witte doek
Russen zoeken toenadering
j^Jiilieii Kuypers
leeft voor zijn werk
Alfred Hitchcock in Londen
Z
De smaak van hel publiek
MAX NABARRO (70 jaar) gehuldigd
Ierse Armada naar Moskou
Ruzie in discoland
Samenwerking met Hollywood
en andere westerse filmbedrijven
Ik kan hetschrijven niet laten...'
bepaalt het gehalte
Hoge gasten bij filmpremière
Voorbereiding van „No Boil for the Judge
Frankie Vaughau in
film
Improvisatievermogen g S'SJtggggot
A -J'
Explicateur van de stomme film
Voor wereldpremière von de film
,The Boy on the Bridge"
Hans Roest
VB
ZATERDAG 17 JANUARI 1959
PAGINA 5
zmn.
Wat de Vlaamse schrijver Julien Kuypers voor onze literatuur heeft
gedaan, is niet af te meten aan de vele boeken en boekjes, die
van zijn hand zijn verschenen. Hij heeft als Concience, maar op
andere wijze zijn volk leren lezenwant hij is een van de
voornaamste drijfkrachten geweest, die het literatuuronderwijs in
laanderen hebben verjongd. Hij heeft, met ongemene smaak en
kennis van zaken, nieuwe schoolboeken voor Nederlandse letter-
j kunde samengesteld en daarmede gaf hij onze literatuur een nieu
we en schitterende kans. De belangstelling, die bij de Vlaamse jeugd
ontbloeit voor de letteren van noord en zuid, is voor een groot deel
aan hem te danken. Maar er is nog veel meer. Als ambassadeur van
het V laamse kunstleven is Julien Kuypers, gevolmachtigd minister
voor culturele zaken, een onvermoeid ijveraar voor de gezamenlijke
belangen onzer literatuur. Vele van de belangrijke initiatieven,
welke sinds de oorlog op letterkundig terrein door Brussel en Den
Haag zijn genomen, zijn of van hem afkomstig of door hem krachtig
gestimuleerd. Voor Julien Kuypers is de literatuur immers geen
ijdele bezigheid. Zij bezit zijn liefde en zijn toewijding en hij zet zich
volkomen voor haar in. Julien Kuypers leeft voor zijn werk deze
lof verdient hij ten volle en het is goed, dat zij deze bescheiden en
sympathieke ijveraar zonder voorbehoud wordt toegezwaaid.
Overal ondervinden wij bet weer opnieuw, dat de smaak van het
publiek allesbepalend is voor bet gehalte van bet artikel.
Zo is het niet het toneel, zo is het met alles. Momenteel wordt er
een souvenirsbeurs gehouden. 125 exposanten nemen er aan deel en
stellen een zeer grote verscheidenheid aan artikelen ten toon.
Iemand met een beetje smaak, die de beurs bezoekt, voelt de neiging
in zich opkomen om met ballen te gaan gooien, zo schrijft "een
journalist in een blad. Een exposant verklaart, dat hij zelf niets van
die rommel, die hij ten toon spreidt, in zijn huis zou willen hebben.
„Maar het publiek wil dit nu eenmaal". En een fabrikant, die niet
failliet wil gaan, heeft zich daar maar aan te houden. En wij zien
met droeve ogen, dat het publiek er wild op is en koopt en wij
schelden op de fabrikanten, die dergelijke rommel op de markt dur
ven gooien en hierdoor de smaak van het publiek blijven bederven.
Alfred Hitchcock:
eecept is..
„Mijn eigen
u
Actii wie de taak het publiek
op te voeden
Hans
van
Berg,
en
„Thans volgt er een programma, dat
u zeker zal boeien".
JULIEN KUYPERS
...op velerlei terrein...
V erteller
Kort geding tegen Tom Manders
en Cor Steyn
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
.De Russische machthebbers proberen
J"et alleen op politiek terrein toenadering
zoeken tot het westen, zoals blijkt uit
,ct bezoek van Anastas Mikojan aan Ame-
r'ka, maar ook op cultureel gebied, met
®a®ie op dat van de film.
De beoordeling, of het verstandig is op
■jeze toenaderingspogingen in te gaan en
Russen een vertrouwen te schenken,
*Jat in het verleden steeds weer op schan-
|.e'ijke wijze werd beschaamd, laten we
"ever aan meer bevoegden over. Onzer-
a'jds wijzen we slechts op het uit Moskou
{jemelde feit, dat de Russische filmers
?ezig zijn, zich klaar te maken om met
Dp'lywood en andere westerse filmindus-
"■■'eën te gaan samenwerken aan de ver
vaardiging van films, die overal in de
j*°vjet-unie en de rest van de wereld zul-
e® worden vertoond-
-De kopstukken van de filmindustrie in
^oskou verwachten een belangrijke toe-
phiing van de internationale filmproduk-
2e> waaraan sterren en technici van de
k°vjet-unie en de westerse landen gecom
bineerd zullen meewerken. Moskou ziet
deze samenwerking een middel om de
?c"eidsmuur tussen oost en west te door
breken en de politieke kloof tussen beide
s6 overbruggen. In de films zal de nadruk
worden gelegd op het idee van de „vre-
"elievende co-existentie", die volgens de
Communistische propaganda de basis is
a® de buitenlandse politiek der Sovjets-
Een aantal films, die in samenwerking
?«t andere landen zijn gemaakt, wor-
2,0® reeds in de Sovjet-Unie vertoond.
lhans is een officiële organisatie in het
leven geroepen om de verwachte drukte
°P te vangen.
In de komende maanden zullen de Sov
jet-studio's met Frankrijk een film ma-
^on. Met de Verenigde Staten zijn reeds
geruime tijd onderhandelingen gaande
??er een co-produktie en in samenwer-
met een Britse firma zal eveneens
film worden vervaardigd.
-..Hoofd van de nieuwe organisatie is Wla-
mrnir Posner, een ruim 30-jarige man,
vloeiend Engels spreekt met een licht
Amerikaans accent. Zijn eigenlijke titel
iV'dt: Afdelingshoofd voor de Co-produk-
'o onder het ministerie van cultuur.
De co-produktie van films werd speci-
?®I, vermeld in de culturele, wetenschap-
püjke en technische overeenkomst, die
'n januari van verleden jaar tussen de
^°vjet-Unie en de Verenigde Staten werd
®osloten. Sindsdien is er niets definitiefs
get>eurd, maar kameraad Posner gelooft,
"at de vooruitzichten „heel goed" zijn.
.Eric Johnston, president van de Ame
rican Motion Picture Association, heeft
kwestie in oktober van verleden jaar
autoriteiten van het ministerie van
cpltuur in Moskou besproken. Nog deze
Piaand zal in Washington een tweede be-
BPreking plaats vinden.
Kameraad Posner is evenwel van me-
P'®g, dat men net zo goed kan beginnen,
?°ordat er een definitieve overeenkomst
i? bereikt. „De vervaardiging van een
ym Vereist langdurige voorbereidingen",
®!d"Js redeneert hij, „we kunnen vast be-
g'n®en de eerste moeilijkheden uit de weg
'e ruimen zonder de overeenkomst af te
échten"-
Er moeten geschikte onderwerpen wor-
:en gevonden, acteurs worden aangewe-
„en en ontwerpen voor scenario's goed-
^ekeurd, waarbij rekening dient te worden
^houden met de smaak van het publiek,
tenslotte zal betalen om de film te
Is er eenmaal overeenstemming over
j-e® onderwerp bereikt, dan zal kameraad
osner aan één van de Russische film-
mdio's opdracht geven, het nader uit te
pCfken en een contract op te stellen. Dit
®a3t volgens hem als volgt: we zijn bij-
°orbeeld van mening, dat een bepaald
erhaal onze Kiew-studio's zal interes-
®ren. Laat ons aannemen, dat de han-
ng zich gedeeltelijk in Canada af
deelt. In Canada wonen veel mensen, af-
°®istig uit de Oekraïne en dan zou het
helemaal niet gek zijn, om in de film Oe
kraïner* te Kiew te laten optreden."
De Sovjet-studio's hebben reeds on
dervinding opgelaan met het maken van
co-produkties. Een film, die in samen
werking met. India werd gemaakt, is
reeds geruime tijd in vertoning. Deze film,
getiteld „Par Dessi" (Russische titel
„Reis over drie Zeeën"), vertelt de ge
schiedenis van een Russische koopman,
die in de vijftiende eeuw India bezocht.
Mosfilms gaat een film maken in sa
menwerking met een Franse maatschap
pij over de verrichtingen van het Franse
luchteskader, dat tijdens de laatste we
reldoorlog boven Russisch grondgebied
de nazi-invallers b-streed.
Groot-Brittannië komt eveneens op de
lijst voor. Mr. Desmond O'Donovan, hoofd
van O'Donovan Film Productions, is zo
als trouwens reeds gemeld, in principe met
het ministerie van cultuur tot overeen
stemming gekomen over de vervaardi
ging van een film, die door gemeenschap
pelijke Britse en Russische cameragroe-
pen zal worden opgenomen in Odessa, Ar
changel, Moskou, Londen, Cambridge, de
Hebriden en Gorenland, De film, die on
geveer vier miljoen pond sterling
40.000.000. zal kosten e-n die voorlopi
ge „Operatie IJsbreker" hegt, vertelt van
een vliegtuigongeluk en de pogingen om
de passagiers te redden. Twee radio
amateurs, een Sövjet-meisje en een Brit
se jongen, spelen bij deze redding de
hoofl rollen.
Buitenlandse acteurs en films, die in
samenwerking met buitenlandse studio's
zijn gemaakt, zullen in Rusland niet meer
of minder publiciteit krijgen dan de eigen
films- „We zijn niet gewend om veel re
clame te maken voor films", aldus kame
raad Posner. „We kennen geen sterren
systeem. Als een film goed is, heeft ze
succes, is ze slecht, dan wordt het een
mislukking. Het welslagen van een film
hangt af van de mondreclame. Zodra de
mensen elkaar gaan vragen: „Heb je die
of die film nog niet gezien?" begint het
publiek te komen".
Erankie Vaughan, Engelands populair-
e zanger, zal samen met Anne Heywood
°°r de Rank-organisatie in een film op-
L eden, die „Give me the Moonlight" zal
ri?ten, naar Vaughan's herkenningsmelo-
je- Het bekende filmechtpaar Anne Nea-
en Herbert Wilcox voert de regie
j, de produktie. Anne Heywood speelt
rol van een cabaretzangeres en zal,
j.°°r het eerst in een film, verschillende
2®djes zingen. Of ze het zo goed zal
!L0en als Frank mag worden betwijfeld,
Laar volgens de laatste berichten uit
^0®den zal ieder verbaasd zijn over An-
nes stem.
Kond de activiteit van de North Amerl-
a® Defense Command (Norad), de super-
ische wachtpost van de Verenigde Sta-
t, n en Canada, zal door Paramount Plc-
Lrres €en filmdrama worden gemaakt met
"edewerking van beide regeringen. Hoe-
>;el gebaseerd op feitelijk gegevens van
20rad. wordt het een speelfilm, waarin
70rdt getoond dat nationale grenzen
7,°rden genegeerd en ideologische ver-
"illen vergeten, als er een internationale
anaP dreigt.
Het gegeven wordt gedeeltelijk ontleend
een oorspronkelijk verhaal van Frank
rl„ vey, „The Runaway Bomber", dat in
c «Saterday Evening Bost" is gepubll-
«rd. Producent, regisseur en spelers
°eten nog worden uitgekozen.
Audrey Hepburn wordt de heldin in
Alfred Hitchcock's nieuwste komi
sche thriller „No Bail for the Judge
Alfred Hitchcock, de grootmeester van
de spanning, heeft een bezoek gebracht
aan Londen om voorbereidingen te tref
fen voor zijn volgende film „No Bail for
the Judge."
De film, een komische „thriller"s
speelt in Londen en van de figuren, die er
in optreden, had Hitchcock het volgende
te zeggen.
Van de held: „Hij is een gentleman-boef,
maar hij weet de moordenaar op te spo
ren". Mr. Hitchcock werd onmiddellijk
in een fel dispuut gewikkeld met iemand
uit het filmbedrijf over de hoedanigheden
van de Britse gentlemanboef- „Brede
schouders en een snorretje", zei de film-
mam. „Onzin", antwoordde Hitchcock.
„Dat is het zwarte-handelaarstype. We
hebben een gladgeschoren type nodig,
dat vroeger een „public school" heeft be
zocht. Zo iemand als Nigel Patrick"-
Van de heldin. Audrey Hepburn: „Een
fotograaf wachtte vijf uur lang in een
boom voor haar hotel in Zwitserland op
het moment, dat ze haar hond zou uitla
ten. Toen ze eindelijk naar buiten kwam,
was hij zo koud, dat hij niet meer kon af
drukken".
Van Grace Kelly: „Ik kreeg een tele
gram van haar, waarin ze me vroeg om
haar op mijn terugreis naar Amerika te
komen bezoeken. Maar dat had geen zin.
Ik kon haar tóch niet vragen, in een film
van me op te treden. Ze heeft het te druk
met haar rol in Monaco".
Van treinen: „Vroeger kwam er in ai
mijn films een bekende express-trein voor.
Maar er ziin geen stoomlocomotieven
meer en Diesels zijn saai".
Van de spanning: „Er gaat niets boven
een goeie, bloedige moord, of die nu op
aarde of op Mars gebeurt. Mijn eigen re
cept is, de mensen zoveel mogelijk de stui
pen op het lijf te jagen en ze geen ogen
blik tijd te gunnen, rustig achterover in
hun stoel te gaan zitten"-
Doris Day gaat voor Columbia in de
muzikale komedie „Who is Sylvia
optreden.
Doris Day, die het laatst voor Colum
bia optrad in de film „That Jane from
Maine zal voor dezelfde maatschappij
spelen m de film „Who is Sylvia?", een
muzikale komedie.
Clark Gable zal de hoofdrol vertol
ken in „Bay of Naples", die dit jaar door
Melville Shavelson en Jack Rose in Ita
lië zal worden vervaardigd.
Na zijn tijd j.n het Amerikaanse leger
te hebben uitgediend, zal Elvis Presley op
treden in de film „Rodeo", die door Hal
Wallis voor Paramount wordt gemaakt.
In een volgende film zal hij voor 20th
Century Fox spelen.
Het filmtrio Hecht-Hill-Lancaster heeft
bekend gemaakt, dat Audrey Hepburn
als tegenspeelster van Burt Lancaster
zal optreden in de film „The Unforgiven"
die door John Huston zal worden gere
gisseerd in de Mexicaanse plaats Duran-
go.
Deze liefde voor de literatuur vindt
haar grond in het feit. dat Julien Kuy
pers zelf een begaafde kunstenaar is.
Hij is de auteur van verhalen, schetsen,
romans, biografieën, studies en historische
verhandelingen, In zijn eigen werk bezit
satievermogen verleent.
Hij is een zeer geslaagd voorbeeld van
het zeldzame type van de allerhoogste
ambtenaar, wiens kunstenaarschap niet
slechts standvastig is gebleven, maar
zelfs bevruchtend is voor zijn dagelijkse
taak. De geschiedenis der wereldlitera-
En wie nu meent, dat het de fabrikan
ten geen zier kan schelen, wat zij produ
ceren, als het publiek er maar wild op
is, die heeft het in vele gevallen mis.
Natuurlijk, er zijn fabrikanten, die even-
(Van onze Amsterdamse redactie)
In het Mincrvapaviljoen te Amsterdam-
Zuid is gisteravond de diamantbewerker
Max Nabarro een grootse huldiging be
reid ter gelegenheid van zijn 70-ste ver
jaardag. Voor de oudere filmliefhebbers
heeft de naam van Max Nabarro een bij
zondere klank, want in de „stomme jaren"
:L°nge filmproducent Kevin McClory,
zijn techniek van wijlen Mike Todd
®ii» Beleerd, is van plan de wereldpre-
t}Jvan zijn eerste film „The Boy on
gr Eridge" te gevenin een van de
lan °tste bioscopen van Moskou. „De be-
fj]jelling van de Russen voor mijn
grrfaldus McClory, „is buitengewoon
"laa Ze' willen, dat ik de première in
Lonrt1 te Moskou geef inplaats van in
dist--?11 in de zomer. Bovendien willen ze
het. i"utierechten voor alle landen achter
IJzeren Gordijn van mij kopen".
rnr Kussen schijnen bereid te zijn om
McClory, zijn vrienden en adviseurs
^n groep sterren uit de film bij ge-
sran da première paar Moskou
te vliegen in een hele vloot TU-104's, hun
nieuwste straalvliegtuig. Deze Ierse ar
mada zal op 17 maart St.-Patrick's
Day in Moskou landen. „Ik stond op
deze datum", aldus McClory. De on
derhandelingen om de film het eerst in
Moskou uit te brengen werden geopend
door Desmond O'Donovan, de broer van
Kevin McClory, toen deze besprekin
gen voerde over de produktie van „Opera
tie IJsbreker".
Onder de sterren, die Kevin mee naar
Moskou hoopt mee te nemen, bevinden
zich Trevor Howard en Alec Guinness en
de componist Malcolm Arnold, die de mu
ziek schreef voor „The Boy on the
Bridge"!
van de film, trad hij op als explicateur,
In die hoedanigheid heeft hij duizenden
Nederlanders met het lief en leed op het
witte doek intens laten meeleven, want
door zijn gloedvolle vertelkunst kreeg
het verhaal altijd veel meer reliëf. Hij
wist de toeschouwers soms zo in zijn ban
te krijgen, dat zij met tranen in de ogen
luisterden, als hij een of andere drama
tische scène in „De Eeuwige Liefde" of
„De Weg naar de Hel" „bewogen" be
commentarieerde. Vooral bij het Jordaan-
publiek was de jonge Max met zijn zwar
te haardos geliefd.
Nabarro begon zijn verteltalenten ten
toon te spreiden in de Damstraatbioscoop,
waar hij een zieke vriend verving. Zijn
prestaties gingen als een roep door de
stad en de bekende bioscoop de „Witte"
aan het Damrak, waar nu het Cineac
theater staat, engageerde hem. Hier
heeft Max Nabarro zijn grootste triomfen
beleefd. Een der eerste films, die hij in
dit theater expliceerde, was de première
van Louis Bouwmeester's „De Greep" en
hij deed dit zo goed. dat de acteur hem
persoonlijk met zijn succes kwam compli
menteren.
Nabarro wist altijd het soms rumoerige
publiek, met grapjes en verhaaltjes bezig
te houden als de films nog niet begonnen
waren, of stuk gingen.
Toen de film had Ieren spreken, was
zijn werk afgelopen en ging hij weer in
het diamantvak. Maar na de oorlog is er
weer een hausse in stomme films geko
men en opnieuw besteedt de 70-jarige tal
van avonden aan het z0 geliefde expli-
cateurswerk.
Alex de Haas heeft hem gisteravond ge
assisteerd, toen hij voor een uitgelezen pu-
IN DE NORMANDIE-BIOSCOOP
TE PARIJS waren koning
Leopold en de prinses De Rethy
de gasten van 's konings vriend,
de filmproducer Haroun Tazieff,
die hier zijn laatste produkt, '„Au
rendez-vous du diable" in pre
mière gaf. In de pauze v.l.n.r.
prinses de Rethykoning Leo
pold, Haroun Tazieff en Maurice
Herzog, staatssecretaris van het
sportwezen.
bliek gehuldigd werd en op zijn ouder
wets aan het expliceren sloeg. De baten
van deze avond waren bedoeld om het
echtpaar Nabarro de middelen te ver
schaffen, een reis naar hun enige zoon in
Amerika te maken.
Anne Heywood, hier met Howard
Keel, wordt de tegenspeelster van
Frankie Vaughan in de film Give
me the Moonlight".
als het grote publiek van elke goede
smaak verstoken zijn- Zij zijn dikwijls op
gekomen volksmensjes, die een goede
neus hebben gehad en de wind mee, maar
zij blijven steken in hun tevredenheid met
hun inkomen en weten met al hun geld
geen graadje verder te komen als mens.
Maar er zijn ook andere fabrikanten
Die wel over goede smaak beschikken,
en het met de Cultuur goed menen. Zij
proberen ook wel eens Cultuur-hervor-
mers te zijn, maar tot nog toe hebben zij
het altijd met hun eigen bloed moeten be
talen.
Zo schrijft een journalist: „Verleden
jaar heeft een fabrikant (van de souve-
nirbeurs) een poging in goede richting
gewaagd door een bekende ontwerper in
te schakelen- Het resultaat was mooi
maar de winkeliers (die dus ook blij sche
nen met dit resultaat en het liever ver
kochten dan al die kitsch!!) de winkeliers
konden het artikel aan de straatstenen
nog met kwijt. Om een faillissement te
voorkomen, zag de fabrikant zich genood-
Z1->n cliënten te berichten, dat hij
zijn oude collectie weer ging voeren."
he?eiiikrt0bwem iS ",iet 20 gemakkelijk als
net lijkt. Wij zouden al gauw geneied
-te 2eggen' dat het de taak is van de
fabrikanten met verantwoorde artikelen
op de markt te komen. Wie met een on
verantwoord artikel komt, begaat min of
e?n misdaad tegenover ons volk
Maar laten de fabrikanten het maar eens
proberen. In een minimum van tijd zou
er geen souvenir-handel meer zijn hoe
wel er momenteel alleen al voor tien mil
joen gulden per jaar aan souvenirs regel-
recht naar het buitenland geëxporteerd
wordt, afgezien nog van alle souvenirs, die
de buitenlanders persoonlijk hier vandaan
slepen. Misschien zouden de buitenlan
ders er zelfs min of meer ons land door
gaan mijden, als zij hier niet meer de
rommel-souvenirs zouden vinden, waar
zij zo wild op zijn. Want wat is nu een
buitenlandse reis, als men er geen sou
venir van mee terug kan brengen?
Laten de fabrikanten dus in hemels
naam dergelijke gekkigheid niet in hun
hoofd halen! De gevolgen ervan zijn niet
te overzien-
En zo is het met alles! Ook met ons to
neel! Wij spelers zijn de winkeliers, die
verkopen. De uitgevers en de schrijvers
zijn de fabrikanten. En er komt rommel
op de markt, nog steeds heel veel rommel!
Maar het publiek vraagt er om! En wij
kunnen erdoor spelen; wij hebben er een
heel aangename vrijetijdspassering aan
En het publiek beleeft er ook heerlijke
avonden aan! En de grimeur en de cos
tumiers en de toneelbouwers en de zaal
houders en de programma-drukkers enzo
voorts enzovoorts, leven er voor een groot
deel van. Maa-r de mensen, die het met de
Cultuur goed menen, huilen erom, want
geen mens, die door al die opvoeringen
ook maar een stukje als mens hoger komt
te staan. En ze Schelden op de fabrikan
ten. En er zijn gerust wel fabrikanten,
die niets anders kunnen produceren en wie
het niets kan schelen, wat zij produceren,
als het publiek er maar wild op is.
Maar er zijn ook fabrikanten, die wel an
ders willen en die ook anders doen, maar
hun beste artikelen blijven liggen. En als
alle fabrikanten alleen maar die beste
artikelen zouden produceren, dan zou het
toneel lam komen te liggen. Het vertier,
dat kleine dorpen en kleine gemeenschap
pen eraan beleven, zou ophouden te be
staan. Zaalhouders en costumiers en to
neelbouwers zouden wel kunnen inpakken.
Het publiek blijft thuis, omdat het niet
krijgt, wat het wil. En het zoekt bij de
radio en de televisie, wat het smaakt.
En daar kan het nog voldoende terecht,
omdat men daar ook gebukt gaat onder de
smaak van het grote publiek en zich liever
niet brodeloos wil zien.
Het probleem is niet zo gemakkelijk,
als velen denken- Men schiet er niets mee
op alleen verantwoorde artikelen op de
markt te brengen, als het publiek daar
voor nog niet rijp is. Integendeel, men
gooit alleen het kind met het badwater
weg.
En men kan niet redeneren: als de
fabrikanten en de winkeliers maar vol
houden, dan moet het publiek wel! Want
dit is niet waar. Er ontbreekt dan een
schakel. En als er in een ketting een
schakel ontbreekt, dan kan men aan het
voorste gedeelte trekken, zo hard men
wil, het gedeelte na de ontbrekende scha
kel zal nooit mee gaan-
En wat men nu doet, is trachten de
fabrikanten en de winkeliers op te voe
den en verantwoordelijkheidsgevoel bij te
brengen! De uitgevers en de schrijvers
en de spelers, die op ons gebied de fabri
kanten en de winkeliers zijn!
Maar men slaat de schakel over! De
schakel van het publiek! En dit dient
eerst opgevoed te worden, voordat de
winkeliers en de fabrikanten kunnen vol
gen!
Maar hoe? Hoe bereikt men dit pu
bliek? Hoe beïnvloedt men dit publiek?
Wij hebben in onze kringen het WKA
en de NATU als de meest geëigende in
stituten hiervoor. Maar ook zij bewerken
alleen de winkeliers en de fabrikanten.
En natuurlijk boekt men wel enigszins
succes, omdat meer fabrikanten en win
keliers over de gave blijken te beschik
ken en vooral over de tact om het publiek
ten goede te beïnvloeden. Dit is dus een
zijdelingse bewerking van het publiek en
zal altijd maar zeer beperkt blijven. De
grote massa blijft ongrijpbaar. Deze moet
regelrecht bewerkt worden. Maar de
vraag „hoé" js moeilijk en het zal altijd
een langdurig en moeilijk proces blijven
met vele teleurstelingen.
Een toneelblad regelrecht aan het grote
publiek zou misschien een uitkomst blij
ken. Maar dan een populair en onder
houdend toneelblad, niet voor Cuituurpoe.
zen bestemd, maar voor Jan en Alleman,
bij wie wij de interesse willen opwekken
en die wij beetje bij beetje wat goede
smaak willen bijbrengen van onder af
aan.
En is het misschien niet mogelijk, dat het
WKA tracht eigen rubrieken te verkrij
gen in populaire weekbladen, die het volk
werkelijk bereiken?
tuur kent nog een paar overtuigende voor
beelden van deze uitzonderlijke combina
tie. Men denke slechts aan Goethe en Mal-
larmé.
Daar het Julien Kuypers verheven ernst
Is met zijn officiële functies, blijft hem
helaas te weinig tijd voor het „eigen
werk". Maar geboren verteller als hij is,
kan hij het toch niet laten te schrijven.
En zodra hij maar even tijd heeft gaat
hij aan de slag, met zijn jeugdig enthou
siasme en onstilbare belangstelling voor
alles wat het leven betreft.
Stof heeft hij meer dan genoeg en
hopelijk ook tijd van leven (voor hem
dus: werken!) want men zou deze pit
tige, zelfzekere excellentie met zijn waar
dige, grijze haardos en de levendige,
schalkse ogen lang niet de zesenzestig
jaren geven, die hij niettemin telt. Ach
ter enige bedachtzaamheid verbergt hij
een hartelijkheid, vlotheid en geestigheid
die hem tot een Vlaming in de beste be
tekenis stempelen. En zijn eruditie is zo
groot, dat een gesprek met hem een
Waar genot is-
Julien Kuypers werd in 1892 te Pepin
gen in de Belgische provincie Brabant ge
boren. Als oud-student van August Ver-
meylen promoveerde hij op een studie
over „Van nu en straks", het roemrijke
tijdschrift, dat de jonge Vlaamse schrij
vers van ongeveer een halve eeuw geleden
verenigde. Het was een schoon gezelschap
van allemaal kinkende namen: Teirlinck,
Vermeylen. Van de Woesteiine Streu-
vels
Julien Kuypers heeft in deze studie een
der belangrijkste en vruchtbaarste „be
wegingen" onzer gemeenschappelijke mo
derne literatuur geboekstaafd- Hij heeft
dit tijdperk van opbloei en verjonging be
leefd en doorleefd met de hartstocht en
de intensiteit van de geboren kunstenaar,
en met de indringendheid van de weten
schappelijke onderzoeker. Dit stelde hem
in staat van „Op ruime banen" een even
geïnspireerd als betrouwbaar werk te ma
ken.
Na aanvankelijk in het hoger onderwijs
werkzaam te zijn geweest (in die tijd ont
stonden zijn vernieuwende schoolboeken),
werd Julien Kuypers secretaris van de
bekende politicus CamiHd Huysmans, die
trouwens op heel wat andere terreinen
dan de politiek zijn weetje weet, en zeker
op dat van de literatuur.
Zeer geboeid door de geschiedenis van
de arbeidersbeweging in België, ontwierp
Kuypers het bewogen levensverhaal van
Jacob Cats, agitator. Deze Cats geen
familie van de dichter was (kort na
de afscheiding) onderwijzer en leider van
de eerste sociale beweging in België. Het
is een doorleefde, geromantiseerde bio
grafie, geschreven met begrip en toewij
ding.
Pas toen hij door de Duitse bezetters
aan de kant was gezet, had Julien Kuv-
pers gelegenheid zijn vertellerstalenten
ten volle te ontplooien. „Allerlei plannen,
die ik wegens tijdgebrek niet had kunnen
uitvoeren, kregen nu een kans. Eerst
schreef ik de roman „Heer van Lembeke,
rijd aan!" Daarop volgde de grote fami
lieroman „Donderkoppen". In 1946 schaf
te ik me, ter ontspanning, een bootje aan
en de daarmee beleefde avonturen heb ik
beschreven in „Aan de waterkant".
„En zojuist is onder de titel „Bergop"
de geschiedenis van de sociale beweging
in België verschenen. Ik ben zoals
ge ziet geheel naar de historische kant
gegroeid- Thans ben ik bezig aan een zeer
curieus boek: over de geheime genoot
schappen die tussen I834-'38 in België
tierden vreemde, geheimzinnige bon
den van voor het merendeel rijke men
sen, die algehele gelijkheid wilden in
voeren. Ik heb de beschikking over een
schat van documenten en historische ver
slagen, soms in een zonderling Vlaams
gesteld en alle uitermate intrigerend. Als
ik dit boek klaar heb, hoop ik weer terug
te keren naar de zuivere literaire ar
beid"-
Tot zover Julien Kuypers. Wie hem
over dit werk, dat hem thans geheel be
zig houdt, hoort spreken, kan zijn onge
duld bijna niet bedwingen. Maar wie van
deze schrijver een roman als „Donder
koppen" (Wereldbibliotheek, Amsterdam)
kent, zal zich aan de andere kant toch
ook verheugen als Kuypers zich weer
aan de belletrie zal gaan wijden.
„Donderkoppen" is een grote gooi: het
beeld van een tijd, weerspiegeld in de
geschiedenis van een familie. Het werk is
geladen van gebeurtenissen en tegelijk
van een onopzettelijke symboliek. Kuypers
toont zich hier verteller én geschiedschrij
ver bekwaam om in één groots fres
co levende mensen te scheppen binnen het
kader van hun tijd.
De botsing tussen droom en daad,
theorie en praktijk, oud en jong heeft in
deze roman een diepbewogen schildering
gevonden lucide door het inzicht van
de artistieke feitenkenner, felbewogen
door de terbeeldingskracht van de fei-
tenkennende artiest.
Julien Kuypers is een motor in het Ne
derlandse cultuurleven maar ook is hij
een boeiende figuur in de Nederlandse
letteren. Zó boeiend, dat ik zijn werk
met de allergrootste aandacht blijf vol
gen.
Volgende week vrijdag zal voor de pre
sident van de rechtbank te Amsterdam
een kort geding dienen, dat door de N.V
Phonogram aanhangig is gemaakt tegen
de cabaret-artiest Tom Manders en de
hem begeleidende organist, Cor Steyn.
De eisende partij meent, dat beide ge
daagden contractbreuk hebben gepleegd.
Begin januari heeft dit tweetal, dat tot de
komende zomer contractueel aan de N.V
is verbonden, uit gramschap een plaat
laten opnemen en in de handel brengen
door „His Master's Voice" aldus wordt
ons bevestigd door Tom Manders zelf.
„Mijn vrijheid is mijn kapitaal", zegt
Manders, „Dat zing ik niet alleen, maar
dat is ook mijn levensovertuiging. Ik
ben zeer ontevreden over de N-V. Phono-
®ram' v-"egcns de lakse en halfslachtige
wijze, waarop zij mijn vorige plaat
met ernstige vertraging in de handel
heefi gebracht. Om nu te bewijzen,
dat andere grammofoonplatenfirma's het
sneller kunnen, heb ik in vijf dagen
tijds een nieuw liedje geschreven, het la
ten opnemen en de platen laten pro
duceren en distribueren in de handel".
