Project
van 600 miljoen gulden
5,Op reis door ons land
haalt de eerste prijs
"""IlltVISIt
couzy
Met geld geen
woningnood
ROTTERDAMSE VERENIGING
Politieke tegenstand van de baan
Zoeken en piekeren een voor
proefje van vakantie
Overpeinzingen van een veertienjarige
Tunnel door de
Himalaya
Een landbrug
DE OPLOSSING
Als de brug over de
Golden Gate
Brug en olie.,..
Minder moeilijkheden
Drink
Geeft liet Nederlandse
Groter vlucht
stuk zijn kans
Hans Roest
Gewone man de dupe
P. C. HOOFTPRIJS:
PIERRE KEMP
Olieboring in Noordzen
gaat deze zomer niet
door
V B
ZATERDAG 16 MEI 1959
PAGINA 7
Terwijl men zich in Spanje nog steeds druk
'Haakt over de schande, die het land wordt aan
gedaan, doordat Engeland de Rots van Gibraltar
bezet houdt, maakt een internationaal vermaard
spaans ingenieur stemming voor een groots pro
leet, door hem ontworpen. Hij bekommert er zich
liet om, of Engeland telkens nieuwe apen naar
Gibraltar brengt. Voor hem heeft deze vesting,
'bt bolwerk van Engeland aan de toegang tot de
Ttiddellandse Zee, te enen male afgedaan. Men
h'eet, volgens de traditie zou Engeland Gibraltar
verliezen, wanneer er geen apen meer op huizen,
('us de er indertijd overigens geïmporteerde
apensoort zou uitsterven. Engeland voorkomt
het uitsterven eenvoudig, door er telkens, wan
neer het aantal apen onrustbarend verminderd
is, nieuwe heen te sturen. Het gaat vermoede
lijk uit van de gedachte, dat het nooit kwaad
kan en men beter doet, de schijn op te houden.
Apen op de rots van Gibraltar.... Wellicht
weerhoudt dan een zekere angst of een bepaald
respect voor de traditie de ongeduldigen in
Spanje, om een overgave van Gibraltar met ge
weld te forceren. Je kunt de mensen beter rustig
houden en in een waan laten, denkt de gouver
neur van Gibraltar misschien.
^ftder de vele opmerkingen, die de lezers insloten bij hun oplossing
e prijsvraag „Op reis door ons land", was er één, die we tientallen keren
^Oezen liebben: De prijsvraag viel niet mee! Maar dat was ook onze be.
Peeling. Degene, die graag een prijs wil winnen, moet er iets voor over
eblben. Welnu, vele inzenders hebben er inderdaad iets voor overe gehad.
'j hebben gesproken, geschreven en getelefoneerd met allerlei instanties
bet liele land. Zij zijn er zelf op uitgetrokken om te ontdekken of bet
!Gndbeeld van Piet Hein inderdaad in Rotterdam staat, hoe lang de
.^lsertunnel is en waar men bet huis van Maarten van Rossurn kan vinden.
°Or degenen, die op deze wijze de prijsvraag tot een goede oplossing
"achten, moet liet zoeken en piekeren een genoegen geweest zijn, een
°°rproefje misschien van de a.s. vakantie. Wanneer zij niet in de prijzen
V;|Uen, hebben zij dit tenminste gehad.
U £ork- <c>
Pie* Bern.; (dj
Hermeen, BeetM&mi 53, Dubbeldam,
Observator
fife enige
echte
Sedert Ï9I2
STOCKHOLMdag
„Wanneer ik mijn vliegtuig klaar heb, zal ik er mee naar Stockholm
vliegen. Dat zal mijn eerste reis zijn. Ik denk, dat de Stockholmers
sullen staan te kijken en zich verwonderd zullen afvragen, wat dat
toch voor een merkwaardig grote vogel is." Ik las deze zinnen in het
vliegtuig, dat mij in nog geen anderhalf uur van Kopenhagen naar
Stockholm bracht. Ze zijn overgeschreven uit het dagboek van een
kind. Niet dat van een technisch begaafde jongen als de latere Werner
Braun, die bezeten was van alles wat met luchtvaart te maken had. Het
fragment is trouwens niet uit de laatste jaren het werd geschreven
lang voordat de gebroeders Wright met hun vooralsnog acrobatische
kunststukjes in de lucht de wereld in verbazing en de fantasie van vele
jongeren in werking brachten. De ontboezeming werd in februari 1873
aan een dagboek toevertrouwd door een meisje van veertien jaar, dat
van diep uit de provincie naar de Zweedse hoofdstad was gekomen.
Daar zag ze haar neefje met een voorwerp spelen, dat de lucht in kon
worden geschoten. Dit deed haar denken aan een echt vliegtuig, dat
bruikbaar en nuttig zou zijn.
'De landelijke wedstrijd voor de beste opvoering van een Neder,
lands toneelstuk, welke ivedstrijd georganiseerd werd door de NATU
en liet W KA en de Bond van Nederl. Toneeluitgevers en de Bond
van Nederl. Toneelschrijvers, bracht dit jaar de grote wisselbeker in
handen van de Rotterdamse vereniging Mutua Amicitia vanwege
haar uitmuntende opvoering van het spel „Het Eeuwige Toeval?"
van de Nederlandse auteur A. Defresne.
Wijdser vlucht
SELMA LAGERLöF
schrander en ontledend
Hans van Berven
Brug
over straat van Gibraltar
tAVat hiervan zij, Gibraltar is nog steeds
v,ngels en het ziet er niet naar uit, dat
j "geland tegenover de tamelijk gevaar-
,?e agitatie in Spanje toegeeflijker zal
dan tegenover het geweld op Cyprus
tegenover de politieke verwikkelingen
p Malta. Over het project van de Spaanse
®*-minister Alfonso Pena Boeuf hij was
sedurende enkele jaren onder Franco mi-
'ster van openbare werken heeft En-
jptand zich tot dusver niet officieel uit
sproken. Het is trouwens een project.
.®t niet z0 maar ineens gerealiseerd zal
yhnen worden.
cena Boeuf wiil nl. een brug over de
Araat van Gibraltar leggen, ondanks de
'izonder sterke stromingen, die erin
estaan, komend uit de Atlantische Oce-
Ah en uit de Middellandse Zee. Het wa-
er daarvan verschilt in sterke mate van
°Ptgehalte, zodat deze stromingen als het
.are onder elkaar doorduiken, hetgeen
taSnisch gezien op zichzelf al grote moei-
Jkheden zal opleveren. De brug over de
tii aat van Gibraltar zou inmiddels een
ap«el overbodig maken. Er is reeds lang
jpleden over eetn dergelijke' verbinidtog
Spanje en daardoor Europa en
^®%ia gesproken.
1869 reeds werd een der eerste
In
j^rcieoize
Caar evenals de tunnel onder het Kanaal
Wam het nooit tot uitvoering, zelfs niet
projecten ervoor gelanceerd.
e brug over de Straat van Gibraltar
volgens de plannen
tot een begin daarvan. Wat de Kanaal
tunnel betreft, er is enkele jaren geleden
een maatschappij opgericht, die de in de
vorige eeuw ter hand genomen werken
wil voortzetten- Een paar maanden gele
den zijn uit Engeland zelfs enkele schepen
uitgevaren, met technici en allerlei ma
teriaal aan boord, ten einde de Kanaal
bodem nader te onderzoeken. In Frankrijk
wijst men aan de Kanaalkust nog steeds
les of Heracles deze rotsen gespleten en
daardoor het water van de Atlantische
Oceaan uitgestort over wat nu een groot
gedeelte van de Middellandse Zee is.
Hij moest de tiende van de twaalf taken
verrichten, welke hem waren opgelegd en
de mooiste jonge exemplaren stelen uit een
kudde runderen, die bewaakt werden door
een monster met drie lichamen. Ten einde
zijn taak te vergemakkelijken nam hij
een reusachtige hamer ter hand en sloeg
ermee op de rotsen in. Sindsdien zitten
we met de zg. Zuilen va,n Hercules, de
de putten aan die indertijd werden ge- *wee in de Straat van Gibraltar vooruit
stekende rotsen en met de Middellandse
Zee, welke intussen de bakermat van onze
beschaving werd.
In de oudheid werd aangenomen, dat
achter de Zuilen van Hercules de wereld
ophield, tot de koene zeevaarders, de Fe-
niciërs, bewezen, dat men er buiten de
zee eveneens varen kon ze maakten
zowaar reizen rond heel Afrika en de
beweringen van kopstukken uit de oudheid
als Strabo en Pindarus te enen male lo-
genstraften.
graven, als inleiding tot het, aanleggen
van de tunnel. Engelands verzet tegen
het plan maakte een eind aan de werk
zaamheden. Men vreesde daar, dat de
Kanaaltunnel een invasie vergemakkelij
ken zou. Niet ten onrechte, naar verschil
lende gebeurtenissen in de Tweede We
reldoorlog bewezen hebben. Thana heeft
men naar het schijnt alle bezwaren laten
varen en maakt het project voor de Ka
naaltunnel een kans, ten lanigen leste ver
wezenlijkt te worden.
We stappen hier overigens nog even aan.
dat <3e Sovjet-Russern een project voor
bereiden voor het boren van een tunnel
dwars door een der enorme massieven
van de Himalaya. Ze hebben hun project,
zoals zulks achter het IJzeren Gordijn
gewoonte is, niet nader gepreciseerd, maar
wel medegedeeld, dat deze tunnel <je af
stand tussen Sovjet-Rusland en India met
800 kilometer zou bekorten. De bouw er
van zou voorts niet meer dan drie of
vier jaar vergen. Het is ons niet bekend,
wat men in India van dit plan denkt.
Vermoedelijk heeft men daar tegenover
een dergelijke „gemakkelijke" verbinding
dezelfde bezwaren, die Engeland tegen
de Kanaaltunnel had-
Wat Pena Boeuf betreft, deze is van het
standpunt uitgegaan, dat er eens tussen
Europa en Afrika ter hoogte van Spanje
een landbrug heeft bestaan, door een rots
achtige massa gevormd. Volgens de Griek
se mythologie heeft Jupiters zoon Hercu*
t °nder de toegezonden opmerkingen wa-
Rltl er ook van lezers> Hie onjuistheden,
t 'hans vaagheden in de opgave meenden
bespeuren, Zo kon er b.v. misverstand
\y.'.staan rond de eerste Elfstedentocht.
b y bedoelden de eerste officiële tocht,
'Seen uit de vier genoemde jaartallen
j,.e' bleek, omdat het jaartal 1880 toen
Muiier in zijn eentje de tocht reed
h.n He vier genoemde mogelijkheden ont
mak.
.Gok het „gemengd oeververkeer" heeft
tn moeilijkheden opgeleverd. Het is ech-
dis.
®en zeer vaak gebruikte uitdrukking ln
e cUssies over gemengd zwemmen en wat
°P volgt.
j uat Tilburg de schoonste stad van het
iSi hebben Mng niet alle inzenders
ltQ en geloven. Om misverstand te voor-
s. bfen: zo noemen de Tilburgers zelf hun
(Ad €n (jat mag niemand hun kwalijk ne-
j. n- Merkwaardig echter, dat velen de
le, "'el aan Venlo wilden geven, kennelijk
He war met de erenaam, die het Lim-
je rëse stadje zich aangemeten heeft: stad-
van plezier,
tha Han tenslotte de historische paarden-
®ch TaIrke lezers kwamen er niet
ij! ter om de doodeenvoudige redn. dat
jjiaan Valkenburg in Limburg gedacht
jOben, ni®t aan het Zuidhollandse dorp
Katwijk.
«b De Koppelpoort kan men vinden in
g'ersfoort. (a.)
8tp- Ge Elfstedentocht werd voor de eer-
keer gehouden in: 1909- (b.)
t-,- Manreza is de naam van een: retrai-
(c.)
bie mummie van Raskar Kapak vindt
b h in: het stripverhaal „De 7 kristallen
5'hn". (d.)
stp bijtje Boes is: een souvenirverkoop-
g" op Marken (c.)'
Ambre Solaire is: zonnebrandolie.
De Efteling ligt in: Kaatsheuvel (b.)
W Ge Voetreis naar Rome is van: Ber-
Aafjes
t.e.e
is: een snelle treinverbinding
"Ü9 ,<b>
Gemengd oeververkeer is: oponthoud
ltij„ He oever door mensen van beiderlei
(c.)
toji Intourist is
;®bureau. (a.)
een Russisch staats-
12 r. y
De „schonste stad van 't laand" is:
.13'
"ff. (c.)
De grootste zeehaven ter wereld is:
3.) ue Goudse glazen zijn: kerkramen.
11 ï-,
De Keukenhof ligt in: Lisse. (c.)
fo.) Het Kanaleneiland ligt in: Utrecht.
17
WaAHet aantal leden van de Wegen-
jj-ftt bedraagt ongeveer: 250.000. (c.)
(e.) Ge Lijnbaan is een: winkelcentrum
lö
I» Rotterdam staat het standbeeld
20. Een fraai voorbeeld van gotische
bouwkunst is: de Domkerk van Utrecht
(a.)
21. Hilton is de naam van een: hotel
magnaat. (b.)
22. Diergaard^ Bldorp ligt in: Rotter
dam, (d)
23 Ben Essing is een bekende impres-
sario in: Blokker, (c.)
24. Een bovenkruier is een: molen, (c.)
25. Het paleis op de Dam te Amster
dam is gebouwd op: 13659 palen, (d.)
26. De Velser tunnel is: 1644 meter lang-
(c.)
27. Het huis van Maarten van Rossum
staat in: Zaltbommel. (b.)
28 Deze toren staat in: Rotterdam, (a.l
29. De beeldengroep tegenover het Rot
terdamse stadhuis is vervaardigd door de
beeldhouwer: Mari Andriessen. (c.)
30- Deze kerk staat in: Oudenbosch,
(c.)
31. De beroemde molens aan de Kinder
dijk liggen in de: Alblasserwaard. (a.)
32. Het Zuidermuseum bevindt zich in:
Enkhuizen, (d.)
33 Het aantal toeristen, dat jaarlijks
de Domtoren te Utrecht beklimt, bedraagt
plm.: 60.000. Cc)
34. Er wordt jaarlijks nog een histori
sche paardenmarkt gehoude,n in: Valken
burg. (b.)
35. De Stier van Potter kan men vinden
in: het Mauritshuis te 's-Gravenhage (b.)
36. Het Kaagdorp ligt in: Alkemade.
(a.)
37- Een alm is: een bergweide, (b.)
38. Het Leudal is: een beekdal in Lim
burg. (c.)
39. Een piekeval is: een onderdeel van
het zeilwant. (a.)
40. De volgende passiespelen in Tegelen
worden gehouden in: 1960 (c.)
Hoofdprijs 150 gulden: W. A. A- Wei-
mar, Stadhoudersplein 77, Rotterdam.
Prijs 100 gulden: D. Visser, Lange
Nieuwstraat 169, Schiedam.
Prijs 50 gulden: A. Putten, Laan van
Overvest 13, Delft.
Boekenbonnen:
W. G. Jansen, Essenburgsingel 126b, Rot-
erdam.
H. J- Swiers, de Merodestraat 17, Rot
terdam.
Mej. W. Lindeman, Broersvest 48b,
Schiedam.
A. Vorstenbosch, Boreelstraat 33b, Rot
terdam.
J. W. P. Koemans, St.-Josephstraat 76,
Gouda-
Th. Wittkampf-Kleipool, Fr. Haver-
schmidtlaan 5, Schiedam.
J. de Mooy, Floresstraat 55, Delft-
Mevr. E. F. van Klaver en Behrtcl, Voor
straat 323, Dordrecht.
Th. Weber, Thomas a Kempisstraat 38.
Schiedam.
P. J. M. Koemans, Bosboom Toussaint-
kade 2 Gouda.
J. de Kort, Persoonshaven 89, Rotter
dam-Zuid.
Vertel nu toch eens iets over die brug
over de Straat van Gibraltar, zal de on
geduldige lezer zeggen. Wel, het gaat
hier in de eerste plaats om een project,
dat nog aanzienlijk verbeterd moet, al
zijn er ervaringen in verwerkt, opgedaan
bij de aanleg van reuzenbruggen als die
over de Golden Gate bij San Francisco.
De brug moet circa twintig kilometer
lang worden, dertig meter breed en vol
gens de voorlopige plannen zullen er een
autoweg en een spoorweg op aangelegd
worden. De brug zal moeten lopen van de
Baai van Valdavaquero in Spanje, niet
ver van de stad Tarifa, in de buurt van
Algeciras, bij Gibraltar, -naar een naam
loos punt van de Marokkaanse kust, in
tussen niet ver van Tanger verwijderd-
Het diepste punt in de Straat van Gibral
tar is op dit traject ongeveer driehonderd
meter. Terwijl reeds bij de Spaanse kust
de diepte al spoedig vijftig meter be
draagt, is deze bij de Marokkaanse iets
minder, ofschoon ook daar een gemiddel
de diepte van honderd meter spoedig be
reikt wordt. In het midden van de Straat
wordt de diepte niet ver van het gepro
jecteerde traject vijfhonderd meter. De
Straat is het smalst tussen Tarifa (Span
je) en Los Cuchillos deSiris, niet ver
van Ceuta en heeft daar een breedte van
13.800 meter, dus bijna veertien kilometer,
maar de minste diepte bedraagt daar vijf
honderd meter e« d^ stroom is er uiter
aard het sterkst. Tussen haakjes, de groot
ste diepte in de Straat van Gibraltar be
draagt 950 meter. De diepte in het smal
ste deel bedraagt minstens 250 meter.
Nadat het eerste plan voor een tunnel
onder de Straat van Gibraltar in 1869
was gelanceerd, zijn er nog verschillende
andere gepubliceerd, o-a. dat van don Pe
dro Jevanois in 1927. Het bleef echter na
dien hij het benoemen van commissies,
d;ie 'het zouden bestuderen en besprekin
gen tussen geleerdea^ ingenieurs en tech
nici op wetenschappelijke bijeenkomsten.
De plannen vonden geregeld weerklank in
de Franse en Spaanse pers en de Franse
regering stond er in principe niet afkerig
tegenover, omdat ze zeer goed het belang
van een snelle verbinding over «n onder
land tussen Europa en Afrika begreep,
vooral toen Franse gebied in Afrika
steeds aan betekenis won, zowel in poli
tiek als economisch opzicht.
De ontsluiting van Frans Equatoriaal
Afrika, waarmede 6inds enkele jaren ge
start is en de belangrijkheid van de Sa
hara als olie-producerend ge-bied doen
Frankrijk zich thans voor het plan van de
brug interesseren, zulks mede na de laatste
berichten over het leggen van een oliepijp
leiding in de tunnel door de Grote Sint-
Bernard. Nog steeds moet de olie uit de
Sahara per tankschip van Noordafrikaan-
se havens naar Zuid-Frankrijk worden
vervoerd, waar de pijpleidingen beginnen,
die eerlang tot een Europees net moeten
uitgroeien. Een pijpleiding via Marokko
en Spanje en over de brug opent inte
ressante perspectieven, al zullen er enkele
politieke poofolenoen. v-oor oveirwonnen
moeten worden. Het fdnanoiële asipeet
is trouwens oók nog een factor, want
het vervoer per schip zal we-llichit goed
koper blijken dan he-t ipompen van de olie
over de Inderdaad grote afstand tussen
Algerije, door Marokko en Spanje na-ar
Frankrijk.
Doch afgezien van de oliekwestie is daar
de uiterst snelle verbinding, welke voor
het autoverkeer 2aj worden geschapen,
dank zij een brug over de Straat van Gi
braltar.
Een brug zal niet zoveel moeilijkheden
opleveren als een tunnel. Juist de be
zwaren, welke de technici steeds weer
tegen He aanleg van een tunnel ter tafel
brachten, hield een nadere uitwerking van
de diverse tunneiljpjiaininein al bij voorbaat
tegen. W-at de brug betreft, Pen-a Boeuf
heeft reeds de medewerking verworven
van de Franse directie voor Marokko, een
overkoepelende instantie, die de diverse
problemen van Marokko's industriële en
economische ontwikkeling bestudeert en
van de Spaanse Raad voor Wetenschap
pelijke Onderzoekingen. Hij heeft een uit
voerige studie gemaakt van de bodem
gesteldheid in de Straat van Gibraltar
en van. die zeestromiingen,, die er z-ich door
heen wringen en berekend, met welke
weerstanden er op diverse punten reke
ning zal moeten worden gehouden- Het
aanleggen van de fundamenten en het
bouwen van pijlers, waarop de brug zal
rusten, vormen natuurlijk een enorm tech
nisch probleem, hetwelk echiter door P-ena
Boeuf en een aantal medewerkers van
alle kanten bekekën is. Hij baseerde de
keuze v-ain het trajeot v-a-n de brug op
deze studies.
De moderne techniek is thans zover ge
vorderd, dat zonder ad te grote bezwa
ren en gevaren op een diepte van drie
honderd meter onder water zal kunnen
worden gewerkt. Op een diepte van vier
honderd meter zou men, gezien de huidige
stand der techniek, op onoverkomelijke
moeilijkheden stuiten Vandaar ook, dat
Een Engelse matroos met een aap van
de rots van Gibraltar
Pena Boeuf niet d-e kortst® afstand nam:
die tussen Tarifa (Punta Marroqui) en
Los Cuchillos de Siris, waar de Straat
van Gibradifcair hie-r en da-air zedfs bijna
duizend meter diepte bereikt.
We noemden hierboven de brug over
de Golden Gate b(j San Francisco. Maar
Pena Boeuf heeft zjjn plan tevens in be
langrijke mate gebaseerd op de ervarin
gen, verkregen bij de bouw van een brug
over de Taag te Lissabon. Men wil met
varende caissons werken, die tot op de
Straatbodem kunnen zinken en van
waaruit de fundamenten kunnen worden
gelegd. Ook de ervaringen, opgedaan bjj
de bouw van de brug bij Quebec over de
St.-Lawrenceriviier, die van de Brooklyn
Bridge te New York en die over de Forth-
rivier ln Schotland zullen benut kunnen
worden en de bouwers het nodige zelf
vertrouwen verschaffen, zodat deze gi
gantische onderneming, welke volgens een
voorlopige raming zeshonderd miljoen gul
den zal kosten, met succes zal kunnen
worden bekroond.
Het plan voor een brug over de Straat
van Gibraltar herinnert onwillekeurig aan
het grootste project van de Oostenrijkse
ingenieur Soergel, die in de Straat van
Gibraltar een dam wilde aanleggen, waar
door de Middellandse Zee van de Atlan
tische Oceaan afgesloten zou worden en
grotendeels drooggelegd. Corsica, Sardi
nië, Malta en Sicilië zouden dan, evenals
de Balearen en Cyprus, geen eilanden
meer zijn, maar midden in het land liggen
Dit duizelingwekkende project wekte tus
sen de Eerste en de Tweede Wereldoor
log grote weerstand, in verband met de
geweldige politieke en economische gevol
gen, welke het zou hebben. Soergel
schreef er een dik boek over. Maar daar
is het bij gebleven.
Misschien dat in de toekomst..
(Advertentie)
Jndian Tonic
(SUININE
Selma Lagerlöfs dagboek
Hoe exact dat gepieker was, bewijst oen
ander fragment. „Het zou zo prettig voor
ons mensen zijn, door de lucht te kunnen
vliegen. Maar dat die grote, met gas ge
vulde luchtballons enige toekomst heb
ben, geloof ik niet. Die doen niets
anders da,n knappen, en als ze niet knap
pen worden ze door de wind zo maar er
gens heen gedreven, zodat je niet eens
weet waar je terecht komt.
„Maar als ik een wiel had met betrouw
bare vleugels, een wiel dat groot genoeg
was, en ik had een plaats om te zitten en
een pedaal onder de voeten, met een
krukstang die naar de schroef liep net als
bij een spinnewiel, zodat je die op kon
winden dan denk ik dat het een goed
vliegtuig kon worden''.
Het veertienjarige meisje had er toen
nog geen idee van, dat haar Jules Verne-
achtige fantasie maar al te gauw werke
lijkheid zou worden. Ze heeft de hele ont
wikkeling van het vliegtuig van vogelvlug
vervoersmiddel tot onmenselijk verdel
gingswapen meegemaakt. Op 20 maart
1940, na de Finse vrijheidsoorlog en het
begin van de Tweede Wereldoorlog, stierf
zij, eenentachtig jaar oud, op haar gelief
de landgoed Marbacka.
Het „Dagboek van de veertienjarige Sel
ma Lagerlof' is zojuist in de ronduit voor
treffelijke Nederlandse vertaling van N-
M. Wartena verschenen en het is om vele
redenen een buitengewoon interessant ge
schrift. In de eerste plaats geeft het een
raak zelfportret van de schrijfster als
kind. Later vooral sinds zij wereldbe
roemd werd sloot Selma Lagerlof zich
van iedereen af. Zij werd de ongekende
en onbereikbare; een legende reeds tij-
deru; haar leven.
Maar in dit dagboek van haar jeugd liet
zij zich gaan. Zij tekende zichzelf met een
vrijmoedigheid en oprechtheid- die zij met
haar sterke wil later beteugelde. Zij be
schreef haar omgeving, familie en verwan
ten met de onbevangenheid en „loslippig
heid" (bijna: meedogenloosheid) van de
jeugd. Het verhaal van haar reis naar I hij schrijft:
Stockiioli», van haac .verblijf aldaar, temid-1 „Dit verhaal speelt in een romantische
den van 'n heel wat beweeglijker en kleu
riger gezelschap dan zij, kind uit de pro
vincie, gewend was, is van een journa
listieke zakelijkheid en tegelijk van een
kinderlijke eenvoud, die verbazingwek
kend zijn_
o, 's het waar dat men hier te
Stockholm beweert: dat deze dagboekbla
den pas in de jaren twintig door de
schrijfster zijn „uitgewerkt"-
Hetgeen dan wel de stijl verklaart, doch
de merkwaardig exacte waarneming en
de vlucht der verbeelding toch nog altijd
op zijn minst opzienbarend doet blijven.
Op de tweede plaats kondigt in dit dag
boek de latere schrijfster zich al aan
tweevoudig: in de wil tot vertellen en in
het vermogen daartoe- Het kind spreekt
al over ie plannen van haar eerste roman.
Op 12 maart 1873 geeft zij er een uitvoe
rige samenvatting van. Het zou een histo
rische verbeelding worden, doch het is
bij deze opzet gebleven.
Het vermogen tot vertellen blijkt wel
haast uit iedere bladzijde van dit dagboek.
Of de schrijfster een waargenomen of
overgeleverd feit dan wel een eigen fanta
sie weergeeft, altijd geschiedt dit met een
verbeeldingskracht, die de latere schrijf
ster van de beroemde roman „Gösta Ber-
iing" aankondigt.
Want het veertienjarige meisje, dat
schrijft over de vlucht met een vliegtuig
over landen en steden, za] later tot een
veel groter en wijdser vlucht in staat zijn:
die der verbeelding. In haar romans
en verhalen neemt zij haar lezers mee op
verre, vreemde tochten. Waar de werke
lijkheid eindigt, daar begint de verbeel
ding. Doch bij Selma Lagerlof vloeien
fantasie en realiteit ineen tot een nieuwe
werkelijkheid.
De legende en sage zijn in haar romans
en verhalen verwerkt tot de-ze vreemde,
geheimzinnige wereld van aanvaardbare
en onaanvaardbare dingen. N- M. Wartena
heeft het wezen van de grootse roman
Gösta Berling" heel goed begrepen als
tijd en het is vol sagen en overgeleverde
verhalen. Maar overal in het boek vindt
men er bij de strijd en de moeilijkheden,
bij weemoed, vreugde, lief en leed een be
grijpend, warmkloppend mensenhart. Wie
waren deze kavaljiers? Ach, het waren al
len mannen die iets achter de rug hadden,
mislukkingen of wilde avonturen, maar
die toch weer boven andere uitstaken door
hun talente-n, hun merkwaardige leefwijze
en hun goede eigenschappen als naasten
liefde, trouw, kinderlijke vrolijkheid en
ook door hun moed.
„Sagenfiguren zijn het, maar toch ook
weer mensen uit deze moderne tijd even
goed van wie de grootheid en de zwak
heden op ontroerende wijze zijn geschil
derd. Hoe broederlijk woonden zij teza
men onder het gastvrije dak van de Ma-
joorske, de machtigste vrouw van Varm-
land, een figuur, die evenals andere een
historische achtergrond heeft. Men moet
zich niet laten afschrikken door de soms
wat verwarrende avonturen, maar trach
ten daar doorheen te zien, de bedoeling
ervan te ontdekken en de strijd te volgen
tussen goed en kwaad".
Binnenkort zal, naar ik vernam, van deze
roman een zeer goedkope druk verschij
nen. Het is een kans om kennis te maken
met een van de grootste meesterwerken
der wereldliteratuur, tevens een der mee-
siependste verhalen, die ooit zijn geschre
ven.
„Geef het Nederlandse stuk een kans".
„Help mee bouwen aan een eigen Ne
derlands toneelrepertoire"^
Dit zijn ongetwijfeld de gedachten, welke
de initiatiefnemers van deze jaarlijkse te
rugkerende landelijke wedstrijden voor
ogen hebben gehad, want men kan alleen
deelnemen met een Nederlands stuk.
De initiatiefnemers zijn de uitgevers en
de schrijvers. Eeigen belang zult u zeggen.
Goed, maar de initiatiefnemers zijn ook
de NATU en het WKA. En waarom? Om
de eenvoudige reden, dat de NATU.em het
W.K.A. in deze een roeping hebben te ver
vullen. En dit niet om chauvinistische re
denen maar..
Omdat het terrein van het amateurto
neel een heel eigen terrein moet zqn
Het amateurtoneel is een volksgoed. Het
wordt beoefend niet door enkele begena
digden, maar door een zeer grote volks
groep. En het publiek bestaat niet uit
een paar handjesvol fijnproevers, maar
wordt gevormd door een vrij grote volks
massa.
Van het toneel gaat een zeer grote in
vloed uit, zowel op de beoefenaars zelf.
als op het publiek.
Wordt het toneel dus een volksgoed, een
volksbezit, zoals het amateurtoneel reeds
in feite is en nog steeds meer wordt, dan
strekt deze invloed zich dus uit tot diep
in het volk zelf. Dit brengt een grote ver
antwoordelijkheid met zich mee voor de
beoefenaars van het amateurtoneel.
Maar als het amateurtoneel een volks
goed is, een volksbezit, moet het ook zijn
geheel eigen sfeer kennen. Het moet niei
op vreemde bodem behoeven te pachten-
Het moet onze eigen geaardheid naar vo
ren kunnen brengen. De problemen, die
in ons eigen volk leven en die wij op
een geheel eigen mentaliteit oplossen.
Pas dan is er sprake van een echte volks-
kultuur, wanneer wij ook op een geheel
eigen repertoire kunnen steunen; wan
neer door onze beoefening van het toneel
een geheel eigen Nederlandse toneellitera
tuur zou ontstaan.
En dat dit niet mogelijk zou zyn,
is grote onzin- \V(j hebben de schrij
vers. Zie maar eens naar het prach
tige stuk van Defresne. Maar wij ge
ven onze schrijvers nauwelijks de 'kans.
En wel om twee redenen: of wij kie
zen in navolging van het beroepsto
neel uit het buitenlands repertoire en
brengen stukken met een vreemde sfeer
die wij niet aanvoelen en met proble
men, die onze problemen niet zijn. Of
(hetgeen bij het amateurtoneel nog meer
het geval is): wij nemen stukken wél
van eigen bodem, maar geschreven door
mensen, die nu eenmaal geen schrij
vers zijn. of zich althans niet zo mo
gen noemen, waardoor wij de goede
schrijvers evenzeer de kans ontnemen.
Wij moeten niet al te zeer de schuld
op het beroepstoneel gooien, waar de ver
houdingen geheel anders liggen dan bij
ons. Wij hebben een geheel andere taak
dan het beroepstoneel, ook al dringt daar
de vraag: waarom niet meer stukken van
eigen bodem? Is het stuk van Defresne
soms minderwaardig voor het beroeps?
In Zwitserland en Duitsland werd het
reeds met groot succes door het beroeps
gebracht. Waarom hier dan niet? En deze
vraag kan men aangaande vele andere
stukken stellen.
Maar laten wij liever bij onszelf blij
ven. Waarom kiezen wij zo dikwijls in
navolging van het beroepstoneel 'even
eens uit het buitenlandse repertoire? En
wat kiezen wij dikwijls dan nog?
Laten wij hopen, dat de jaarlijkse te
rugkerende wedstrijd hierin een kentering
mag brengen en ons de overtuiging mag
geven, dat wij ruimschoots bij onze eigen
schrijvers terecht kunnen.
De jury, welke bestond uit de heren
H. Jongsma, C A. Schiip en F. Bloem
kolk oordeelde het spel van Defrense een
subliem stuk. De tweede prijs werd toe
gekend aan de winnaar van de eerste
prijs van het vorig jaar: het toneelgezel
schap „De C?lieck" uit Amsterdam met 'n
opvoering van „Het spoor loopt langs de
hoeve" van W. Bisschot. En de derde
prijs aan „Flakland" uit Heiloo voor de
opvoering van „De weg naar huis" van
Cht. v. d. Heuvel en Kees Spierings.
Cs
(Advertentie)
RADIO
GRAMMOFOONS
BANDRECORDERS
DICTEERAPPARATEN
Hi-Fi en STEREO
MUZIEK-INSTALLATIES
OPROEP-INSTALLATIES
VOOR KANTOREN
EN BEDRIJVEN
AERT VAN NESSTRAAT 38 - TELEFOON IL&iUl
„De woningnood wordt, in zijn geheel
gezien, niet opgelost naar urgentie, naar
naar de financiële draagkracht. Voor hen,
die een woning kunnen kopen of op grond
van hun maatschappelijke positie een ho
gere huur kunnen betalen, is de woning
nood geheel of ten dele opgelost. Aan een
groot aantal in woningnood verkerende
gezinnen daarentegen, die niet over deze
middelen beschikken, moet dikwijls wor
den medegedeeld, dat zij maar moeten
wachten".
Dit heeft het hoofd van het bureau voor
huisvesting van de gemeente Apeldoorn,
de heer A. B. Leeneman, gezegd in een
vergadering welke te Ede gehouden werd
van de „Vereniging van leidinggevende
ambtenaren, belast met de uitvoering van
de Woonruimtewet 1947", waarin leiding
gevende ambtenaren op het gebied van de
huisvesting in diverse gemeenten ver
enigd zijn. De heer Leeneman gaf uiting
aan de ongerustheid over de optimistische
wijze, waarop tegenwoordig over de op
heffing van het woningtekort wordt ge
sproken.
Hoewel in 1958 het aanzienlijke aantal
van 89.000 woningen werd bereikt, consta
teerde hij, dat een belangrijk deel van
deze nieuwbouw niet beantwoordt aan de
behoefte. De huurprijs is volledig afhan
kelijk van de ontwikkeling der kosten.
Een groot aantal nieuw gebouwde premie
woningen staat leeg of is onderbezet. Ook
de huren van bepaalde groepen woning
wetwoningen gaan de draagkracht te Do
ven van vele, in grote nood verkerende
jonge gezinnen, behorende tot de kleine
middenstand en die van de gewone man.
Op advies van een jury. bestaande uit
prof. yr. G. Stuiveling, voorzitter, Adr
Morriën, Max Nord, Ad. Roland' Holst
en Jan Wit, leden, en H. J. Miehaël, se
cretaris. heeft de staatssecretaris van on
derwijs. kunsten en wetenschappen de
staatspry's voor letterkunde (P.C. Hooft-
prijs) 1958 toegekend aan Pierre Kemp te
Maastricht voor diens gehele dichterlijke
oeuvre.
De traditionele uitreiking van de prijs
op het Muiderslot zal ditmaal niet kunnen
plaats vinden, aangezien de gezondheids
toestand van de bekroonde dichter niet
toelaat naar Muiden te reizen.
Het !s gebleken, dat de verplaatsbare
olie-boorpo-nton „Seashell'' niet zo tijdig
beschikbaar zal zijn. dat hiermee vóór de
verslieping naar de Perzische Golf nog een
experimentele boring in de Noordzee kan
worden verricht. Deze boring die de
N. A. M. deze zomer voor de Zuidhol
landse kust hoopte te kunnen verrichten,
gaat dus niet door.
Na de afbouw en de overneming van
het platform door de opdrachtgever
Bataafse Internationale Petroleum Maat
schappij N.V. (Koninklijke'Sihell groep)
zal het naar de Perzische Golf worden
vensleept op de kortst mogelijke termijn
in verband met de weersomstandigheden
ter plaatse
Het zal dienen voor werkzaamheden ln
het concessiegebied van The Shell Coim-
imay. o£ Qata» Lttd,
