander Poïa. Men kent zijn stijl met voorkeur voor woord spelingen. Vlotte teksten zonder een briljante inhoud, die trouwens van het afgelopen jaar nauwelijks te com poneren zou zijn. Het entree was dit jaar, en hoe kan het ook anders, in nauwe be trekking tot de Expo. Thomasvaer kwam op met een geit aan een louw. Dé geit van de Expo en Pieternel zei het hare van de hoela-hoepraye. .Traditioneler" zou het al niet ge kund hebben! En dan volgden al spoedig de diverse passages over de diplomaten en de ministers. Ze kre gen een beurt: ALGERA: Zijn naam is voor de toekomst aan het Deltaplan verbonden Zoals die van een Lely aan de oude Zuiderzee. Al heeft dan onze tunnel bij hem geen gend gevonden, Hij was een groot minister Deze lof geef ik hem mee. STAF: Die Staf heeft het niet licht gehad wat kreeg-ie op zijn ziel. De helm was nog niet af of 't was het gasmaskerventiel. VONDELING: Vergeet ook niet de vollemelk, die Vondeling ons schonk. CALS: Die melk, waar iedereen om riep en die geen metis haast dronk Toch was 't een mooie loopbaan. Met een KLEUTERWET begonnen, Heeft hij als ander uiterste de MAMMOETWET verzonnen. „Samkalden had het ook niet leuk", zei Pieternel heel oprecht. Maar van Zijlstra getuigde zij: Al was er dan soms strubbeling om diepgevroren kippen Of boeken-bij-de-kruidenier .Ik wou die man niet wippen." Zo vervolgde Thomasvaer het mi nisterieel relaas. MINISTER KLOMPé: (over hulp aan landgenoten die in Indonesië bri verstoten, zei men oprt Ze heeft zich van dat voortreffelijk Dat is voldoende rede danl Van minister Hofstra feestend paar het kwalijk, trad toen de wens al klaai dus weer het een en and maakt moest worden. Eer dat we al van de Kan kennen in verband met Meer plezier konden w aan de lokale feiten H operagebouw, dat ook ied de wens moet voorkomen leiding voor een origineh van liet probleem waar komen: Pieternel ontpopte zich tecte-genie: Ik heb een reuze vooi gewoon maar e> Zet heel 't nieuw Open een paar gi Dan kan men 't zo v( dat wenselijk De ene dag op 't FRE dan op t MUSEL Waarschijnlijk was deze geschreven voordat de Ra deriksplein gereserveerd 1 Ned. Bank. Van de grote landgeno ontvielen werden herda Buziau, John Gobau, Han. ten, Arie den Hertog al woordigers van de kunst Jan van Zutphen, Bernar en Werumeus Buning A van de Hugo de Groot herdacht te hebben, werden de eigenlijke wen sen uitgesprokenVoor de Koningin was de wens: „Vóór alles: Wereld vrede." Voor de ministers dat z'j onder de dubbele taken nog gauw van de nood een deugd konden ma ken. Voor de burgemeester: „Voor ons doet het ër enkel toe, DAT gij uw liefde toontNIET hóe". Het was nogal povertjes wat Tho- masvaer en Pieternel dit jaar moes ten zeggen. De manier waarop, was in handen van Paul Huf en Mimi Boes- nach goed verzorgd. Bu. Pim Dikl.crs als Don Alvaro de CdstiIla ca Pieter Lutz als de. logements bediende Arlecrhino in „Ik ie trouwt de. Weduwe" Vóór de eigenlijke goede wensen van voorspoedheil en zegen voor 7959, uitgesproken door Rotter- damns Toneel en opnieuw samengesteld door Peter Holland, en Steye van Bran denberg door middel van veel tekst en weinig briljante vondsten, maar mol aardige muziek, werden eerst de KRUI MELTJES VAN HET OUDE JAAR, de bittere en de zoete, s1.uk voor stuk opgepeuzeld. Om het slikken soms te vergemakkelijken stond er een reeks van kruidige dranken gereed, die zich als volgt aankondigden: Wij zijn de dranken op de planken van de nieuwe bar; in onze flesjes zijn de restjes van het oude jaar. Rotterdams toneel nodigde daarbij de aanwezigen uit tot het drinken van een glaasje, zodat het nakaarten over hei afgelopen jaar. - rr is ook zo veel gebeurd, - vlotter zou gaan. De spij zen, die bij deze dranken werden geser reerd bezaten, politieke smaakjes, die soms bitter in de mond, het hart ge zond moesten houdenZowel nationaal als internationaal landelijk en stedelijk werden de „bittertjes" geschonken. De verni&uwing van het stoelenparkin de Rotterdamse Schouibburg, welke in dit nieuwe jaar zal plaats vinden, werd als een langverwacht en toch eindelijk gekregen geschenk beschouwd. Voor de Rotterdammers zit. aan deze geste de dure plicht vast., dat zij in grotere getale dan ooit die nieuwe stoelen zul len moeten gaan bezetten! Er was vervolgens een gek liedje over de grillige mode van de vrouw en Bob de Lange sloot de rij van kritische en goeds wensende lieden door een sa menspraak te houden met ren spre kende pop, een uniek middel om het een en ander kwijt te raken. Du. Het stuk, daterend van 1595. stamt uit de periode van Shakespeare's werkzaam heid als dramaturg, waarin hij over een leniger versificatie en een overvloediger beeldspraak ging beschikken, de laatste vooral ontleend aan de klassieke fabel leer. Waarmee implicite gezegd is dat deze ..Koopman" allerminst tot het beste werk van de beroemde Engelsman be hoort. al is er reedis genoeg stof tot be wondering te vinden in deze dubbele liefdesgeschiedenis, waarvan de ene helft toch nog een wrang bijsmaakje heeft. Want het mag dan een aardige vondst van de dichter wezen, zijn heldin te laten manoeuvreren met de drie kist jes, resp. met gouden- of zilveren- of loden beslag, waarvan één slechts de beeltenis der schone bevat en waartus sen de aspirant-aanbidders mogen kie zen; in wezen hebben w® hier toch te doen met een zelf-verloting van de schatrijke Portia om aan de man te ko men. En dat wil ©r maar moeilijk in, vooral bij de vrouw, hoezeer men ook menen mag dat het huwelijk een loterij is. Ten andere, wat betreft de bij-figuur van de wraakzuchtige zoon van Israël, die als prijs voor de som dukaten, welke 'hij zijn stellig onvriendelijke maar overi gens onkreukbare handelspartner (de „koopman" Antonio) een pond vlees uit diens lichaam om het hart bedong, de bedenking: hoe zou de staat van Vene tië een dergelijk contract rechtsgeldig heid toe kunnen kennen? Wij hebben er- tens gelezen dat Shakespeare van de hylock aanvankelijk een komische rol had willen maken; maar is 'het niet ko misch genoeg, dat de veeleisende joden- man het tenslotte buiten elk rechtsge ding om moet afleggen in goochemheid tegenover dezelfde als rechter vermomde Port.ia? Wij zwijgen dan nog van de derde vondst de wat goedkope goocheltoer met de twee trouwringen, waarin alweer ge noemde vrouw (en de haa,r dienende Ne- ivssa) is betrokken. Ofschoon kersvers in de huwelijksboot gestapt spelen beiden het klaar in haar travestie-rollen als in het recht doorknede leden der balie elk haar eigen echtvriend bij wijze van trouw-proef zijn ring te ontfutselen! Met de echtelijke trouw heeft dit echter ten enenmale niets te maken. Bert Voeten, die zijn eigen, tien jaar geleden vervaardigde vertaling grondig nad herzien de nieuwe tekst deed het, zoal® wij van hem gewoon zijn. voortref felijk schreef ook het inleidende woord voor het programma en daarin wordt de anti-climax van de zojuist ge noemde derde vondst in bescherming genomen, nochtans met de erkenning, dat de 19e-eeuwse acteurs haar gewoon lijk weglieten. Zo was het nog in Bouw meesters tijd, toen het vijfde bedrijf in eik geval sterk werd ingekort en het go- heel meestentijds met de lyrische inzet er van (de beurtzang op de Venetiaanse nacht tussen Jessica en Lorenzo) beslo ten. Onder regie van Cees Laseur werd ons nu het sprookje gaaf €n ongeschonden voor ogen gezet Wij waren er allerminst rouwig om, want w® kregen een voor stelling te zien. die stellig veel van wat wij de laatste maanden hebben voorge schoteld gehad, achter zich liet. Het spijt ons, dat we wegens de be schikbare plaatsruimte daarop thans niet in details kunnen ingaan, doch in het sprookjesachtige decor va.n Friso Wie- gersma hebben w® een kostelijke mise- en-scene bewonderd en een prachtig sluitend samenspel als zelden wordt ge boden. Voor de hoofdfiguur, het levende „hei ligenbeeld", Portia, was Myra Ward'aan gewezen en de keuze bleek niet onjuist. Aan lieftalligheid paarde zij de voor de> rol onmisbare gevatheid, waardoor zij werkelijk de voornaamste dramatis per sona werd. Waarbij nog komt, dat be Shylock van Paul Steenbergen veel be grip toonde voor de ondergeschiktheid der rol, al werd zij niettemin met even veel intelligentie als grimmigheid ge speeld; zijn vermomming als Hebreeër, even suggestief als origineel. Van de achttien executanten noemen we slechts Maria de Booy (Nerissa), Max DE NIEUWJAARSWENS die in de Dubois hier volledig afstand van ge- Kon. Schouwburg na de première daan. En de auteur zou heel wat stof van de Koopman van Venetië hebben kunnen puren alleen uit een Croiset (Prins van Marokko), Gijsbert werd uitgesproken, zal voor vele toe- jaar Haagse geschiedenis.' Tcrsteeg (Prins van Aragon). Koen Flink hoorders wel op een teleurstelling zijn Men kreeg de twee acteurs te horen in de Bassiano-rol, Henk van Buuren uitgelopen. Pierre Dubois blijkt als die zinsneden uitspraken waarvan de fih^U wrlv aiSt3Slly(Ioolë ,vri®nd Tubal; prozaist heel wat meer te presteren bloemlezing van kleine omvang vol- beidenGobbo?sn va^e/en zoon^Lu^Lull dan op hct gebied der Nieuwjaars- doende is om aan te tonen dat de (Salerio). poëzie zo men hier al van poëzie kan Schouwburg weinig plezier van deze De „Koninklijke" die. als bij de nieuw- spreken. wens heeft beleefd. De eerste stem jaarspremière gebruikelijk, reeds twee Hij heeft een poging gedaan een se- spreekt van een schone droom, een dagen te voren op alle rangen was uit- rieuze nieuwjaarswens te creëren voor geloof in de nieuwe wereld, de tweede verkocht, reageerde me.t uitbundige bij- twee stemmen: Paul Steenbergen en is wat reëler. Het leven van de Ne- v3 u d5Iuisterryke voorstelling, die Cees Laseur. Waar echter ieder ver- derlandse staatsburgers wordt als volgt ^„r, Aa ^llj d€ns de ver" wacht dat er in een dergelijke tradi- toning open doekjes kreeg. Ze werd onder meer bijgewoond door tloneJe wens puntige geestigheden de burgemeester van Den Haag en me- voorkomen die personen en zaken over vrouw Kolfschoten. de hekel halen naar aanleiding van ge- L. H. beurtenissen in het voorbije jaar, heeft beschreven: "'s Avonds na het werk kwam elk iveer thuis de tafel gedekt en de soep op 't for nuis naast het bord de krant met de laat ste berichten die nooit deze menselijke aarde ont wrichten" Enkele kunstenaars als John Gobau, van Krimpen, Gossaert, Werumens Bu ning en Arie den Hertog worden her dacht en na deze schakel met de rea liteit komt aan het slot de wens „Ik wens dat Nederland een plaats bewaart in het bestel der wereld naar zijn aard een waar het kenmerk van verdraag zaamheid dat van een wijze vrijheid evenaart". Voor Den Haag is er dan nog de wens dat B. en W. niet versagen, dat ze in de strijd de kracht vinden om 't nodige te wagen. De Nieuwjaarswens 1958 werd zo een mengeling van een stukje opper vlakkige levensfilosofie die serieus be doeld is, met een vorm die vaak de Sinterklaastijd in herinnering roept. Met een wens voor het Koninklijk Huis, het Wilhelmus en een driewerf hoera voor de Koningin sloot de plech tigheid.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1959 | | pagina 3