t*
Onderbevolking is een der
feitelijke problemen
Moeder
In april tentoonstelling in
het Tïlburgse paleis-raadhuis
m
Nieuw doelwit voor luchtafweer
DE EERSTE COMPUTER NAAR
NEDERLANDS ONTWERP
De X-l van Electrologica bij de
Eerste Nederlandsche in gebruik
De mysterieuze
J» G.
OPENLEGGING VAN NIEUW-GUINEA
BABYDERMSrS
Naar waardevast prijsniveau
voor kunstwerken
||PlP§8
gSMM
Zijn tijd ver
vooruit
V B
Gedachten wisseling
tot opinie-vorming
EDF.T. AMBACHT IN BRABANT
Herindeling parochies
in dekenaten
DONDERDAG 28 JANUARI 1%0
5}
VeofHstfere
Baby-Huidje
Medisch raadsel
Geen vergiftiging bij
dood van drie broers
Uitspraak na laboratorium
onderzoek
Helrood vliegtuigje radiografisch
bestuurbaar - Burgerpersoneel
goedkoper dan militairen
PAGINA 9
In kop van Noord-Holland
door JAN VAN GENT
Voor de slanke lijn!
Mmm
(Door een onzer redacteuren)
AMSTERDAM, 27 jan. Het was
jj!et moeilik te voorzien, dat de me-
"'hg van het Tweede Kamerlid voor
ae KVP mr, K. van Rjjckevorsel. in-
toelating van niet-autochtonen tot
/lederlands Nieuw-Guinea een her-
"'euwde gedachtenwisseling zou uit-
jpkken ovei zaken, die voor de toe
rpmst van dat gebied van groot be-
'anS zijn. Dat eerst thans een openba
re discussie schflnt op gang te komen.
j"°et o.i. worden toegeschreven aan de
aarzeling om de ontwikkeling van
Meuw-Guinea onder de loep te nemen
®'s concrete zaak, in een tijdsbestek
vaarin verwikkelingen met betrekking
jot dit gebied nog niet geheel zijn op-
Seruimd. De aarzeling is ook begriipe-
dlk waar het schijnt, dat de toekomst
^an Nieuw-Guinea niet ophoudt een
Politiek-overgevoelig onderwerp te
jt'-lt- Maar nu ziet het er dan naar uit,
Qat de openlegging van Nieuw-Guinea
onderneming die uitvoerende ac-
dviteiten vraagt, naar een vooraf met
"^rkelijkheidszin opgesteld plan, ook
Puiten de vertroebelende politieke at
mosfeer discussie-stof wordt.
Mensen nodig
- e heer Van Rijckévorsel stelde, na
tial ^ongste bezoek aan Nieuw-Guinea.
at als het 'and voor zijn openlegging
w liet CV 11VI V uvt jja y
.aartsen en kapitaal nodig heeft, de Ne-
Ar'andse regering die mensen daarheen
jJjQet laten g-ian. Met name noemde het
jAJperlid o.a. Indische Nederlanders.
71 ijtoptanten, Ambonezen en Keiezen,
te«en
wier toelating
natuurlijk na
zeer behoorlijke selectie in beginsel
geen bezwaar behoeft te bestaan.
in ..de rita", weekblad van „Nieuw
Guinea", -tekent zich rondom deze stel
ling een interessant dispuut af. in het
nummer van 9 januari van fiat week
blad wijst een commentator ei op, dat
de heer Van Rijekevorsel zelfs de ja
panners, jio met een enorm overhevol
kingsvraagstuk tobben, in beginsel tot
Nieuw-Guinea toe wil laten. .Deze com
mentator stelt dt.arop de vraag: „Wil de
heer Van Rijekevorsel de overbevolkte
landen helpen of de onderontwikkelde''
Of missch'en beide''" Dit commentaar
treft al dadelük doordat net inzet met
eep plïïi-1-, pnr t- hedopldc
opmerkine tpn aanzien van de overbe
volking van Japan De commentator
stelt: „Voor Japan geldt ai-s klassiek
voorbeeld van de sociologie, dat het de
Europese schaarbeweging volgt Dit be
tekent, dat de bevolkingsstructuur zich
na tien. twintig jaar eoriolideert op lage
geboorte- en lage sterftecijfers. Uit so
ciologische overwegingen mag men voor
de Westerse landen en voor Japan wel
gerust zijn. dat het niet zo'n vaart zal
lopen als men nu op het eerste gezicht
zou vrezen."
Na deze verrassende aanloop zegt
de schrijver, dat in economisch op
zicht de zaak anders ligt als het gaat
om toelating van Indische Neder
landers, Amboh-zcn, Keiezen. En hij
vraagt of Nederland er beter van
wordt als op Nieuw-Guinea een aantal
mensen landt, die en eigen kapitaal
hebben. Kennelijk doelend op de klein-
Advertent ie
(Van onze Brabantse redactie)
„..^ILBURG, 27 jan. De Brabantse
lichting voor beeldende kunst Edelam-
?®cht heeft in 1959 voor een bedrag van
^5.000 werk verkocht of opdrachten
^®r\vorven voor de aangeslotenen, wier
?®htal thans 77 bedraagt; nl. 65 kun-
j ((maars, 10 uitvoerende ateliers en 2
„tografen. Van de 41 nieuwe aanvra-
h tot toelating heeft de esthetische
^0rnmissie er 25 afgewezen. Dit deelde
worzitter J. Meuwese vanavond mee op
e jaarvergadering.
ij^aar de directeur, de heer F. van
:.u'jenbroek, aankondigde zal de stich-
in april een grote tentoonstelling
;r8aniser*en in het Tïlburgse paleis-
j.aBdhuis. Deze expositie, die een mani
festatie moet worden van het werk van
aangeslotenen, zal na sluiting naar
i 'ctura in Dordrecht gaan. In het ten
toonstellingsgebouw aan de Spoorlaan
J1 Tilburg zuilen behalve de perma-
?ehte expositie nog diverse individuele
^Toonstellingen worden ingericht, als
mede exposities van textilia en edel-
Teedkunst.
Dp voorzitter betreurde het, dat het
Provinciaal bestuur afwijzend had be-
jTikt op de aanvraag om een extra
„Obsidie van 5.000 (de provincie geeft
'6®ds ƒ7500). Het provinciaal bestuur
gemeentebesturen moeten er ern-
T'8 op toezien, dat aan een gezonde in-
Obstriële ontwikkeling een geestelijke
Otwikkeling voorafgaat. ,,Ik kan soms
T aan de indruk ontkomen", aldus de
worziter, „dat bij alle grote plannen
?'e in Brabant op stapel staan het Bra-
'?ntse volk vergeten wórdt.. Want," zo
'Terde hij een „groot Brabander",
"(cat moet er van ons volk terecht ko-
Ten a]s <je materie gaat heersen over- de
geest? Ik krijg de indruk, dat de cultuur
?et kind van dejtekening wordt," aldus
v°orzitter Meuwese.
Een van de aanwezigen vroeg zich
j of somfnige kunstenaars hun prij-
l6o niet te hoog stellen. Dit deed de
èeer Van Haren opmerken, dat veel
JJbhstenaars juist wantrouwen zaaien
„°or hun prijzen willekeurig te veria
-naar gelang hun directe financiële
ipstand. Daardoor doen zij afbreuk aan
pel hun groep. Hij stelde de aangeslo
tenen voor een waardevast prijsniveau
bepalen en al hun vorkopen over de
P'chting te laten lopen, dan zou men
'a- een inruilfonds kunnen opbouwen
°als dat ook in het buitenland bestaat.
Dit voorstel lokte ai dadelijk levendige
reacties uit. Een van de kunstenaars
achtte het vaststellen van een vast prijs
niveau alleen mogelijk voor enkelen,
niet voor een zo grote groep ais de
stichting omvat. Een ander merkte op
dat degenen die niet in de stichting
(kunnen) zitten hierdoor het bestaan on
mogelijk wordt gemaakt. Voorzitter
Meuwese stelde voor deze kwestie eens
rustig te overdenken om er dan op een
volgende bijeenkomst over te beslissen,
(Van onze Brabantse redacteur)
EINDHOVEN, 28 jan. Het nader
onderzoek dat het gerechtelijk labora
torium in Den Haag op verzoek van
de officier van justitie in Den Bosch,
mr. Dony, heeft ingesteld in verband
met de plotselinge dood van drie zoon
tjes van een Eindhovense weduwe,
heeft uitgewezen dat geen sprake kan
zijn van vergiftiging. Het gif dat bij
het eerste onderzoek was aangetroffen
resteerde blijkbaar uit de medicamen
ten die de jongens op het laatst zijn
toegediend.
De kinderen zijn kort na elkaar, in
augustus, november en december van
het vorige jaar, na een plotselinge kort
stondige ziekte overleden. Hun dood
blijft eer. medisch raadsel.
landbouwers in het voormalige Neder
lands-Indië, die ..een ander de spade in
de vruchtbare grond" deden steken,
terwij] zij zelf als kolonist „organiseer-
den" en 'voorts verwijzend naar de ko
lonisatie-pogingen van Manokwari en
Sentani, wijst de commentator een
eventueel Nederlands initiatief af. Hoe
wel vragenderwijze geformuleerd is de
afwijzing duidelijk.
In het voorlaatste nummer van „de
Tifa" (16 januari) beantwoordt de heer
Van Rjjckevorsel de in het voorafgega
ne nummer gestelde vragen. Het Ka
merlid wijst er op, dat Nederland naast
de vanzelfsprekende zorg voor de gees
telijke en stoffelijke verheffing van de
inheemse bevolking krachtens art. 73
van het Handvesl der Verenigde Naties
tevens de. in art.. 38 der bewindsregeling
erkende, verplichting heeft om met al
le ten dienste staande middelen de open
legging en economische ontwikkeling van
het land Ie bevorderen. Een vergelijking
mei andere onder- of minder-ontwikkel-
de landen '.s praktisch niet mogelijk, om
dat de meeste van die landen overbevolkt
zijn. Het grootste vraagstuk van Nieuw-
Guinea is juist dat van de onderbevol
king. die zodanig is, dat naar de over
tuiging /an de heer Van Rijekevorsel.
met de huidige aanpak van zaken, bet
nog generaties zou kunnen duren voor
dat van enige werkelijke economische
ontwikkeling van het land sprake zou
zijn. Althans een economische ontwikke
ling, die zich niet hoofdzakelijk beperkt
tot enige kleine, op grote afstanden van
elkaar, aan de kusten gelegen centra
met zeer naaste omgeving.
Uitgaande van deze overtuiging,
meent de heer Van Rijekevorsel dat
het in teite gaai om de praktische toe
passing van dat uitgangspunt, dus om
de beleidsvragen: welke mensen zou
den moeten, moger of kunnen worden
toegelaten aan velke eisen van loya
liteit tegenover liet Nederlands gezag
en aan welke eisen van christelijke be
schaving tegenover de inheemse be
volking de toe te laten mensen dienen
te voldoen; in welke mate en op welke
tijdstippen die toelating zou dienen te
geschieden.
Moreel, politiek noch economisch lijkt
het verdedigbaar mensen in Nieuw-Gui
nea aan te trekken, indien voor door hen
te verrichten arbeid even geschikte,
doch op dat tijdstip werkloze Papoea's
in het land zelve beschikbaar zijn.
De Keiezen
Met betrekking tot de toelating van
een groep Keiezen waarover thans
een min of meer openbare gedachten-
wisseling is ontstaan herinnert het
Kamerlid er aan, dat deze aangelegen
heid zich, volgens mededeling van de
minister van Maatsch. Werk, in het sta
dium van eei interdepartementaal over
leg bevindt. Er is alle kans, dat na de
verkenningsreis van de staatssecretaris
mr. Th. Bot, de regering te dezer zake
een beslissing neemt. Er is ook aanlei
ding te veronderstellen, dat die beslis
sing niet genomen zal worden dan na
een behandeling an het vraagstuk in de
bü wet in te stellen Nieuw-Guinea Raad.
Het lijkt de heer Van Rijekevorsel van
het grootste belang om het daarover
met de leidende persoonlijkheden der in
heemse bevolking thans eens te worden.
En hieraan voegt het Kamerlid de vraag
toe: „Wil Nederland de juistheid erken
nen van een thans voor Nieuw-Guinea ge
predikte „bloed- en bodemleer" in dier
voege, dat dit land nu reeds bij voorbaat
zou zijn bestemd als het uitsluitend do
mein van de enkele honderdduizenden
inheemse bewoners en hun nakomelin
gen?" Op deze vraag en aansluitende
vragen van cultuur-historische aard
geeft mr. Van Rijekevorsel als zijn ant
woord, dat Nederland „dit land dient
open te leggen en economisch te ontwik
kelen met behulp van alle mensen van
goede wil, als politiek en sociaal gelijk-
berechtigden met de inheemse be
woners." Met uitbanning derhalve van
iedere poging tot rassendiscriminatie.
Dat zulks vooral de eerstvolgende jaren,
met de onmisbare hulp van missie en
zending, een krachtige bevordering van
de verheffing van de inheemse bevolking
vereist en dat dus vele overheidsmaat
regelen daarop gericht moeten blijven
is vanzelfsprekend, omdat die bevolking
een grote achtei stand heeft in te halen
op vrijwel ieder gebied. Aldus mr. Van
Rijekevorsel in zijn repliek op het com
mentaar n ,,de Tifa". Er is o.i., met de
debatten over Nieuw-Guinea in de Volks-
vertegenwoordig g op komst, alle re
den om deze gedachtenwisseling die tot
een opinievorming kan leiden waarin
nieuwe (niet uitsluitend politieke) argu
menten tot geiding komen, met belang-
stelling te volgen.
...v.-.ys-y*-
5
Mm
Hallo „Catherina" hallo
„Catherina": Hier Bot-
gat, hier Botgat. Er ligt
wéér een vliegtuig in lee. Bij
XJ vandaan gezien in de rich
ting Den Beider".
Na deze radio-melding tufte
het vissersvaartuig „Cathe
rina" gistermiddag met een
kalm gangetje naar het hel
rode toestel, dat drie kilo
meter uit de kust in zee te
recht was gekomen. De juiste
plaats was niet moeilijk te
vinden, want naast het vlieg
tuig bolde een grote, witte
parachute, waar de scherpe
oostenwind vat op had ge
kregen. Er w-as geen sprake
van paniek aan boord van de
„Catharina". noch in het
groepje kleumende Belgische
en Nederlandse officieren, dat
op de duinen b i het Botgat
de reddingsoperatie gade
sloeg. De parachute had na
melijk niet dienst gedaan als
laatste redmiddeld- voor een
piloot. Er kwam helemaal
geen piloot aan de vlucht te
pas, want het helrode toestel
was een onbemand doelvlieg-
tuigje, dat een minuut te
voren op de schietbaan Bot
gat van het luchtdoel-artille
rie-schietkamp Den Helder
was gelanceerd. Nu dobberde
het rustig rond op de golven,
drijvend op dikke lagen
schuimplastic in de vleugels.
De OQ 19 D, een produkt van
Radioplane Company, een
dochtermaatschappij van de
Amerikaanse Nórthrop-fa-
brieken, is berekend op een
duik in zee!
Desondanks was het een
onvrijwillig bad; het was be
slist niet de bedoeling dat
het vliegtuigje in zee zou be
landen. Het bleef dan wel
drijven, maar het 72 pk ben-
zine-motortje zal er door de
plotselinge afkoeling niet
beter op zijn geworden. En
nadat het door de „Catha
rina" uit zee was opgepikt en
naar Den Helder was ge
bracht moest het hele vlieg
tuig grondig worden nage
zien, schoongemaakt en waar
nodig hersteld.
Het was de bedoeling dat
het toestelletje (3,75 meter
lang, vleugelspanwijdte 3,5
meter) na een demonstratie
vlucht voor de Nederlandse
kust, statig zwevend aan de
parachute, op de duinreep bij
het Botgat zou belanden. De
lage bewolking stak echter
tot tweemaal toe een spaak
in hét wiel.
Het doel vliegtuigje wordt
radiografisch van de grond af
bediend. Het hele instrumen-
tuigje vertrouwd maken, heb
ben gisteren tot tweemaal toe
een toestel gelanceerd. Het
eerste verdween al na twin
tig seconden in de laag han
gende wolken. Het tweede
draaide een rondje voor dc
kust maar hulde zich na een
minuut eveneens in dichte
nevelen. „Het is spijtig" vond
de Belg die de „joy-stick" be
diende, maar hij moest op de
parachuteknop drukken.
Tweemaal achtereen kwam
tenpaneel van de piloot is
keurig bijeen gepakt in een
kistje, dat niet veel groter is
dan een pocketbook. Met de
„joy-stick", het stuurknuppel-
tje dat er in het midden uit
steekt en dat net als in een
vliegtuig naar voren, naar
achteren, naar links en rechts
kan worden bewogen, kan
men het vliegtuigje naar
links, rechts, omhoog en om
laag sturen. En dan is er
nog een knopje dat, zodra
het wordt ingedrukt, bij het
vliegtuigje een parachute met
een oppervlakte van 85 vier
kante meter naar buiten to
vert en gelijktijdig de motor
uitschakelt. Alleen op deze
wijze kan het doel vliegtuigje,
dat geen onderstel heeft, lan
den. Ondanks al deze snufjes
kan het doel vliegtuigje alleen
op zicht" bestuurd worden:
zodra de piloot-op-de-grond
het toestel niet meer ziet
heeft hij geen idee waar het
heen vliegt. Er staat hem
dan nog maar één ding te
doen: de parachute-knop in
drukken.
Belgische militairen, die
sinds enkele weken Neder
lands personeel met de be
diening van het doelvlieg-
de bemanning van de gereed
liggende „Catharina" dus in
actie. Het was spijtig, want
iedere start, die met behulp
van een raket op een achttien
meter lange lanceer-instal-
latie geschiedt, had 400 gul
den gekost.
In april, als de opleiding
van het Nederlandse perso
neel is voltooid, hoopt men
bij het Botgat spoedig een
goedkopere startmethode toe
te passen, waarbij het doei-
vliegtuigje op eigèn kracht
van een zogenaamde cirkel
startbaan met de vereiste
snelheid van 120 km per uur
opstijgt. Tegen die tijd kun
nen de militairen van de
luchtdoelartillerie ook hun
kruit verschieten op een
doelschijf. die de helrode
vliegtuigjes met een snelheid
van 350 km per uur langs de
lopen van hun 40 mm ka
nonnen zullen slepen. Als dit
op een afstand van 200 meter
gebeurt zal het voor de ar
tilleristen hetzelfde effect
hebben alsof een straaljager
met een snelheid van 900 km
op een halve kilometer af
stand passeert.
Voor dat doel heeft de
vroegere minister van defen
sie, ir. Staf. indertijd twee
dozijn van deze doelvlieg-
tuigjes voor een zacht prijsje
in Amerika gekocht, zo werd
on's dezer dagen in Den Haag
verzekerd. Voor veertiendui
zend gulden per stuk, preci
seerde gisteren een majoor
van de Inspectie van de artil
lerie. Of dat nu bijzonder
voordelig is of niet, in ieder
geval zal de directie van de
vliegtuigfabriek „Aviolanda"
te Papendrecht deze aankoop
wel betreurd hebben, want
daar is men al vijf jaar lang
doende met de ontwikkelin
van een eveneens onbemam
doelvliegt.uigje, de AT-21. Het
Nederlands Instituut voor
Vliegtuigontwikkeling heeft
ter ondersteuning van dit
project een subsidie van een
miljoen gulden verstrekt.
Maar men heeft nog steeds
moeilijkheden bij de radio
grafische besturing van de
AT-21, zo werd ons gisteren
van legerzijde meegedeeld.
De Nederlanders, die thans
door Belgische soldaten voor
de besturing van het Ameri
kaanse doelvliegtuigje wor
den opgeleid, zijn geen mill'
talren. Het zijn personeels
leden van de firma Schreiner
en Co, het vliegbedrijf dat
ook al jarenlang de vluchten
met van sleepzakken voor
ziene bemande vliegtuigen
voor schietoefeningen ver
zorgt. Waarom geen mili
tairen? „Dat is een beslissing
van het ministerie van defen
sie. En het is bovendien goed
koper", verklaarde de majoor
van de Inspectie van de artil
lerie. De directeur van het
vliegbedrijf dc heer B. A. M,
Schreiner, was bij de demon
stratie aanwezig om nadere
uitleg te geven. „Wij kunnen
die taak als commercieel be
drijf beter volbrengen, omdat
wij een andere instelling heb
ben dan een militaire organi
satie. Wij zijn er op uit de
boel heel te houden. Ons con
tract met het ministerie van
defensie voorziet in premies
en boetes. Begrijpt U? Wij
zijn toch allemaal eens mill-
tair geweest".
In aansluiting op het bericht inzake de
oprichting van het nieuwe dekenaat
Den Helder heeft mgr. J. P. Huibers
bekendgemaakt dat van het bestaande
dekenaat Schagen worden afgesplitst
de parochies H. Joannes de Doper
(Texel, Den Burg), H. Francisca
(Texel, de Cocksdorp), H. Martinus
(Texel, Oude Schild), H.H. Petrus en
Paulus, O. L. V. Onbevlekt Ontvangen
en H. Nicolaas (Den Helder). H. Joan
nes Evangelist (Breezand), H. Maria
Praesentia (Anna Paulowna). O. L. V
Visitatie (Noord-Zijpe-'t Zand), O. L. V.
Geboorte (Zuid-Zljpe, Burgerbrug), H.
Hippolytus (Wieringen), H. Geest
(Slootdorp). Christus Koning (Wierin-
gerwerf), O. L. V. Sterre der Zee (Mid-
denmeer). Deze veertien parochies zul
len deel uitmaken van het dekenaat
Den Helder.
Van het dekenaat Alkmaar worden af
gesplitst de parochies H. Jacobus (Tuit-
enhorn), H. H. Ursula en Gezellinnen
(Warmenhuizen), H. Joannes Geboorte
(Langendlik, Noord-Scharwoude), H.
Dionysius, H. Hart van Jezus en H.
Familie (Heerhugowaard). Deze zes
parochies zullen deel uitmaken van het
dekenaat Schagen. dat verder nog om
vat de parochies te Schagen, Waarland
en 't Veld en het rectoraat O. L. Vr. On
bevlekt Ontvangen té Nieuwe Niedorp.
Het dekenaat Alkmaar omvat voor
taan de parochies H. Dominicus. H. Jo
seph, H. Laurentius en H. Joannes de
Deo (Alkmaar).' voorts de parochies te
Bergen. Schoorl, Egmopd a. d. Hoef,
Egmond aan Zee. Rinnegom, Heiloo.
Schermer, Schermerhom en Oudorp en
het rectoraat O. L. V. ter Nood te Hei
loo.
Bij het Verzekeringsconcern der
„Eerste Nederlandsche" is kortgeleden
de eerste geheel Nederlandse elektro
nische reken- en administratiemachine
(bestaande uit een z.g. computer met
bijbehorende apparatuur), genaamd
X1, in gebruik genomen. Deze eerste
computer van Nederlands ïabrikaat is
Advertentie
Een 5p>eürdersverhaal
49
Arnold Lisser kende hij nog het beste. In de jon-
fon leefden dezelfde wensen als bU hemzelf, maar
v er en agressiever. Bovendien droomde hij altijd
ïan geld, wat Martin Watimena maar sporadisch
ief.d omdat hü zeker meende te weten dat de mo-
Seiijkheden voor hem, in dit vreemde land, toch al-
(Cd beperkt zouden blijven. De brutaliteit van Lis-
ï6r had hij een beetje bewonderd. Hü had hem een
S ar keer horen praten tegen de volksmeisjes uit
8® buurt, en tegen reizigers in de winkel en hij
gewenst ooit nog eens te beschikken over dc-
'Ide losheid van optreden en zekerheid. De mo-
van Arnold was het eerse aanknopingspunt
tor
|aweest en voor* Watimena misschien wel de eerste
ahleiding om te gaan denken over een eigen auto.
sprong met de motor om op een behoedzame,
aar egoïstische manier, lyatimena had hem een
tr 'r keer op iets gewezen, toen hij Lisser op het
vr? r bezig vond met het reinigen van zpn ver-
,°Tmiddel. De ene keer, toen Lisser losjes had ge-
ws blij-verrast geweest. Pas twee avonden la-
hïi- het ervan gekomen. Lisser was met beslist-
rij.Jd zijn weg gegaan door de kroegjes van de Zee-
(tr)? en Martin had daar voor het eerst een kant ont-
■AU van Amsterdam, die hij voor onmogelijk had
'•«Widen. Er heerst iets van de losheid en camera-
derie uit het leger. In de Warmoesstraat waren zij
tenslotte terecht gekomen in een klein café. waar
de muziek zo keihard dreunde dat een gesprek bijna
onmogelijk was.
,,JÜ kunt met die auto van jou nog geld verdienen
ook," had Lisser gezegd, toen ze het weer over mo
toren kregen.
„Verkopen zeker?" schreeuwde Martm boven het
lawaai uit.
„Je bent op je hoofd gevallen. Ik zal er eens met
een of andere gozer over smoezen."
Daarbij was het gebleven. Watimena had zich na
die avond opgewekter gevoeld. De week daarna ont
moette hij Sander. Dat gebeurde in een stille bar
aan het Damrak, waar de gesprekken aan de ta
feltjes gedempt werden gevoerd en waar een man
als Sander zeker niet thuishoorde. Watimena had
Sander niet direct aardig gevonden. De manier van
optreden van Lisser 'had af en toe nog iets jongens
achtigs en onzekers,maar Sander bewoog zich zeer
zelfbewust, op een manier die Martin irriteerde.
Sander was te opgelegd handig en te zeker van zich
zelf. een kale. gedrongen man met een grof gezicht,
die iets zou nemen als hij het niet krijgen kon.
„Heb hij een wagen?" vroeg hij Lisser.
Ook dat irriteerde Watimena. Hij voelde het als
een onnodige krenking, dat over hem werd gepraat
alsof hij er geif niet bij zat. Sander draaide zich
naar hem toe en lachte bulderend, omdat hij de
afweer in zijn ogen had gezien. Mensen van andere
tafels keken gestoord op.
...Dan hebben wc werk voor 'm," zei hij.
Watimena voelde niets voor. dat werk, maar hij
aarzelde toen hij Nol Lisser kijken zag. Daarom
knikte hij half instemmend.
„Mooi. Morgenavond dan. We spreken af
Lisser noemde het kroegje in de Warmoesstraat
en dat kon Sanders goedkeuring wegdragen. Hij be
stelde nog een rondje, maar niets voor zichzelf, re
kende af en gaf een enorme hand.
„Tot morgen en saluut."
Hij lachte nog eens en liep naar buiten.
„Rare gozer, maar poen," zei Arnold Lisser. Het
klonk verlegen.
De volgende avond was alles vanzelf gegaan. Ze
hadden Sander ontmoet en even na middernacht
waren zij weg gereden. Sander gaf aanwijzingen. In
Oost liet hij stoppen bij een vrij groot gebouw. Zelf
sfèpte hij uit en hij gaf opdracht nog maar een blokje
rond te rijden, te keren en te wachten. Toen ze terug
kwamen was de deur open en ook Lisser was uit
gestapt. Watimena bleef besluiteloos zitten achter
het stuur, maar toen de twee anderen met iets
zwaars de deur uitkwamen had hij een handje ge
holpen. Het was een brandkast, die maar net in de
kofferruimte paste. Ze reden weg.
„Hè hè," zuchtte Sander tevreden, „dat was sjou
wen. Die kant maar uit, gabber."
Ze kwamen op de Lijnbaansgracht. Sander stapte
weer als eerste uit om de deuren van het pakhuis
te openen en hij wuifde de auto naar binnen. De
brandkast werd uitgeladen en Watimena kreeg een
paar briefjes in de hand gefrommeld. Later bleek
het tweehonderd gulden te zijn. Ze reden naar een
nachtclub op het Leidseplein, die nog open was en
Martin nam er cocktails, die hij nog nooit gedronken
had. Pas nu voelde hij de opwinding van de tocht.
Lisser had hem helemaal niet verteld waarover het
eigenlijk ging en daarom had hij in het geheel niet
begrepen wat ze gingen doen, in het door Sander
ontsloten gebouw. Toen hij het koude metaal van de
brandkast in de handen had gevoeld, was er een
schok door hem heengegaan, maar eigenlijk was de
operatie dermate snefafgewerkt, dat het eiiige moei
te had gekost om, bij alle instructies over de rijrich
ting die Sander gaf, ook nog bezig tc blijven met de
eigen gedachten. Er waren maar Weinig mensen op
straat geweest en nu alles zonder, enige strubbeling
was verlopen kreeg het geheel een ander aanzien.
Het was dus mogelijk om iets te doen buiten het
dodelijk normale en daarbij lukte het nog ook! De
regelingen bleken niet te zijn gemaakt voor mensen
die wisten hoe ze hun doel konden bereiken. Een
lach borrelde in h$m op en nu begon ook Arnold
te schateren. Een toegeschoten kellner nioest enige
tijd wachten voor ze voldoende op adem waren ge
komen om hun bestelling op te geven. Er werd ver
der niet meer over deze avond, noch over de brand
kast gepraat.
(Wordt vervolgd)
ontwikkeld en vervaardigd door de
N.V. Electrologica te Amsterdam in
nauwe samenwerking met het Mathe
matisch Centrum. De. keuze van de
„Eerste Nederlandsche" is op deze.
computer gevallen, omdat de techni
sche kwaliteiten daarvan, in het bijzon
der uit een oogpunt van snelheid en
accuratesse, die van zijn buitenlandse
rivalen niet alleen evenaren, zo niet
overtreffen, doch daarenboven dat de
ze computer aanzienlijk economischer
en goedkoper is dan laatstgenoemde.
De N.V. Electrologica, die zich met
de vervaardiging van elektronische re
kenmachines en daaraan te koppelen
hul pappara tuur bezighoudt, is opge
richt door de N.V. Levensverzekering
maatschappij Niilmij in samenwerking
met het Mathematisch Centrum te Am
sterdam.
Het Mathematisch Centrum ls na de
oorlog opgericht door een aantal hoog
leraren, die van mening waren, dat in
Nederland door de universiteiten tot
dusverre aan de toepassingen van de
wiskunde, in vergelijking met het bui
tenland, wat weinig aandacht was be
steed. Bij het Mathematisch Centrum
ging men zich daarom in bijzondere
mate met de toepassingen der wiskun
de bezig houden. Hieruit vloeide op na
tuurlijke wijze voort, dat men zich inten
sief ging verdiepen in de mogelijkheden,
die de moderne elektronische rekenma
chines bieden om allerlei vraagstukken,
die tot nu toe in verband met het daar
aan verbonden rekenwerk niet konden
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiimnmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHniiimii
?5
?5
llllllllllllllllllllllllltllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllll
worden aangepakt, tot oplossing te
brengen. Men begon zich, toen men
eenmaal in het stadium van proefmodel
len was, de vraag te stellen of het zin
had op deze wijze voort te gaan met
de constructie van machines voor eigen
gebruik, omdat het toch in zekere zin
wel jammer was, dat de ervaring en
tennis, opgedaan bü dit werk, slechts
zouden blpven dienen voor het Cen
trum alleen.
Het was duidelijk, dat het Mathema
tisch Centrum als wetenschappelijke in
stelling geen producent van rekenma
chines voor de vrije markt kon worden.
3ou men in die richting gaan, dan zou
men tot een volledige afsplitsing moe
ten komen. De Nillmü verklaarde zich
toen bereid de naamloze vennootschap
op te richten, waarin de werkgroep en
apparatuur van het Centrum zouden
kunnen worden overgebracht. De gehe
le transactie, die tussen de beide par-
tüen voor dit doel tot stand is gekomen,
berust op strikt commerciële bagis.
De produktie van de rekenmachines
van het type X-l geschiedt in oen klein
fabrieksgebouw, dat gevestigd is in
Duivendrecht. De eerste machine die
min of meer als prototype, moest fun
geren, was bestemd voor de Niilmij
omdat de verwachting bestond, dat de
toetsing van deze machine aan de eisen
van de praktük nog wel tot enige wijzi
gingen zou leiden. Bü het ontwerpen van
de X-l hebben de technici van het Ma
thematisch Centrum zich gericht op de
bouw van een machine, die aanzienlijk
vóór zou zjjn op de toen bestaande ma
chines. In die tijd was er van rekenma
chines, die geheel getransistoriseerd wa
ren, nog geen sprake. Evenmin van ma
chines, waarvan het gehele geheugen
uit de zeer snelle ferrietkernen wordt
opgebouwd. Dat men toch deze richting
is gegaan, was op grond van de ge
dachte, dat de toepassing van deze ele
menten het mogelük maakte een ma
chine te construeren, die eenvoudig van
structuur is, zeer flexibel, bescheiden
van afmetingen, zeer snel en van grote
capaciteit.
De belangstelling voor de X-l is van
de aanvang af zeer groot geweest. Een
aantal bestellingen werd gedaan toen de
machine nog slechts op papier bestond
Aan de verdere ontwikkeling wordt ge
werkt. Ook in het buitenland bestaat be-
Advertentie
de nieuwe - in Amerika ontdekte - zoetstof,
waarover men in de hele wereld enthousiast isl
De door Electrologica ontworpen
en gebouwde X 1 beschikt over
een uit „ferrietkernen" opgebouwd
geheugen dat kan worden opge
voerd tot een capaciteit van ruim
32.000 „woorden". Optel- en aftrek-
bewerkingen worden uitgevoerd
met een snelheid van 15.000 per
seconde; vermenigvuldigingen en
delingen met een snelheid van 2000
per seconde. Het lezen van pons
kaarten kan worden opgevoerd tot
een snelheid van rond 56.000 kaar
ten per uur; het ponsen van kaar
ten tot een snelheid van ruim 14.000
per uur. Op de foto het inwendige
van een „logische eenheid". De
electronische onderdelen van de X 1
zijn voor een belangrijk deel van
Philips afkomstig.
'i mL m -
langstelling voor de machine. Men
hoopt langzamerhand tot export te kun
nen komen. Het C.B-S. in Nederland
heeft eveneens belangstelling getoond.
De automatisering die de Eerste Ne
derlandsche gaat doorvoeren begint, na
uitvoering Van de eerste verzekering-
technische handelingen (zoals: het op
maken van de polis of van het aanhang
sel betreffende de wijziging van een
verzekering, het royement van een ver
zekering, nesp. het verrichten van een
uitkering).
Deze concessie aan de mogelijkheden
van automatisering wordt, althans voor
de individuele verzekeringen, gedaan uit
practische overwegingen. Beperking
van de automatisering tot de bovenge
noemde handelingen zal o.a. tot gevolg
hebben, dat daar waar de omvangrük-
ste administratieve taken liggen, het
snelst de gewenste resultaten bereikt
kunnen worden, zonder tevens te veel
in te grijpen in de taken van de ver
zekering-technische afdelingen.
De collectieve polissen zullen wel
met de computer worden berekend.
Ook zal de premiereserve ermee wor
den becüferd.
Er zullen nog enkele jaren mee heen
gaan voor de X-l volledig in gebruik is.
Dit zal niet leiden tot grote ontslagen.
Men rekent er wel op tot een kleinere
personeelsbezetting te komen doch dit
zal geheel kunnen geschieden door het
niet vervullen van open komende plaat
sen.
Een gedeelte van de X l, die bij het
concern der Eerste Nederlandsche in ge
bruik is gesteld. Op de voorgrond de z.g.
console, de bedieningstafel.
