REUS in een souterrain
Flitsen uit het bewogen leven van de
Belgische koning Leopold II
Man, die een enorme taak
volbracht
Berkel doorbreekt woningnood
Eerste paal voor Larsen-Nielsen
woningen in Vlaardingen geslagen
Mevrouw Arya M. Immerzeel-Kop
verrichtte de pleehiigheid
NIEUWS
in het kort
79 jonge paren gaan
eigen woning betrekken
Vijftien bakkers zetten
broodoorlog voort
V B DINSDAG 22 DECEMBER 1959 PAGINA 6
Een bijzondere belangrijke dag voor de woningbouw in Vlaardingen
en Maassluis was liet maandag. Vlak naast de blootgelegde kreek,
waarin archeologen dagelijks nieuwe oudheidkundige ontdekkingen
doen, in de Vlaardingse Zuidbuurt, is maandagmiddag de eerste paal
de grond ingegaan voor de houw van de eerste 1008 woningen, die
volgens het Deense systeem Larsen-Nielsen in Nederland zullen
worden gefabriceerd.
Die eerste paal werd geslagen door mevrouw Arya Margaretha
ImmerzeelKop, dochter van de op 13 maart 1941 te Scheveningen
gefusilleerde verzetsstrijder Ary Kop. Mevrouw Immerzeel mocht de
eerste paal slaan, omdat de eerste Deense huizen aan de Ary Koplaan
in de „Verzetsheldenbuurt" zullen verrijzen.
In de directiekcet van de aannemingpmaatschappij Panagro uit
Warmond, die de Nederlandse produktie op zich neemt en die ook
naar Deens voorbeeld een permanente fabriek gaat bouwen in
Maassluis (eerste paal half januari) was een bijzonder groot gezelschap
bijeen, toen omstreeks drie uur gistermiddag ir. F. Brouwer, directeur
van Panagro, het woord nam.
Veel voorbereidend werk
Wethouder de Bruijn
centrale motor
Rotterdam behalve lusten
ook lasten dragen
Zeventien december negentienhonderd negen. In
een klein vertrek van de Palmenserre van het
koninklijk buitenverblijf van Laeken overleed
Leopold II, eenzaam en onbemind. Een embolic
gevolgd op een operatie had deze reus geveld.
Want een reus was hij, letterlijk en figuurlijk,
doch zijn onderdanen hadden hem niet begrepen,
zodat men eens van hem heeft gezegd, dat hij een
reus was die in een souterrain moest wonen.
Eens zou hij zich in een verbitterde bui hebben
laten ontvallen, dat hij de koning was van een
klein volk.
Toen enkele dagen later, op 22 december, zijn stoffelijk overschot met
officiële en godsdienstige plechtigheid naar de koninklijke crypte
achter in de Onze Lieve Vrouwekerk van Laeken werd gebracht,
terwijl een kille regen op die stoet viel, geschiedde dat onder een zo
goed als algemene onverschilligheid van de zijde van zijn Volk.
Geen zoon volgde de lijkwagen en van de drie dochters in het nabije
paleis van Laeken wist men, dat zij met elkaar in onmin leefden en
met hun vader overhoop lagen. Hier en daar werd gefloten en langs
de weg, terwijl de stoet langzaam naar de kerk schreed, werden
lasterende pamfletten tegen de grote dode verkocht. Het was zijn wens
geweest 's morgens vroeg, in alle stilte begraven te worden, doch het
protocol liet zulks niet toe. Die onverschilligheid was het pijnlijk
adieu van een land, waarover deze vorst ruim veertig jaar had
geregeerd, zegt zijn biograaf Carlo Bronne, die hieraan toevoegt: dat
Leopold II evenals zijn vader Leopold I de volksgunst als schuim
beschouwde. Eens toen hij bij een plechtigheid uitzonderlijk werd
toegejuicht, verheugde zijn ordonnansofficier zich daarover, maar de
koning zag verder: „Ja, vandaag krijg ik hun toejuichingen, maar
morgen zullen zij mij in het gelaat spuwen". Hij had gelijk.
Koningin Marie-Henriette
Z. M. Koning Leopold II
IN HAARLEM
De "minister van Volkshuisvesting en
zijn rechterhand, de directeur-generaal
van het departement, hadden bericht van
verhindering gezonden. Namens 'hen
kwam ir. J. Halm, chef van de afdeling
bouwnijverheid van de centrale directie
van het departement. Ook ir. J. Macken
zie, hoofdingenieur-directeur van de pro
vinciale directie Zuid-Holland van volks
huisvesting was aanwezig.
Ir. Nielsen, één der partners van de
„L arse n -Nielsen -co mtoi na tiekwam nog
net op tijd binnen (per vliegtuig uit Ko
penhagen; met vertraging) om een gedeel
te van de plechtigheid bij te wonen en om
ook nog te spreken.
Verder waren het voltallige college van
B. en W. van Vlaardingen, leden van het
college van B. en W. van Maassluis, nog
tal van autoriteiten en een groot aantal
familieleden van verzetstrijders aanwezig.
Uit. de vele toespraken, die na het slaan
var, de paal zijn gehouden, kwam met
name naar voren, dat in de afgelopen
maanden bijzonder druk is getekend en
hard is gewerkt en nauwkeurig is gere
kend om het slaan van de eerste paal nog
dit jaar mogelijk te maken. Die paal moest
d't jaar de grond wel in, omdat anders
het extra-contingent woningen, dat de ge
meenten ter beschikking hadden gekregen,
zou „verlopen". Dit contingent moest na
melijk -nog in 1959 worden verbruikt!
De fabriek in Maassluis, waarvoor half
januari de eerste paal de grond ingaat,
wcrdt 58 meter lang, 54 meter breed en
krijgt naast de drie reusachtige hallen van
meer dan tien meter hoogte een twee ver
diepingen hoog gebouw met kantoren en
werkplaatsen.
In maart 1960 hoopt de Nationale Staal
industrie, een zusteronderneming van Pa
nagro, met de bouw van de eerste staal
constructies te beginnen. In september
kan de fabriek, die op een produktie van
veel meer dam 1000 woningen is Ingericht,
met de aflevering van segmenten voor
tien woningen per week beginnen. Niet
minder dan twee miljoen gulden kost de
fabriek.
De huurprijs van de eerste woningen
zal tussen de 16 en 17 liggen. Maar,
zo hoopt men, als de fabrieksmatige bouw
doorgaat, dan kan dat op de duur de
bouwkosten aanzienlijk drukken. Op die
manier wil men goedkopere woningen m
Het uitbreidingsplan Berkel-Dorp, bevat
tende 79 eigenbezits-woningen. Het verst-
verwijderde gedeelte is dat met de schuine
pannendaken. Op de voorgrond de twee
andere bouwtypen met de platte daken.
korter tijd vatl uitstekende kwaliteit gaan
neerzetten.
Ir Brouwer, directeur der Panagro, liet
de risico's voor Panagro sterk tot uiting
komen. „Maar", zo verklaarde dr, Himke-
mans, die als gedelegeerd commissaris
van het concern, waarvan Panagro deel
uitmaakt sprak, ,,wij hebben vertrouwen
in de onderneming. Er ds onder de Neder
landse ondernemingen een neiging te be
speuren veel garanties aan de overheid te
vragen met als gevolg, dat wijzelf dreigen
overheid te worden. Wij ondernemers
moeten onze ondernemerstiaak zelf op ons
blijven nemen. Alle moeilijkheden moeten
we intern oplossen. Heus, de directie van
de moedermaatschappij zal Panagro niet
in de steek laten"
„Vanaf begin augustus, toen hij mij op
belde, is de Vlaardingse wethouder van
stadsontwikkeling, de heer T. de Bruijn,
de centrale motor geweest, die altijd in
de derde versnelling heeft gelopen. Hij
was het, die steeds maar weer opnieuw
iedereen aanspoorde zich tot het maxi
mum in te spannen". Aldus gistermiddag
na het slaan van de eerste paal van de
Deense woningen de directeur van Pana
gro «rtt Werniond, Ir. F. Brouwer.
Wethouder Dp Bruijn, die het initiatief
hem voor de bouw van de 1008 woningen
in Vlaardingen en die de hoofdrol speel
de hij de conferenties met vertegenwoor
digers van het departement, is trouwens
g.stermiddag nog vaker gehuldigd.
„In Vlaardingen hebben we ook nog
altijd te kampen met de woningnood. Het
gemeentebestuur is vooral dit jaar be
zorgd geweest over het geringe aantal wo
ningen, dat gebouwd kon worden Wethou
der De Bruijn heeft talloze keren in het
openbaar zijn meningen niet onder stoelen
of banken, gestoken.
En toen hij hoorde, dat een extra-con
tingent vrij zou komen omdat de Dura-
Coignetbouw dit jaar zou stagneren, was
hij er als de kippen bij. Want zo is hij.
Nier, voor één 'gaatje te vangen", zo zei
burgemeester mr. Heusdens gisteravond
en deze woorden werden met applaus on
dersteund.
Oe burgemeester van Vlaardingen, mr.
J. Heusdens, besprak in zijn toespraak
o.m. de zogenaamde „verdeelsleutel", die
bij de planning van de verdeling van de
1008 woningen is gebruikt..
De eerste 756 woningen zullen in Vlaar
dingen verrijzen. Van 'deze 756 huizen
worden er 425 bestemd voor Rotterdamse
gezinnen, waarvan het hoofd „economisch
aan Vlaardingen gebonden is". Dit ge
beurt, terwijl Rotterdam slechts 250 wo
ningen uit eigen toouwcontingent behoeft
af 'te 6taan.
Burgemeester Heusdens betoogde, dat
Vlaardingen tot dusver zoveel mogelijk
gebouwd heeft „om de woningnood dn het
Waterweggebied te lenigen'". Deze soepele
politiek zal door Vlaardingen zoveel mo
gelijk worden voortgezet.
„Maar", aldus de burgemeester, mede
doelend op uitlatingen van wethouder Ba-
v.nck gedurende de Rotterdamse begro
tingsdebatten, „maar als de gemeente Rot
terdam met andersmans contingenten in
andere gemeenten laat bouwen, dan
draagt die andere gemeente ook alle risi
co's Er moeten voor de Rotterdammers,
die in de andere gemeenten komen te wo
nen, tal van voorzieningen worden getrof
fen. Er moeten scholen, straten, kerken en
winkels komen. Die voorzieningen kosten
geld".
Burgemeester Heuödens wilde zonder
zelf een standpunt te uiten het Rotter
damse 'gemeentebestuur de vraag stellen,
of alles zonder meer af kon worden go-
daan met alleen maar contracten over
contingentverdeling, Moeten de financiële
consequenties niet evengoed hierbij wor
den betrokken? Temeer, omdat we in dit
geval me-t een experiment en alle risico's
daaraan verbonden, tie doen hebben.
De burgemeester van Vlaardingen liet
voorts uitkomen, dat hij ook na 1964
niet, als Rotterdam zal zijn volgebouwd
geen behoefte heeft 'aan de bouw van
Rotterdamse woningen in Vlaardingen.
„In Hoogvliet en dn Spijkenisse en itn Ca-
pf'lle aan de IJssel ds voorlopig nog genoeg
plaats voor de uitbreiding van Rotterdam.
Binnen de redelijke grenzen van het mo
gelijke moeten we er in Vlaardingen voor
zorgen, dat een evenwicht tussen werken
en wonen bewaard blijft. Daar heeft de
VJaardingse gemeenteraad zich ook voor
uitgesproken".
In Maassluis zullen in de komende ja
ren 250 van de 1008 Deense woningen wor
den gebouwd.
De burgemeester herinnerde er aan, dat
op het terrein, waarop de Deense huizen
zullen verrijzen, op het ogenblik door ar
cheologen naarstig wordt gezocht naar de
overblijfselen van de neoilithiscba mens,
die 4500 jaar geleden hier geleefd moet
hebben.
Merkwaardig is, dat zo'n 4500 jaar ge
leden op deze plaats in de huidige Zuid-
buurt de culturen van Frankrijk en van
Scandinavië elkaar ontmoet hebben. Dit
is door de vondsten reed6 bewezen. Nu,
4500 jaar later, wordt <*P dezelfde grond
een complex Deense huizen en een com
plex Franse woningen neergezet. Ook de
Dura-Cöignetwoningen komen in de Zuid-
buurt.
Nu, na 4500 jaar, betekent dat opnieuw
een Frans-Scandimaviscihe combinatie!
De fabriek, die Panagro in Maassluis
bouwt, zal n'iet. zoals aanvankelijk da
bedoeling was, een zogenaamde „veldfa-
briek" worden. Panagro bouwt een per
manente fabriek, die twee miljoen gulden
zal vergen. De fabriek, waarvoor de Na
tionale Staalindustrie te De Steeg als zus
teronderneming van Panagro de staalcon
structie levert, wordt met een reserve aan
ruim.te gebouwd.
De directie rekent er namelijk op, dat
de fabrieksmatige bouw in het Waterweg
gebied zo'n grote vlucht zal 'aannemen, dat
de kosten van de fabriek in de loop der
Jaren zullen kunnen worden afgeschreven
Reeds nu staat al vast, dat na de 1008 wo
ningen nog 50O woningen zuidelijk van de
Nieuwe Waterweg zullen worden ge
bouwd het „aan Hollandse bouwbegrippen
aangepaste Deense systeem".
„Wij hebben het volste vertrouwen in
deze bouwwijze, die zelfs tot in Rusland
toe belangstelling heeft getrokken", aldus
directeur Brouwer, die met nadruk stelde,
dat bij de fabriekmatige bouw een goed
samenspel tussen overheid en onderne
ming onmisbaar is en meer dan. voorheen
zal moeten worden toegepast.
Nadat de rond 1900 palen van 19 tot 20
meter lengte voor de 1008 woningen in
Vlaardingen en Maassluis de grond zijn
ingegaan zal worden begonnen met de
bouw van de fundamenten van de wonin
gen. Eerst in. september, als de fabriek
za! draaien, zullen de segmenten kunnen
worden aangebracht. Vianaf dat moment
zullen zoals het streefgetal is tien
woningen per week worden opgeleverd.
Als alles goed draait heeft men voor de
fabriekmatige bouw van de woningen 60
procent van het notmale aantal arbeiders,
dat bij de 'traditionele bouw nodig is, aan
het werk. De bouwsnëlheid is dan twee
maal zo groot en 65 procent van het per
soneel bestaat uit minder-geschoolden,
niet-foouwvakkers dus.
UTRECHT Opgericht is de N.V.
Centraal Open Overslagbedrijf Utrecht
(COBU) te Utrecht aan een te graven
insteekhaven aan het industrieterrein. La
ge Weide. De vennootschap heeft ten doel
het laden en lossen, alsmede de op- en
overslag van goederen, al dan niet voor
rekening van derden, het exploiteren van
vemen e entrepots, enz. Als directeur
treedt op de heer P. Bakkenes te Ensche
de. Het maatchapelijke kaitaal be
draagt f. 2.500.000.
Eerst veel later hebben de Belgen
ingezien, dat deze koning zijn leven en
zijn fortuin in dienst had gesteld om zijn
volk de ogen op de wereld te openen en
die ondanks onbegrip en ontgoochelingen
en drama's in zijn eigen omgeving, een
reusachtige taak had volbracht voor de
verdediging, de expansie, de welvaart
en de verfraaiing van zijn ondankbaar
land.
De tweede helft van de negentiende
eeuw waarin hij regeerde, was in België
een zeer woelige periode, met hevige
geschillen en scherpe twisten op gods
dienstig, maatschappelijk en militair ge
bied. De bestaande partijen verzetten
zich tegen Leopolds politiek voor de ver
dediging van het land. Men was tegen de
kazernes, tegen de militaire uitgaven,
tegen de dienstplicht. De kwestie van
een fortengordel rond de stelling Antwer
pen stootte op grote tegenstand in het
parlement. De Antwerpse katholieke man
datarissen vooral waren tegen die plannen.
Zij baseerden er hun verkiezingscampagne
op en kwamen zegevierend uit de stem
bus. Dat gebeurde in 1871. Echec voor
Leopold. Maar hij zou zijn revanche heb
ben.
Want er was meer nodig dan een echec
om hem te doen capituleren. Hij wist,
dat België als grondgebied niet onaan
tastbaar was en drong er op aan, dat men
's lands neutraliteit, als er een oorlog
zou komen, niet passief zou verdedigen
met op anderen te rekenen, maar met ,de
wapens in de hand, achter sterke vestin
gen. Hij lichtte op behendige wijze zijn
tegenstanders uit het zadel en wist met
de katholiek Beernaert aan het bewind
te brengen een belangrijk deel der ka
tholieke parlementsleden tot zijn opinies
omtrent de landsverdediging over te ha
len. In 1887 keurde de Kamer het bouwen
van de versterkte posities Luik en Namen
goed. Er werd echter geen verandering
gebracht in de dienstplicht die nog altijd
geschiedde bij loting, met de faculteit
dat degenen die „een slecht nummer"
uit de bus haalden en over geld geschik-
ten voor zestienhonderd frank een man
konden „kopen" die in hun plaats militair
zou spelen. Dit had in zekere zin tot
gevolg dat het leger bestond uit prole
tariërs.
De „Baard", zoals velen de koning
smalend noemden, hield koppig vol. Bij
de feesten der 75e verjaring van België's
onafhankelijkheid drong hij aan op da
den: „Ik hoop, dat gij u niet meer tegen
de beslissingen van uw koning zult ver
zetten. Het jaar naarna werd het bouwen
van de versterkte stelling Antwerpen
goedgekeurd en in 1909 kwam eindelijk de
persoonlijke dienstplicht. Iedereen moest
soldaat worden. De oude koning zege
vierde en het was drie dagen voor zijn
dood, dat hij met een zucht van verlichting
zijn handtekening zette onder deze wet.
voor welker totstandkoming hij een deel
van zijn leven had gestreden.
De historicus Bronne stipt aan, dat
de vorst boven de partijen uit zich het
recht voorbehield de parlementsleden
te wijzen op wat het hoogste belang van
het land vergt. Evenmin als zijn vader,
wilde hij zich tot de rang van automaat
verlagen, wat niet belette dat hij de grond
wettelijke regels eerbiedigde. Dat optreden
was soms nodig, omdat vroeger zoals
het ook nu nog gebeurt de ene meer
derheid afbrak wat de andere had opge
bouwd. Dat was vooral het geval met
schoolwetgevingen. Onlusten deden zich
voor toen in 1885 de socialistische partij
ontstond en de kwestie van het stem
recht aan de orde kwam.
Leopold bekeek dat allemaal met zijn
arendsblik. Hij wilde niet van de utopieën
der socialisten horen spreken, terwijl hij
de katholieken verweet de godsdienst soms
met het vaderland te verwarren. Toen op
7 september 1893 de wet voor het verle
nen van meervoudig en verplicht stem
recht werd goedgekeurd, vertiendubbel-
de het aantal kiezers. De katholieken be
haalden een sterke meerderheid en de
socialisten traden voor de eerste maal
in het parlement, met achtentwintig ge
kozenen.
De koning had vertrouwen in het gezon
de verstand van de massa, als die niet door
volksmenners werd opgezweept. In die
Z idachtengang had hij het referendum op
Zwitserse manier willen zien invoeren.
Het parlement ging daar niet op in.
Vanaf het ogenblik, dat hij daar op grove
en beledigende wijze door socialisten
werd aangevallen, heeft hij er geen voet
meer willen zetten om een troonrede uit
te spreken. Nu nog behoort een troonrede
hier tot de grote zeldzaamheden.
Het zou ons te ver voeren ook maar
schetsmatig weer te geven wat Leopold
heeft gedaan om zijn land overzeese
gebieden te schenken. Hij had veel ge
reisd en ondermeer Indië, China en Egyp
te doorkruist. Van zijn vader had hij de
bezorgheid meegekregen België een
kolonie te bezorgen, die pogingen in deze
geest had gedaan in Brazilië, Guinea en
Guatemala. Leopold II wierp zijn blik
ken naar Centraal Afrika en begon een
handig spel op het politieke schaakbord
van Europa. Hij speelde de belangen van
de ene tegen die van de andere uit en
sloeg dan zelf toe. Hij wees de Verenig
de Staten op hun campagne tegen de sla
venhandel en liet weten dat hij in Kongo
tegen dat onmenselijk bedrijf wilde optre
den. Tot aan de Entente Cordiale wist
hij zich door Frankrijk en Duitsland te
gen Engeland de grootste koloniale
mogendheid van de wereld te doen
steunen. Ook bij de Kerk vond hij gehoor
toen kardinaal Lavigerie vanaf de preek
stoel in de Brusselse Ste Gudule zijn
campagne tegen de slavenhandel inluidde
Leopolds droombeeld beperkte zich niet
tot de Soevereine Kongostaat maar
strekte zich zelfs uit tot de Soedan en
Erythrea, ja tot sommige Franse en
Portugese bezittingen. Van die zijden
werd hem spoedig een krachtig halt!
toegeroepen.
Zijn eigen bezit offerde hij voor zijn
Kongolees streven op; tot zelfs meubelen
uit zijn paleis wilde hij daarvoor verko
pen. Een handvol soldaten, administra
teurs en pioniers waren zijn beste baan
brekers in het zwarte gebied; verschillen
den daarvan werden later in de adelstand
verheven. Er was aanvankelijk maar één
bankier, die vertrouwen had in zijn kolo
niale onderneming. Een andere financier,
een man, die aan het hoofd stond van
de belangrijkste bank van het land maar
die ,niet goed mee wilde' werd naar Lae
ken geroepen. Na de audiëntie zeide deze
aan een kamerheer. ,Hij heeft mij weer
voor vijf miljoen beet gehad". Bij testa
ment van 1889 legateerde Leopold Kongo
aan België. Nieuwe moeilijkheden ont
stonden m verband met de onmiddellijke
annexatie van deze kolonie. Leopold hield
koppig vast aan al de clausules van de
concessie. Een paar daarvan wilde het
parlement hem toch doen wijzigen en het
zond de minister van koloniën naar Cap-
Ferrat, waar de vorst zich toen bevond.
De minister kwam niet met ledige han
den te Brussel terug. Leopold was geen
duimbreed van zijn standpunt afgeweken,
maar de minister kreeg toch iets mee:
een mandje geconfijte vruchten voor zijn
echtgenote
Eigenaardig is, dat Leopold II nooit
in Kongo is geweest, hij die dank zij
zijn taaie wilskracht en zijn diplomatieke
genie dat rijke overzeese gebied voor
zijn land had veroverd.
Hij spaarde zijn kritiek niet aan dege
nen, die hem in de weg stonden. Van
kunst had hij geen begrip, wat niet belet,
dat hij eens, steeds volgens zijn biograaf,
betreurd heeft niet genoeg voor de schrij
vers en de kunstenaars te hebben gedaan.
Mogelijk had Hendrik Conscience, zijn
leraar van Vlaams, hem die spijt ge
ïnspireerd. Muziek noemde hij „duur be
taald lawaai". Nooit zag men hem in
de opera. Zijn gedachten waren elders;
expansie van het land naar buiten en ver
fraaiing binnen de grenzen. Onder zijn
bewind werden tal van monumentale ge
bouwen opgetrokken, ondermeer het Jus
titiepaleis. Hij deed ook grote parken
aanleggen. Voor bomen en bloemen had
hij een duidelijk uitgesproken voorlief
de.
Toen een tuinman van Laeken een tak
van een boom ging afzagen, vroeg Leo
pold, waarom hij dat deed. „Om u ge
makkelijker in de smalle weg te laten
passeren, Sire", antwoordde de man
„Laat de tak staan", zeide Leopold „ik
zal een omweg langs die boom maken".
Bijna dagelijks wandelde hij in het pa
leispark, waar hij voor zichzelf een klein
gebouw had laten optrekken om er te
werken. En waar hij is gestorven. Zeer
hartelijk was zijn omgang met het tuln-
personeel. Zijn concierge Martin noemde
hij altijd „Monseigneur Martin", omdat
de man een goedig gezicht en een
lange witte baard had, die aan St.-Nico-
laas deden denken.
Leopold was en bleef een eenzame.
Zijn huwelijk met de Hongaarse Marie-
Henriette von Habsburg Lorreinen was
niet gelukkig. Deze koningin hield alleen
van paarden, van de opera en van circus.
Haar Hongaarse volbloedpaarden gaf
zij champagne te drinken en paleis
officieren moesten in het park komen
zien, hoe zij haar paarden dresseerde.
Toen hun enige zoon, de jonge graaf van
Henegouwen overleed, is Leopold in de
crypte van Laeken geknield op de "grond
gaan zitten en heeft daar lang bij het
stoffelijk overschot van zijn kind geweend.
Daarna heeft men hem nooit meer zien
wenen. Zijn drie dochters waren voor
hem oorzaak van veel kommer en ver
driet. Stephanie, op zestienjarige leef
tijd met de Oostenrijkse troonopvolger
Rodolf gehuwd, beleefde het sombere
drama van diens ontrouw en dood met
Maria Vetsèra in het jachthuis van Maier-
ling. Zij ging een tweede huwelijk aan,
met graaf Lonaye. Leopold beschouw
de dat als een mésalliance en heeft Ste
phanie alleen nog willen weerzien bij
het stoffelijk overschot van haar in 1902
te Spa overleden moeder. De oudste,
Louise, moe gesard door haar echtgenoot
Philippe van Saxen Coburg verliet 'hem,
echter niet alleen. Zij werd later als
krankzinnige opgesloten. Zijn lievelings
dochter, Clementine, offerde ^tot na
Leopolds dood haar liefde voor prins
Victor Napoleon op, omdat haar vader
niet van een alliantie met de Bonapartes
wilde weten. Men heeft Leopold een te
grote strengheid ten opzichte van zijn
dochters verweten. Hij leefde te veel, bij
na uitsluitend zelfs, in de sfeer van zijn
grootheidsdromen.
De geduchte Cecil Rhodes zou eens
van hem hebben gezegd: „Een satan, die
man is een satan", doelende op zijn di
plomatieke scherpzinnigheid en vasthou
dendheid. Leopold werd ook zwaar in
zijn familiale gevoelens getroffen door
de tragedie, van Queretaro, waar de
met zijn zuster Charlotte getrouwde
aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk,
broer van keizer Franz-Jozef en keizer
van Mexico, door opstandelingen werd ge
fusilleerd. Zestig jaar lang is daarna
Charlotte, volslagen krankzinnig, in het
nabij het paleis van Laeken gelegen slot
van Boechout blijven leven.
Bronne zegt, dat Leopold er een goed
half dozijn dubbelgangers op nahield,
mannen groot van gestalte en met een
lange wittte baard, zoals hij. Die dienden
voor alibi als hij ergens diplomatieke ver
plaatsingen wilde doen, die tegenstrevers
liefst niet moesten weten.
Veel anekdoten zijn over Leopold in
omloop. In verband met zijn grote en door
drijvende persoonlijke politieke, actie
wordt verteld, dat hij zich in 1906 onver
wachts naar Frankrijk begaf om daar
een geschil op te lossen. Hij trad op de
portier van het kabinet van de toenmalige
Franse premier Clemenceau de latere
Tijger toe en duwde de beduusde man
een visitekaartje in de hand „Le Roi des
Beiges". Hij werd natuurlijk door Cle
menceau ontvangen, kreeg wat hij be
oogd had en verliet even bruusk het mi
nisterie als hij gekomen was. Clemenceau
die zelf ook niet van teerheid overliep,
had vee! schik in die letterlijk afgedwon
gen audiëntie.
En nu een staaltje van het sarcasme
van de grote vorst. Na een plechtigheid
werd hij in een Waals stadje door de
burgemeester en het stadsbestuur ont
vangen. Er werd wijn gedronken. De
koning maakte een compliment voor de
bouquet van dat wijntje. Waarop de over
gelukkige burgemeester zeide: „Ik heb
er nog veel heerlijker in mijn kelder,
Sire". „Zo" repliceerde met een schampe
re glimlach de koning, „die bewaart u dan
zeker voor de grote gelegenheden
B.
BERKEL en RODENRIJS, 21 dec.
Berkel en Rodenrijs brengt een forse
slag toe aan de woningnood, die ook in
deze gemeente teistert. Op een zo grote
schaal als nergens anders in de provin
cie Zuid Holland worden hier frisse, mo
derne en comfortabele woningen tot
stand gebracht. Zeven zijn er reeds vol
tooid, 65 zijn er nog in aanbouw die
binnen 30 jaren het onbezwaard bezit
van de bewoners zullen zijn. De „hu
ren" die geen huren zijn, omdat ze
In feite rente en aflossing betekenen
variëren van 12.55 tot 14 30 per week.
Vandaag reikte burgemeester L. Hen-
drix de sleutels uit aan het eerste paar-
je, dat het eerste van de woningen (Van
Aalststraat 14) betrok. De driekleur wap
perde in het voortuintje, toen de heer
J. Neelis en zijn uit Zeeuwsch Vlaan
deren afkomstige echtgenote de woning,
die over 30 jaar hun onbezwaar dbe-
zit zal zijn, binnenleidde.
Wanneer een jongeman wekelijks 20
weet te sparen en zijn toekomstige bruid
10. zullen ze over ruim een jaar vol
doende kapitaal hebben ,om hun wo
ningplan te financieren, want het is de
bedoeling, dat zij zelf beginnen, met
1.700 in te brengen. De n.v. Levens-
verzekerings Maatschappij „Vitalis" uit
Nijmegen zorgt dsn voor de verdere fi
nanciering.
In de financiering is ook begrepen de
brandverzekering en de overlijdensrisico-
verzekering, welke laatste bewerkt dat.
bij voortijdig overlijden van de bewo
ner. zijn weduwe bezitster is van de
onbezwaarde woning; de aflossing wordt
dan als voltooid beschouwd. Men kan
deze hele gang zan zaken eigenlijk zien
als een levensverzekering met „huur"
als premie en een huis als uitkering.
Extra aflossingen zijn toegestaan, zodat
de bewoner alreeds eerder dan na
30 jaar onbelast eigenaar kan worden.
3. en 4. Slaapkamers.
In een persconferentie heeft architekt
B. Treffers uit Waddinxveen ons met de
typen en indeling van de woningen ver
trouwd gemaakt. Hij ontwierp drie ty
pen. Het eerste heeft drie slaapkamers
met een vrijstaand bergplaatsje. De to
tale stichtingskosten bedragen 18.375.
De wekelijkse betaling bedraagt 14.30.
Het huis heeft een plat dak, het is
6.03 m. breed en 7 m. diep. De woonka
mer op de begane grond meet 3.70 bij
6.46 m de. keuken 2 bij 3 m. en de slaap
kamers 3.16 bij 3.70 m. 2.60 bij 3.70 en
2.20 bij 2.50 m. Van dit type worden
er elf gebouwd.
Het tweede type, waarvan er 34 in
aanbouw zijn, heeft een ingebouwde berg
plaats en vier slaapkamers op de boven
verdieping. De totale stichtingskosten be
dragen 17.038 en de wekelijkse beta
ling bedraagt 12.55.
1 Ook dit huis heeft een plat dak. De
breedte is 5.55 m. en de diepte 7.80 m.
D ewoonkamer beneden meet 3.50 bij
4.85 m. de keuken 2.60 bij 2.35 m Di.t-
type telt boven vier slaapkamers van
de volgende afmetingen: 1.72 bij 2.86 m,
2.34 bij 2.34 m. 2.33 bij 3.26m en 2.86 bij
S.54 m.
Het derde type waarvan er eveneens
34 in aanbouw zijn en waarvan de stich-
tingkosten 18.138 bedragen bij een we
kelijkse betaling van 14.07, heeft de
zelfde afmetingen als het tweede type,
maar er komt nog een vliering bij, om
dat het een schuin pannnendak heeft.
De bewoner moet er wel rekening mee
houden, dat hij als eigenaar de volledige
onderhoudskosten dient te dragen, die
gemiddeld per week op 2.- worden ge
schat.
Tweede plan: 46.
Het is duidelijk, dat er voor deze wo
ningen veel animo is. Maar, zegt burge
meester Hendrix, ze zijn alleen bestemd
voor de eigen bevolking en daaronder
verstaat hij tevens hen, die economisch
en maatschapelijk aan zijn gemeente
gebonden zijn. Behalve de 79 gegadig
den zijn er nog 42 liefhebbers en hij
Burgemeester L. Hendrix overhandigt de
sleutel van de eerst voltooide eigenbezits-
woning in Berkel aan het echtpaar Néclis.
hoopt dat een tweede plan, omvatten
de veertig woningen, plus zes winkels
met bovenwoninge n.binnenkort succes
vol de officiële barrières zal kunnen
nemen, maar men zal natuurlijk sterk
afhankelijk zijn van datgene, dat er
van rijkszijde uit de bus zal komen,
ten aanzien van de bouwbijdrage.
De bouw is vlot verlopen. De Pijn-
ackerse aannemingsfirma Gebr. Lalle-
mal liet op 6 mei van dit jaar de
eerste paal slaan en zij hoopt binnen
een halfjaar eht hele plan te heben vol
tooid.
Deze „tour de force" op woning-
gebied betekent veel voor Berkel en
Rodenrijs, een gemeente, waarvan het
hele contingent woningwetwoningen op
geslokt wordt door krotvervanging.
„We houden er dit jaar maar drie over
voor vrije toewijzing", zei burgemees
ter Hendrix, wiens gemeente thans
7700 zielen telt.
HAARLEM, 21 dec. Vijftien Haar
lemse bakkers hebben, voor zover van
ochtend te overzien viel, de broodprijzen
van september van dit jaar niet hersteld.
De bakkerijen van Vermaat, de Coöpera
tie, Carels en Schaper hadden zaterdag
aangekondigd de oude broodprijzen te
zullen herstellen en met hen hebben ook
verscheidene andere bakkersbedrijven
vandaag weer de oude prijzen berekend.
Bakker L. Jansen uit Heemstede ver
klaarde vanmorgen als woordvoerder van
de groep' bakkers, die destijds de strijd
hebben aangebonden tegen het zegelsys
teem van de N.V. Vermaat, dat deze groep
de lagere broodprijzen handhaaft, zo lang
het zegelsysteem van Vermaat niet ver
dwenen is. De heer Jansen verklaarde,
dat de grote bakkerij bedrijven niet zon
der meer de oude broodprijs bij procla
matie kunnen herstellen. Naar zijn oor
deel heeft zijn groep de grootbedrijven
nooit, gevraagd de prijzen te verlagen.
De grootbedrijven zouden de broodprij
zen over 'n veel groter gebied dan nood
zakelijk was, hebben verlaagd om daar
mee een departementaal ingrijpen af te
dwingen. Nu dit niet is gelukt en het
departement zich afzijdig blijft houden,
zouden de grootbedrijven bij proclamatie
de broodoorlog als geëindigd verklaard
hebben. De actiegroep van bakkers, die
de strijd met Vermaat hebben aangebon
den, wenst hier geen genoegen mee te
nemen, aldus bakker Jansen.
Mevrouw Arya Immerzeel-Kop slaat de
eerste paal van de Larsen-Nielsen-wo-
ningen aan de Ary Koplaan.
