STAATSMIJNEN HEBBEN TE VEEI
ONDERGRONDERS
I SOCIALE WEGWIJZER]
Postzegels
jéL. s t a t f h d
fk.
De ernst
V00830HG
Jan Ligthart geboren
BBBJOfi
"Miff OUO
SPEL
EEN SLAM VOOR U?
m
~JwT
m m
m
m
m
n
m
u
m
V
1 lil
m
m
CIJFERPUZZEL No. 101
m
W,
mmÊ9
mBm
JANUARI 1859
SCHAKEN
H
90
H
3
S
8
tl
Italianen worden afgevloeid
i
mw»
s
s
s
Bridgerubriek
Hi
.—^1
van de MaashodenetfIS
90
27
756
160
6OT8
3Z
8
160
k\
4ett
EVEN AANDACHT VOOR
I Hü
L30EU
V isssH 1
ass
A.O.W.
H
van het
^jfjp
!fJ: f&
1
W»IiW
li
li
509
576
51
28
9
1728
S
i ÏN
9
9
9
7
4
7 3
3
1
1
8
9
7
2.
K
ZATJlüDAG 17 jaISjARI 1959
Twee jaar geleden nog nood en nu:
Slokop verzadigd
Ideeën zijn geld waard
Waarheen
Alleen bij Staatsmijnen
Studeren en kinder-
bijslag
Nieuwe uitgiften
DE 7 ct LUCHTPOST VAN DE VER.
NATIES, welke tezamen met de 5 ct,
begin volgende maand verwacht wordt
OHE601.
-N
-„Het blauwe parlement
bestaat vijftig jaar
„Hij was een ziener" (Prof. dr. N, Perquin SJ)
De elfde januari was het een eeuw geleden dat Jan Ligthart werd
geboren. Dit feit is door velen in woord en geschrift herdacht.
Zijn jeugd
Een noodlottige
Koningin Wilholmina gSJSÏi»
bezoekt zijn school
c
Jtr,
"ie
v««
IN
he
Nt
Jati,
'e
5>k,
>a
Ü-rIi
%t
§M
1
mm
m mm
a-I
yssM
378
100
oo
-Er
O
120
192
h?°ri
Nt
1? v
ft'*'1
"V
i N
Va.
Nr
Nd
hN't
5
3
1
8
7
3
1
i 5
1
8
1
9 2
3
1
1
3
1 I
1
vf.
f
r
flN t
Jf
t'N
vN't
(Van onze correspondent)
Wat twee Jaar geleden niemand voor mogelijk zou hebben gehouden, is een
feit geworden. De Limburgse mijnen hebben teveel ondergronders. Eendeels
is dit een gevolg van het ruime aanbod op de arbeidsmarkt, anderdeels van de
teruggang in de vraag naar steenkool. Twee weken geleden verklaarde de di
recteur-generaal van de Staatsmijnen, de heer H. Wemmers, in zijn Nieuwjaars
rede tot de ondernemingsraad, dat de aanneming van personeel was stopgezet
en de verschillende opleidingen hun bezettingsniveau hadden bereikt. Verder
beloofde hij al het mogelijke te doen om de werkgelegenheid op het huidige
peil te handhaven, maar definitieve toezeggingen kon hij niet doen. „Wij weten
niet hoe de afzet zal verlopen en welke de invloed daarvan op onze produktie
zal zijn", zei de heer Wemmers.
Ontslagen zijn er niet te verwachten,
evenmin de gevreesde „verzuimdiensten",
die in België én Duitsland al werden in
gevoerd. Toch gaan er ook in de Neder
landse mijnstreek slachtoffers vallen. De
Staatsmijn-directie nam het besluit om
de arbeidscontracten van de Italiaanse
mijnwerkers bij het aflopen niet meer
te verlengen Ze hebben doorgaans een
looptijd van twee jaar. Verleden jaar nog
werden er een aantal met één jaar ver
lengd.
De huidige situatie verschilt wel heel
erg met die van een paar jaar geleden-
Toen was er de steeds slinkende roep
om meer kompels en opvoering van de
produktie. Het was op 22 september 1952..
dat de mijnindustrieraad aan de regering
toestemming vroeg om „het aantrekken
van Italiaanse arbeiders voorlopig met een
vergunning voor 800 arbeiders uit te brei
den." Men verwachtte toen voor eind 1957
een tekort van 2700 ondergronders. De
mijnindustrie was in Hamburg de grote
slokop van alwie werken wilde. Die slok
op leek onverzadelijk. Niemand had er
een flauw vermoeden van, dat het ge
raamde tekort zou omslaan in een over
schot.
De Staatsmijnen hielden er een speciale
wervingsactie op na, die met wisselend
succes opereerde van Groningen tot Sici
lië. De Groningers waren over het alge
meen niet zo happig op het ondegrondse
werk, maar de jongelui uit de armste stre
ken van Italië kwamen graag naar het
verre Holland- De foto's, die ze op het
arbeidsbureau te zien kregen, toonden
welvarende mensen en mooie huizen. Daar
was geen verstikkende werkloosheid, daar
was goed geld te verdienen en kans op
een toekomst in welvaart. Ze lieten hun
families achter en namen de trein naar
Heerlen, de onbekende mijnstad in het
beloofde land.
In totaal arriveerden er tussen half
1955 en ha!f-'57 een kleine tweeduizend
Italianen, over het algemeen kleine
zwarte mannetjes, joyeus gekleed en al
gauw populair bR de Limburgse meis
jes. Ze vonden onderdak in enkele ge-
die thans nog het best van de hand gaan.
Drie van de vier staatsmijnen hebben al
leen de moeilijk te verkopen industrie
kolen aan te bieden. Derhalve worden
deze ondernemingen door de huidige ma
laise het zwaarst getroffen- Enige tijd ge
leden zijn dan ook al een aantal Italianen
van de Staatsmijnen overgegaan naar
particuliere, maar momenteel is de opne
mingscapaciteit van deze mijnzetels ook
sterk verminderd.
Van de 5683 inzendingen, die Philips
Ideeënbus in 1958 ter beoordeling heeft ge
kregen zijn er 1643 (d.i. 33,6 pet.) beloond
met in totaal f- 141.667. De hoogste hono
rering bedroeg f, 1600, Bovendien werden
86 boekebonnen en 239 premies van
f. 7.50) toegekend.
Maastrichtse studenten Tijdens de al
gemene ledenvergadering van „Amphi
tryon" de vereniging der studenten aan
de kath hotelschool te Maastricht, is het
nieuwe bestuur als volgt samengesteld:
voorzitter J A. M. Wismeier. secretaris
J. R. M Zwerver, penningmeester W. G.
A- van Vliet.
zellenhuizen en werden met spoed op
geleid tot volwaardige houwers. Ze
vormden een wereldje apart in het ge
schakeerde beeld van de m(jnstreekbe-
volking en hadden zelfs hun eigen Ita
liaanse pastoor- In de loop van de ja
ren is hun aantal teruggelopen tot on
geveer 1200, waarvan er 700 werken in
de Staatsmijnen en 500 in de particu
liere. >-
Mettertijd gaan nu opnieuw enkele hon
derden Italianen uit Limburg verdwijnen.
Worden ze zonder meer op straat gezet
met de boodschap „wel thuis?". Dat zou
betekenen, dat ze weer terug moesten
naar de economisch kwetsbare streken
waar ze vandaan zijn gekomen. De leiding
van de Staatsmijnen stelt pogingen in het
werk om dat te voorkomen. Besprekingen
met vertegenwoordigers van Belgische en
Duitse mijnzetels hebben geen resultaat
gehad, omdat men daar met dezelfde
moeilijkheden kampt als in Limburg.
Daarop zijn nieuwe onderhandelingen aan
geknoopt met de Charbonnages de France
en het schijnt, dat men in Frankrijk wel
genegen is de werkloos geworden Italianen
op te nemen in de mijnstreek rond Valen
ciennes en Duai.
Ook wordt de mogelijkheid bekeken om
de Italianen in het bezit te stellen van
de zogenaamde KSG-arbeidskaart. een
soort vakdiploma, dat in alle landen van
de Europese Kolen- en Staalgemeenschap
geldig is. Sinds enkele jaren wordt deze
kaart afgegeven als een middel om de
migratie van arbeiders binnen de zes
landen te vergemakkelijken. Uiteraard
kunnen echter alleen die mijnwerkers er
een krijgen, die bewezen hebben hun stiel
volledig te beheersen. Van alle Italianen
schijnt dat niet zomaar te kunnen worden
gezegd!
Tot nu toe hebben alleen de Staats
mijnen maatregelen tot beperking van
de ondergrondse personeelsbezetting hoe
ven te nemen. Bij de particuliere mijnon
dernemingen is de situatie wat gunstiger
Deze produceren vooral huisbrandkolen,
De heer D. J. W. V. te R. heeft een
19-jarige zoon, die overdag bij wijze van
opleiding werkt op een accountantskan
toor tegen een maandelijkse vergoeding
van 125.— 's Avonds volgt de zoon een
schriftelijke cursus voor accountant. Boe
ken, cursusgeld, kleding en huisvesting
komen geheel voor rekening van de va
der. Op grond van het feit, dat de jongen
maandelijks f 125.- aan inkomen geniet,
heeft de bedrijfsvereniging kinderbijslag
geweigerd De bedrijfsvereniging wil daar
mee zeggen, dat de vader zijn zoon niet
uitsluitend of in belangrijke mate onder
houdt.
Nu hebben wij enige tijd geleden, zoals
briefschrijver terecht opmerkt, in een
analoog geval geadviseerd om kinderbij
slag aan te vragen en desnoods bij af
wijzing in beroep te gaan.
Wat het punt, van de inkomsten betreft,
liggen beide gevallen inderdaad analoog
Noch de f 125- van de ene zoon, noch
de f 100.- van de andere zullen ook maar
in enige mate toereikend zijn om kleding,
huisvesting, zakgeld, studiekosten, reis
geld enz. te dekken. Zodat beide vaders
zeker het in de Kinderbijslagwet bedoel
de minimum in de kosten van onderhoud
van hun zoons bijdragen. Indien de be
slissing van de bedrijfsvereniging in dit
geval dan ook uitsluitend genomen is met
het oog op de inkomsten van de zoon. dan
kunnen wij die beslissing niet volgen
In het destijds besproken geval is he
laas uit de gedrukte tekst weggevallen
dat de zoon halve dagen werkte Hij be
steedde dus de middagen en avonden aan
studie. Daardoor lag het eerste geval dui
delijker dan dat van nu. omdat de kin
derbijslagwet ook als eis stelt, dat de ti.id
van de studerende grotendeels in beslag
wordt genomen door de opleiding voor
een beroep Desondanks adviseren wij ook
de heer V om bij de bedrijfsvereniging
een zogenaamde voor beroep vatbare be
slissing aan te vragen, teneinde de be-
roepsrechter te laten uitmaken
a. of het salaris inderdaad niet van
invloed is en
b. of het werken op kantoor inderdaad
gezien kan worden als .een opleiding voor
een beroep" Voor inzage in de beslissing
van de Baad van Beroep houden wij ons
t.z-t. aanbevolen.
OVER HET REPAREREN VAN POSTZEGELS kwam enige tijd
geleden in het „Ned. Maandblad voor Philatelie" een interessant
artikeltje voor. Omdat aan iedere verzamelaar, de beginneling zowel als de
meer.gevorderde, vroeg of laat een gerepareerd zegel voor een koopje kan
worden aangeboden, lijkt het ons gewenst ook onze lezers op de hoogte te
stellen van het risico dat men loopt, wanneer op zulk een aanbod wordt
ingegaan.
Reeds vele jaren worden zegels met
kleine en grote gebreken „vakkundig"
gerepareerd in uiterst geperfectioneerde
inrichtingen aldus de schrijver van ge
noemd artikel Goedkope zegels komen
door te hoge reparatiekosten voor zulk
een behandeling niet in aanmerking; het
zijn in hoofdzaak de duurdere exempla
ren, die een dergelijke restauratie onder
gaan.
De verzamelaar met de bescheiden
beurs, die zich bij uitzondering de weelde
veroorlooft een dure zegel aan te kopen
en er des te eerder toe besluit, als het
tegen lage prijs wordt aangeboden, loopt
het gevaar voor zijn „koopje" een gere
pareerde zegel te krijgen.
De gevorderde verzamelaar zal zo iets
niet makkelijk overkomen Deze verlangt
waarborgen van echtheid, m.a.w. hij eist
dat het kostbare zegel van een deugdelij
ke keur is voorzien of laat eerst een er
kend expert zijn oordeel geven voor hij
definitief tot aankoop overgaat.
Gekeurde zegels zijn aan de achterzijde
voorzien van een stempeltje en in de re
gel tévens vergezeld van een certificaat
van echtheid. Kijk daarom bij de aankoop
van duurdere zegels voor alles naar de
keur en als deze er niet is, wees dan
dubbel op uw hoede. Waag liever een paar
gulden aan expertise dan verscheidene
guldens te verspelen aan een mogelijk
waardeloos exemplaar.
Vooral de jongere verzamelaars worden
er op attent gemaakt, dat' het opnemen In
een verzameling van gerepareerde zegels
om van valse zegel6 niet te spreken
in geen enkel opzicht aanbeveling ver
dient en dat gerepareerde zegels voor
echte te laten doorgaan als misdadig kan
worden beschouwd. Dit komt immers neer
op voor-de-gek houderij van zichzelf en
vande erfgenamen. Er zijn gevallen
bekend van collecties, die de trots waren
van de familie, maar die, toen zij na het
overlijden van de verzamelaar werden
geveild, geen vijfde deel opbrachten van
hetgeen verwacht werd; de experts had
den de meeste „dure" zegels als vals of
gerepareerd moeten verwijderen.
Advertenties, waarin wordt aangekon
digd. dat „een twintigjarige ervaring in
het vakkundig uitvoeren van reparaties"
waarborg biedt, dat de zegels van echt
niet meer te onderscheiden zullen zijn,
moeten iedere ernstige verzamelaar toch
wel tot de grootste omzichtigheid manen
bij het kopen van duurdere zegels.
60-6te verjaardag van de koning zullen
bestaan uit een 30 Ore en een 60 Ore van
groot formaat met een afbeelding van de
vorst.
Duitsland (Berlijn). Op 31 januari
zullen twee postzegels (10 Pf. groen en 20
Pf. rood) in de westelijke zone van Berlijn
in omloop komen met het portret van pre
sident Heuss van de Bondsrepubliek erop
Het ligt in de bedoeling dat in deze reeks
nog meer waarden zullen volgen, zodat ln
de toekomst de zegels van de Bondsrepu
bliek, het Saargebied en Berlijn dezelfde
tekeningen zullen dragen en alleen de
tekst ervan zal verschillen Wel zullen
jaarlijks enkele weldadigheidezegels al
leen voor West Berlijn worden uitgegeven.
Een der nieuwe frankeerzegels vindt men
aan het hoofd van deze rubriek.
F r a n k r ij k. Maandag a.s. zou een
15 fr. verschijnen naar aanleiding van een
bloemententoonstelling in Parijs; de Are
de Triomphe te midden van een park met
rozen vormt de afbeelding.
Ierland De herdenkingsserie, welke
eind vorige maand in omloop kwam bij
gelegenheid van het afkondigen van de
Iense grondwet, 21 jaar geleden, draagt
als tekening een symbolische figuur, voor
stellend de Ierse staat, met de rechterhand
rustend op de hairp als symbool van de
hoorn van een telefoontoestel de afdeling
radio-telefonie in beeld gebracht, terwijl
de 500 pr. de telexdtienst symboliseert met
de toetsen van een schrijfmachine, een
draaischijf van een telefoontoestel en een
ponsbandje voor de telex. Alle zegels heb
ben de kleuren zwart, rood en olijfgroen.
Italië. Een eeuw
geleden werden de
eerste poetzegels op
Sicilië uitgegeven
Dit feit werd door de
Italiaanse posterijen
herdacht met de
emissie van een 25
Lire (blauw) en een
60 Lire (rood), waar
op deze eerste zegels
van 1859. resp de 2
en de 5 grana zijn te
zien.
Suriname. De 27% ct (wijnrood)
met H. M. de Koningin, werd met een
opdruk van 8 cent als
provisorische uitgifte in
omloop gebracht. Aan de
filatelistenlokeitten hier
te lande is deze zegel
(nog) niet verkrijgbaar,
terwijl bij de postzegel-
handel de voorraad
slechts mondjesmaat
i schijnt te zijn.
Denemarken. De binnenkort
verschijnende herdenkingszegels bij de
cultuur en kijkend naar de eerste woor
den van genoemde constitutie: „In naam
van de H. Drleëenhedd". Onder deze woor
den zijn de wapens van de Ierse graaf
schappen aangebracht. Waarden en kleu
ren zijn: 3 d bruin en 5 d groen.
I s r a L Tien jaar activiteit van de
posterijen vormt de aanleiding voor de
komende emissie van een viertal zegels
waarvan de afbeeldingen diverse takken
van het PTT-bedirijf te zien geven. Op
de 60 pr. komt een tekening voor van de
werkzaamheden van de filatelistische
dienst, weidse o.m. de verzamelaars van
nieuwe uitgiften voorziet; de 120 pr. toont
een mobiel poetkantoor; op de 250 pr. is
door middel yan een zendmast en een
T u r k ij e. Het feit,
dait twintig jaar geleden Kemal Ataiturk
overleed, werdo.m. gememoreerd met
twee postzegels; op de 25 k. (rood) komt
een mausoleum met de eeuwige vlam voor
en de 75 k.. (groen) laat een tekening van
Ataturk zien tezamen met een door tak
ken omkranst zwaard.
Ver. Arabische Rep. Nu de
Arabische republiek onlangs tot stand is
gekomen, is bepaald dat de postzegels van
Egypte en Syrië ln het vervolg van de
zelfde tekening zullen zijn; ze dragen de
lettors U.A.R. (United Arab Republic) en
alleen de waarde-aanduiddng zal verschil
lend zijn, nd. in milds voor Egypte en
piastres voor Syrië.
Bij het eeuwfeest van de universiteit te
Cairo kwam eind december een lü m.
(donkergroen) van de pers, waarop een
silhouet van het gebouw met ernaast een
sfinx en een figuur, die de opvoeding sym
bolisch voorstelt.
Ver. Staten. Het honderdjarig be
staan van de staat Oregon zal o.m. wor
den herdacht mett de uitgifte op 14 fe
bruari a.s. van een 4 ct, waarop de voor
naamste plaats wordt ingenomen door een
huifkar, zoals die door de eerste immi
granten bij hun trektochten werd ge
bruikt. Voorts ziet men op deze zegel de
Mount Hood, een der bergen, waarvan de
hellingen reiken tot de Stille Oceaan, wel
ke men links op de tekening nog aantreft.
Oregon vormt een der drie staten aan
de westkust, grenzend aan Caildfomië in
het zuiden en Washington in het noor
den, De staat is genoemd naar de grootste
rivier de Columbia, welke destijds bij de
Indianen de Ouragan heette. De eerste
kolonisten landden in 1788; het is bekend
dat hun trektochten zich soms uitstrekten
over afstanden van meer dan tweeduizend
mijl,, waarbij men zelfs over de Rocky
Mountains trok.
'"'lx, f
fn ilftVilw M:f>J 3L
r nu irr -r:
De heer C. v. K. te R. is in Rijksdienst-
In 1956 legde hij met succes een vak
examen af. Gevolg: salarisverhoging met
terugwerkende kracht m.i.v. 1951. Dat
„bedrag ineens" werd pas in maart 1957
uitbetaald, onder inhouding van loonbe
lasting. En nu heeft briefschrijver een
aanslag ontvangen voor de AOW-premie
over het uitbetaalde bedrag.
Of het innen van premie over de sala
ris-nabetaling een aparte onbillijkheid is.
zoals u schrijft, daarover kan men ver
schillend denken. Het zou hier te ver voe
ren om daar nader op in te gaan- Een
feit is echter, dat de premieheffingen AOW
technisch parallel loopt met de inning
van de inkomstenbelasting. Dat betekent
in de praktijk, dat over al hetgeen in
een kalenderjaar is ontvangen, met in
achtneming van de voor dat iaar geldende
premie- en belasting bedragen, premie
AOW en inkomstenbelasting moet wor
den betaald- Wij geloven op die grond
dan ook niet. dat u enige kans maakt om
een beroep tegen de premie-aanslag te
winnen.
Een andere kwestie is. of het uw werk
gever euvei kan worden geduid, dat de na
betaling pas in 1.957. dus na de invoering
van de AOW plaatsvond terwijl men toch
in 1956 a] de uitslag van uw examen
wist Dit is o.i. een redelijk motief om
uw werkgever te verzoeken om het ..be
drag ineens" alsnog te willen verhogen
met 5,6 pet compensatie AOW Wellicht
kunt u dat verzoek het beste indienen vla
een erkende vakorganisatie.
fVragen omtrent de sociale verzekerings
wetten kunnen schriftelijk worden inge
diend hij onze soriaal-eeonornisrhe redac
tie. Kortenaerstraat 1 te Rotterdam)
11
De nationale commissie tegen het alco
holisme. het lichaam waarin de drankbe
strijdersorganisaties van alle richtingen
z.i.in verenigd, viert op zaterdag 14 februa
ri te Utrecht zijn gouden jubileum Aan
de NCA, die de bijnaam ..Het Blauwe
Parlement" verkreeg, hebben onder an
dere leiding gegeven prof. dr J. R. Slote-
maker de Bruine, dr- E. Wierenga, te
Utrecht en de burgemeester van Maas
tricht, jhr. Michiels van Kessenich.
De NCA zal op 14 februari in het gebouw
voor Kunsten en Wetenschappen te
Utrecht een herdenkingssamenkomst hou
den, waarin als sprekers zullen optreden
de heren dr. W Drees, oud-minister-pre
sident, prof- dr. P J. Roscam, hoogleraar
te Groningen, Paul de Vries, secretaris
van het NVV, pater De Reijs uit België en
Archer Tonque, secretaris van de wereld
bond tegen het alcoholisme.
Na de herdenkingssamenkomst zal het
hestuur recipiëren.
vmm
Onder hen waren er. die hem hul
digden als schoolmlester, anderen lie
ten het volle licht op zijn betekenis als
pedagoog vallen. Allen, van welke rich
ting ook, waren het erover eens. dat
Jan Ligthart een rechtgeaarde onder
wijzer was, die. naar zijn eigen woor
den, probeerde „een ontwikkelder en
niet een smoorder van de kinderna-
tuur" te zijn. „vertrouw ze maar, ze
kunnen veel meer dan je denkt" zei
hij eens tegen een moeder.
Over zijn jonge jaren heefi de be
roemde man veel verteld in zijn
„jeugdherinneringen", een werk, dat
zich nog steeds prettig laat lezen Hij
is ondf moeiliike omstandigheden op
gegroeid. We krijgen de indruk dat
zijn vader die op de hoek van de Am
sterdamse Egelantiersgracht en de der
de Egelantiersdwarsstraat in de Jor-
daan dus. een kruidenierswinkel dreef,
nu niet bepaald een zakelijke inslag
had. hetgeen niet tegen zijn karakter
hoeft te pleiten Zijn handen zaten los
aan zijn lijf. want hij was opvliegend
van aard. „Een kind is te beschou
wen". aldus luidl het in een Spaanse
copia „als een sr-h.p dat op stapel
staat, het wordt hechter en meer te
vertrouwen, hoe harder je erop slaat."
Met de geest van dit rtimpje was va
der Ligthart het grotendeels wel eens.
De zoon heeft zich bij de leiding der
jeugd radicaal van deze autoritaire pe
dagogiek afgewend en trachtte ooit met
de befaamde ,.sinaasappelme»hnde"
gedaan te krijgen wat met een pak
slaag niet lukte Met zulke zeisen"
placht hij te zeggen „maait men geen
graan, je maait er je bloemhof mee
kaal
Zolang de kruidenierszaak nog liep.
kon 't keurige gezin Ligtharl zich wel
aardig redden Anders werd het toen
er concurrentie opdaagde Daar kon
Jans vader het niet tegen opnemen.
Hij moest de zaak aan de kant doen en
naar een baantje uitkijken De leiding
van de keuken kwam aan schraal
hans! ,.Tk heb zelf" getuigt Ligthart
in al zijn eerliikp eenvoud .de armoe
de doorgemaakt de fatsoenliikp ar
moede. waarbij er echter ook een aan
zienlijk tekort was in de eerste levens
behoeften Niet in de kruidenierswin
kel, daar ging 't. nog wel. maar later.
Ik heb ook in koude nachten mij onder
karpetten oude, wel te verstaan
rokken en jassen moeten warmen, om
dat ik de wollen dekens naar de bank-
van-lening had moeten brengen En
toen was ik al kwekeling fleerling-on-
derwijzer). Ik heb het armer gehad
dan menig kindje op mijn school, dat
thans van schoolkleding en schoolvoe-
ding geniet. Ontbering is mijn jeugd
niet vreemd geweest en zulks jaren
achtereen".
Het heeft hem aanvankelijk echt niet
„mee" gezeten. Zelfs het schoolgeld
konden zijn goedwillende ouders niet
betalen, zodat zijn schoolhoofd dreigde
hem weg te sturen. Tenzijhij kwe
keling wou worden tegen gratis-oplei
ding en, gelijk het in die dagen bij het
volk heette: alle guldens zes weken en
vrij licht als de zon schijntl Want vijf
gulden salaris per kwartaal kan men
met de beste wil van de wereld niet
onder de rubriek: „Salarissen" bren
gen 1
Later volgde de jeugdige Ligthart de
normaallessen, slaagde voor onderwij
zer voor de hoofdakte werd hij een
maal afgewezen en kreeg een aan
stelling te Amsterdam. Dat was, zeker
in die dagen, lang geen vetpot, maar
in 1885 werd hij benoemd tot hoofdon
derwijzer aan de openbare, lagere
schooi in de Tullinghstr. te 's-Graven-
hage en aan die doodgewone, eenvou
dige volksschool is hij onafgebroken
werkzaam geweest, tot aan zijn tragi
sche dood in 1916 toe; zijn levensom
standigheden werden toen. uiteraard,
wat ruimer (maar nog geen vetpot).
Gemakkelijk had hij 'n deftiger school
kunnen krijgen, maar daar wou hij
nooit van horen, hij lachte dan. „Je
moet geen parken zoeken, je moet ze
maken".
Ligthart heeft van zijn school een
plaats van vreugde gemaakt waar de
leerlingen opgetogen heengingen. Hij
zette ze aan het werk, óók met handen
arbeid. Hij klom met ze op het dak om
het ontluikende leven in ionge vogel
nestjes te begluren. Zijn gymnastiek
zaal bood jaar op jaar gastvrijheid aan
in- en uitvliegende zwaluwen met alle
„consequenties" daaraan verbonden.
Hij hield er bijenvolken op na en kleine
schooltuintjes en probeerde door zijn
„zaakonderwijs" de kennis van zijn
leerlingen te verdiepen
Koningin Wilhelmina nodigde Lig'|
hart uit om haar dochtertje les te
ven. maar, hetzij dat het hem daarto®
aan tijd ontbrak, hetzij, dat hij een I9'
derwijzeres voor zo'n jeugdige leerlij
ge geschikter achtte dan een onderwu'
zer, hij wees een van zijn onderwijl'
ressen aan voor deze eervolle taak.
Toen koningin Juliana in 1948 wef£
ingehuldigd, hebben wij deze onderVJ'
zeres, vergezeld van een oud-leerlh1»
van haar, voor deze courant bezoch1'
zij was toen bedlegerig. Zij herinnerd
zich haar koninklijke leerlinge n"
zeer goed en betuigde herhaaldelijk^
dat het toch men vergeve de lette"
lijke weergave „zo'n knappe mei",
was. Wij hebben toen het secretarial
van Koningin Juliana van een en a°
der op de hoogte gesteld. Namens Har
Majesteit werden ons telefonisch
nodige inlichtingen gevraagd en n'e'
mand. die haar karakter kent, zal
erover verbazen, dat zij toen haar ot>a'
onderwijzeres uit de „school" van J9!,
Ligthart persoonlijk een bezoek bee1
gebracht.
.01
Jan Ligthart, wiens boekjes over
en Sien". „Dicht bij huis" enz. in Se'
moderniseerde vorm nog grif ge'eZ,e«
worden („Ot en Sien" kregen 1
standbeeldjes in het Haagse Zuid«L
park!) heeft altijd met zijn gezondhf'f
getobd, hij was niet sterk, zijn moe?®,,
kon hem als kind haast niet „zlndeli))1,
krijgen. Zijn enige zoontje Jan
hem op negenjarige leeftijd. ProfesS
Casimir stelt: „Hij is er niet door on
dergegaan, na die tijd heeft hij zü
beste en rijpste werk geschreven". -
December 1914 ging hij herstel ?a.
krachten zoeken in een badinrichting j
te Laag Soeren. vergezeld van 01
vrouw Rachel Lion-Cachet. -
Midden februari 1916 ging hij
wandeling maken langs het jaagP9
aan het smalle Apeldoorn-Dieren k8'
naai; er stond, wat de schippers ooe
men: een machtig stuk wind.
windvlaag. Hij moet toen zijn
wicht hebben verloren, het iaagP9
grensde onmiddellijk aan het wat^é
Iemand schoot ijlings toe. Toen 0
drenkeling op 't droge was getrokke*^
stond zijn hart al stil, voorgoed. OP
land had een van zijn belangrijks'
pedagogen verloren; een onkreukbaPj
mens; een ziener, zoekend naar fcf.
)»a,
*ls
»eri
"ie(
"»tO(
Bezi
5*1
Ion
Van
8ti;
GÏÏlg
dai'
flas
G
•het
'en
V
Ier,
Si
s,
V,
8evi
5k,
^*>0]
">oe
'I
"er
"ck
klaa
ÜO',
Ni
bet
«Vei
Sep
Jan Ligthart had zelf geen klas, hij
was „ambulant", een figuur, die thans
weinig meer voorkomt. Heel dikwijls
moest hij belangstellende bezoekers
rondleiden, ook vreemdelingen. Het
kon hem dan weinig schelen of hij de
vreemde taal volgens de richtlijnen der
taalmeesters sprak „Als ze maar be
grijpen, wat ik bedoel"!
De vijftiende januari 1914 kreeg Ligt-
harts school bezoek van een dame,
in eenvoudigjgrijs gekleed. Zij bezocht
de laagste vier klassen, die „gewoon"
met het werk doorgingen. Maar in de
vijfde werden de kinderen getroffen
door de sprekende gelijkenis tussen de
dame en het portret van Hare Majes
teit. dat aan de wand hing! Het duurde
maar even. of de „fluistercampagne",
iedere klas eigen, kwam in actie: „De
Koningin!" En, het was nog juist ook:
koningin Wilhelmina was op bezoek!
De moeder van de toen vijfjarige Ju
liana Zij gebruikte In Ligtharts woning
een kop koffie en ging toen met hem
mee naar een lokaal, waar allen ver
zameld waren, daar werd het .geheim"
opgelost!
hardheid meer het hart van
kind zocht dan zijn verstand.
Er waren maar weinig mensen OP." 1
begrafenis; geen gelegenheidsorati®s;
geen bloemen. Hare Majesteit z0t\, ?er>'
een tuil witte seringen als late huut Vgn
aan de man. die. naar het voorbee'
van zijn verstandige moeder, „de et» Vjj'
ge pedagogie voorstond, die recht v9" e„
bestaan heeft, de liefde-pedagog'9 -
(prof. Perquin S.J.).
Op de eenvoudige grafsteen te V'e
ren staat te lezen:
Jan Ligthart
1859—1916
De hele opvoeding is een kiv&j
tie van liejde, geduld en wijshei*
en de laatste groeien waar de e®1"
ste heerst.
Jan Ligthart, geestelijk verwant a9^
Frederik van Eeden heeft op late1*
leeftijd het geloof zijner kinderja^
weergevonden. „Het volle leven" f
één van zijn boekjes kan, zónie>
God hoogstens tot een gevuld leve9
leiden.
Van deze waarheid getuigt het onder'
schrift op de grafsteen:
„Gods weg is volmaakt".
v
fleit
Crae'
°rti
"at
Of,
<0
'êi
Schaakredacteür: P. A. KOETSHEID,
Huize Sint-Bernardus, Sassenheim.
(Zaterdag 17 januari)
BEHALVE DE PROBLEMEN OOK EEN
EINDSPEL
Als tweezet er weer een van Ellerman.
Deze auteur is wel zeer actief gewor
den. In al de tijdschriften, die wij in
handen krijgen, treft men hem aan.
Het driezetje achten wij niet lastig. De
oplossing is zeer onderhoudend. Een van
de stukken, die meestal slechts toeschou
wer is, speelt hier een werkzame rol.
Het is nu twee en een half jaar geleden,
dat we het laatst een eindspel gaven.
Denkelijk is het getal van onze lezers niet
groot, die er zich aan wagen, omdat het
een goede routine eist en daarbij veel
tijd vraagt. In „Schach-Echo" verscheen
het rapport van hun tweede toernooi op
dit gebied en we kozen er een met de
hoogste onderscheiding uit. Of we er een
behoorlijke oplossing ervan ontvangen?
Men kan natuurlijk hier niet met de
eerste zet volstaan, zoals me?st in een
probleem. Het is nodig, dat de variant zo
ver is uitgewerkt, dat het een theoreti
sche remisestand is.
PROBLEEMOPLOSSINGEN
No. 7763. E. Petite. Opl. 1. Pb3—c-5 dreigt
2. Pc5—b7tt. Speelt wit 1. c8 (D of Pt
dan 1Kd5.
No. 7764, E D Liviteky. Opl. 1. Db6—b3
dreigt 2. Db3d5tt- Opl. 1. Dböt eenvou
dig 1Lc5 en er is geen matzet.
GOEDE OPLOSSINGEN
Beide problemen werden goed opgelost
door John Auping, Joppe; mr. dr. R.
Bromberg, Schiedam; Andre Deckers,
Rotterdam; P M. Dekker, Rotterdam; R.
A. J. Meuwissen, Breda; F. Pijis, Maas-
bracht; J. E. Schijvens, Hilvarenbeek; P.
Raschdorf, Hannover; Joh. v. d. Veer,
's-Bosch; C. v. d. Weide, Rotterdam.
No. 7763 door Jan Vink, Hillegom.
No. 7764 door L. M. v. D., Maassluis;
W. H. Haring. Schipluiden; pastoor P. v.
d. Heijden, Budelschoot.
NAGEKOMEN OPLOSSINGEN
Van de nos 7760, 7761 en 7762 J. E. Schij
vens, Hilvarenbeek.
No. 128
A. AKERBLOM. Zweden
le2e prijs ex aequo 2e internationale
tournooi Schach-Echo 1958
Wit speelt en maakt remise
Johny Crawford gaat door voor de
beste Amerikaanse bridgespeler. In de
strijd om het wereldkampioenschap liet
hij vaak frappante staaltjes zien van zijn
bridgekunde, doch óók waagde hij wel
eens teveel, hetgeen hij tegen de sterk
spelende Italianen nu net niet kon doen.
Ditmaal zullen we eens een spel van
hem laten zien, waarin het succes hem
volledig toeviel:
V2
Q? AH
4
*AH 10 98543
*76 111 H B 10 9 4
C VB53 w o <:?98
O V B 10 9 6 3 W O <>A852
6 4» VB
A853
V 107642
H7
7 2
Noord gever, niemand kwetsbaar.
Noord, de Amerikaan Becker opende
met 1 klaveren, oost 1 schoppen, zuid
(Crawford) paste, west paste, noord 3
klaveren, oost paste.
No. 7769
A. ELLERMAN
Arbejder Skak, december 1958
Mat in twee zetten
No. 7770
P. FASTOSKY
Arbejder Skak, december 1958
Mat in drie zetten
Wat doet u nu als zuid? Menig zuidspe
Ier zou passen, sommigen zouden 3 SA
bieden, en dat natuurlijk maken cok
Crawford koos echter het bod 3 schoppen
waarmede hij de eerste controle in die
kleur kenbaar maakte en gelijk vertelde
dat hij toch wel verder wilde.
Noords bod was 5 klaveren al'eszins
begrijpelijk als u naar zijn spel kijkt.
Wij geloven, dat èlle bridgesnelers uit
Nederland die wij kennen, nu als zuid
«a
zéér snel gepast zouden hebben. Niet ec'V ^aa
ter Crawford; hij verhoogde het bod tc' ?«n
6 kiaverenl «Ua
Dat de Amerikaan de situatie volk9'.
men juist beoordeeld had. bleek wel d")fie!l
het resultaat: OW konden niet méér tC*
ken dan alleen <>Aas en noord kreeg d, p
12 slagen. '«fl
De Italianen Belladonna—Avarelli, K
het spel in de andere kamer speeld9,
kwamen niet verder dan 5 klaveren; da9j; 1$
ging het bieden: noord 1 klaveren, oos' leu«
k49
schoppen, zuid 2 harten noord 4 klaven
zuid 4 harten, noord 5 klaveren.
Wij
t' h
vinden dit, tenminste met difj^f
»r
kaarten, een heel moeiliik slambod.
het iets voor u geweest?
MIMIP-
«ti
«bh
O
h
Cf);
i
i
Nr
u'L
tl S»
kêate
e«eh
Oplossing van no. 100.
35
132
27
9
998
ril
98 r,
63 C.
21
252
1 ISO
20
21
72
3
3
12
36
16
Ib
90 5
378
Oplossingen kunnen worden ingezonden
tot donderdagmiddag a.s.
Er worden vier prijzen van 2,50 toe
gekend. Over de puzzelrubriek kan niet
gecorrespondeerd worden.
De oplossing moet geschieden door in
vulling van een der cijfers 0 t m 9
danig, dat het produkt van de cijfer®
een ononderbroken rij in horizoo19,,.
richting gelijk is aan het getal dat
staat en in verticale richting aan
getal dat boven staat.
Staat er evenwel een plusteken
voor het aangegeven getal, dan :s dit
het produkt maar de som van de
vullen cijfers.
Staan er twee getallen in één ho^,-
dan heeft het bovenste betrekking e?
horizontale rij en het onderste op de
ticaie rij
Deze week gaan de prijzen naar L,
Ooeteingei] 14. Venray: P Broeders.
ven 15. Raamsd-onksveer; J. G. H.
Stationstraat 65 Keipen (L-); G van
Poel-Van den Akker Weipoorteeweg
Zoe-terwoude. Postwisseltje volgt.
ba 1
Nfh
Rot
i»
"9e
9ot
