Veiligheidsraad
Sovjet-klacht
overweegt
a.s. maandag
ammarsk iöld ziel de huidige
l°esiand niet zo somher in
Waf-waf
V"
E
*V
H
H
"J"'"'"
0
Betoging in New York
slE'lLr«
I
VfAjzes tot
maanden?
Japans Lagerhuis
neemt verdrag
met Amerika aan
Het loopt storm
in de Himalaja
J eugdmisdadig-
heid neemt in de
hele wereld toe
Stevenson valt
Eisenhower aan
i,J5f»
Schi
ik
VRIJDAG 20 MEI 1060
CRQMYKO KOMT ZELF NAAR NEW YORK
J O
Inlandse
Kroniek
SCOTCH
|»nlök e
'^der
Aïui °h m
In L rle
H
Kls
nu
Opgewonden scènes in
en builen parlement
Rus vraagt asyl
in Schotland
Russen en Chinezen
op Mount Everest?
Rapport van de V.N.
Driehonderd jaar „Tichelwerk" in Makkum - Oude Waag
wordt museum - Aardewerkfabriek houdt traditie hoog
V.
Pekineesje
Uitgebreide sportfamilie in beeld
Wedloop naar Zee
iere monm
Auto-circus
De Kerk in Polen
Mgr. Kaczmarek in
Kielce teruggekeerd
Kardinaal Tardini
V{>HK, 20 m<i (AFP, Rtr,
ïT Veiligheidsraad van de
m.j komt niaanilagmicl-
"der voorzitterschap van dc
'l"CS «oi onn i nviirt J' I tl II ll'
t„ °veru„~ Claude Corea hijeen OUT
li»?ei1 do ven' de Russische klacht
l Hiiw .ereB%dc Staten in behandc-
j s nioet tu,Kde ötaten in behandc-
n.,,;VSF(*en genomen. In een te-
dr." v»nuiV i> .C1.au(le> <lat 11'j eergiste-
fUssic,.i, ar,!s heeit verzonden, heeft
\d(jP .niinister van buitenlandse
ei Gromyko, gesteld, dat
Vy Khroesjtsjev met zijn
"ggestie van een nieuwe bij-
ii°v®r zo ,komst van de Grote Vier
-,.?che nS acht maanden"? De Rus-
si''1 0Dmüeiruer heeft laten blijken, dat
6 slaat op de Amerik
i** AZ'igm- Over zes maanden,
n Sr in tweede helft van november,
w "-r 1J-J A «C HVU L van uw
hJesidenf Gn^a inderdaad een
nieuwe
maar die nieuwe
hi^ctie treedt pas in januari 1961 in
aan lot 20 tong staat Eisenhower
reppV: et hoofd van de Amerikaan-
er lng, en als Khroesjtsjev dus
Willen;
nÜ °wer te
20» O.JS xvi li UcoJ lajc V uua
ï)L 2<>U uVaancien al een topconferen-
brn.ijr' JuaKen
lkeUen j' 2'ch dan kunnen laten ver-
to'tQesi, door de president-elect.
K '®n ii- ,v werkelijk nog eens
q ch geeü rne'; Amerika, zou
cfemV Rssprek moeten zoeken met
i» 't Kh.ssi0na're president. Waarom
(j"roes.)tsjev niet eenvoudig ge-
V^bden men over minstens acht
ii'entip Pas aan een nieuwe topcon-
|i'feken an denken, inplaats van te
v*t js v'an „zes tot acht maanden"?
4s f de van d'e vele raadsels waar
af ri„ ussische premier de wereld
k?e on^?61?geplaatst heeft.
*Vo r terhing van Khroesjtsjev is in
Èir Per. a' beledigend voor Eisenho-
v'Sf»»sv '^OOnliik- munt* nint allorin vroor
zou hij
maken
nog steeds met
hebben, al zou
Als
zou
hij
in ehhr,^0on'Üh, maar niet alleen voor
vbs 0iVer- Het voorstel houdt im-
hieuj de Veronderstelling in, dat
'tUiik Amerikaanse president een
ebovo a"dcre houding zou aannemen
®Sen I "e Sovjet-Unie. Nu kan men
dat Eisenhower de kwestie van
de U-2 niet op de
meest verstandige
wijze heeft pge-
vangen, en dat,
wanneer iemand
anders nu presi
dent van de Ver
enigde Staten was
geweest, er door
5L hm^.anders zou zijn gereageerd op
beschuldigingen. Maar
Sjr'apj er op aankomt, wordt de bui-
■èi b e P°litiek van de Verenigde
V, bho!esteund door de beide partijen.
vMe °r heeft vooral rekening te
d0f6t „tost de Senaat, en de Senaat,
op het ogenblik gedomineerd
'■oherikn Democratische partij. Als
Sir Pre - straks een Democrati
ze ijP^dent zou krijgen, zou van de
".'n fika van tQt noS f°e gevolgde
kr'lep ar|se buitenlandse politiek niet
Kvo0r, a'geweken, en Khroesjtsjev zou
Gp -an iemand als Stevenson
een nog veel geduchte-
krjjgen, dan hij nu aan
„aanvalsdaden van de Amerikaanse
luchtmacht", te weten herhaalde vluch
ten van Amerikaanse „spionagévlieg
tuigen" boven het grondgebied van de
Sovjet-Unie, de vrede in gevaar bren
gen. Minister Gromyko vertrekt van-
daat uit Parijs naar New York om de
klacht van zijn regering persoonlijk bij
dc Veiligheidsraad toe te lichten. Voor
zover bekend zullen de ministers van
buitenlandse zaken van Amerika, Groot-
Brittannië en Frankrijk de zitting niet
bijwonen. De permanente vertegenwoor
diger van de Verenigde Staten bij de
volkerenorganisatie, Henry Cabot Lod
ge, heeft, verklaard ill de Veiligheids
raad ,,te zullen bewijzen... dat de Ame
rikaanse vluchten boven het Russische
grondgebied geen bedreiging van de
wereldvrede vormen".
Het Russische persagentschap Tass
heeft meegedeeld, dat de Sovjet-Ünie ter
toelichting van haar klacht een nota
heeft gezonden aan de voorzitter van
de Veiligheidsraad en aan de secretaris
generaal van de volkerenorganisatie,
Dag Hammarskjöld.
Daarin wordt gezegd, dat de Sovjet-
Unie reeds eerder de aandacht van de
VN heeft gevestigd op ,,hct. passeren en
opzettelijk schenden van dc Russische
grenzen door Amerikaanse vliegtuigen"
en gewaarschuwd heeft voor het gevaar
van dergelijke acties.
In de nota wordt verder gezegd, dat
uit de verklaringen, die Eisenhower te
Parijs heeft afgelegd, blijkt, dat de
vluchten slechts tijdelijk, d.w.z. tot het
einde van zijn ambtstermijn, zijn ge
staakt. Dit is niet het prijsgeven van
een politiek, die indruist tegen het Hand
vest van de VN, aldus de Sovjet-nota,
doch slechts een tactische manoeuvre,
bedoeld om de openbare mening te mis
leiden.
De dreiging van het binnendringen van
Amerikaanse vliegtuigen in het Russi
sche luchtruim is niet weggenomen,
aldus de nota en het gevaar blijft be
staan, dat een dergelijk optreden zou
kunnen leiden tot ernstige militaire
botsingen en het begin van een kern
oorlog mot ernstige gevolgen voor het
gehele mensdom.
De secretaris-generaal van de VN,
Hammarskjöld, heeft op een perscon
ferentie gezegd, dat hij niet bijzonder
ongerust is over de toestand na het
mislukken van de topconferentie. Het
risico van een oorlog is niet toegeno
men. Maar moer nog dan voorheen
is het thans nodig een situatie te
scheppen, waarin vonken geen brand
veroorzaken.
Hammarskjöld zei te hopen, dat alle
leden-staten. grote en kleine, de moge
lijkheden, die de VN bieden, openlijke
en geheime diplomatie, zullen gebrui
ken om ,,een nederlaag, die ons lange
tijd zou kunnen verlammen, te voorko
men." Nieuwe initiatieven zijn thans
noodzakelijk, zei hij en hij liet door
schemeren, dat hij van zijn kant op
eigen initiatief zal handelen, als hij van
oordeel is, dat dit nuttig kan zijn.
De paus heeft gisteren in een toe
spraak tot dertigduizend Romeinse
schoolkinderen in dc Sint Pieter gezegd,
dat hij bezorgd is over ,,de wolken, die
zich aan de internationale horizon ver
zamelen". Maar de H. Vader voegde
hieraan toe, dat lijj hoopt, dat de rede
zal triomferen over het geweld, de lief
de over de berekening, rechtvaardigheid
over demagogie.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft Noorwegen naar
aanleiding van het Noorse protest de
verzekering gegeven, dat de Ameri
kaanse spionagevluchten niet zullen
worden voortgezet. Premier Khroesj
tsjev had in zijn bekendmakingen over
het incident met de U-2 gezegd, dat
het toestel op weg was naar de Noor
se luchthaven Bodoe.
Egypte - Premier Nehroe van In-
dië, die op uitnodiging van president
Nasser een bezoek brengt aan de Ver
enigde Arabische Republiek, is gisteren
in de Gaza-strook geweest. Vauit een
Indische observatiepost (het politiele-
ger van de V.N. omvat een Indisch con
tingent en staat ook onder bevel van een
Indische generaal) bekeek hij Israëli
sche installaties aan de overkant van
de grens. Ook bezocht hij een kamp
voor Arabische vluchtelingen en de
stad Gaza. (UPI)
Advertentie
BUCHANAN
vicAii iijj nvt aau
ik Njv. er heeft. Stevenson, Kennedy
om maar de drie voor-
Èk kandidaten voor de opvolging
V Vjfn"ower te noemen zullen
drieën de Russische eisen
Ikfi oir11 met betrekking tot de kwes-
'Wapening, Duitsland en Ber-
•I KhVas vvp' bijzonder brutaal van
(k war°esjtsjev om over een nieu-
W hu topconferentie te praten, na-
ben z°'luist een klimaat; had ge-
VNt tWaarin toder gesprek met het
'e f h enen male onmogelijk is, en
i' vooral de president van de
firn ,Sfaten op hoogst kwetsende
k tohpd behandeld. Eisenhower heeft
'fh-erentie die" nu plaats had
V' Bevviij en- aanvankelijk helemaal
If,,1? ia 'd. Eerst op het einde van het
'V «Sm?1, verklaarde de president zich
taksen me aan een ontmoeting van
kpUjf Ungsleiders bereid, nadat hij de
k Ulti "ad gekregen, dat Khroesjtsjev
ht Sat'eve karakter had ontnomen
ItL 'Ussische eisen met betrekking
V|?fi Het was in het Westerse
J-""3' ®Htse premier, Mac-
V,S.' r> .°P CGn topconferentie aan-
die begin 1959 speciaal narr
■tal°p Ge'sde om een bijeenkomst aan
\Gbiiju0geliik te maken. Als bet aan
Setogen bad, zou die top-
fkP'Jclp'le reeds in december 1959 zijn
V er maar president De Gaulle
ll Uito„v?0r gezorgd dat de ontmoe-
'gesteld werd.
ati nu nid honooM zeggen, dat
reacties op
al een erg
voor een ge-
Het klimaat
wat minder ongunstig
ontmoeting van Eisenho-
i\.°oit ah, nu niet bepaald zeggen,
:!Jh iil0A°°r de Russische voordo.
:jv«ti„toent met de U-2
bestond
''9h6eb an G'"°to Vier.
V vr, a'leen
hpff^hfoesjtsjev^_te Camp David in
1959 Tenslotte had
«„•vln^v züu dreigementen met be-
-if»-.- tdi J -
k^iii'tov
5ih hiifj.tot de creatie van een „vrije
JvNi iai'iseerde stad" in West-Ber-
ondertekening van een vre-
met Oost-Duitsland geens-
;"t 1rej®tookken. Integendeel, hy had
De vermaarde zanger Harry Belajonte heeft in New York deelgenomen aan een
openluchtbijeenkomst, waar meer dan 10.000 rnensen betoogden voor de bescher
ming van de rechten van de mens.
|X,^1]eJtog nadrukkelijk herhaald. Hij
>hr de goen tijdslimiet meer gesteld
v'erwezenlijking van zijn plan-
i\ Va klimaat, aan de voor-
Si, bij,,. 11 de Parijse topconferentie
i% \'ona Snnstiger, dan dat aan de
,van f,e Geneefse conferentie
S 'stp "dertijd hadden de
S- nog een concessie
SSifS?" van
Russen
gedaan
-h.-uriii, vo,. het Westen door het
sp, jjase staatsverdrag te onderte-
't Som011 dergelijk Russisch „gebaar
«Ih bcoer wi)" was ditmaal niet aan
r eWa.^^Htto voorafgegaan.
rSiT6henf nSton is na het fiasco van
V' daf topconferentie altijd ge-
9t atie ,Geri eventuele nieuwe topcon-
R„ en plaats kon hebben na-
J'oSUov, tot-Unie had getoond, serieus
toet, onderhandelen. Tenslotte be-
top a toch maar met Khroesjtsjev
bljj.Pfaten, al had Moskou nauwe-
i/'llo WM §e§even van ook maar enige
iVtoii» Dat die goede wil in feite
tenslotte vlak
toen Khroesj-
flo, fe ontbrak, bleek tenslotte
rt® topco;
?f.toire van de U-2 buiten alle
W,
'S de topconferentie
■b,w0M!^uaire
begon op te blazen.
O,
iV datUStorrninst ï-edcn om aan te ne.
politieke klimaat voor een
i
S' beSntie „over zes tot acht maan-
SSderSzijn. Men moet eerder
tiisSelton. dat de verslandhou-
stoert°n Oost en West de komende
Qs slechter wordt.
TOKIO, 20 mei (Ktr) Het Japanse
Lagerhuis heeft gisteren zijn goedkeu
ring gehecht aan het herziene veüig-
heidsvrrdrag tussen de Verenigde Sta
ten en Japan. De oppositi. van socialis
ten en democratische socialisten was
niet aanwezig. Zij stroomde samen
voor de deur van dc voorzitter van het
Lagerhuis om te beletten, dat hij de
bijeenkomst zou openen
500 politiemannen waren in het ge
bouw aanwezig om de socialistische af
gevaardigden. die zich met alle macht
tegen e ratificatie wilden verzetten, te
verwijderen. De oppositieleden zaten
arm in arm samengepakt in de gan
gen, die naar de vergaderzaal leiden.
Drie ïnolitiemannen waren nodig om elk
van hen te verwijderen en toegang
voor dc liberaal-democraten mogelijk
te maken.
Buiten het gebouw stonden 9.000 vak
bondsleden en studenten in de druileri
ge regen om te protesteren tegen de ra
tificatie van het verdrag.
Besloten is vandaag een grote pro
testdemonstratie te houden. De politie
heeft 3.000 man opgeroepen om een be
storming van het gebouw te voorkomen.
EDINGUKGH, 20 mei (UPI) Een lid
van een Russische culturele delegatie
heeft in Edinburgh politiek asyl aange
vraagd. Volgens betrouwbare inlichtin
gen is het een 28-jarjge ingenieur-be
drijfsleider uit Georgië, Anatoly Nakas-
jidse. ij s getrouwd. Zijn vrouw, zijn
zes maanden oud dochtertje, zijn moe
der en twee zusters wonen in Georgië.
Tijdens zijn verblijf in Edinburgh is
bij in contact geraakt met een aantal
Russische vluchtelingen. Toen de dele
gatie gistermorgen vertrok naar Lon
den, ontdekte men dat Nakasjidse ver
dwenen was, Het Britse ministerie
van binnenlandse zaken heeft bevestigd
dat een delegatielid asyl heeft aange
vraagd.
De delegatie, die bestond uit dertig
leden, onder wie musici en dansers af
komstig uit een Russisch myngebied, is
29 april aangekomen en is te gast ge
weest bij de Schotse Mijnwerkersbond.
Zij hebben op verschillende plaatsen in
Schotland voorstellingen gegeven.
rOKIO, 20 mei (Rtr) Een Japanse
bergbeklimmer, de 23-,jarige Kar-
soeotosji Hirabajasji, heeft gisteren
naar e. Himalajacommissic van de
Doesjisja-universiteit te Kiodo getele
grafeerd dat een Sjerpa en hij er op 10
mei als eersten in zijn geslaagd de top
van de Api in Nepal te bereiken. De
Api is ongeveer 7.."00 meter hoog. Een
Brits-Indisch-Nepalese expeditie heeft
dinsdag de top bereikt van de 8100 me
ter hog top Annapoerna 2, die ook nog
nooit eerder was bereikt.
Laatstgenoemde expeditie staat on
der leiding van kolonel James Roberts.
De top werd bereikt door drie man.
De Sjerpa Tenzing maakt deel uit van
deze expeditie. Verder maken zes Brit
se, drie Indische en twee Nepalese offi
cieren er deel van uit.
Een Pakistaanse radiozender, heeft
gisteren gemeld, dat volgens een Ne-
palees blad een Russisch-Chinese ex
peditie, die in totaal honderd mensen
telt. de top van de Mount Everest heeft
bereikt. Bevestiging van dit bericht
kon niet wóiden verkregen. De expe
ditie beklimt, zo is gemeld, de berg
vanuit het noorden. De drie geslaagde
pogingen tot dusver zijn alle van het
zuiden uit ondernomen. 1
Alleen verkoop voor Nederland:
Frans Verbunt Co. N.V. Tilburg
Levering uitsluitend via wederverkopers.
Van alle verklaringen
omtrent het warrige mis-
lukken van de topconferen
tie, vind ik die van de
heer William Sargent,
Psycholoog aan het Londen-
se St. Thomas-ziekenhuis,
het meest boeiende. Ik
citeer: „Men moet", aldus
Sargent, „voor de "beantwoording yan
deze vraag" ,je vraag dus waarom
Khroesjtsjev gehandeld heeft, zoals
is gebleken - „niet bij Karl Marx en
evenmin bij de „Prawda" zijn, maar
wel bi.i de Russische geleerde Pavlov.
Deze heeft proeven met honden ge
nomen, waarin is gebleken dat het
zekere middel 0m hét zenuwstelsel
van een hond in verwarring te
brengen is, het dier tegenstrijdige be
velen te geven. Indien een hond bij
voorbeeld gewend is na een bepaald
teken zijn eten te ontvangen, zal hij
in verwarring geraken wanneer hij
dit na dit tekén niet ontvangt, of
wanneer hem zijn voedsel zonder
meer wordt voorgezet. Hoe de hond
probeert dit te begrijpen, des te groter
wordt zijn verwarring. Zijn wil ver
mindert en het wordt gemakkelijkér
hem te temmen".
Wat men nu ook van de heer Sar-
gent kan zeggen, niet, dat hij een
menselijk probleem niet bijzonder
honds zou benaderen. En dat zou al
thans, als ik alles goed heb begrepen,
best eens in overeenstemming kun
nen zijn met de behandeling die
Eisenhower van Khroesjtsjev heeft
ondergaan. Wat anders is - en ik waag
dit, met-psycholoog zijnde, de heer
Sargent onder ogen te brengen -
wat anders is dat men ook een gooi
kan doen naar het menselijk bena-
deren van een honds probleem. Ik
bedoel dit: gaat men niet te ver -
als mens wanneer men van een
hond verwacht dat hij iets begrijpt?
Is dat niet ai te honds? Is dat bijvoor
beeld met even honds als wanneer
men van de heer Sargent (of de heer
Pavlov) verwacht dat zij neen natuur
getrouw tot-tien-tellend-blaffen zul-
len losbreken of dat zij Zullen gaan
opzitten en begrijpende pootjes ge-
ven als uitwendig teken van een
hondelijk begnjpen? Vraag maar; al
zou ik op voorhand zeggen: spaar de
®fSK ™ar «Paar ook de hond, al
het de heer Sargent wezen. In
h?iV zp^t- w het met hern eens als
ïin lir "t nu voor honden geldt,
foeecDast" veL' mensen worden
Britse psycholoog, deze laatste zin-
snede waarschijnlijk anders heeft be-
tiirPèi-ff6?,1 immers: „Het wordt
hoog tijd dat de westerse staatslieden
zich bewust worden van het spel, dat
Klnoesjtsjev speelt, willen zij de „slag
vatl de. geest niet verliezen. De grote
veidediging tegenover de methode
Pavlov is: onverschilligheid. Pavlov
bereikte mets tegenover honden, die
onverschillig bleven tegenover de
proefnemingen, waaraan hij ze onder
wierp
„De slag van de geest" vind ik in
dit vcroand bepaald een trouvaille; al
weet ik dan niet precies of de heer
Sargent er een honden-, dan wel een
mensengeest mee bedoelde. Maar die
onverschilligheid als verdediging acht
ik in ieder beval onvoldoende. Zij is
mij te passief. Eisenhower zou onver
schillig blij vende, alleen maar zijn hon
den-mentaliteit toegeven. Bovendien
zie ik niet jn, dat wanneer
Khroesjtsjev Eisenhower als hond be
handelt, Eisenhower Khroesjtsjev
niet als zijnde kangoeroe, zou kunnen
bejegenen. En zou er in heel Amerika
geen psycholoog te vinden zijn, die
alles weet van het innerlijk leven,
denken en begrijpend-streven van
kangoeroe's? ik acht het onwaar
schijnlijk. Maak van de diplomatie
nou eens een echt beestenspul. En op
die basis zouden de heer William
Sargent en ik elkander dan waar
achtig nog vinden.
Enfin, voorshands teken ik - kangoe
roe's onder elkaar - dit stukje dan
maar vast met oprechte, en vooral
voor de heren Sargent en Pavlov
bestemde hondengroeten:
Waf - waf
NEW YORK, 20 mei (AFP) In een
rapport, dat de Westduitse rechter Mid-
dendorff in opdracht van het tweede
congres der Verenigde, Naties voor het
tegengaan van de misdaad en de be
handeling van misdadigers heeft opge
steld, wordt vermeld dat 47 procent van
de zwaarste misdaden in de Verenigde
Staten wordt begaan door jeugdige lie
den. Een vijfde gedeelte der volwassen
Amerikanen bezit een strafregister. In
het rapport wordt medegedeeld dat de
jeugdmisdadigheid in de meeste landen
ter wereld toeneemt.
„In Engeland zijn het de „teddy
boys", in Frankrijk de „blousons noirs",
in West-Duitsland de „halbstarken", in
Italië de „vitelloni", in Australië en
Niëuw-Zeeland de „bodgies" en de
,.widgies"_ (deze laatsten zjjn meisjes),
in de Sovjet-Unie en Polen de „straat
schenders", in Zuid-Afrika de „tsotsis"
en in Japan de „mambo boys", die van
zich doen spreken.
Hun optreden bestaat vooral uit het
vormen van elkander onderling bestrij
dende benden, het stelen van auto's,
overtredingen \an de verkeersregels,
vandalisme, seksuele misdrijven, alco
holmisbruik en het gebruik van verdo
vende middelen", aldus Middendorffs
rapport.
Als oorzaken voor deze in vrijwel de
ehele wereld toenemende jeugdmisda-
igheid noemt het rapport: materiële
begeerte, liet ontbreken van een „zaak",
waaraan de jeugd zijn geestdrift en in
geschapen agressiviteit kan wijden, ont
binding van het gezinsleven, onvol- i
doende handhaving van het ouderlijke
gezag en de z.g. „vooruitstrevende op
voeding". Het V.N.-congres, in opdracht
waarvan het rapport is uitgebracht, I
wordt in augustus te Londen gehouden, i
CHICAGO, 20 mei (Rtr) Adlai
Ewing Ltevenson, de man die twee
maal vergeefs als democratisch kandi
daat naar het presidentschap heeft ge
dongen, heeft gisteren op een partij
diner in Chicago ernstige kritiek gele
verd op de regering-Eisenhower. Hij zei,
dat de Amerikaanse regering haar
bondgenoten in dringende verlegenheid
heeft gebracht, de Amerikaanse bases
in gevaar heeft gebracht en het de
Russen mogelijk heeft gemaakt de top
conferentie te doen mislukken.
Stevenson voegde hieraan toe, dat
enkele van zijn partijgenoten bij de
campagne voor de verkiezing van een
nieuwe president kritiek zullen uitoefe
nen op het bewind van Eisenhower.
oor Friesland is 1960 het jaar van
de tegel. In een reeks plaatsen
trekt een reizende tegelexpositie
vele b©zo©kcrs en worden herinnerln®
gen gewekt aan de tegel- en plateel
bakkers, die in de zeventiende en acht
tiende eeuw in Harlingen, Bolsward en
Makkum voor een
respectabele Friese
tegelproduktie zorg
den. In Makkum
wordt bovendien dit
jaar in de oude
Waag een tegelmu
seum geopend. Drie
eeuwen geleden
hebben de bewoners
van dit dorp een
fabriek gebouwd
voor de produktie
van tegels en
aardewerk. Het was
in dezelfde tijd, dat
Makkum uitgroeide
van een „gering"
dorp met omstreeks
vijftig huizen, tot
'n welvarende plaats
met meer dan hon
derd kalkovens, een
bloeiende haven,
een belangrijke bo
termarkt. een plaats
waar 2400 mensen
werk vonden. Drie
eeuwen later, nu
alle plaatsen langs
het IJsselmeer zijn
achteruitgegaan, nu
wordt er gesproken
over het feit, dat
Makkum een bad
plaats wordt met
een strandbad aan
het IJsselmeer, met
bungalows en kam
peerterreinen, glij
den er in Makkum
zeeschepen van de
werf en is Makkum
het enige dorp langs
de Friese IJssel-
meerkust, waar het
inwonertal stijgt in
plaats van daalt.
Het mag dan zijn. dat er van de
honderd kalkovens niet één meer over
is, dat de haven is verstild, de bo
termarkt is verdwenen en dat de Waag
museum wordt, maar aan nieuwe acti
viteiten ontleent Makkum nieuwe bloei.
De Waag wordt nu een soort monu
ment voor het tichelwerk. dat Mak
kum drie eeuwen geleden kreeg en
waarvan de eigenaars zich door de
eeuwen heen hebben gehandhaafd en
de naam van Makkum over de wereld
brachten, met dezelfde onverzettelijk
heid, als waarmee Makkum nu een
nieuwe periode van bloei tegemoet
schijnt te zullen gaan, Het was eigen
lijk geen gewone jongen, die drie
eeuwen geleden in Makikum een
tichelwerk stichtte. Freerk Jans kwam
van Jorwerd of van Jelsum, waar
hij zijn vader op de boerderij had
kunnen opvolgen, als hij maar vol
doende lust had gevoeld. Freerk Jans
had er weinig zin in om boer te wor
den en wellicht hebben ook de kalk
ovens van Makkum hem geïnspireerd
tot het stichten van het tichelwerk.
Hij legde zich vooral toe op de pro
duktie van tegels. Niet ver van zijn
bedrijf moet Frieslands enige glasfa
briek hebben gestaan en Freerk Jans
ging stil zijn gang. In 1675 noemde
hij zich Freerck Jans Tichelaar. En
vandaag de dag zijn het nog Tiche
laars, die hier leven en werken. Maar
het zijn niet de Tichelaars alleen, die
in Makkum de traditie van het Mak-
kumer aardewerk hebben gevestigd en
gehandhaafd, die dit aardewerk we
reldvermaardheid hebben bezorgd. Het
zijn ook de schilders, die dag in, dag
uit de fraaie décors aanbrengen op
potten en schalen en het is ook de
72-jarige ontwerper J. R. Steensma,
die al meer dan veertig jaar décors
maakt aan zijn tafel op een van de
stoffige zolders van het bedrijf. Hij
is niet alleen tijdens de werkuren in
het bedrijf te vinden, maar soms 's mor
gens vroeg en dikwijls 's avonds laat
en hij zit niet altijd over zijn teken
bord gebogen. Soms goochelt hij met
schoteltjes flauw gekleurd poeder. Hij
experimenteert met motief cn klc.-.r.
Hij probeert het blauw, het befaamde
Makkumer blauw nog wat dieper van
kleur te krijgen, het rood wat heller.
Hij controleert het kleimengsel, waar
uit de borden, schalen, vazen en alles
wat Makkumers is, vordt gevormd, en
daarna gebakken. „Pas na het bakken
wordt het glazuur aangebracht en op
het glazuur de motieven, net als men
IHIIIIIIHIHIIIIItllllllH
ij 1 echte sportfamilie is het gezin Mol in Nibbixwoud, een plaatsje in de
kop van Noord-Holland. Vijftien leden telt het. De dertien kinderen zijn
lid van de katholieke handbal- en voetbalvereniging Sport En Wilskracht
S.E.W.vader heeft de algehele leiding in handen hij is lid van de elftal
commissie en moeder heeft de handen vol om de sportkleding in orde te
houden. Misschien heeft zij het wel het drukstwant er komt heel wat kijken
om dertien volledige uitrustingen schoon en op peil te houden. De acht jongens
voetballen dat het een lieve lust is en de vijf meisjes presteren wel wat op
handbalgebied. 's Zondags trekken ze er allemaal op uitnaar de sportvelden
toe. En "ia terugkomst thuis moet de pot goed zijn, want sport maakt hongerig.
De oudste twee zoons Jaap en Jan (op de foto in het midden) spelen in het
eerste elftal van S.E.W.dat zojuist naar de derde klasse is gepromoveerd. De
oudste dochter Annie (links bovenaan) is lid van het eerste handbalelftal. Dat er
veel over de sport thuis bij de Mols gesproken wordtis begrijpelijk.
Op de foto staan naast Annie op de bovenste rij Gery, Vrony, Cilea en Riet
De voorste rij van links naar rechts zijn Dick, Peter, de tweeling Sjaak en Corrie>
verder Chris en tenslotte de kleine Nico.
Morgen opent Scheveningen (of
ficieel) het badseizoen^ met de
traditionele wedloop naar zee.
In zes groepen, naar sexe en leeftijd,
gaan de deelnemers de ren over het
strand ondernemen. Misschien worden
het wel zeven groepen, want steeds staat
er een groep niet zo heel jonge men
sen aan de kant, de groep uit wier
midden het „In ónze tijd deden we het
anders èn beter" als milde kritiek op
klinkt. Deze geïnteresseerden aan de
kant krijgen nu de kans een „vetera-
nengroep" te vormen van gegadig
den boven de vijftig en deel te ne
men aan de wedloop. Er is dus een
goede kans, dat men morgenmiddag
sportieve opa's over het Schevening-
se strand kan zien hollen om een eer
ste duik in de Noordzee te nemen.
het vroeger in Delft deed," zegt de heer
Steensma. En daarmee hebben we dan
de ou.de traditie van het Delfts aarde
werk in Makkum teruggevonden.
De fabrikage van aardewerk is geen
zaak van vormen en bakken alleen. Het
is ook een voortdurende strijd tegen
degeneratie tegen doordringen van
kitsch-achtige kleuren of vormen. In
Makkum weet men er alles van. „Het
is een koud kunstje om massaproduk-
tie te leveren, maar waar blijven we
dan?" zegt men in Makkum, waar het
bedrijf zelf zijn schilders opleidt om
de eenvoudige reden, dat er anders na
verloop van jaren geen décorschilders
meer zijn. Het Makkumer tichelwerk
werd aardewerkfabriek, maar werd de
tegel niet ontrouw. Op dezelfde wijze
als in vroeger eeuwen werden er nog
tegels gebakken, tegels met fraaie mo
tieven entegels, die al antiek zijn,
compleet met haarscheuren, als ze uit
de oven komen. Enkele jaren geleden
heeft een antieksjacheraar buiten Fries
land daar schromelijk misbruik van
gemaakt, door ze als echt antiek te
verkopen, maar daar kon men in Mak
kum niets aan doen. Zo bleef in Mak
kum de traditie bewaard in het oude
bedrijf van de Tichelaars, waar eigen
lijk maar weinig veranderde.
et eiland Schiermonnikoog
krijgt waarschijnlijk nog deze
zomer zjjn standbeeld van de
schiere of grijze monnik. De schilder
en beeldhouwer Martin van Waning,
die het ontwerp gratis afstaat uit
dankbaarheid voor het feit, dat hij
op dit eiland een kwart eeuw rust en
inspiratie vond, heeft in zjjn atelier het
kleimodel vervaardigd, waarvan in
middels gipsafdrukken zijn gemaakt.
Uit een en ander blijkt, dat Schier
monnikoog een imposant monument
krijgt: het standbeeld zelf is meer dan
levensgroot, namelijk 2.45 meter en
het zal worden geplaatst op een voet
stuk van ongeveer twee meter. Het
beeld zal herinneren aan de rol, die
de Cisterciënser monniken in het
Noorden en ook op het eiland heb-
en ingezetene van Middelburg
had er zich lang tevoren al op
verheugd. Hij wilde de koningin
bij haar bezoek aan Zeeland ook iets
aanbieden, een met zorg grootge
bracht Pekineesje, waarmee hij de
collectie huisdieren van Soestdijk wil
de uitbreiden. Maar omdat hij niet
geheel zeker was van de provinciale
instemming, meende hij bij bet oester-
laboratorium in Wcmeldinse de gun
stigste kans te maken om zijn troe
teldier te kunnen overhandigen. He
laas kwam zijn plan een functionaris
ter ore, en toen de Middelburger zich
gereed maakte om het hondje aan te
bieden, haastte de man zich naar
hem toe om het van zijn voornemen
af te brengen. Waar zou de konin
gin tijdens het bezoek het beestje moe
ten laten? Een hevig' teleurgestelde
Middelburger met een Pekineesje stijf
tegen zich aangedrukt trok zich terug.
Hjj dacht zijn enthousiasme in een
geste te hebben kunnen uitdrukken.
ben gespeeld en aan wie Schiermon
nikoog tevens zijn naam dankt.
De actie om de nodige gelden voor
het afgieten in brons te verzamelen
is nog in volle gang. De provincie
Friesland en de gemeente Schiermon
nikoog, alsmede vele particulieren
hebben reeds bijdragen gezonden of
toegezegd. Het comité „De Schiere
Monnik", waarvan de commissaris
der koningin in Friesland, mr. H. P.
Linthorst Homan, voorzitter is, hoopt
dat ook het rijk een subsidie zal ver
strekken, opdat de laatste fase voor
de totstandkoming van dit voor het
gehele noorden representatieve stand
beeld geen problemen meer zal ople
veren.
et dertigjarig bestaan van de
BOVAG (Bond van Autohande
laren en Garagehouders) heeft
de primeur gehad van een nieuwe,
amusante manier van „voorlichting"
in de vorm van een auto circus.
Spreekstalmeester was radioregisseur
Karei Prior, die het Scheveningse cir
cus op een gegeven moment zélfs let
terlijk op stelten zette, met een reus
achtige hydraulische hef brug. De be
doeling van dit schouwspel was de sa
mengestroomde Bovag-leden een blik
te gunnen in het werk van de bond
Tal van aspecten werden bekeken.
De historie werd kort geschreven
door een optocht van paradepaardjes,
prachtige oude autootjes uit het be
gin van de jaartelling van het automo
bilisme tot de meest moderne perso
nenauto's en tractors toe. Waar an
ders paardenhoeven in de piste klop
pen, bromden, brulden en zoefden nu
motoren met vele paardekrachten.
Op plezierige manier werd ook het
nut van periodieke autokeuring duide
lijk gemaakt. Op een ander ogenblik
reed een tractor metmestver-
spreider door de piste en legde een
bloementapjjt voor de televisie-om-
roepster Ageeth Scherphuis, die char
mant doch duidelijk uit de doeken
kwam doen hoe en waarom motoren
binnenkort ten gerieve van televisie
en radio ontstoord moeten worden.
WARSCHAU, 20 mei (UPI) De
door het ominunistisch regime iit Po
len heltig bekritiseerde bisschop van
Kielce mgr. Czeslaw Kaczmarek, is in
stilte teruggekeerd van een „verlof
voor onbepaalde tijd" en heeft vanuit
zijn residentie meegedeeld, dat h(j het
bestuur van zjjn bisdom weer op rich
heeft genomen.
De communistische autoriteiten van
Polen trokken hun erkenning van mgr.
Kaczmarek in de zomer van 1959 in en
zy waarschuwden de priesters van
diens diocees zijn bisschoppelijke be
voegdheden niet te erkennen.
Kort na een geheime bijeenkomst
van de primaat van Polen, Stefan kar
dinaal Wyszynski, en de leider van de
Poolse partij, Vladislav Gomulka, in
januari, vertrok de bisschop van Kiel
ce „voor onbepaalde tijd" naar een
klooster in het zuiden van het land.
In maart verliet mgr. Kaczmarek dit
klooster in het geheim en betrok zijn pa
leis in Kielce. Enige tijd hierna ging
hij nog oen stap verder en kondigde
aan, dat hij ztin taak weer volledig op
zich had genomen.
VATICAANSTAD, 20 mei (UPI)
De pauselijke staatssecretaris, kardi
naal Tardini heeft gisteren zijn werk
zaamheden hervat na een lange perio
de van rust in een klooster buiten Ro
me. Naar in Vaticaanse kringen ver
luidt is de gezondheidstoestand van de
kardinaal, die hartklachten had, aan
merkelijk 'ooruitgegaan.
Twee maanden geleden vertelde de
kardinaal op een persconferentie, dat
hij zijn werk zou willen neerleggen,
maar op verzoek van de paus is hij in
functie gebleven.
