Schoolgeld een harde noot om te kraken
West-Afrika wemelt van de
„half-ontwikkelde
mensen
m
C
3
Tsjechische fotograaf wint op
„World Press Photo '59"
Vrijheid op de Rijn is vast
beraden gevecht waard
In 1963: 1500-tonners van
oost-Frankrijk naar Rijnmond
Pleidooi voor vrijheid op de
gekanaliseerde Moezel
Zwerver vol indrukken
Zilveren camera voor
Ben van Meerendonk
Zwitsers standpunt komt overeen
met Nederlandse opvattingen
Kapel uitgebrand
in Eindhoven
Bankdirecteur
failliet verklaard
ZWARTE MAN -
WAT NU?
:»Mi
ROTTERDAMSE HAVENDAGEN
700 kerkgangers
verlaten rustig het
gebouw
„Goalman and water"
Waar is het verdwenen
geld gebleven?
Mr. G. van der Flier
V B
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1959
PAGINA 5
ER
door
K VERG
„Onafhankelijkheid is een po
litieke kwestie. De tijd is er
rijp voor. Er wordt niet naar
gevraagd of wij het ook zijn",
aldus meende de leider van
de parlementaire oppositie in
Kameroen, Soppo Priso, in
een gesprek dat hij had met
de schrijver van nevenstaand
artikel. Het is een bekentenis,
die de kern van de moeilijk
heden in het moderne Afrika
belicht:
f
sa
Volgende aflevering:
De arbeidsschuwe miljoenenj
Man in IJsselmeer
verdronken
per pakje
h
lip* 1 Tb&sISjMBM
De echte Engelse sigaret
van distinctie en goede smaak
MEISJE ONDER AUTO
GEDOOD
1
DE DOMME MILJOENEN
Als men over de brug loopt die La
gos met de voorstad Ikoyi ver
bindt, stoat rechts een villa met
eei\ onuitspreekbare naam: „Nigeriani-
sation Office". Dit bureau moet zo snel
J'ogelijk zo veel mogelijk Europeanen
door Nigerianen vervangen. In Kame
roen pleegt men ..Kameroenisation",
'n Ghana „Ghanaisation". in Guinea...
e*cuseert u mij, het daarbij behorende
Woord kan ik schrijven noch spreken.
In het Guinea van Sekou Touré gaat
hi"n ook in flit opzicht zeer radikaal
alle Afrikaanse landen voor. Sedert 1
Juni 1959 moeten alle advocaten, rech-
'erg en artsen Guinese staatsburgers
*iin of het land verlaten.
Dit gebod werd ook uitgevaardigd in
la'iden .vaar de FR1A, een internatio
naal aluminium concern waarvan de
toekomstige ontwikkeling van Guinea
biet helemaal onafhankelijk is, iedere
stenotypiste ui' Europa moet halen,
O'ridat er in de Afr kaanse landen nu
denmaal niet zoveel stenotypistes zijn.
Er is ,n geheel West-Afrika geen post
bestelling omdat men de mannen en
trouwen die kunnen lezen niet wil
•■verkwisten" door ze met brieven rond
'0 sturen. Iedereen haalt zijn post zelf
ü't de postbus.
Het blad „Abidjan Matin", de enige
jj'ant aan de Ivoorkust, een gebied,
dal door drie miljoen mensen van de
Relatief hoogste beschavingsgraad van
frans West-Afrika wordt bewoond,
i^eft een oplage van 8.000 exemplaren,
■pr zjjn niet veel meer mensen die het
"lad kunnen lezen.
Sedert Ghana, vroeger de kolonie
"oudkust, in 1957 een zelfstandige staat
ls geworden, is het aantal Europeanen,
vertrouwd met techniek en administra
te, toegenomen. In de bestuursbureaus
Van Accra zitten nu meer Britten dan
Widens de Engelse kolonisatie. En hoe
"leer de Afrikaanse leiders ertoe over
gaan grote projecten te verwezenlij
ken of alleen maar het sociale niveau
Van hun landgenoten te verhogen, des
te meer zullen zij op de hulp van de
Europeanen zijn aangewezen, want de
Afrikanen kunnen c'e ontwikkeling.
Waarvoor Europa eeuwen heeft nodig
gehad, misschien in stormloop halen
inaar zeker niet met reuzensprongen
bereiken.
U geeft misschien niets om Goethe,
Shakespeare Molière. Ik kan het u
tpk nauwelijks kwalijk nemen als de
Duitse hereniging u koud laat. Maar u
{boet kunnen lezen en schrijven, u be
hoort te kunnen tekenen, te rekenen en
systematisch te denken. En dan nog
biet eens enkele duizenden van u, maar
^biljoenen.
In Abadan, in Nigerië, staat sedert
1^57 de waarschijnlijk modernste univer
siteit van de wereld. In Yaounde, de
hoofdstad van Kameroen, heeft de
"eer Bracq me een lyceum laten zien
Waar negenhonderd leerlingen les krij
sen en waar hij leraar-Duits is. Hij
vertelde mij dat hij niet wist of er in
Seheel Frankriik zulk een mooie school
te vinden zou zijn.
De voorlichtingsfunctionarissen in al
le staten of nog onafhankelijke gebie
den kunnen een journalist getallen voor
leggen, die bewijzen hoeveel voor de
Volksopvoeding wordt uitgegeven. Deze
getallen zijn imponerend. Zij zijn des te
bieer imponerend ais men ze vergelijkt
Wiet het „antai leerlingen, ieraren en
sobolen tien jaar geleden. Zij hebben
zich bijna overal verdubbeld of vervier
voudigd en toch zijn ze deprimerend,
hls men ze vergelijkt met de taak die
te verrichten is.
Aan de Ivoorkust gaan 25,5 procent
van de kinderen die de leeftijd hebben
°vn onderwijs te volgen ook werkelijk
haar school. In de republiek Dahomey
Zelfs 28 procent. (Men kan echter ook
Aan vlijt ontbreekt het de
negerkindertjes niet,
konden komen.
althans to?n ze op de foto
omgekeerd zeggen: 72 procent volgen
in dit land niet het Jaqer onderwijs!).
Bovendien zijn bovengenoemde getal
len de gunstigste van geheel Fransspre
kend West-Afrika.
In de republiek Nigerië is namelük
slechts 8,4 procent geschoold. (Of an
ders gezegd: 96,6 procent niet
In de epubliek Mauretanië is er een
school op iedere 14.900 vierkante kilo
meter. Natuurlijk speelt de geografie
hierbij een rol. Mauretanië heeft vele
woestijnvlakten. In Nigerië zien de on-
derwijsstatistieken er heel anders uit.
Van de 33 miljoen inwoners gaan er
2.5 miljoen naar school. Dat klinkt erg
hoopvol.
Statistieken lezen wordt een spannen
de bezigheid als men erover gaat na-
denkon en ook vindt wat de ge
tallen verbergen. Het totaal aantal Ni-
geriaanse leerlingen verbergt de feiten.
Als men ze ontleedt ziet de werkelijk
heid er heel anders uit. Een indeling
naar het aantal leerlingen van de acht
opeenvolgende schooljaren geeft het vol
gende beeld:
1ste
schooljaar
296.438
2de
schooljaar
208.501
3de
schooljaar
160.582
4de
schooljaar
72.886
5de
schooljaar
48.987
6de
schooljaar
36.876
7de
schooljaar
27.489
8ste
schooljaar
10.747
IJ hebt goed gezien: tegenover bijna
en arbeiders gehoord. ,,Ze zijn net kin
deren!", vernam ik wel honderdmaal.
Of: ,,Z" zjjn te dom!"
„Kort geleden hauden wij geen bo
ter bij het ontbijt", aldus vertelt de
Hamburgse vrouw in de auto, „en toen
ik de boy vroeg waarom er geen boter
was, zei hij: „Omdat ze.op is". „Waar
om heb je dat gisteren dan niet gezegd"
„Gisteren was de boter nog niet op".
Bij een Hamburgse koopman in Aba,
in Nigerië, zag een van diens beste
klanten een mooie vulpen en vroeg
naar de prijs. Deze was hem te hoog.
„Volgend jaar wordt Nigerië zelfstan
dig. Dan maken we ons eigen geld, en
wel zoveel dat iedereen genoeg heeft.
Dan koop ik de vulpen."
driehonderdduizend leerlingen in de eer-1
ste klas staar nog geen elfduizend leer
lingen die de school verlaten.
De scholen-in-opbouw, die nog geen
acht klassen hebben, maar wel zullen
hebben als de huklige eerste-klassertjes
het leven ingaan, zullen deze misstand
niet beslissend veranderen. De vlucht
uit de school is reeds jaren een typisch
verschijnsel in Afrika.
Voor een hogere administratieve,
voor een universitaire opleiding, voor
een opleiding tot leraar is het een ver
eiste dat de leerling de middelbare
school heeft doorlopen. In Nigerië zaten
in 1957 8141 jongens en 1718 meisjes
in de eerste klas van de H.B.S.
In de eind-examenklas zaten 801 jon
gens en 90 meisjes! En dat in een land
met 33 miljoen inwoners!
De voornaamste oorzaak van de
vlucht uit de schoei is. dat iedereen,
die Engels kan spreken en schrijven,
meteen een goed betaalde betrekking
krijgt. Waarom zou men zich dan nog
langer in de school laten kwellen! Een
groot deel van het geld dat voor het
onderwijs in Afrika is uitgetrokken
wordt zodoende over de balk gegooid.
West-Afrika wemelt van „halt-ontwik
kelde" mensen, die zich te voornaam
achten, zwaar lichamelijk werk te doen,
omdat zij geloven met hun potjes-En
gels reeds een atoombom te kunnen ma
ken. Over deze plaag zal ik overigens
in een volgend artikel nog een en ander
schrjjven.
Op een zondagmorgen, voor zonsop
gang, ging ik met een echtpaar uit
Hamburg var, Accra op de eendenjacht
op de Volta-rivier. We reden door een
uitgestorven dorp Een kip rende de
weg over. „Let maar goed op", zei de
vrouw tegen haar man en ter verkla
ring zei ze tegen mvj: „De kippen zijn
hier zo dom!"
Ik lachte. Deze uitlating zou een
kolfje naar de hand var een psycholoog
zijn geweest. Van de eerste tot en met
de laatste dag van mijn Afrikaanse reis
heb ik overal dezelfde vertwijfelde
klachten van alle daar werkende Euro
peanen over hun Afrikaanse beambten
Het is geen grapje. Deze jongeman, die
in Conakry Guineais gefotografeerd,
hoiLdt de feestneus voor het uiterlijk
kenteken van een „intellectueel".
In het parlement van Nigerië moet
kort geleden een afgevaardigde het
voorstel hebben gedaan alle spoorwegen
van hel land onder de grond aan te
leggen. Hij had het in Londen net zo
gezien; het voldeed zeer goed.
Het woord „domheid" wordt eigenlijk
nooit beledigend bedoeld. Maar hoe
dan vel?
In vele gesprekken met ambtenaren
die al zeer lang in Afrika wonen, met
wetenschapsn ensen, en ook met Afri
kanen heb ik de inhoud trachten te
vinden van het woord „domheid" dat
ten aanzien van de Afrikanen wordt ge
bruikt.
„De blanke kinderen", aldus zei bij
voorbeeld de heer Leadbitter in Accra,
„zien hun vader een schroevendraaier
hanteren ot een deur oliën. Zulke erva
ringen missen de kinderen hier. Zij
groeien niet op in een vertechniseerde
omgeving en zij leren daarom ook niet
zich erin te bewegen."
Anderen zeiden: Naar school gaan,
betekent van Je eerste dag af in een
vreemde taal leren denken. Er zijn zo
veel verschillende stamdialecten dat het
zinloos zou zijn, ze als taal bij het on
derwijs te gebruiken. Zonder Engels of
Frans kan de Afrikaner zich niet eens in
de naastbijzijncie stad verstaanbaar ma
ken.
Hetgeen men op school leert, is vaak
in lijnrechte tegenspraak met hetgeen
de kinderen thuis zien en hetgeen de
ouders voor juist houden. Omdat de ou
ders voor de „moderne onzin" die de
kinderen op school horen, ook nog niet
eens schoolgeld willen betalen, nemen
zij hun kinderen in het tweede, derde
of vierde jaar maar van school af.
Men moet dus met de vorming van
de volwassenen beginnen, zodat ze zich
niet meer fanatiek tegen elke vooruit
gang zullen verzetten. In Nigerië krijgt
elke analfabeet die lezen heeft geleerd
een diploma.
Het schoolgeld is een harde noot om
te kraken, want de Afrikaanse vader
heeft immers niet een of twee kinderen,
maar een of meer dozijn al naar ge
lang hjj een of_ meer vrouwen heeft.
Algemene leerplicht en kosteloos onder
wijs kan zich echter momenteel nog
geen enkel Afrikaans land permitteren.
Waar het wordt geprobeerd, zoals in
West-Nigerië, blijft het een omstreden
experiment, omdat men ook met geld
niet makkelijk het benodigde aantal le
raren uit de grond kan stampen.
Obofemi Awolowo, de minister-presi
dent van West-Nigerië, heeft in En
geland twee televisiezenders besteld en
opdracht gegeven.tot de bouw van goed
kope toestellen voor de tropen.
Met de hulp van het beeld wil hij
miljoenen in bet oerwoud algemene
ontwikkeling en landbouwkundige en
hygiënische gedragsregels bijbrengen.
Want zij kunnen een boek of een bro
chure slechts gebruiken om cr een vuur
mee aan te steken.
Maar, wanneer...? Och, met zulke
vragen, die zich aan ons Europeanen
makkelijk opdringen, zou men in Afri
ka niet ver komen!
„Wij zijn zelfstandig. Wij moeten ook
onze fouten zelf maken, om ervan te
kunnen leren", zei me een zeer intelli
gente Afrikaanse journalist.
(Copyright De Tijd-
Hamburger Abendblatt)
De 49-jarige Klaas Boes uit Marken is
donderdag tijdens werkzaamheden op
een baggerboot nabij zijn woonplaats
over boord geslagen en in het IJsselmeer
verdronken. Het stoffelijk overschot is
overgebracht naar Amsterdam. De man
was gehuwd en had drie kinderen.
Advertentie
°P deze speelplaats wemelt het van negerkinderen. Maar dit is dan ook de
cnige school in een gebied van tientallen vierkante kilometers. Er zijn streken
van de honderd kinderen er slechts vier naar school aaan.
Op de tentoonstelling „World I'ress
Photo 1959" die in het Haagse gemeen
temuseum wordt gehouden, heeft burge
meester mr. H. A. M. T. Kolfschoten
donderdagavond bekend gemaakt, dat
de hoofdprijs dit .jaar is toegekend aan
de Tsjechische fotograaf Stanislav Tc-
reba uit Traag voor zijn plaat „Goal
man and water", ingezonden in de ru
briek sport.
In deze rubriek ging de tweede prijs
de algemene hoofdprijs is tegelijk
eerste in zijn rubriek eveneens naar
een Tsjech, n.l. Otakar Hucrka uit
Praag en de derde naar de Zweed Gun
nar Tingsvall uit Enskede. In cje ru
briek nieuws ging de eerste prijs naar
Colin Fletcher uit Londen ,de tweede
naar A. Tzersarsk uit Moskou en de
derde naar Daniel Camus uit Parijs.
In de rubriek feature kreeg de Tsjech
Vilem Iiropp uit Praag de eerste prijs,
de Fransman J. Ph. Charbonnier uit
Parijs de tweede en Erno Vadas uit
Boedapest de derde.
Wat betreft de prijzen voor Neder
landse inzendingen doelde de burge
meester mee, dat de. eerste prijs, de
Zilveren W'isselcamcra, is gewonnen
door B. J. van Meerendonk uit Amster
dam, de tweede door Henk Jonker uit
Amsterdam en de derde door Dolf Kru-
gcr en Arie Bekking uit Amsterdam
Een straaljager en een vertraagd
KLM-vliegtuig, een iilpaspoort met een
bliksemvisum kwamen er aan te pas
om de winnaar van „World Press Pho
to 1959" naar Den Haag te brengen.
Woensdagmorgen maakte hij, op 210
km. afstand van Praag, nog plaatjes
op oen tentoonstelling;. .Donderdagavond
stond de 21-jarige Stanislav Tereba met
burgemeester Kolfschoten op hot po
dium van het Haagse gemeentemuse
um om zijn prijs in ontvangst te nemen.
Het waren 2000 gulden van de gemeente
Den Haag en een der meest begeerde,
zeer kostbare totocamera's ter
wereld. Hij was toen precies 24 uur in
Nederland. Stanislav lachte en boog,
waardeerde het enthousiasme, kneep
zjjn ogen dicht voor de blitzlampen van
zijn Hollandse collega's maar begreep
slechts enkele Engelse woorden. De
blijdschap straalde echter van hem af.
De „Zilveren camera" voor de beste
Nederlandse nieuwsfoto ontving B. J.
van Meerendonk voor zijn beroemde
foto van oen vallende cameraman bij
bet politieescorte van Sinterklaas in
Amsterdam onder het motto „Gooi wat
in mijn schoentje".
(Van een verslaggever)
Rotterdam viert weer zijn traditio
nele Havendagen. Achthonderd gasten,
afkomstig uit landen met scheepvaart-
belangen, zijn donderdag naar de Maas
stad gekomen om in dit trefpunt van
zee. en Rijnvaart de gastvrijheid van
de Stichting Havcnbelangen te onder
gaan. Voor het Duitse contingent, groot
als altijd, was een verrassing weggelegd
in de vorm van een voordracht door
het Zwitserse parlementslid en R(jn-
vaartdeskundige dr. Alfred Schalier,
die juist nu de Duitse-Nedcrlandse con
troverse over de interpretatie van de
Akte van Mannheim aan het Interna
tionale Hof te Den Haag is voorgelegd,
een doorwrocht loflied zong op de vrij
heid in de binnenscheepvaart. Zijn stand
punt en daarmee het Zwitserse bleek
de Nederlandse opvatting volkomen te
dekken.
De vrijheid was een levenselement
(Van onze verslaggever)
De vooravond van de jaarlijkse
Havendag in Rotterdam heeft de Ka
mer van Koophandel aldaar gelegen
heid geboden met de vertegenwoor
digers van tal van belangrijke Fran-
(Van onze correspondent)
Een brand die ernstige gevolgen
had kunnen hebben, heeft donderdag
middag gewoed in de Nicolaas van
Tolentjjnkapel achter de kerk van de
Paters Augustijnen aan de Kanaal
straat te Eindhoven. In deze kapel
waren circa 700 mensen bijeen ter
viering van de feestdag van de H. Ni
colaas van Tolentijn, toen pater Ivo
Kruyver OESA, die op de preekstoel
de intenties voorlas, achterin de ka
pel vlammen zag. Hij onderbrak het
voorlezen en zei de gelovigen, dat er
een „onbeduidend brandje" ontstaan
was, waarover men zich geen zorgen
hoefde te maken. T°en ecllter kort
hierna enige gordijnen vlam vatten
en het vuur hoger oplaaide, verzocht
pater Kruyver de aanwezigen zich
rustig via de diverse uitgangen naar
buiten te begeven. Hieraan werd, zon
der dat een paniekstemming ont
stond, gevolg gegeven.
Het vuur breidde zich intussen uit en
vond gretig voedsel in kleden, gordij
nen en deuren. De laatsten, die de ka
pel verlieten konden elkander bjjna
niet meer zien door de grote rookont
wikkeling. Kloosterbewoners en bur
gers trachtten met schuimblussers het
vuur te bedwingen; toen de Eindho-
vense brandweer korte tijd later arri
veerde, waren de vlammen spoedig ge
doofd.
Het gehele interieur van de kapel
werd een prooi van het vuur; ook een
beeld van de H. Nicolaas van Tolentijn
werd onherstelbaar vernield.
De plechtigheden ter viering van de
feestdag van de H. Nicolaas werden,
nadat de brand geblust was, voortge
zet in de tuin van het klooster Mariën-
hage. Het lof werd op een buitenaltaar
gecelebreerd. De processie vond echter
geen doorgang.
De brand is vermoedelijk te wijten
aan het omvallen van een kandelaar
met brandende kaars.
se lichamen op economisch en tech
nisch gebied een apartje te hebben
betreffende Moezel-kanalisatie. Een
combinatie van een en ander werd
nog vergemakkelijkt door de aanwe
zigheid van tal van Franse persmen
sen.
Op zjjn vroegst in 1963 zal de Moezei
van Metz tot aan de Rijn hij Koblenz
bevaarbaar zijn voor schepen tot 1500
ton. Dit betekent een groot voordeel
van de af- en aanvoer van en naar
de industriegebieden van Saarland en
die van Lotharingen (Nancy en Thion-
ville). Maar de kanalisatie roept te
vens tal van problemen op. Immers,
verschillende wanbedrijven zullen
plaats moeten maken voor fabrieken
en overslagbedrijven langs de gekana
liseerde oevers, maar vooral dient nu
reeds dè vraag onder ogen te worden
gezien: in hoeverre zal er vrijheid van
vrachtvaart zijn op deze rivier?
De heer dr. W. F. van Gunsteren,
lid van de Kamer van Koophandel en
voorzitter van de Centrale Commissie
voor de Binnenvaart, wees op de prijs
verhogende werking van het transport
over weg en rail. Thans vinden van de
ongeveer 2 miljoen ton eindprodukten
van de Franse staalindustrie, die via
de Noordzeehavens worden getranspor
teerd, slechts 200.000 ton per binnen
schip hun weg daarheen. Het water
vervoer zal een vrachtprijsverschil van
41 procent betekenen. Wanneer men
zich bepaalt tot het op Lotharingen ge
richte cokeskolen-vervoer resulteren de
schattingen in een gemiddeld vracht-
voordeel van circa 17 pet. van schip
boven trein.
De heer Terrel, secretaris-generaal
van de Chambre Syndicale de la Si-
dérurgie Frangaise uit Parijs zag het
simpelweg zo: het Oostfranse industrie
bekken krijgt door Moezelkanalisatie
een verbinding, via de Rijn, met zee.
Men kan de vaarweg naar de Noordzee
zien als een estuarium en daar dienen
de vrijheden van de zee te worden toe
gepast.
De secretaris van de Rotterdamse
Kamer, de heer J. Udink, ging de met
de Moezeivaart samenhangende juridi
sche perikelen na. Naar zijn oordeel
dient voor Rijn en Moezel, die samen
één economisch ggheel vormen, ook
één juridisch regime te gelden.
van de vaart op de Rijn, zo begon de
Zwitserse gast vanmorgen in het nieu
we Rijnhotel zjjn uitvoerig betoog, waar
in hij schetste hoe na de wereldoorlog
de veelomstreden Akte van Mannheim,
die reeds honderd jaar de vrijheid op
de Rijn waarborgt, in ere werd her
steld, maar onmiddellijk ook op tegen
stand stuitte toen het protectonisme
zich liet gelden. Vooral de van Duitse
zijde ingevoerde beperking, die de Akte
van Mannheim niet van kracht liet zijn
op de kanalen aansluitend op en de zij
rivieren van de Rijn, was een zware
belasting voor de scheepvaart. Welis
waar zag Duitsland later (alleen om
dat het zelf niet voldoende scheepvaart-
ruimte kon opbrengen. Red.) van de
ze beperking af, maar het grootste Rijn
land bleef volhouden, dat een dergelij
ke maatregel verenigbaar was met de
Akte van Mannheim, hetgeen Neder
land altijd is blijven bestrijden.
De vrijheid is in deze tijd niet ach
terhaald, maar actueel, zo vervolgde
hij zijn betoog. Als een middel om tot
zuiverder verhoudingen te komen
acht hij het noodzakelijk dat de be
voegdheden van de Centrale Rijn
vaart Commissie worden vergroot
en tevens dat mogelijk de Akte van
Mannheim moet worden herzien,
maar nooit in die zin dat de vrijheid
op de Rijn wordt aangetast.
Hij pleitte tenslotte voor een West-
europese scheepvaartcommissie, maar
alleen ter vergroting van de vrijheid
op alle waterwegen. „De vrijheid is
een vastberaden gevecht waard", zo be
sloot dr. Schalier zijn betoog, „en ik
geloof dat Nederland met ons en an
deren bereid is dit gevecht aan te
gaan".
(Van onze correspondent)
De Leeuwarder rechtbank heeft de
58-jarige bankdirecteur uit Driessum
bij Dokkum, die enkele dagen geleden
werd gearresteerd wegens fraude tot
■omstreeks een kwart miljoen gulden
ten nadele van de Coöp. Spaar- en
Voorschotbank BOAZ voor Driessum,
Wouterswoude G.A.. failliet verklaard.
De man bezit behalve een bescheiden
vermogen en een auto ook landerijen.
Het onderzoek in deze bankfraude
wordt intussen met kracht voortgezet.
Hierbij is nog geenszins gebleken wat
de directeur met» het verdwenen geld
heeft gedaan. Ook de arrestatie van
een zestigjarige accountant uit Norg,
die de controles in de boekhouding van
de bank verrichtte en die van de ver
lening van kredieten tot hoge bedragen
wist, heeft op dit punt nog niet tot op
heldering geleid. De accountant deed
enkele jaren geleden zjjn accountants
kantoor over aan zijn zoon, maar be
hield de controle over de bank te Dries-
sum.
Op de Beekseweg te Balberich is de
twaalfjarige leerlinge van de huishoud
school Toosje Sweers, die per fiets op
weg was naar huis reed en midden op
de weg aangereden door een auto. Het
meisje was op slag dood.
Het ministerie van Volkshuis
vesting en Bouwnijverheid
krijgt per 1 oktober, na het ver
trek van dr. Günther, een nieu
we secretaris-generaal: mr. G.
van der Flier. Een reus van een
man met een doordringende
blik en levendige ogen. Een
man, die heel Europa heeft
doorgezworven en met een enor
me vaart indrukken weergeeft.
Als hij vertelt van de giganti
sche woonwijken, die hij heeft
gezien in Moskou, Milaan en
St. Etienne, in Parijs en in Lon
den, dan merk je hoe hij zijn
eigen land, met de vele pro
blemen van bevolkingsdichtheid,
en verkeerspuzzels wel bewust
is blijven liefhebben, hoe echt
Hollander hij is en hoe hij vele
kwaliteiten in zich verenigt: het
ambtelijke en het artistieke, het
nuchtere van de koele waarne
mer en het verlangen naar de
eenvoud van een boerenerf. Hoe
hij zich van alle geraas om hem
heen in een grote stad kan ab
straheren en rustig met zijn
fiets peddelt van het uiterste
randje van Den Haag naar zijn
bureau aan de Van Alkemade-
laan en toch ergens de beklem
ming gewaar wordt die het
stadsgedaas een van-oorsprong
buitenman aandoet.
De Van der Fliers zijn afkomstig van Nijkerk, waar nog twee boeren
bedrijven Liggen, die aan zijn voorvaderen herinneren: cle grote en de
kleine Flier. Daar waren zij van vóór de tachti.g-jp.rige oorlog al boeren,
totdat in de vorige eeuw de jongens gingen studeren. De vader van de
nieuwbenoemde secretaris-generaal werd predikant, maar hij ondervond
de moeilijkheden van een enorme handicap: het spreken in het openbaar
wilde niet, zodat hij zijn ambt moest neerleggen. Hij bleef echter apostel
en bezocht gezinnen, noodlijdenden en zieken, die een groot vertrouwen
stelden in zijn stille wijsheid. De zoon ging op aandringen van vader ge
schiedenis studeren, maar combineerde dat in verband met toekomstmb-
aelijkheden met de rechten. Het bleek een voortreffelijke combinatie voor
zijn veelzijdige belangstelling. De bekroning van zijn ambtelijke loopbaan
op deze nieuwe post de spil tussen de verantwoordelijke minister en
zijn departement is er het bewijs van. Een secretaris-generaal moet alles
afweten van het vak, maar niet minder ook als beleids-adviseur van de
minister kunnen optreden. Mr. Van der Flier vertelt hoe hij destijds
voor prof. Geyl in Utrecht studies schreef over Johan de Wit en Bismarck
en hoe hem in het leven van deze grote politieke figuren steeds weer
getroffen heeft hoe de problemen eigenlijk altijd hetzelfde zijn. „Vaak
gaat het erom dat je met. mensen om weet te gaan..."
Deze man moet een boeiend leven hebben gehad, omdat hij voor alles
open staat. Hij vertelt in een paar woorden, kernachtiger dan wij het ooit
hoorden, waarom de woningbouw achter het IJzeren Gordijn bij alle
massaliteit, waarmede men deze daar aanpakt, toch in wezen zulke enor
me problemen onbeantwoord laat en waarom het een zegen moet zijn,
wanneer bouw en exploitatie van woningen weer vrij gaan worden, zodat
particulieren, woningbouwverenigingen en overheid met elkaar kunnen
concurreren. Hij spreekt over de manier om de ingewikkelde problemen
van ruimtelijke ordening aan te pakken en over de voordelen, die de
spreiding biedt boven het opstapelen van als maar grotere en meer
benauwende huizenblokken. Hij prijst zijn land. om de eerste methode,
die men hier heeft gekozen. Maar hij is ook geïnteresseerd in kunst en
monumentenzorg en schakelt zonder enig bezwaar over naar de emigratie,
waarbij hij zeer vooruitstrevende gedachten ontwikkelt en teaenover hen,
die zich angstig maken vanwege het wegtrekken van juist de beste
krachten in ons volk de vraag stelt: zou de wereld niet een stuk armer
zijn geweest, wanneer de Roosevelts en de Van den Bergs destijds eens
niet geëmigreerd waren?
