M'0M
MÈÉak
Wmm
Laatste reuzen uit de oertijd
WALVIS JACHT:
voor achthonderd bonkige
zwaar karwei
kerels
Vier maanden lang regeert een vreselijke
stank op Smeerenhurg
Geen brokken
in ijskast mee
naar huis
Jeugd
in Australië
gate crashing
Meisjes, voorbestemd tot
„oude vrijsters
doet
aan
De toekomst
Willem Barendsz" is niet uit op
vlees maar op kostbaar traan
op de bodem der zee
Leendert de Rooy
nationaal jeugd-
damkampioen
Rotterdamse dammers
krijgen klop van sterker
Dordrecht
Nederland bokst 9 mei
tegen Zweden
Clublitel dammen
.V
met 5 en 10 |aar garantie
vanaf 360.- of 16.- per maand
MAANDAG 25 APRIL 1960
speciaal in teak
v/h. W. M. v. GURP
Ergens in de Zuidelijke Poolzee, waar een blink winters zonnetje
schittert op het blauw en groen en rose en grijs en wit van
drijvende eilanden van ijs, vaart een Nederlands dorp: „Smeeren-
burg". Het dorp van de walvisvaarders van de Willem Barendsz, het
fabrieksschip met vijfhonderd man aan boord. Dat zijn de zeventig
zeelui van Terschelling en Schiermonnikoog, de eilanden waarop de
kerkhoven, de graven van roemruchte commandeurs zijn afgeperkt
met potvistanden. En het zijn de ruim vierhonderd boerenknechts,
de meesten van Friesland en Noord-Holland; de potelingen, die niet
zeven stille wintermaanden bij de boer achter de kachel wilden zitten
en dus hebben aangemonsterd als flenser en beenzager, potman of
traankoker, vleessnijder of lemmer. Dan zijn er ook nog de bijna
driehonderd man van de dertien stoomjagers, die achter de blauwe
walvissen aan zittten en achter de kudden potvis. Ze pikken er een
paar vette tussen uit en jagen die de harpoen in het spek, met voorop
de granaat, die in de longen zal ontploffen, zodat de laatste reuzen
uit de oertijd een snelle, zoal niet zachte dood sterven.
GS en DD'V in de eindstrijd
2
Voornaamvoornamer
A'aar de maan
";'.e.n tgegoogsbéWijs.,
Indes. Electrolux.
Frigidaire. Prestcold,
BoschLinde, Atlas, enz
•y
(Varv onze dammedewerker)
In het de afgelopen week te Apeldoorn
gehouden toernooi om het nationaal
jeugdkampioenschap (spelers beneden 20
jaar) eindigden met 15 punten L. de Rooy
en H. Kemperman uit Huissen op de eer
ste plaats. Het toegepaste Sonnenborn-
Berger-systeem wees Leen de Rooy als
de opvolger van Lammie van den Heuvel
uit Papendrecht, die zijn titel niet ver
dedigde, aan.
Zoals nu al vele jaren gebruikelijk,
werd in de week na Pasen het toernooi
om de Nederlandse jeugddamtitel ge
speeld. Het toernooi had een spannend
verloop. In de tweede toernooihelft, toen
de Groninger Tammo Aeilkema terug
viel, werd het duidelijk, dat De Rooy en
Kemperman favoriet waren voor de ere
plaats. Om beurten hadden zij in dit toer
nooi, waarin met twee ronden per dag
werd gespeeld, de leiding. Tenslotte kwa
men zij gelijk en vanzelfsprekend bestond
er voor hun onderling duel in de laat
ste ronde grote belangstelling. Toen dat
treffen ook in een puntenverdeling was
geëindigd, moest het Sonnenborn-Ber-
ger-systeem over de rangschikking bepa
len. Dat was gunstig voor de Amster
dammers.
Het toernooi werd weer geleid door de
Utrechter „Pa" de Zwart. De heer J. Mie-
dema uit Leeuwarden, bestuurslid van de
K.N.D.B., speciaal belast met jeugdaange-
legenheden, heeft het toernooi met de
prijsuitreiking afgesloten.
De eindstand was: 1 en jeugdkampioen
van Nederland L. de Rooy (N-H); 2 H.
Kemperman (Gld) 15; 3 W. Heeringa (Fr)
13; 4 J. Kriekaard (Zl) 12; 5 Kees Bakker
(Z-H) 11; 6 C. v. Gestel (N-Br.) 11; 7 T.
Aeilkema (Gr.) 10; 8 R. Nuys (Z-H) 9;
9 B. Looms (Ov.) 7; 10 J. Vermeulen
(Utr.) 4; 11 H. Frijns (Limb.) 3.
(Van onze dammedewerker)
In Rijsoord hebben zaterdag de verte
genwoordigers van het damdistrict Dor
drecht een duidelijke overwinning be
haald op de Rotterdamse dammers. Dor
drecht won deze ontmoeting met 2814,
terwijl aan de eerste tien borden het met
119 in de meerderheid bleef.
Bij Rotterdam had een groot aantal
sterke spelers verstek laten gaan, maar
ook Dordrecht miste enkele cracks. De
geringe belangstelling voor deze ontmoe
ting moet waarschijnlijk worden ver
klaard uit het feit dat deze ontmoeting
zo ver in het seizoen op een zaterdag
werd gespeeld.
Aan het eerste bord was tussen Van
Helden en De Kluyver al na twee uur
spelen het eindspel bereikt, dat meer
dan twee uren in beslag nam. De Kluy
ver had een schijf meer. Van Helden ver
dedigde zich bijzonder accuraat en kon
tenslotte een verdiende puntenverdeling
forceren.
Bijzonder fraai vonden we de aanvals-
partij van Tromer. In het gevorderde
middenspel plaatste hij een diep berekend
offer, dat tenslotte zijn rente opbracht.
De resultaten aan de eerste tien borden
waren: A. v. HeldenJ. H. de Kluyver
11; A. KoppelaarD. v. d. Veer 11; B.
de JongJ. v. d. Doe 02; W. v. Heeren
Th. M. V. Prooyen 20; P. v. d. Aa
V. F. Tromer 02; J. v. d. Wetering jr.
J. v. d. Boogaard 11; J. W. VisserC. de
Zeeuw 11; F. B. v. VlotenJ. Buller
11; D. v. NugterenW. Waldekker 20;
W. de KoningJ. Hannik 2—0; totaal
DordrechtRotterdam 11—9.
Aan de resterende borden scoorde Dor
drecht veel winstpunten waardoor ten
slotte de eindstand 2814 werd bereikt,
voor de Rotterdammers een beschamend
resultaat.
DEN HAAG, 22 april. Op 9 mei a.s.
wordt in Groningen de landenwedstrijd
Nederland-Zweden gebokst als compen
satie van de wedstrijd NederlandBelgië,
die wegens niet opkomen van de Belgi
sche ploeg vele toeschouwers teleurge
steld huiswaarts deed gaan.
Nu reeds is de selectieploeg voor Rome
teruggebracht tot 19 atleten en na de lan
denwedstrijd NederlandZwitserland in
Amsterdam op 25 april a.s. zullen tien
boksers voor de strijd tegen Zweden wor
den aangewezen. Het N.O.C. zal in de
persoon van de heer Jhr. H. A. van Kar-
nebeek deze wedstrijd bijwonen.
De heer Onrust, voorzitter van de Boks-
bond, hoopte dat na de wedstrijd tegen
Zweden het N.O.C. zal mededelen hoe
veel jongens zullen kunnen worden uit
gezonden. De Nederlandse Boksbond
heeft vijf boksers voorgedragen.
Alle soorten hardhout
ruw of in bestek leverbaar
N.V. HOUTHANDEL EN ZAGERIJ
ST.'ELTJESSTRAAT 42 R'DAMj
TEL. 70767
Opgepompte kadavers van een blauwe walvis, drijvend op de rug achter de boot aan.
Zijn het de laatste? Daarover wordt
zwaar geboomd in de manschapsver-
blijven van de „Willem Barendz", zo
als er ook heftig over is en wordt ge
praat aan de ronde tafels, waar de he
ren van de Walvisconventie confereren.
Altijd door confereren, omdat ze het
nooit eens zijn. Zo min als men het
in de manschapsverblijven eens is; de
één zegt somber, dat deze of de vol
gende keer weleens de laatste expedi
tie van de „Willem Barendsz" zou
kunnen zijn. De ander beweert dat er
nog walvis zat is, al zie je ze minder
dan dertien jaar geleden, toen ze voor
het eerst de machtige rust van het
Zuidpoolgebied kwamen verstoren.
Walvis en grote vinvis zijn er nog zat;
ze zwerven in onze zomer, die hun
winter is, in alle oceanen tot voorbij
de evenaar. Is er niet eens een in
het Zuidpoolgebied aangeschoten potvis
voor de tweede maal geharpoeneerd in
de Noordelijke IJszee? Walvis en pot
vis zijn er nog genoeg, maar de stieren
en koeien van de zee zijn na zoveel na
oorlogse jaren van jacht ook hier
slimmer geworden en spelen schuile
vinkje tussen de ijsbergen.
We zullen er niet over redetwisten;
er is al genoeg over gesproken in de
Conventie en Nederland heeft trouwens
die Conventie vaarwel gezegd, al hou
den we ons nog wel aan het quotum:
zoveel eenheden waal en dan stoppen
en thuisvaren met volle tanks traan
voor de margarine en spermolie van
de potvis voor schoensmeer en lippen
stift en het druppeltje olie in elk hor-
Een kolossale reep walvisspek aan de
winch op de Willem Barendsz".
loge. En behalve de traan de tonnen
en tonnen uitgekookt vleesmeel, dat als
veevoer dient en dit jaar voor het
eerst 1500 ton best walvisvlees, dat
is voorverkocht aan een Engelse fa
briek voor honden- en kattenvoer. Mis
schien ook brengt de „Willem Ba
rendsz" dit seizoen weer op het achter
dek zo'n hoopje viezigheid mee, dat
ambergris heet en dat vroeger zo kost
baar was voor de parfum-industrie,
doch dat tegenwoordig z'n stank niet
meer waard is.
Stank vult vier maanden lang de
neusgaten van heel de bemanning van
de „Willem Barendsz"; zo'n stank, dat
ze het traanluchtje niet ruiken, dat op
stijgt uit de walvis-biefstuk, die de kok
afsnijdt van een mals koetje. Aan
boord smaakt zo'n walvisbiefstuk
voortreffelijk, maar kapitein Imke
Klijn en stuurman H. Jansma hebben
afgeleerd in de ijskast een paar mooie
brokken mee te nemen voor moeder
de vrouw: Nederlanders thuis lusten
geen walvisvlees behalve dan ais het
in een heel klein en peperduur blikje
komt uit een delicatessenwinkel en dan
Japanse goulach heet.
We jagen de walvis niet om het vlees,
doch om de smeer, de traan. Elk van
de dertien jagers vaart op het instinct
van een Noorse harpoenier die wéét
welke koers hij i.ioet varen om, als de
ochtendnevel optrekt, net in de buurt
te zijn van de walvissen. Ze „grazen"
met een zevenmijls vaartje of ze spe
len met hun babies, en de man in
het kraaiennest roept „blost" hij
schreeuwt, in het Noors als hij de
condenspluimen van hun ademhaling
ziet. Dan gaat de jager in zeventien-
mijls vollekracht achter de walvis aan,
die met een twintig mijls vaart de
kuier neemt, maar dat niet vol kan
houden. De ijzeren staaf uit het kanon
van de jager treft het dier; de gra
naat ontploft; het kadaver zinkt doch
wordt omhoog gehieuwd aan de nylon
draad die een breekkracht heeft van
twaalf ton. Niets vergeleken bij de ze
ventig ton gewicht van een blauwe wal
vis, maar het water helpt dragen en
het kadaver kan worden opgepompt tot
de expansie-richels van de borstkas
wijd uit staan en het dode lichaam
drijft. Het eigen spek sluit als een prop
de ventiel van de borstkas en de vangst
wordt in vlag gezet en opgehaald door
de boeiboot. Achter de „Willem Ba
rendsz" drijven dan de buitruggen.
Door de „slipway" worden ze naar
binnen geklauwd en op het flensdek
en het vleesdek in twintig minuten
gesloopt, vernield tot een bloedige mas
sa blubber. Lillend spek en in stukken
gezaagde botten worden dan naar de
grote kookpotten gebracht: enorme
„koffiefilters" waarin onder hoge druk
de traan wordt uitgekookt. Vijf en tach
tig procent van het spek wordt traan,
lichtbruine, zachrose traan: 24.000 ton
in totaal, die door de „Bloemendaal"
en de „Van Rossum". de twee tan
kers, worden opgehaald en afgeleverd
bij de Unilever die er smeuiige mar
garine van maakt.
Nog een rukkie dan is het quo
tum vol. De „chantyman" zal in de
manschapsverblijven bij zijn trekhar-
monica de liedjes gaan zingen die naar
huis doen verlangen. Dan vaart de
vloot snelle catchers vooruit naar
Kaapstad, waar de jagers worden op
gelegd tot volgend seizoen. De Noorse
harpoeniers reizen op een Zuidafri
kaans paspoort per vliegtuig naar moe
der in Noorwegen; op een Zuidafri
kaans paspoort, om de wet te ontdui
ken die elke Noor verbiedt voor een
vreemde mogendheid te varen „op de
waai".
Aan boord van de „Willem Ba
rendsz" krijgen eindelijk de echte zee
lieden de kans eens met wat putsen
zeewater de boel te beredderen. Het
dek was bespijkerd met planken die
intussen doordrenkt zijn van bloed
en smurrie, en die planken gaan
overboord op de thuisreis. En brand
schoon komt het schip voor IJmui-
den. Op de tocht door het Noordzee
kanaal komt de geldkist op tafel en
elk lid van de bemannmng krijgt
zijn deel, gage ep premie vermin-
i derd met de maandbrief van moeder
de vrouw.
De zeelui monsteren bij Vin toe op
de Oostzee-vaart of een tanker; de
boerenknechts gaan naar hun dorpen
en gehuchten voor het lentelijk kar
wei in de gierputten. En de walvis
en potvis trekken op naar de zomer
over de veertigste graad zuiderbreed
te, waarboven niet gejaagd mag wor
den. Ze zullen er zich weer vet gra
zen en dan tegen het einde van
de zomer zwemmen ze opnieuw naar
de IJszee, voor de bruiloft en om te
pogen de soort in stand te houden
tegen de jachtlust van de mens in.
(Van onze dammedewerker)
In twee van dc vier gevormde demi-
finalegroepen om het clubkampioenschap
dammen van Nederland 1960 is de beslis
sing gevallen. GS, Amsterdam, en DDV
Dordrecht, hebben zich reeds van een
plaats in de finale verzekerd.
DDV kwam in groep 2 uit met DID
Viissingen, en het Tilburgse TDV. Het
won eerst in Dordrecht met 128 van de
Vlissingers en vervolgens met dezelfde
cijfers in Tilburg van TDV.
In groep 3 liet GS op de 1010 tegen en
in Treebeek een 137 overwinning op
Almelo volgen. Treebeek kwam niet tot
een beslissingswedstrijd tegen GS, omdat
het in Almelo met 119 verloor.
In groep 1 ziet het er naar uit. dat het
sterke Haagse RDG niet in de finale komt.
Na de 1010 tegen Huissen volgde zater
dag in Utrecht weer een 1010 tegen
Ons Genoegen. De winnaar van de nog
resterende ontmoeting HuissenOns Ge
noegen is tegelijkertijd finalist.
In groep 4 heeft DCL, Leeuwarden, de
beste kans. Het won met 128 van ADC,
Assen, terwijl de ontmoeting tussen het
Groningse Gruno en ADC in 1010 ein
digde. Reeds bij een puntenverdeling in
DCLGruno zijn de Friezen van een
plaats in de eindstrijd verzekerd.
Advertentie
Tentoonstelling van
kantoor machines
kantoormeubelen en
kantooruitrusting
-
■••VI
AMSTERDAM
19 t/m Z7 april, i960
'Monifestotie van de snel.
groeiende mechanisering en
automatisering in.het moder-
ne bedri|f.
Geopend op werkdagen
van Kb 18.uur. Op maandag
25 en dinsdaq 26 ópril ook
van I.9.30-22.30, uur!
Toegang f. .1.50
.1 V - -
Neem eè'n -. h V',.
'voordelig N/S.-kaprtje
inclusief tram/bus'
(Van onze correspondent m Australieë) ethische, morele en zedelijk beschouwing
De kranten staan vol met klaebten van
ouders.
„We hadden gisteravond zo'n leuke par
ty voor onze 15-jarige dochter, daar
komen de „gate crashers", die slaan de
boel kort en klein, eten en drinken alles
op, houden schandelijk huis en verdwij
nen".
„We hadden 15 jongens en meisjes
uitgenodigd ineens hadden we er 30 in
ons huis. Ze hebben de hele avond be
dorven".
„Gate crashers" vormen een ieder jaar
terugkerend „verschijnsel".
Het „geval" op zichzelf behoeft niet zo
tragisch te worden genomen, al kan men
er natuurlijk een zware psychologische,
over houden.
Maar het komt echt niet tepas, dat
jongens en meisjes van goeden huize
want dat zijn ze zo ongevraagd en
ongewenst in andere goede huizen
want dat zijn het binnen stormen en
wandaden bedrijven als hiervoor door de
ouders omschreven. Het komt net zomin
tepas, als wanneer studenten een robber
tje met politie-agenten gaan vechten of
in hun groentijd het huis van hun hospita
met bezemen keren.
En de hier bedoelde „gate crashers"
zijn nog maar beginnelingen in het stu
deren zij zijn niet eens aan de umversi-
op de „high school", zoiets als u.l.o.
Per slot van, rekening zouden de ouders
deze ondeugende kinderen nog een flink
pak rammel kunnen toedienen. Sommi
gen doén dat ook.
Natuurlijk ontbreekt het niet aan de
nodige beschouwingen over die boosdoe
ners- zij variëren van zware psychologi
sche analysen tot „gooi dat geboefte in
de gevangenis".
Het is maar. zo je het bekijkt.
Maar omdat ze in „horden" komen,
gezamenlijk de woning, waar de party
aan de gang is, binnendringen e er huis
gaan houden, zitten de ouders in het
feestelijke huis met de narigheid.
De hoofdcommissaris van politie in
Sydney heeft al extra politiebewaking
en patrouilles tegen de door „gate cras
hers" bezochte wijken ingezet.
Beter gesitueerde wijken zijn dat.
Waarom die parties plaats vinden?
Dat is niet zo eenvoudig te verklaren,
maar het heeft iets te maken met „stan
ding". hetgeen de kortste en eenvoudig
ste verklaring is.
De grote zomervakanties zijn voorbij,
onze jeugd gaat weer hard studeren.
Daarvoor hoort wat. En dus geven die
servet"- jongens en meisjes een officiële
party met zorgvuldig geodigden uit
nog zorgvuldiger geselecteerde kringen.
Daai vallen dan die „gate crashers"
binnen.
Voordat de vakanties zo rond de Kerst
mis begonnen heeft het hoofd van een
meisjesschool te Townsville, Zuster Lois,
haar hart eens geluchttij dens het uitrei
ken van dc diploma's
„Ik acht de christelijke instelling van
het huwelijk heel boog. doch aan deze
inrichting breng ik mijn tijd door met op
voeden van een generatie oude vrijsters."
zo sprak ze. „Oude vrijsters, omdat geen
man in staat zal zijn deze verwende meis
jes te geven, hetgeen zij in materieel op
zicht verlangen, behalve dan een rijke
weduwnaar over de zestig, maar er zijn
onvoldoende rijke weduwnaars".
„De meisjes hechten zich boven alles
aan materiële bezittingen".
Om die reden vermaande genoemd
schoolhoofd de ouders zich in hun ge
schenken aan de kinderen wat te matigen.
Wanneer een meisje een radiogram
krijgt voor het behalen van het einddi
ploma der school, verlangt ze een Rolls
Royce als ze slaagt voor het toelatings
examen aan de universiteit en in de toe
komst een reis naar de maan als ze
daar slaagt".
„Deze generatie van kinderen schijnt
iedere standaard voor eenvoudig leven
te verliezen. Zij acht het materiële veel
te belangrijk en het enig verlangen is
cm de dochter van de buurman in dat
bezit te overtreffen, doch niet om haar
geestelijke standing te verhogen".
„De ouders overladen hun jonge kin
deren met dure fototoestellen, gouden
horloges en wat al niet meer", aldus on
dervond het hoofd der meisjesschool.
De leiding van het Instituut voor hu
welijksvoorlichting in de staat Queens
land verklaarde het volkomen met die
beschouwing eens te zijn en de secreta
ris vn dat instituut te Brisbane, mr.
W.J. Puregger vond het alles nog tam
gezegd
„Meer dan 85 procent van het aantal
gevallen van huwelijksmoeilijkheden
dat wij te behandelen krijgen, kunnen we
herleiden tot de ouders", zo deelde hij me
de.
Hetgeen het schoolhoofd cn de leiders
van het instituut voor de huwelijksvoor
lichting zeiden, kan elke dag door een
iedei door de opgroeiende jeugd en in het
bijzonder de meisjes, bewezen zien
Wanneer op vrijdagmorgen de „pay-
enveloppe" is ontvangen, is veelal de
lunctitijd tekort om in ijltempo al het
nieuwe aan te schaffen, hetgeen de meis
jes zichzelf in dc dagen tevoren hebben
beloofd.
Vandaar ook. dat niet alleen de vrijge
zellen onder onze immigranten, doch
zelf. ook de Australische jongemannen
in het algemeen erg schoorvoetend het
huwelijkspad opgaan!
taire standaard toe en zitten nog maar„te klein voor tafellaken en te groot voor
9. ,-,Onze oceanografische kennis", zei William Beebe, een
Amerikaans dokter op een goeie dag in het jaar 1934, „dóet
denken aan een man, die jaagt op mollen en spitsmuizen, en
aldus gewapend naar Afrika trekt om er de fauna te verken
nen. Hij heeft eenvoudig nog nooit gehoord van olifanten,
antilopen, leeuwen en rinocerossenWilliam besloot er
daarom zelf op uit te trekken, om die wondere wereld eens
van naderbij te gaan bekijken. Met behulp van een vriend,
ingenieur Otis Barton, construeerde hij een stalen bol met
een doorsnede van 43 meter en een gewicht van 22 ton. waar
mee hij tot op een diepte van 900 meter afdaalde. Dat was het
begin van het moderne diepzee-onderzoek.
10 Terwijl hij zeeziek was van het heen en weer geschommel
in de stalen bol, die zweefde aan een kabel, die het ieder ogen
blik dreigde te begeven, openbaarde zich aan het oog van
dokter Beebe een panorama, zo schitterend, zo betoverend
mooi, dat hij enige minuten lang alle ellende en narigheid ver
gat. Na Beebe zette Barton een dergelijke onderneming op
touw. Hij construeerde de zgn. Benthoscoop, waarmee hij reeds
tot op een diepte van 1375 m kwam. Dat was aan de kust van
het zonnige Californië. Maar de uitvinding van Barton was
toch nog tamelijk primitief en soms gevaarlijk.
11. De oplossing bracht professor Picard met zijn bathy-
scaaf, een instrument, dat bestuurd en pas onder de golven
in beweging gezet kan worden. In 1948 werden verschillende
achtereenvolgende pogingen ondernomen. Op 14 februari 1954
daalden twee Fransen met een bathyscaaf FNRS III af tot
op 4050 meter onder de zeespiegel. Hiermee vestigden inge
nieur Pierre Wills en zijn ploeggenoot commandant Houot
het record diepzee-duiken. Met een andere bathyscaaf „De
Trieste", kwam professor Picard zelf tot 3000 meter. Op het
ogenblik wordt naarstig gewerkt aan de constructie van een
nog grotere, nog steviger bathyscaaf, die in staat zal kunnen
zijn af te dalen tot 10-000 meter.
12. Zo komen we langzamerhand, stapje voor stapje, dichter
bij de ontsluiering van het grote geheim, dat de zeebodem i
draagt. Het geofysisch jaar bracht cms weer een eindje verder
in de goede richting. Tachtig schepen, uitgerust door twintig
landen, maakten een uitgebreide studie van de wereldzeeën.
Nieuwe raadsels werden ontdekt, nieuwe geheimen ontsluierd.
De Russen ontdekten een ravijn van meer dan 11 000 meter
diepte ter hoogte van de Soenda-eilanden De Denen vonden
op nog grotere diepte leven, en er werden verschillende golf
stromen opgemerkt, die. tot dan toe onbekend waren. 3
illililllllllliillllliillillllllllHIllUlilllUllUlllUlllllllllnitlhlIilituililliuUUlillliltUllllllllUliulitlliijliiiHijiiijjijjIII]],'!!]'//
