ONDERZOEK naar het BINNENSTE
Wat
DER
er tussen
AARDE
mantel en af
In 1960misschien proefboringen
met ofg) is het
(mat de êa&foi
Een oase in eenzaamheid
van de grote stad
R.-K. DANSSCHOOL
M. L MULDERS
MAURITSWEG 46
Brussel is weer een museum rijker
Bellona, marionetten en „ommegang
WATER en WEGEN in
Zeeuwsch-Vlaanderen
Gillers' club
GEZELLIG DANSEN
B EATRIXZAAL
Meer aandacht
voor de sport
MUSIS SACRUM
IS
Koningin opende AMJV-gebouw
Zwindijk op Belgisch gebied
voor de winter gereed
J B
Sonderingen met
dynamiet
Nog geen
eensgezindheid
Prof. Uitdager
Een boorschip
In mijnen...
Schuchtere pogingen
Moedige redding uit
auto te water
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1959
PAGINA 7
e hebben onze eerste steen naar de maan
geworpen en we zijn er trots op, vooral <le
Sovjet-Russen. Wat de maan betreft, hoe die
er over denkt, laten we in het midden. In dit
verband was dat tekeningetje wel aardig,
hetwelk we ergens aantroffen: het maan-
^annetje, een hand aan het pijnlijk gezicht
krengend en zuchtend: wat hebben die
Nozems nu weer uitgehaald. Maar alle
Sekheid op een stokje, er is een soort ver
binding met de maan tot stand gebracht,
°ver een afstand van honderdduizenden
kilometers. De instrumenten aan boord van
Loenik II en de gegevens, door de
^nierikanen met hun raketten verzameld,
kobben de geleerden reeds een vrij goed
Rizieht gegeven in de constellatie van de
Wereldruimte. Er wordt reeds over het zen
den van een mens naar de maan gesproken.
De Sovjet-Russische geleerden gaven te ken
nen, dit slechts te zullen proberen, wanneer
ze zekerheid hebben, dat ze hem ook kunnen
laten terugkomen. Khroesjtsjev beaamde dit
in Washington. Doch hoe zal men die zeker
heid verkrijgen en wanneer? Och, de
wetenschap en de techniek vorderen zo
snel, dat we er misschien niet eens zo lang
op zullen behoeven te wachten. Daarom mo
gen we ons gerust druk gaan maken over de
vraag, of de Loenik II werkelijk dusdanig
gesteriliseerd was, dat hij de maan niet zal
besmetten en of er levende wezens op de
maan bestaan, al dan niet met intelligentie
begaafd, aan wie de maan toebehoort, aan
ons allen of aan degene, die er het eerst de
voet op zet enz.
middels zouden ive ons, ondanks al onze zelfvoldaanheid over onze
Prestaties in de wereldruimte, toch eigenlijk een beetje moeten scha-
>nen over het feil. dat we weliswaar aardig op de hoogte zijn van de
c°nstellalie van de wereldruimte, maar nog zo bitter iveinig weten
ldn onze aarde zelf. althans ten aanzien van haar binnenste. We
f'togen dan uitgerekend hebben, nat er zich: miljoenen en zelfs
Miljarden lichtjaren ver tveg moet bevinden, dieper dan zes- of
Eenduizend meier kennen we onze aardkorst niet, laat staanwat
daar onder bevindt. Juist nu wordt deze kwestie actueel, al was
let slechts omdat we deze onwetendheid, toch eigenlijk niet langer
'''■ogen tolereren. Mog niet eens tegenover eventuele bewoners van
j9 maan of andere planeten. Of liever in de eerste plaats juist wat
U''L betreft. W out als ze menen, last van ons te zullen krijgen, zouden
"9 wellicht korte metten met ons kunnen maken. Wat zou'hun
Innen beletten, hel brandende binnenste van onze aarde tot
0,ltploffing te brengen?
?*i;
t
v. -«j
Wmmmml
t
Observator
SPECIALE SCHOLIERENCLUBS TELEFOON 126392
Van een wijkfeest in de Ste Kathelynebuurt en de Vlaanderstraat
in het hart van de stad, hebben Brusselse folkloristen gebruik ge
maakt om de aandacht der hool'dstelingen te trekken op een merk
waardig gebouw* op een diepe binnenplaats van deze straat, die eens
de oude koopmansweg wras waarlangs eeuwen lang de goederen in
de stad werden gebracht.
Het Huis van Bellona beet dat gebouw. Op honderd Brusselaars
waren er beslist geen tien, die bet bestaan kenden van het naar de
godin van de oorlog der oude Romeinen genaamde patriciërshuis,
dat men thans als een nieuw museum in de aantrekkelijkheden der
stad beeft ingeschakeld. Het is nu de zetel van de vermaarde Brus
selse „ommegang" en van de Vereniging der leden van de oude
Brabantse geslachten.
Men beeft er zojuist een expositie geopend van een klein honderd
tal mon.nrfi.n „1+ Ai* i i i i i stuur wisten te doen toevertrouwen. Zij
tal marionetten uit (ie verzameling van driehonderd stuks, die door [hebben er nu een nieuw museum bij de
de folkloristische diensten van het Cinquantenaire-museum voor hoofdsteden eaea^raekktkehjkheden van de
Kunst en Geschiedenis van definitief verlies gered werden toen hier
het ene marionettentheater na het andere verdween, die vooral in
de volksbuurten „speelden".
Cor Kleisterlee
Ze gaan uit van de theorie, welke de
Kroatische geleerde ontwikkelde, nadat hij
een reeks aardbevingen op de Balkan ge
observeerd had en zijn conclusie omtrent
en soort grens tussen de aardkorst en de
aardmantel trok. We merken terloops
op. dat men deze zone van discontinuïteit,
derhalve van een ophouden van een be
paalde toestand en het overgaan in een
nieuwe, gemakshalve met Mohozone aan
duidt. Moho is een afkorting van Mohoro-
vitsjisj. De geleerden hebben zich in een
comité verenigd, dat de naam kreeg Mo-
hole, een afkorting van Moho en hole (gat)
Het plan is, te proberen door de hele aard
korst heen te stoten, om aldus de Moho
zone te bereiken en eventueel verder door
te dringen. Natuurlijk is het vooreerst
vrijwel uitgesloten, een poging te wagen,
naar het middelpunt der aarde door te
dringen. De doorstoot zal pas kunnen ge
schieden, wanneer men de nodige erva
ringen heeft opgedaan en zich de zeker
heid verschaft, de energiebronnen, welke
mogelijkerwijze zullen worden aange
boord, in goede banen te kunnen leiden
en te beteugelen. Het maken van een
kunstmatige vulkaan is wel het laatste,
wat men voor ogen heeft.
land en Engeland gevolgd werd. De A. M.
SOC. stelt zich o. a. het doorboren van de
aarde tot doel. Natuurlijk niet ineens,
doch bij gedeelten. Het eerste onderzoek
heeft reeds uitgewezen, dat men het beste
kan beginnen op de bodem van de Indi
sche Oceaan, waar deze een diepte van
tienduizend meter bereikt en de aard
korst het dunst is, de z. g. mantel zich ta
melijk dicht onder haar uitstrekt.
We hebben er vroeger al eens melding
van gemaakt, dat er plannen bestaan, om
zich in de aardkorst bevindende energie
in de vorm van stoom en druk te exploi
teren. De werkzaamheden hiertoe zullen
ongetwijfeld meer licht verschaffen om
trent de aardkorst, doch hiermede komt
men niet verder ten aanzien van de z. g.
mantel en de eigenlijke kern, die volgens
de een een geweldige vuurbol zou zijn,
vermengd met ontzettend dicht opeenge-
perste gaseen, volgens de ander een reeds
uitgedoofde, uit metalen bestaande mas
sa. eveneens dicht ineengeperst.
No
eens. aWe gekheid op een stokje,
v a?r het is toch wel opmerkelijk, dat
j/'Jwel alles, wat het binnenste van onze
aangaat, voornamelijk op theorie
jj£ust, op veronderstellingen of op be-
kenin.'en, die weer van bepaalde gege-
®ns uitgaan, waarover nog lang geen
^Jisgezindbeid onder de geleerden be-
h 'bben c"e bodem der oceanen ver
bid en in het afgelopen Internationale
j®ofysisch Jaar is de kennis daarvan
^'hzieelijk. vooruitgegaan. Het onderzoek
°rmde een onderdeel van het enorme
v^earehwerik, verricht om de invloed
hp t*e zeefjtrommgen en de zeewinden
temperatuur en weder te bepalen. We
0 nu met zekerheid, dat er over de
hCfraai(rbpdem enorme scheuren lopen, die-
Jl ravijnen en de geaardheid van die bo-
Jfjh ie ons niet vreemd meer. Evenmin
a®1 leven op verre diepten, dat geduren
de miljoenen jaren heeft bijgedragen tot
L, Vorming van de aardkorst, waarop wij
V.e'i en die ons voedt en aanzienlijk
J, rsterkt werd door allerlei dierlijke en
jAltaardige bezinksels. We weten, dat de-
'''.ir.jkorst van solide graniet is en dus
stevige ondergrond vormt. Verder
'öioeden we let wel, vermoeden
v (leze op een bepaalde massa rust, die
in?11 de mantel noemt Tussen deze man-
dB,.en de aardkorst bevindt zich iets on-
(v "Meerbaars. Ondefinieerbaar in zo ver
ts' dat we nog niet weten, wat het pre-
j»* is. Het. wordt de discontinuïteit van
}j 'lorovitsjisj genoemd. ?aar
Tw°aU6che geleerde, door wie in 1908
- S*on.d van veronderstellingen en daar-
Daarom zullen we hier het binnenïte
van de aarde maar in het midden laten,
er overigens aan herinnerend, dat het
reeds lang geleden de aandacht van fan
tasierijke mensen trok. De schepper van
Sherlock Holmes, Sir Conan Doyle,
schreef zowaar een boek over een geleer
de, die een project uitwerkte, om de aar
de te doorboren. Hij doopte hem prof.
Challenger. ofwel prof. Uitdager. Terwffie
van de leesbaarheid van het boek moest
hij een zonderling zijn, geniaal, doch een
zijdig als slechts een zonderling zijn kan.
De man boorde in het Engelse graafschap
Sussex een gat en kwam tot een diepte
van meer dan tienduizend meter. Zijn
project had hij gebaseerd op zijn ontdek-
profetie. Want zoals de techniek thans
staat, zal men alleen door boringen op af
doende wijze in het binnenste der aarde
kunnen doordringen. We stippen nog even
aan, dat A. C. de Vletter, de bekende
schrijver van jongensboeken, in zijn „Pip-
per valt door de aarde" het maken van
een tunnel dwars door onze globe be
schreven heeft.
Een groep Amerikaanse geleerden, le
den van de A.M.SOC heeft de conse
quenties getrokken uit de omstandigheid,
dat de aardkorst ter plaatse van de conti-
nennen en ook daar, waar uit de oceaan ei
landen oprijzen, te dik is, om met enig
resultaat doorboord te worden, resultaat
in zoverre, dat men nieuwe gegevens ver
werft. Hun bedoeling is, een boorschip
ujt te rusten, van waaruit in de oceaan
een punt, waar de aardkorst het dunst is
boringen met succes zouden kunnen wor
den verricht.
A getrokken werd, dat er iets moest zijn
Ssen aardkorst en mantel.
rvh«>*on.d van veronaei»i.e.u.uugci* r UUkUCJ^
gebaseerde berekeningen de conclu- king, dat de aarde feitelijk een levend
-fc -< z. Tnn wezen was althans volgens prof. Uit-
dager. ademde, ingewanden bezat en
een fijn zenuwstelsel. Juist omdat de aar
de een levend wezen wae alrweer volgens
het boek, reageerde ze als zodanig. Toen
de 10.000 meter bereikt waren, klonk
er een geweldige schreeuw van pijn en
ontzetting, zó hard, dat de Fransen aan
de overkant van het Kanaal het hoorden
Het boek kan als een voorloper be
schouwd worden van de z. g. science fic
tion, tevens als een Jules Veme-achtige
(b
eBaaru:t die mantel bestaat, kan men
(A&tg gissen en zo is het in belangrijke
tw ook met de aardkost gesteld. In mij-
is m>en tot enkele duizenden meters
Va~®te doorgedrongen. Daar werden tal
1,J1 vondsten gedaan, welke enigszins een
de geven in de geaardheid van de aar-
ij*er plaatse. Op deze diepten hebben
k a vroeger oerwouden uitgestrekt, waar-
tjhreh-istorisehe dieren en even prehisto
„che mensen woonden, naar de nog kort
®den uit een Italiaanse mijn te voor-
W—
viln gehaalde oermens bewijst,
k, at wij de aardkorst noemen, is in be-
sti gri.ike mate uit recente tijden afkom-
kJ® «n wat wij ervan kennen, dateert
thV Uit de periode waarin onze aarde is
dol aan of grote veranderingen heeft on-
W.Saan. De olieindustrie is het, die ons
E, meer weet te vertellen over de struc-
Va, van de aardkorst en bevestigt.
fcr tve o. a. door de vulkanen en de hete
W jnen weten. Toch is het diepste punt,
ver bij het boren van olie bereikt.
Str ®Veer zes duizend meter. Het ge-
t)Bledde bij het boren naar olie in Texas.
K monsters van aarde en gesteente,
ta® naar boven gebracht, leverden zo
W als geen nieuws op. Verder boren
An Wellicht een beter inzicht geven.
het boren in de aarde kost enorme
VA.aSen en aangezien er geen directe,
d^jk'iteiijke resultaten van verwacht wor-
<V' vordert men te dien aanzien weinig.
W i' er we' enorme bedragen voor ra-
sio]>en en ruimtevaart worden uitgegeven.
W' bet onderzoek naar het binnenste
°nze aarde-
heeft er zich hier en daar reken-
VVan gegeven en er worden thans
Hf!, tere pogingen ondernomen, om de
^trAvan binnen ten lange leste toch eens
\f 6 bekijken. In de Verenigde Staten
Sjfl hiertoe de A.M. SOC opgericht, of-
Vh de American Miscellaneous Society.
voorbeeld kortelings in Sovjet-Rus-
Men heeft de Moho-zone reeds met son
deringen verkend, die met dynamiet ge
schiedden. Hieraan werd toegevoegd de
in 1956 en 1957 door de Amerikanen en de
Engelsen bij de kernexplosies verzamel
de gegevens, die aan de seismologen of
wel aardbevingkundigen verstrekt wer
den. Op deze wijze kon men zich weer
een beter beeld ervan verschaffen.
In grote lijnen kan gezegd worden,
dat de aarde uit verschillende lagen be
staat. die de eigenlijke aardkern omslui
ten. Mede dank zij de uitkomsten van fy
sica, astronomie, geologie en chemie is
kunnen worden vastgesteld, dat het gra
niet van de aardkorst juist op de diep
ste punten in de oceaan ontbreekt. Daar
bevindt zich basalt. De aardkorst is van
vijf tot veertig kilometer dik, terwijl de
aardmantel tot een diepte van 2900 km
reikt. Hij bestaat grotendeels uit steenla
gen. Die hebben op de diepste punten
vier maal zoveel weerstandskracht als
staal. De z. g buitenste kern van de
aarde, die tot ruim 5000 kilometer diepte
gaat. is gasvormig en vloeibaar en be
zit daardoor weinig weerstandsvermogen.
De materie is vermoedelijk dezelfde als
die van de mantel, maar bij de laatste
is ze door een enorme druk samenge
perst. Deze druk wordt op een miljoen
atmosferen geschat. Het binnenste der
aarde, de eigenlijke kern dus, bestaat
voornamelijk uit nikkelijzer. De materie
bevindt zich hier vermoedelijk in vaste
toestand, omdat de druk er 4 miljoen at
mosferen bedraagt. De temperatuur be
loopt er enige duizenden graden Celsius.
Toch is dit allemaal nog in belangrijke
mate theorie, want men beschikt niet zelfs
over een gram materie uit het binnenste
der aarde. Wat inmiddels erger is, toen
in 1957 op een internationale conferentie
te Toronto het Mohole-project ter sprake
werd gebracht, verklaarde een Sovjet-
Russisch deelnemer, dat zijn land reeds
over het nodige materiaal beschikte, om
tot heel grote diepten in de aarde te bo
ren.
Voor 't uitvoeren van het Mohoieproject
zijn een slordige zeventig miljoen gulden
nodig. Vier grote olieconcerns hebben
zich er reeds voor geïnteresseerd. Men
wil in 1960 beginnen, maar is het nog niet
eens over de beste wijze van boren, wel
over enkele plaatsen in de oceaan, waar
bij men tevens nog een boring overweegt
ten noorden van de Bahama-eilanden, in
de z.g. Portoricokloof. Men hoopt belang
rijke gegevens over de geschiedenis-van
de aarde te kunnen verzamelen en ver
wacht zelfs, aldus meer over de samen
stelling van de maan te weten te komen,
dan de eerste mens, die de maan be
treedt, bij zijn terugkeer zal kunnen ver
tellen.
•A:*-''
Een doorsnede van de aarde, volgens
een Italiaans wetenschappelijk blad.
Men ziet de bergen aangegeven
(Montagne), de aardmantel. (Man-
tello), de aardkorst (Crosta), de
kern (Nucleo) en de zee (Mare).
Tenslotte de Moho Zone van
M olior ovist jis j.
De 45-jarige heer S. A.' van de Berg
is gisterochtend op het nippertje aan de
verdrinkingsdood ontsnapt toen hij met
zijn auto op de hoek van de Nieuwe He
rengracht en de Amstel slipte en in
het water van eerstgenoemde gracht te
recht kwam. De 35-jarige heer P. Gouds
waard, die aan de overkant van de
gracht op een stoep stond en door het
gillen van een vrouw op het ongeluk
atten werd gemaakt, bedacht zch geen
ogenblik. Hij sprong te water en zwom
naar de zinkende auto toe. waarvan de
bestuurder nog op het laatste moment
het portierraampje had kunnen open
draaien. Enkele ogenblikken voordat de
auto midden in de gracht zonk kon de
heer Goudswaard het slachtoffer door
het raampje naar buiten trekken. De
heer Van de Berg kon niet zwemmen.
Persoonlijk en hartelük was de wens,
waarmede H. M. de Koningin gisteravond
het A.M.J.V.-gebouw, in het hart van
Rotterdam opende. „Dat ditgebouw een
oase mag zijn in de eenzaamheid van de
grote stad, een middelpunt en een brand
punt, waar de wereldlijke en levenskunst
samengaat met de geestelijke: moge het
verlichten, verwarmen en activeren".
Het A.M.J.V.-gebouw is bouwkundig
een onderdeel van het onlangs geopende
Rijnhotel, gelegen op de hoek Kruiskade
en Mauritsweg.
Het omvat een grote toneel- en sport
zaal. negen recreatieruimten en een
foyera Bovendien zijn er negentig kamers
beschikbaar voor werkende jongeren en
studenten.
Tot voor kort was de A.M.J.V. in Rot
terdam zeer slecht behuisd in een pand
aan de Boompjes. Dank zij de huidige
riante omgeving is deze organisatie in
(Advertentie)
BALLROOM, JIVE, CHA-CHA-CHA, AMERICAN STYLE
TIIAN8 DE MODERNSTE VAN ROTTERDAM LAAT U TUPIG INSCHRIJVEN
Leraai der r.»k. Kweekscholen St.-Lucia en Thomas Morus - Lid S.F.N.
staat uitbreiding te geven aan haar werk
in de Maasstad.
Tal van autoriteiten hadden zich in de
hal van het gebouw opgesteld, toen de
Koningin, vergezeld door een dame du
palais, aankwam. Ter begroeting waren
o.m. aanwezig de commissaris van de
Koningin in Zuid-Holland, mr. J. Klaa-
sesz; de burgemeester, mr. G. E. van
Walsum. en de voorzitter van de stich
ting, mr. A. Ruys. In de hal bevonderj
zich voorts Z. Exc. de minister van Justi
tie, mr. C. A. W. Beerman, en Z. Exc. mr.
dr. Ch. van Rooy, minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid.
De 9-jarige Flora Ingen Housz, dochter
van een onlangs overleden A.M.J.V.-
bestuurslid, bood Hare Majesteit bloemen
aan.
De opening vond plaats in de grote
toneelzaal, waarna leden van Rotterdamse
jeugdverenigingen, toneel- en balletgroe
pen de gasten een fris programma aan
boden.
Hare Majesteit, gekleed in een turquoise
complet, maakte vervolgens een rondgang
door de verschillende zalen, tijdens welke
zij kennis maakte met de activiteiten van
het A.M.J.V.-werk. Eerst tegen half elf
verliet de Koningin de nog feestende
jongeren.
Hoe met een boorschip de aardkorst
doorboord zal worden: eerst de sedi
menten of afzettingen op de aard
korst, dan het basalt ervan, om dan
de z.g. Moho-zone te bereiken en te
doorboren, tot. aan de z.g. aard
mantel. Voorstelling ontleend aan
een Duits wetenschappelijk blad.
gen van de Visvangst, de Oorlog, de
Burgerlijke Macht, de Handel, de Wel
sprekendheid. de Vrede en de Jacht. Bo
ven de vensters prijken in medaljons
„portretten" van Romeinse keizers, waar
van men veronderstelt dat zij Hadrianus,
Trajanus, Antonius en Marcus-Aurelius
moeten voorstellen. De conservator van
het Huis van Bellona heeft op de binnen
koer afgietsels doen plaatsen van beroem
de beeldhouwwerken van Michel-Angelo.
Dit historische gebouw heeft in de loop
van zijn bestaan veel eigenaars gekend,
tot het in 1913 voor de stad Brussel werd
aangekocht op initiatief van haar burge
meester Karei Buis, die er de architec
tonische schoonheid naar waarde van
wist te schatten en het voor het nage
slacht heeft willen bewaren. Na zijn
overlijden is het tientallen jaren in een
staat van diep verval gebleven. Tot voor j
enige tijd geleden, toen vrienden van oud-
Brussel het zich door het gemeentebe-
Het waterschap „Het Vrije van Sluis"
heeft n hotel Du Commerce in Oostburg
zijn algemene vergadering gehouden.
Dijkgraaf J. B. Becu gaf een uiteenzet
ting van de toestand waarin de werken
verkeren. Daaruit bleek, dat de Zwindijk
op het Nederlandse gedeelte gereed is
Het Belgische gedeelte dat daar op aan
sluit zal gereed komen voor het winter
seizoen.
BESLOTEN DANSGELEGENHEID VOOR KATHOLIEKEN
ELKE ZONDAGMIDDAG 4—6 UUR MATINEE IN DE
VAN HET GROOTHANDELSGEBOUW. ROTTERDAM
ELKE ZONDAGAVOND SOIREE 8.15—11.15 UUR IN
LANGE HAVEN 115
SCHIEDAM
Verschillende wegen zijn in behande
ling en de beruchte Zwingeul is vorige
week opnieuw teruggelegd. Op verzoek
van het waterschap zal de internationale
Zwincommissie een oplossing zoeken voor
de steeds terugkerende kosten, welke het
verleggen der geul meebrengt. De voor
bereidingen voor de Deltadijk Breskens
no. 1 zijn begonnen. Boringen werden
reeds opgedragen. De droge zomer heeft
getoond welke polders voor droogte
gevoelig zijn. Met stuwen en zoetwater-
reservering zullen de problemen, die de
ze polders hebben, moeten worden opge
lost. Het dichtploegen van bermsloten
moet tot staan worden gebracht. De dui
nen te Cadzand zullen volgend jaar wor
den afgesloten en worden voorzien van
wandelpaden en overgangen, zulks indien
de gemeente bereid is de belangen van
het toerisme te combineren met die van
het waterschap. Dit geldt ook voor de
wegen en vooral de hoek bij het Zwin,
waar een brug en wegen het nieuwe bad-
centrum is de toekomst zullen moeten
ontsluiten.
Voor de komende jaren is een plan
(kosten vijf miljoen) opgesteld voor het
verbeteren van de wegen in West
Zeeuwsch Vlaanderen. Als dit plan wordt
gerealiseerd, blijven slechts 200 km grind
wegen over in deze streek, 130 km wer
den reeds geasfalteerd en 150 km zullen
nu volgen.
Er bestaat nu nog maar één poppen
theater hier. Het is gevestigd in 'n kelder
met gothische gewelven op de Liefkens-
hoek, letterlijk in de schaduw van de al
oude Kapellekerk, waar Breugel de Oude
ligt begraven, die er in de omgeving
heeft gewoond en gewerkt. Dat is in volle
Marollen.
Er bestonden daar dynasties van mario
nettenspelers, waarvan de beroemdste
deze van de Toone's was. En nóg is. Want
de baas van 't spul op de Liefkenshoek
is Toone VI.
Het zou onbegonnen werk zijn de na
men te noemen van al die marionetten,
waarvan de beroemdste, zeg de populair
ste zijn: Pietje-de-Dood, de Vier Heems
kinderen, Genoveva van Brabant, Keizer
Karei, Jacob van Artevelde, Breydel en
de Coninck de helden van de Guldenspo
renslag, de Hertog van Alva, De Duivel
en zijn Moer, de Bultenaar, de Drie Mus
ketiers, markiezen en markiezinnen, bra
ve zielen en rabauwen, en vele andere.
Daar zijn er onder die mooie en kost
bare gewaden dragen uit dure stoffen,
met goud- en zilverdraad bestikt. En an
deren, die gehuld zijn in armoedige plun
jes. De poppen wegen tussen vijf en der
tig kilo en het is een oorverdovend la
waai als het tot een gevecht komt, aan
het slot waarvan het toneel met ..lijken"
is bezaaid!
Enkele tientallen van die markante
houten acteurs rusten thans van hun avon
turen uit in een der lokalen van het Huis
van Bellona.
De gevel van dat patriciërsgebouw is
van een merkwaardige architectonische
harmonie. Het draagt het jaartal 1697 en
wordt toegeschreven aan J. Cosijns,
waarvan geschreven staat, dat hij zich
heeft iaten inspireren door de Italiaanse
bouwmeester Andrea Palladio, die te Vi-
cenza zijn geboorteplaats en in haar om
geving een groot aantal paleizen en bui
tenverblijven heeft gebouwd en ook in
Venetië monumentale gebouwen heeft
opgetrokken. Gedurende lange tijd werd
hij vooral in Engeland, Frankrijk en de
Nederlanden als de grootste architect
van zijn tijd beschouwd.
De voorgevel van het Huis van Bellona
is ook opvallend door zijn ornamentatie,
die bij de eerste aanblik velen intri
geert.
Boven de halfronde ingangsdeur be
vindt zich een zwaar verheven beeld
houwwerk tussen twee massieve vazen
Op een voetstuk staat het borstbeeld van
Bellona, gemalin van Mars. Achter dat
beeld ziet men een schild en een wapen
rek met banieren met de Turkse halve
maan en Romeinse adelaars. Dit stuk
sculptuur is omlijst met hangende slin
gers bloemen en vruchten. Dat wordt be
kroond met een in het Latijn geredigeerd
hoofdstad van gemaakt.
Het is nu in de eerste plaats de zetel
van de historische „ommegang", die zich
inspireert naar „ommegangen" van vo
rige eeuwen, zoals die op schilderijen
zijn uitgebeeld. In de „ommegangen"
van thans stappen leden van de Brabant
se en de Brusselse adel mee door de stra
ten en beelden grote figuren uit haar ge
slachten uit.
De gereconstitueerde „ommegang"
bestaat uit twee duizend drie honderd
personen, drie honderd vaandels, vele
attributen van de vroegere gilden, praal
wagens, de Stedemaagd van Brussel
op een troon op de schouders gedragen,
de „stadsreuzen", rederijkers en am-
bachtelieden. Vele figuranten dragen kost
bare gewaden, die in het Huis van Bel
lona tentoongesteld zijn, zoals die van
Keizer Karei, Eleonora van Frankrijk,
Maria van Hongarije, ridders van het
Gulden Vlies en andere grote en beroem
de sinjeurs.
Volgens historici is de eerste ,,omme
gang" hier uitgegaan in het jaar 1359.
„Ommegang" betekent: processie, rond
moed van Oostenrijk, trouw in de vrede
als in de oorlog, beroemd om de over
winningen behaald door haar Voorzich
tigheid en Waakzaamheid".
Dit Huis zou opgedragen zijn aan Prins
Eugène van Savoie-Carignan, die op 11
november 1697 een grote overwinning be
haalde op de Turken te Zenta in Honga
rije, thans in het huidige Joegaslavië
gelegen. Men veronderstelt dat het werd
opgetrokken tussen 1697 en 1708.
Een driehoekige daknis is versierd met
een gebeeldhouwde allegorische groep,
voorstellende een grijsaard met ontgoo
chelde uitdrukking, die les schijnt te
geven aan een jongeling die met een kom
pas maten neemt op een wereldbol. Op
de randen omlijsten twee kruipende grif
fioenen een volute-achtig voetstuk. Zes
ingebouwde vierkante pilaren geven veel
reliëf aan de gevel. Zij zijn gedeeltelijk
Ionisch gegroefd.
In vakken op het gelijkvloers der fa-
gade ziet men zinnebeeldige voorstellin-
oorsprong in de processie van de aloude
kerk van Onze Lieve Vrouw ten Zavel,
dienu nog bestaat. Oorlogen en andere
gebeurtenissen hebben de „ommegangen"
soms jaren lang niet laten doorgaan. In
1928 werd hij in zijn huidige gedaante
in ere hersteld, waarbij men zich inspi
reerde naar de „ommegangen" uit de
tijd van Albert en Isabella, onder wiens
bewind hij hoogtepunten heeft gekend.
's Lands souvereinen woonden gere
geld het uitgaan van „ommegangen" bij:
Filip de Goede en de Dauphin in 1456,
Keizer Karei, diens zoon de toekomstige
Filip II en zijn zusters Eleonora koningin
van Frankrijk en Maria van Hongarije,
regentesse der Nederlanden in 1549; de
huidige koninklijke familie in de laatste
jaren.
In het Huis van Bellona wordt er nu
voor gezorgd hem bij elke uitgang zo
mogelijk nog méér luister bij te zetten.
B.
De laatste jaren is er gelukkig een
toenemende aandacht voor de sport. Het
wordt dan ook hoog tijdwant
ons land heeft niet alleen een belang
rijke achterstand in te halen op het
terrein der lichamelijke opvoeding, maar
bovendien dient aan de sport die plaats
gegeven te worden, welke haar ook rech
tens toekomt in de huidige ontwikkeling,
die aan de mens vaak zo weinig ruimte
laat voor spel en ontspanning.
Door de toeneming van de vrije tijd,
de steeds verdergaande mechanische ar
beid is de behoefte aan actieve sportbe
oefening belangrijk toegenomen.
Vooral na de oorlogsjaren hebben we
de ledenaantallen van de sportorgani
saties reusachtige sprongen zien maken.
Het ligt dus voor de hand, dat er een
grote behoefte ging bestaan aan sport
accommodaties enerzijds, maar anderzijds
evenzeer aan bekwame geschoolde lei
ders, die in de sport de kansen moeten
benutten tot vorming van de mens,
want in het spel en in de sport liggen
bijzondere mogelijkheden voor de ont
wikkeling van de menselijke persoon.
Het gaat in de sport niet op de eer
ste plaats om de hoogst mogelijke tech
nische perfectie, het gaat niet op de
eerste plaats om de best bereikbare re
sultaten, het gaat in de. eerste plaats
om de menselijke persoon, zijn vorming,
ontwikkeling en ontspanning.
l)e sftorlbeoefening biedt vele moge
lijkheden voor de vorming van de mens
en uiteraard in het bijzonder van de
jonge mens. Eerlijkheid, teamgeest, zelf
beheersing, orde, tucht, lichaamshygie
ne, volharding, het zijn allemaal deug
den, welke in de sportwereld een bij
zondere plaats moeten innemen en die,
overgebracht naar het maatschappelijke
leven en daarin toegepast van grote be
tekenis zijn.
De sportwereld zelf en haar leidende
figuren gaan gelukkig steeds meer oog
hebben voor deze vormende waarden.
Het is dan ook te begrijpen, dat zij een
steeds dringender beroep doen op de
bevolking en op de overheid, om toch
niet de ogen te sluiten voor de waarden
welke in de sport op het spel staan. Het
is te betreuren, dat te weinig financiële
middelen aanwezig zijn om de sport de
gelegenheid te geven haar vleugels breed
uit te slaan. De voetbalpool heeft reeds
veel goed werk gedaan, maar het wordt
hoog tijd, dat de sport-toto tot
stand komt, opdat daardoor financiële
middelen vrij komen om op een veel
efficiëntere wijze de doelstellingen van
de sport te kunnen verwezenlijken.
Maar ook voor de overheid ligt hier
een belangrijk stuk werk. Er zullen be
langrijke investeringen moeten worden
gedaan, terreinen moeten worden aan
gelegd, sportzalen en sporthallen ge
bouwd, maar evenzeer moet er goede
leiding worden gekweekt.
De overheid zal vanuit de gemeen
schapsgelden een bijdrage dienen te ver
lenen, omdat het hier gaat om een zaak
van algemeen belang, van volksgezond
heid. Met goede sportmogelijkheden, met
een goed kader is niet alleen de actieve
sportbeoefenaar gediend, het gehele
maatschappelijke leven zal ervan kun
nen profiteren.
