Regering onderschat de
problemen van
de vrijere loonvorming
Opnieuw protestdemonstraties
in de Britse hoofdstad
NOVIB gaat aandacht geven
aan „honger' -vraagstuk
Om sterken te beschamen
I
PROF. WITTE VEEN Bouwstaking
bewijst onjuiste toepassing
VVD. dreigt met
motie
Brand op Yeluwe
27 en 31 ct
Leider van delegatie uit Guyana in
conflict met Londense politie
Ook NCAB tekent
c.a.o. bouwbedrijf
Wereldhulpverlening heeft elk
jaar twee miljard dollar te kort
Grote boerderij in
Berkum afge
brand
PROEF
WERK-
DRUKTE
F T MET
K.V.P.-SENATOR MIDDELHUIS:
Vijf en halve hectare
bos en heide verloren
Symbool van honderd jaren vakmanschap
Nog een S.G.P.-raadslid
in Oosterland
Soldaat verzuimt zeven
maanden dienst
Zwitserse ambassadeur
opent Linnaeushof
Ontslag
Demissionair bestuur
gemachtigd
DE MINDER-ONTWIKKELDE GEBIEDEN
Deel van vee in vlam
men omgekomen
Zaak Berkelse arts
komt 27 april voor
H. L. J. 1VL. Sondaal
DONDERDAG 24 MAART 1960
PAGINA 5
Omgekeerde spijtoptant
Tien maanden gevangenis
Beschuldiging: gifmoord
op medegevangene
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 23 maart Het debat
over de begroting van Sociale Zaken
heeft in de Eerste Kamer tot overeen
stemming: geleid van de meeste frac
ties over de te vrezen gevolgen van hef
nieuwe loonsysteem, ais dit niet met
meer inzicht wordt toegepast. Men was
het algemeen met prof. Witteveen
(WD) eens, dat niet alleen de pro-
duktiviteit de maatstaf moet zijn voor
het toestaan van loonsverhogingen. Wat
dan wel? Daarover liepen de meningen
vooralsnog uiteen. Prof. Witteveen is
vooral ongerust over de eerder toe- dan
afnemende spanning op de arbeids
markt en het gevaar voor inflatie, dat
hij daaraan verbonden zag. Minister
Van Rooy en staatssecretaris Rooivink
zullen eerst de volgende week antwoor
den. Van de wijze waarop zij zullen
reageren op de waarschuwing van de
liberale econoom Witteveen zal het af
hangen of de V.V.D. een motie zal in
dienen.
Prof. Witteveen hield de regering
de staking in het bouwbedrijf voor
ogen. Hij zei daarin een bevestiging
te zien van zijn betoog inzake het
eenzijdig toepassen van de produkti-
viteit als maatstaf en sprak de vrees
uit, dat de regering zich aan een ge
vaarlijk schimmenspel" gaat wagen.
Zij had moeten voorkomen, dat de
doorberekeningsclausule nog in de con.
tracten werd opgenomen, gesteld al
dat deze laatste niet meer in de prijs
politiek past.. Ook mr. Regout (KVP)
heeft de regering hierover verwijten
gemaakt. Hij gaf de minister de raad
uit het gebeurde een les te trekken
en voortaan meer rekening te houden
met de-eigen positie van iedere be
drijfstak. Hij noemde het optreden
van de regering tegenover de werk
gevers in de bouwwereld niet soepel
genoeg.
De heer Middelhuis daarentegen
sprak er zijn teleurstelling over uit, dat
de ondernemers in ,,het trieste looncon-
flic.t" waren gestruikeld over een per
centage dat met twee cijfers achter de
komma moest worden geschreven.
Spreker zei alle waardering te hebben
voor de wijze waarop zowel de Stich
ting van de Arbeid als het College van
Rijksbemiddelaars erin zijn geslaagd
een nieuw loonsysteem op te zetten on
danks alle verdeeldheid, die daarover
bestond. Hij is het met dat systeem
eens, maar' de regering zal er eerst
succes mee kunnen boeken als haar ver
der beleid dc economie niet in geyaar
gaat brengen. Hij stelde, dat wij er
met de vrijere loonvorming nog lang
niet zijn. De overheid moet zo spoedig
mogelijk oen loonwet invoeren, waar
door wij afkomen van de gewoonte der
regering om alles door het hanteren
van het B.B.A. (Besluit Buitengewone
Arbeidsverhoudingen) maar toe te pas
sen wat haar goed dunkt. Het loonsys
teem moet een duurzamer karakter krij
gen en de overheid moet aan wette
lijke bepalingen gebonden zijn. Hij ver
zocht de minister met spoed de S.E.R.
hierover om advies te vragen. In de
loonwet kunnen dan de ervaringen van
de laatste tijd worden vastgelegd. De
heer Middelhuis vroeg ook, dat als na
1 april meer' rust op loongebied zal
ontstaan, alle aandacht zal worden ge
geven aan het probleem van de ach
terblijvende groepen, voor wie geen pro-
duktiviteit te berekenen valt. Op hen
zal de „coördinatie" moeten worden
toegepast.
Wat de toekomst betreft was hij
van oordeel, dat de minister de pro
blemen van de loonvorming wat on
derschat. Vooral wanneer er ook nog
per onderneming gedifferentieerd
gaat worden, zal cr veel geëist wor
den van degenen die alles zullen moe
ten toetsen. Een wettelijke regeling
is ook met het oog daarop gewenst.
Rentabiliteit als maatstaf
De heer Kegout (KVP) stelde vast,
dat naast de produktivitelt de rentabi
liteit moet worden nagegaan om te we
ten, welke loonsverhoging per bedrijfs
tak mogelijk is, maar prof. Witteveen
wilde heel iets anders. Hij sprak over
„de relatieve behoeften van de arbeids
krachten", waaraan de verschillen in
loon moeten worden aangepast. Ook
wilde hij een meer algemeen toepassen
van gelijke Ionen voor gelijke arbeid.
Behalve dat dit sociaal meer verant
woord is, heeft het economisch grote
voordelen, omdat het een betere verde
ling van arbeidskrachten in de hand
werkt. De liberale econoom zei, dat de
dynamische ontwikkeling in onze maat
schappij van nu af aan een andere
loonstruetuur vereist. De motie die hij
achter de hand heeft wil dat de rege
ring nog voor het vernieuwen van de
nieuwe looncontractcn zich over deze
zaak gaat beraden.
Dit was een heel andere visie dan die
van do socialist ir. Vos, die met zijn
partijgenoot Oosterhuis het gehele vrij
ere loonsysteem trachtte te verplette
ren. Prof. Witteveen is alleen bezorgd
over de nog te primitieve toepassing er
van. Hij prees het systeem, maar zei
dat het een grote beheersing en door
zettingsvermogen, gepaard aan veel in
zicht vereist. Ir. Vos vindt, het sociaal
onrechtvaardig, voor de arbeidsverhou
dingen verkeerd, conjunctureel gevaar
lijk en hard voor de achterblijvers. Nog
meer van afschuw vervuld bleek de
heer Oosterhuis, die de volgende tirade
ten beste gaf over het sociaal-econo
misch beleid der regering: „een ma
nifestatie van onmacht, overgoten met
een sausje van kunstmatige verzuilde
christelijke verbondenheid en anti-socia-
lisme, dat alles samengeklutst en ons
als een overteerbare hutspot gepresen
teerd Ir. Vos sloeg met de vuist
op tafel en zei in twijfel te trekken
wat staatssecretaris Rooivink in de
Tweede Kamer had gezegd over het ge
stegen aandeel van werknemers in het
nationaal inkomen.
Emigratiebeleid
Prof. Wiltcvcen viel voorts, met het
dreigende inflaticgovaar op de achter
grond, het emigratiebeleid aan. Hij
vindt, dat de spanningen op de arbeids
markt al groot genoeg zijn, zodat
zij nu nog niet door een extra-voor-
lichting over emigratie moeten worden
opgevoerd.
Op dat punt ondervond de liberale,
spreker weerstand van vele anderen.
De heer Elfferich (AR) zei, dat ais
wij de conjuncturele barometer aan
leggen, een emigratiebeleid, dat al
tijd een wat langere termijn vraagt,
onmogelijk wordt. Ook de heer van
Lieshout (KVP) wees op de positie
ve kanten van onze emigratie. Men
kan niet verwachten, dat de ontvan
gende landen ons tegemoet blijven ko
men als wij naargelang de situatie
in ons land zich wijzigt, geheel naar
eigen inzicht de emigratiekraan open
zetten of dichtdraaien.
De heer Middelhuis hield de minister
de noodzaak van een spoedige indie
ning van een sluitend complex van wet
geving voor arbeidsongeschikten voor.
De betrokkenen zullen daarvan profite
ren, maar ook het gehele systeem van
onze sociale wetgeving. Het standpunt
van minister Van Rooy terzake noemde
hij weinig overtuigend. Moet het inder
daad nog enige tijd duren, dan moet voor
de invaliden een noodoplossing worden
getroffen.
De heer van Lieshout vroeg de aan
dacht voor de zorg voor zieke en inva
lide bejaarden en het gemis aan de
geëigende tehuizen voor deze groepen.
(Van onze correspondent)
APELDOORN, 24 maart Het brand
gevaar in bos en heide is door het dro
ge voorjaarsweer bijzonder groot. Het
Veluws natuurschoon is gisteren op een
drietal plaatsen zeer ernstige schade
toegebracht. In het Speulderbos ging 3
ha en op de Miggelenbcrg in Hoender-
Io 2 ha jonge aanplant verloren, ter
wijl nabij Elspeet een halve ha heide
werd zwartgeblakerd. De schade wordt
geschat op ruim 6.000.
Verder rukte de brandweer van Apel
doorn niet minder dan tien keer uit
voor het blussen van ruigtebranden die
door jongens waren aangestoken. De
brandweer stak gisteravond zelf ook
een stuk ruigte in brand om zodoende
niet de kans te lopen meer te moeten
uitrukken. De brand in het Speulderbos
werd geblust door 150 militairen uit
Harderwijk die toevallig in de nabijheid
een oefening hielden.
Ook bosbrand bij Arcen
VENLO, 24 maart In de bosrijke
omgeving van het plaatsje Arcen ont
stond gistermiddag een felle brand,
die, aangewakkerd door een vrij krach
tige wind, verscheidene bospercelen
vernielde, in totaal gingen tien hectaren
fraai recreatiegebied door het vuur ver
loren.
(Advertentie)
De banketbakker Davirl Ronald Adams
is uitverkoren om de bruiloftstaarl voor
prinses Margaret van Engeland en Tony
Armstrong Jones te maken. Hoewel hij
reeds meer dan duizend prijzen gewon
nen heeft rnet zijn bakkunst, beschouwt
hij deze koninklijke opdracht als de
bekroning van zijn loopbaan. Bakker
Adams denkt voor het werk aan de
taart zes weken nodig te hebben.
OOSTERLAND, 23 maart Het
laatste kandidaat-raadslid dat nog op
de lijst van de P.v.d.A. stond, de heer
M. Dorst, heeft nu ook bedankt voor
het raadslidschap van de gemeente.
Burgemeester Laurense heeft thans in
de vacature benoemd de heer Joh. J. de
Bruine van de Hjst van Staatkundig Ge
reformeerde Partij.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 24 maart U bent
eigenlijk een omgekeerde spijtoptant, zei
gisteren de president van de krijgsraad
tegen een uit Indonesië afkomstige sol
daat, die graag terug wil, omdat hij het
in ons land te koud vindt. De jongeman,
die pas tien maanden in dienst is, moest
zich verantwoorden, omdat hij bij el
kaar zeven maanden onwettig afwezig
geweest is en in Rotterdam twee brom
fietsen gestolen heeft.
De krijgsraad veroordeelde d-e soldaat
die inmiddels is afgekeurd, tot een ge
vangenisstraf van tien maanden met
aftrek, waarvan zes maanden voorwaar
delijk met een proeftijd van drie jaar
en ontslag uit de militaire dienst. Ver
der werd bepaald, dat hij zich onder toe
zicht van de R.K. Reclassering zal moe
ten stellen en de schade, die hij aan de
gestolen bromfietsen heeft toege
bracht, binnen twee jaar aan de eige
naars zal moeten vergoeden.
De auditeur militair stelde, dat de
soldaat behoorde tot het type van de
asfaltjeugd, waartegen streng moet
worden opgetreden. Hij eiste een ge
vangenisstraf van een jaar met aftrek,
waarvan zes maanden voorwaardelijk
en een proeftijd van drie jaar en ont-'
slag uit de militaire dienst.
DEN HAAG, 24 maart De stich
ting „Hulp aan landgenoten in Indo
nesië" deelt mee, dat in verband met
het ovcrl n van de voorzitter dr. H.
A. Colijn, le burgemeester van Rijswijk,
drs. A. Th. Bogaardt binnenkort als
voorzitter zal worden geïnstalleerd.
(Advertentie)
De incidenten in Zuid-Afrika hebben in Londen geleid tot een demonstratie van
studenten die hun mening over het optreden van de politie tegen de Afrikanen
niet onder stoelen of banken staken, getuige de opschriften, die zij meevoerden,
waarin het woord „moordenaars" geen twijfel liet aan hun mening over het
aangerichte bloedbad.
BENNEBROEK, 24 maart De Lin
naeushof zal voor het seizoen 1960 ge
opend worden dinsdagmiddag 5 aP™
door de ambassadeur van Zwitserland,
de heer E. dc Haller. De Linnaeushof
zal dit seizoen zijn vijfde lustrum vol
Biaken.
DEN HAAG, 23 maart Bij K.B. is
aan mr. P. H. vV. F. Teilegen, op zijn
verzoek, met ingang van 1 april eervol
ontslag verleend als burgemeester van
Terneuzen, met dankbetuiging voor de
diensten, door hem als zodanig bewe-
(Van onze Londense correspondent)
LONDEN, 24 maart Er vonden gis
teren opnieuw protestdemonstraties
plaats in Trafalgar Square. Een paar
honderd Londense studenten waren be
trokken in deze demonstratie, en er
werden enige personen gearresteerd.
Behalve studenten waren ook leden
van de in Londen vertoevende delega
tie uit Brits Guyana betrokken bij <!c
protesten. Er vinden ni. te Londen be
sprekingen plaats tussen vertegenwoor
digers uit Brits Guyana en het minis
terie van koloniën over de staatkundi
ge toekomst van deze kolonie. De de
legatie staat onder leiding van dr. Ched-
<|i lagan, minister van handel en in
dustrie van Guyana. Jagan begaf zich
gisteren met twee van zijn collega's,
beiden advocaten en beiden partijlei
ders in Brits Guyana, naar Trafalgar
Square om te protesteren bij de kan
selarij van de Hoge Commissaris voor
Zuid-Afrika.
Na afloop beklaagde Jagan zich er
over dat de politie hem met ruwheid
had behandeld en onwelvoeglijke taal
had gebruikt. De beide collega's van
dr. Jagan werden gearresteerd en
zullen vandaag voor de politierechter
verschijnen. Jagan verklaarde dat hij
onmiddellijk een protest zou indienen
bij de Britse minister van binnenland
se zaken over de behandeling welke hij
zelf en zijn beide collega's hadden on
dergaan. Hij heeft de besprekingen
over de toekomst van Guyana, welke
heden zouden worden voortgezet op
het ministerie van koloniën, voor van
daag afgezegd.
DEN HAAG, 23 maart Bij K.B. is
benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau I»I. Krijger, assessor van
de provinciale kerkvergadering van Zee
land van de Nederlandse Hervormde
kerk, te Bruinisse.
UTRECHT, 24 maart De sinds 12
maart demissionaire voorzitter en de
secretaris van de Nederlandse Christe
lijke Aannemers- en Bouwvakpatroons
bond hebben gistermiddag tijdens een
buitengewone algemene ledenvergade
ring van de N.C.A.B. de opdracht ge
kregen de nieuwe c.a.o. voor het bouw
bedrijf zo spoedig mogelijk te onderte
kenen. In afwachting van de beslissing
der algemene vergadering is op het
bondsbureau al een circulaire voorbe
reid, waarin de lonen worden vermeld
die de aannemers en bouwers zaterdag
met terugwerkende kracht tot 1 maart
zullen moeten betalen. Tot de onderte
kening van de c.a.o. werd zonder
hoofdelijke stemming besloten. J,
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG, 24 maart De Neder
landse Organisntic voor Internationale
Bijstand ga'-t in de naaste toekomst
met name aandacht schenken aan de
komende campagne van de Verenigde
Naties onder leiding van de Wereldvoed
selorganisatie tegen de honger in zijn
incest uitgebreide vorm. Aldus werd
medegedeeld door irof. dr. E. de Vries,
voorzitter van de NOVIB op de giste
ren in tegenwoordigheid van prins Bern-
hard gehouden jaarvergadering van de
ze organisatie.
Het Tweede Kamerlid, de heer G.
Ruygers (PvdA), zei op deze ver
gadering, dat het niet zo'n moeite kost
het publiek in het algemeen voor te
houden, dat wij een procent van ons
nationaal inkomen moeten afstaan
voor de minder-ontwikkelde landen,
doch dat het anders wordt wanneer
men concreet gaat spreken over een
bedrag van 300 miljoen gulden per
jaar. Er is geen sprake van, dat het
een haalbare kaart zou zijn wanneer
in dit verband zou worden voorge
steld: dus geen belastingverlaging,
geen nieuwe loonronde of een extra
belasting op drank en sigaren.
Een factor, waarmee men ook reke
ning te houden heeft is, aldus de heer
Ruygers, dat de structuur van de we
reldeconomie ten gunste van de rijke
landen on relatief ten nadele van de
arme landen werkt. De idee van een ge
meenschappelijke verantwoordelijkheid
voor de welvaart in de wereld is nog
geenszins gemeengoed. Een derde ele
ment, dat ie hulpverlening schade doet
is, dat bijvoorbeeld in Afrika de eco
nomische belangen van de onderschei-
dc~> westelijke groeperingen meespe
len in de hulp. De associatie van de
Europese Economische Gemeenschap
en Engc'-hd trekken gescheiden op. De
Afrikaner staat hier wantrouwend te
genover: deze verdeling heeft niets te
maken met de Afrikaanse problema
tiek, doch zoveel te meer met het Euro
pese patroon.
Op de vergadering van de NOVIB
kwam onder meer ter sprake, of het
wenselijk is de kerken in Nederland
te vragen meer aandacht te besteden
aan de internationale bijstand. Men
suggereerde zelfs iets in de richting
van een gemeenschappelijke kansel-
boodschap. Dc voo-zitter van de mid
dagvergadering, mr F. J. G. van Voorst
tot Voorst, gaf als zijn mening, dat
er bij missie en zending langzaam,
maar zeker begrip groeit voor de NO-
VIB-gedachte.
In de plaatsen van de aftredende be
stuursleden mr. Th. H. Bot, prof. mr.
W. F. de Gaay Fortman en Jhr. dr.
C. G. C. Quaries van Ufford werden
tot bestuursleden van de NOVIB geko
zen ir. G. P. F. Rooijackers, algemeen
secretaris van het Landbouwschap,
prof. dr. H. Bergema, hoogleraar aan
de Theologische Hogeschool te Kampen
en prof. dr. R. Schippers, voorzitter
van de Nationale Raad voor Maat
schappelijk Werk.
Prof. de Vries, gaf tijdens de jaar
vergadering voorts een interessant over
zicht van te hulpverlening aan de min
der-ontwikkelde gebieden en van de in
ternationale inspanning, die nodig is om
deze hulpverlening te doen slagen. Hij
citeerde Paul Hoffman, de beheerder
van het speciale ontwikkelingsfonds van
de Verenigde Naties, die gesteld heeft,
dat er in de jaren 1960 tot 1970 ge
zamenlijk minstens dertig miljard dol
lar méér nodig is, dan op het ogen
blik beschikbaar is, wil men de „arme'
landen ee stijging van dc arbeidspro
ductiviteit en dus van het inkomen niet
twee procent per jaar bezorgen. Wan
neer men cr van uitgaat, aldus spre
ker, dat de bestaande kanalen van de
vrije estelijke wereld ongeveer een
miljard dollar per jaar, meer zullen
leveren, dan houdt men een tekort van
ongeveer twet miljard per jaar. Dit is
de ontbrekende schakel in de ketting
die de wereld in de eerstvolgende tien
jaren uit de modder moet trekken.
Prof. de Vries wees er op, dat het
speciale fonds van de Verenigde Naties
voor de projecten, die uitgevoerd wor
den door de Wereldvoedselorganisatie,
de Wereldgezondheidsorganisatie en an
dere organisaties, voor 1960 een bedrag
van circa 32 miljoen dollar ter beschik
king heeft (in 1959 25 miljoen dollar).
Daamaas gaat het programma van
technische hulp voort, min of meer op
hot bestaande niveau van 30 miljoen
dollar. De Verenigde Naties sturen aan
op een totaal bedrag van 100 miljoen
dollar voor beide programma's samen.
Er is een sterke behoefte aan onder
zoekingen, adviezen en technische hulp,
maar er bestaat evenzeer een grote
behoefte aan kapitaal. De Wereldbank
stelt de laatste jaren ongeveer 700 mil
joen dolla,. per jaar beschikbaar, doch
zij doet dit alle n voor projecten, „waar
een bankier geld op geeft". Door de
gestegen rentestandaard zijn di£ lenin
gen bovendien kostbaar. Er is dus ge
streeft naar een vorm, waarin op lan
gere t nijn en tegen lagere rente
fondsen ter beschikking kunnen worden
gesteld. Na rijp beraad is dit gevonden
in de „International Development As
sociation", waarmee de internationale
hulpprogramma's voltallig gemaakt zijn.
De gouvernementele nulp aan de
minder-ontwikkelde landen bedraagt,
inclusief de leningen van de Wereld
bank, 2,4 miljard dollar, d.i. 0,4 pet.
van het inkomen van de vrije westelij
ke wereld. Daarbij komt een bedrag
van een half miljart aan Amerikaan
se en elfhonderd miljoen aan West-
Europese private investeringen. Men
kan daa nog circa honderd miljoen dol
lar aan 1 evoegen van niet-gouverne-
mentele hulp aan stichtingen, kerken,
de missie enz. In totaal stellen de ge-
industrialiseerde landen van het wes
ten dus ruim vier miljard dollar be
schikbaar, terwijl Rusland daaraan ze
venhonderd miljoen toevoegt in de vorm
van ruilovereenkomsten op krediet.
Prins Bernhard (rechts) aan de bestuurstafel tijdens de jaarvergadering van de
Novib. Geheet links de secretaris, mr. G. C. van Dam, in het midden (nauwelijks
zichtbaar) de voorzitter, prof. dr. E. de Vries.
ZWOLLE. 24 maart De kapitale
boerderij De Kampherbeek van de
landbouwer Van Ittersum te Berkum
is gisteravond met grote schuur en af
zonderlijke stallen totaal afgebrand. Het
vuur werd te kwart voor tien in de
schuur ontdekt en verrastte de bewo
ners gedeeltelijk in de slaap.
In het complex woonden drie gezin
nen, de eigenaar met vrouw en drie
kleine kinderen, een inwonende knecht,
met zijn ouders en het echtpaar Klomp
jan met twee kleine kinderen.
De sterke wind wakkerde het vuur
snel aan. De direct gewaarschuwde
brandweer van Zwollerkerspel riep ter
stond assistentie in van die van Zwolle,
die met vier wagens en groot materi
eel te hulp snelde. Zij konden niet voor
komen dat het gehele complex uit
brandde. Van de inboedel kon slechts
weinig worden gered.
De verwarring was groot. In een de
ken werd een van de slapende kinderen
naar buiten geworpen. Alleen de koeien
die op de deel stonden, konden naar
buiten worden gebracht. Twee paarden,
twaalf pinken, een aantal varkens en
kippen kwamen in de vlammen om.
Oorzaak en schade zijn nog niet be
kend.
LEEUWARDEN, 24 maart De of
ficier van justitie bij de rechtbank
heelt de da^-aarding uitgebracht te
gen de 43-jarige, momenteel in het huis
van bewaring alhier gedetineerde Ber
kelse arts, die op 27 april in het paleis
van justitie terecht zal moeten staan
op beschuldiging van gifmoord, ge
pleegd op een mede-gevangene.
Dc arts wordt er van beschuldigd op
3 februari 1958 na kalm overleg en rijp
beraad zijn medegevangene opzettelijk
van het leven te hebben beroofd door te
bewerkstelligen, dat deze een hoeveel
heid kalium-cyanide innam, die hij hem
van te voren in handen had gesteld.
I deze rechtszaak zijn door de officier
van justitie vijfentwintig getuigen ge
dagvaard, onder wie een vijftal politie
ambtenaren en rechercheurs, zeven le
den van het gevangenispersoneel, een
viertal familieleden van het slachtoffer
en een aantal getuigen-deskundigen.
(Advertentie)
ngewijden weten, dat de bel
van het huis van rector H.
L. J. M. Sondaal te Oegst-
geest aan de binnenkant van de
brievenbus verborgen zit. Het
is een herinnering aan de oor
log, toen de rector als illegaal
koerier brieven i>an de bisschop
aan de pastoors en richtlijnen
aan de organisaties in het bis
dom overbracht. Geheimzinnig
heid was toen hard nodig; nu
niet meer, maar dat van dié bel
is zo gebleven, ook al staat nu
zijn deur dag en nacht voor
iedereen wijd-open.
Zijn dagprogramma is van
's morgens tot diep in de nacht
gevuld en hij presenteert zich
als een krachtige zestiger, rij
zig en waardig van gestalte.
Niettemin is op hem het woord:
„God zoekt de zwakken uit om
de sterken te beschamen" van
toepassing. Want toen hij vijf
entwintig ja ar geleden, 23 maart
1935, door mgr. Aengenent tot
rector van huize Duinzicht, in
ternaat voor meisjes, in Oegst-
geest werd benoemd, dacht men,
dat deze aanstelling voor niet
véél langer dan één jaar zou
zijn.
Rector Sondaal géén blijver
tje? De geschiedenis heeft an
ders geleerd; Zaterdag en zon
dag viert deze 62-jarige gebo
ren Amsterdammer zijn kwart-
eeuw jubileum als rector. En wat meer is: hij heeft, naast zijn rectoraat,
series functies, drukke en tijdrovende functies, die bij elkaar op de vingers
van twee handen niet zijn te tellen. Toen de rector in 1935 werd benoemd
had hij geruime tijd kuren in een Nederlands sanatorium en een ver olijf
voor herstel in Davos achter de rug. Het eerste decennium van zijn priester
schap (gewijd in 1924) werd gekenmerkt door een voortdurend vechten
tegen een wankele gezondheid. Hij was, met onderbreking door ziekte,
achtereenvolgens kapelaan in Haarlem-noord, Nootdorp, Alphen, Rotterdam
en Limmeri. Eenmaal rector te Oegstgeest moest hij een zeer ernstige
operatie ondergaan. Maar toen volgden de jaren van herstel, bekroond door
schuimende activiteit in de oorlog, waarin hij niet alleen als koerier, maar
ook in de voedselvoorziening te Leiden een belangrijke rol speelde.
De grote ontplooiing van zijn vele gaven van hoofd en hart kwam na
de oorlog, toen hij (1) het kerkblad „Sursum Corda" voor het bisdom
Haarlem, thans Haarlem en Rotterdam, op poten zette, van welk blad
hij vlot stylist hoofdredacteur is, (2) een leidende junctie innam in
het „Nederlands Volksherstel", (3) tót het her ver schijnen van „De Leidse
Courant" de functie van hoofdredacteur van het dagblad „Dc Burcht"
bekleedde, (4) de promotor werd van „Colonne De Brug" voor katholieke
gezinszorg in Leiden en omgeving, (5) het kleuterdagverblijf „Margriet"
voor zwakke kinderen in Leiden mede oprichtte en (6) secretaris werd
van de (oecumenische) St.-Willibrord-vereniging, voortzetting van de Apos-
t.olaatsvereniging „Petrus Canisius". Hij werd ook directeur van het St.-
Willibrord-apostolaat. Omwille van laatstgenoemde functies, die méér dan
een dagtaak bieden, moest hij enige andere laten vallen; er kwamen echter
vele lidmaatschappen in werkcommissies (o.m. van pers en propaganda)
voor in de plaats. Hij heeft o.m. deel uitgemaakt van de commissie „Ver
houding pers en kerkelijke overheid", die een rapport heeft samengesteld,
dat verleden jaar aan het Episcopaat is aangeboden. Hij vervult geregeld
spreekbeurten op congressen en is dé man van „Willib'rord-zondag". Dit
is een culminatie van functies, die de rector dank zij zijn zin voor orde
en niet minder dank zij zijn onverwoestbaar optimisme best aan kan.
Zaterdagmiddag wordt de jubilaris ingehaald. De kinderen voeren een
operette op. De receptie is zondag van half een tot twee uur.
