^AL minister beerman aftreden?
Ti
36
e§en ontwerp
stemmen,
vóór 33
RUSSISCH protest tegen
beperking van Nikita's
bewegingsvrijheid in Y.S.
m%
mmm
Parlement steunt opnieuw
LOEMOEMBA's beleid
Premier krijgt volledige
vrijheid van handelen
PRATT gaat twee weken
in observatie
Verworpen
Woensdag 14 september i960
I LIBERALEN GEVEN DE DOORSLAG
it
KENTERING IN CONGO-CRISIS?
Interim-regering
om uit impasse
te geraken?
Overvallers tank
station Breda
gegrepen
Het weer
Aj*-
at M
•U
'^V'-
11 onze parlementaire
j. - redactie)
N tV HAAG, 13 september
^voU'rVe Kamer heeft dinsdag-
Mstgj, Toto-ontwerp van mi-
«6 f Heerman verworpen. Met
stemmen. Tegen het
rP stemden de P.v.d.A., de
V.V.D., de C.P.N., de S.G.P., en
vier Anti-Revolutionairen. De
minister kreeg steun van de
K.V.P., de C.H.U. en de heren
Diepenhorst en Schipper (A.R.).
Hoewel van regeringszijde nog
geen commentaar is gegeven over
de consequenties, die de beslissing
van de senaat met zich mee zal
brengen, mag men verwachten,
dat de „politieke spanning" die
minister Beerman reeds tijdens
het debat in de Tweede Kamer in
het vooruitzicht heeft gesteld, nu
wel voor de deur staat.
m. fsw
A
A.
„Gelukkig! Anders kreeg ik dat ook nog
op mijn brood"
MOSKOU, 14 september (U.P.I.) Rusland heeft bij de Verenigde
Staten geprotesteerd tegen de wat het noemde „zonder precedent
zijnde restricties" ten aanzien van premier Khroesjtsjev in New
York, aldus heeft het Russische persbureau Tass gemeld. Tass ver
klaarde dat in de nota aan Washington de klacht wordt uitgespro
ken, dat de maatregel om Khroesjtsjev in zijn bewegingsvrijheid te
beperken tot Manhattan tijdens de zitting van de Assemblée der
V.N., ten doel heeft het werk van de Sovjet-delegatie tegen te wer
ken. Amerika heeft dit protest onmiddellijk van de hand gewezen.
riMr
wmÊm
LEOPOLDSTAD, 14 septem
ber (A.F.P., Rtr., U.P.I.) Op
nieuw heeft de Congolese volks
vertegenwoordiging zich met
meerderheid van stemmen achter
Loemoemba geschaard in diens
strijd tegen Kasavoeboe. Met 88
tegen 25 stemmen bij drie ont
houdingen verleenden Kamer en
Senaat aan Loemoemba „volle
dige vrijheid van handelen" om
de crisis te beëindigen. Loemoem-
ba's aanhangers drongen met
klem op die volmacht aan in
de volksvertegenwoordiging om
dat anders zo vreesden ze
president Kasavoeboe het parle
ment zou kunnen ontbinden en
nieuwe verkiezingen uitschrijven.
Vandaag komt het Congolese par
lement bijeen om te stemmen
over veranderingen in de wet ge
ving, die het de president onmo
gelijk maken zonder goedkeuring
van de volksvertegenwoordiging
ministers te ontslaan. Die beslis
sing wil men terugwerkende
kracht tot 1 september geven,
zodat Kasavoeboe's ontslag van
Loemoemba als premier daarmee
ook nietig zou worden. In de con
stitutionele crisis komt aldus
enige tekening. De Veiligheids
raad, die wegens de te verwarde
situatie in het land zijn Congo-
debat tweemaal verdaagde, zou
vanmiddag zijn beraadslagingen
hervatten.
Eerste-Kamervraag
i.y.m. Planta-ziekte
Versterking preventief
element in warenwet
Vlak bij IJzeren Gordijn
Ulbricht niet langer
vice-premier
Enige regen
Aan
zee
Het weer in Europa
De moord op Verwoerd
Discoverer XV"
Kunstmaan van V.S.
in baan om aarde
HETNIEUWE DAGBIAD
Senaat wijst het Toto
wetsontwerp af
(Van
Of deze spanning tot een complete
kabinetscrisis zal leiden, is niet zeker.
Voor het kabinet geldt nu in zekere
zin wat aan de Staten-Generaal in de
afgelopen maanden is voorgehouden:
Nederland zou in internationale kring
een modderfiguur slaan, indien het ka
binet in zijn geheel op een conflict
over de toto zou struikelen. Van de
andere kant zal er toch iets met de to
to moeten gebeuren. En voor minister
Beerman is het na zijn uitlatingen in
de senaat wel bijzonder moeilijk gewor
den om daaraan mee te werken.
De minister zei niet alleen dat ,.in
geval van verwerping van zijn voorstel,
van dit kabinet geen voorstel ver
wacht kan worden, dat de grenzen van
de toto ruimer trekt". Hij liet ook dui
delijk uitkomen dat het vergunningenbe
leid in de huidige vorm dat alleen
mogelijk was via een zeer ruime inter
pretatie van de loterijwet voor hem
alleen maar aanvaardbaar is geweest
met het uitzicht op een komende wet
telijke regeling. ..Aan een noodwoning
hoeven nu eenmaal niet dezelfde eisen
te worden gesteld als aan een perma
nente woning", zei de minister. Nu ech
ter de kans op de wettelijke regeling,
die hij zich had voorgesteld, is
verkeken mag men verwachten dat
mr. Beerman hieruit zijn consequen
ties zal trekken.
Het grote verschil tussen het de
bat in de senaat en dat in de Twee
de Kamer school in de houding van
de liberale fracties. In de Tweede
Kamer heeft prof. Oud met het over
grote deel van de V.V.D.-fractie voor
het ontwerp gestemd. In de Eerste
Kamer was de V.V.D. in haar geheel
tegen. Uit de eerste opmerkingen
van de liberale woordvoerder mr.
Van Riel kon reeds worden opge
maakt, dat de V.V.D. weinig of niets
voor het voorstel voelde. De minis
ter heeft in zijn antwoord geen po
ging gedaan de liberalen milder te
stemmen. Het was een botsing van
Ipegjaselen in ongecamoufleerde
vorm.
Vervolg op pagina 5)
Spanning tijdens het totodebat in de Senaat. Minister Cals (rechts) op bo
venste foto) fluistert zijn twee collega's minister Toxopeus die zich
voorover buigt, en minister Beerman toe, zachtjes te spreken, misschien
omdat er grote sportfiguren in de Kamer zijn. Van boven naar onderen:
een vol spanning toekijkende voorzitter Martens van de K.N.V.B. onder de
t.v.-camera; op de volgende foto links jhr. Feith, voorzitter van de Ned.
Sportfederatie met naast hem de Tweede Kamerleden mr. C. Berkhouwer
(V.V.D.) en mr. Vrolijk (P.v.d.A.); op de onderste foto de heer Muilenburg,
de „toto-generaal" van de K.N.V.B.
Loemoémba's troepen (het Congolese
leger, vrijwel ongedisciplineerd, is zoals
bekend in twee kampen verdeeld) kwa
men gisteren ook in het bezit van ra
dio Leopoldstad, die door de V.N.-poli-
tiemacht was vrijgegeven. Kort voordat
Loemoemba-troepen het radiostation
bezetten, had Loemoemba's tegenstan
der Bolikango nog triomfantelijk voor
de microfoon verklaard, dat er een eind
was gekomen aan het „schrikbewind
van Loemoemba". Terwijl Bolikango nog
sprak arriveerden Loemoemba's solda
ten met een arrestatiebevel, maar om
onbekende redenen die wel verband
zullen houden met de algemene ver
warring in het land met twee regerin
gen werd dat bevel niet uitgevoerd.
Bolikango, minister van voorlichting in
de regering-Ileo, hield later een pers
conferentie, waarin hij een beroep deed
op Amerikaanse, Franse en desnoods
zelfs Belgische technici en financiers
om de economie van zijn land weer op
de been te helpen.
Uit gewoonlijk betrouwbare diplo
matieke bron in Washington wordt
vernomen, dat de Tunesische verte
genwoordiger bij de Verenigde Naties,
Mongi Slim, in een resolutie aan de
Veiligheidsraad zal voorstellen een
commissie van goede diensten naar
Leopoldstad te sturen, welke moet
trachten een coalitie-regering van
Congolese leiders tot stand te bren
gen. Volgens de zegslieden wordt met
dit plan ingestemd door de Ghanese
delegatie bij de V.N. Waarschijnlijk
betekent dit, dat het de steun zal krij
gen van alle Afrikaanse naties, mis
schien met uitzondering van Guinee
en de Verenigde Arabische Repu
bliek.
Voordat er in het Congolese parle
ment gestemd werd, hield Loemoemba
een toespraak van een kwartier. Hij
verklaarde hierin bereid te zijn geweest
tot een verzoening met Kasavoeboe,
doch jde gebeurtenissen van de afge
lopen dagen hebben aangetoond, dat de
president een dergelijke verzoening niet
ernstig wenst". Loemoemba verklaar
de verder nog, dat hij, na zijn arresta
tie. vermoord had moeten worden. Hij
stelde in dit verband de procureur-gene
raal Rom in staat van beschuldiging.
Hij zei verder over het bewijs te be
schikken, dat Kasavoeboe een generaal
een groot bedrag ter beschikking had
gesteld, waarmee de militairen moesten
worden omgekocht, die hem, Loe
moemba, moesten arresteren.
Een nadere omschrijving van de „vol
ledige vrijheid van handelen" voor Loe
moemba werd niet gegeven, maar vol
gens diens minister van voorlichting zou
de carte blanche gebruikt worden om
iedereen te arresteren, die beweert mi
nister te zijn zonder het vertrouwen
van het parlement te genieten en ook
0111 Kasavoeboe's bèvoegdheden te be
knotten. Een parlementaire commissie
zal toezicht uitoefenen op het gebruik,
dat Eoenioemba maakt van zijn nieuwe
macht.
DEN HAAG, 13 sept. Het Eerste-
Kamerlid de heer Querido (P.v.d.A.)
heeft schriftelijk aan de minister van
Sociale Zaken en Volksgezondheid ge
vraagd, of de minister voornemer is,
naar aanleiding van het gebeurde met
de Planta-margarine, het preventieve
element in de warenwet te versterken,
zulks los van de uitslag, van het justi
tiële onderzoek.
DURBAN, 14 sept. (Reuter) De
Anglicaanse aartsbisschop Van Kaap
stad^ dr. Joost Blank, heeft op een
kerkelijke bijeenkomst in Durban ver
klaard dat door de uitwijzing van dr.
Ambrose Reeves, bisschop van Johan
nesburg, de conferentie van de Wereld
raad van Kerken die in december in
Johannesburg zou worden gehouden niet
kan doorgaan.
In de door Tass gegeven samenvat
ting van de nota werd gezegd, dat de
Sovjet-regering verwacht, dat de Ver
enigde Staten Khroesjtsjev in de gele
genheid zullen stellen zich ongehinderd
te bewegen tussen New Vork en Glen-
coe, het permanente hoofdkwartier van
de Sovjet-delegatie tijdens de zittingen
van de Assemblée der volkerenorgani
satie. In de nota wordt de Amerikaan
se maatregel „onwettig" en „onvriend
schappelijk" genoemd, en wordt de be
schuldiging uitgesproken dat de maat
regel ten doel heeft de internationale
atmosfeer te bederven op een tijdstip
dat de hoofden van vele staten van plan
zijn nieuwe pogingen te doen om de in
ternationale spanning te verminderen.
De officiële woordvoerder van de
Amerikaanse president, Eisenhower, Ja
mes Hagerty, heeft gisteren verklaard
dat de beperking van premier Khroesj-
tsjevs bewegingsvrijheid „zuiver een
kwestie van beveiliging" is. Volgens
de Amerikaanse, wetgeving berust de
verantwoordelijkheid voor de beveili
ging van buitenlandse regeringsfunc
tionarissen die de bijeenkomsten van de
Verenigde Naties bijwonen, bjj_ de Ame
rikaanse regering behalve indien zij
zich bevinden op het grondgebied van
de Verenigde Naties. Het Amerikaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken
heeft bepaald dat premier Khroesj
tsjev zich niet buiten het eiland mag
begeven dat Manhattan is. Op deze be
paling is vrij veel kritiek geleverd, on
der andere door mevrouw Eleanor Roo
sevelt die de bepaling kinderachtig heeft
genoemd.
(Van onze correspondent)
BREDA, 14 september De rijks
politie uit Breda is erin geslaagd de
daders te arresteren van de overval op
het tankstation bij de Moerdijkbrug
in de nacht van 4 op 5 september, waar
bij de buit 170 gulden bedroeg. Na acht
dagen en nachten speuren konden gis
teren een 35-jarige en een 36-jarige
Duitser in Iserlohn worden aangehou
den. Na confrontatie met de 17-jarige
pompbediende G. van Geel, die door
een van de mannen bij de overval was
neergeslagen, bekenden zjj volledig.
Het feit, dat de mannen het enige
woord tegenover de bediende dat zij
hadden gebruikt, „benzine" met een
Duits accent hadden uitgesproken, is
hen noodlottig geworden. De pompbe
diende had gezien, dat een van hen een
snorretje had. Aan de hand van de wei
nige beschikbare gegevens kreeg de po
litie tenslotte een spoor, dat naar Bo-
ohol leidde. In samenwerking met de
Kriminalpolizei aldaar en die van Iser
lohn werden de Duitse foto-archieven
uitgekamd. Van twee tien jaar oude
foto's werd het tweetal door Breda-
naars, die met de Duitsers in aanra
king waren geweest, herkend. Omdat
de politie in Iserlohn met beide man
nen ook nog een appeltje te schillen
had, werd maandag huiszoeking ge
daan. De vogels waren echter gevlo
gen. Gisteren konden zij vlak bij het
IJzeren Gordijn worden gegrepen. Zij
zullen in Duitsland worden berecht.
BERLIJN, 14 september (DPA)
Walter Ulbricht, die maandag tot voor
zitter van de nieuw-ingestelde Oostduit-
se staatsraad is benoemd, heeft te ken
nen gegeven nu niet langer meer als
plaatsvervanger van premier Grote-
wohl te willen fungeren. Grotewohl is
een der plaatsvervangers van de voor
zitter van de staatsraad geworden en
aldus in feite ondergeschikte van Ul
bricht, de omgekeerde toestand van
voorheen. Ulbricht heeft in een
schrijven aan Grotewohl gevraagd dat
de Volkskamer hem van zijn functie
van eerste vice-premier ontheft, aldus
meldt het Oostduitse persbureau ADN.
Verwachting tot donderdagavond
(opgemaakt te 11.15 uur)
Half tot zwaar bewolkt met enige
regen en iets lagere temperaturen.
Matige tot krachtige wind tussen
zuid en west.
Zon: 6.14-18.56. Maan: 0.28-16.09.
DE BILT, 14 sept. De tropische cy
cloon „Donna", die thans de omvang
heeft van een gewone depressie, heeft
ook de luchtcirculatie op de oceaan ge
leidelijk gewijzigd. Door de stromings
verandering kunnen oceaanstoringen
dichter bij ons land komen. Een actieve
storing trok vanmorgen over Ierland in
de richting van Schotland. Het regenge-
bied van deze storing zal morgen ook in
ons land enige regen brengen. Waar
schijnlijk vormt deze ontwikkeling de
inleiding van een periode met iets onbe
stendiger weer.
Morgen veel bewolking met tijdelijk
wat regen en ongunstig strandweer.
Krachtige zuidwesten wind, tempara-
tuur zeventien a 18 graden. Vooruitzich
ten: later opklaringen maar onbestendig.
Station Weer
Den Helder geh. bew.
Ypenburg zw. bew.
Vlissingen geh. bew.
Eelde mist
De Bilt zw. bew.
Twente mist
Zd.-Limburg motregen
Stockholm licht bew.
Oslo motregen
Kopenhagen onbew.
Londen mist
Amsterdam zw. bew.
Brussel
Luxemburg
Parijs
Nice
Berlijn
Frankfort
München
Zürich
Wenen
Innsbruck
Home
geh. bew.
mist
mist
half bew.
onbew.
mist
half bew.
geh. bew.
onbew.
geh. bew.
onbew.
max. min. neersl
temp. temp afgel
gisteren
15
14
15
14
14
15
15
10
14
14
10
14
15
10
16
15
10
18
19
18
21
20
24
23
19
18
19
21
20
23
22
19
22
23
24
22
22
22
25
19
10
13
8
12
14
24 uur
0
0
0
0
0
0
0.2
0
0.3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
PRETORIA, 14 sept. (Reuter) De
rechtbank alhier, waarvoor de 53-jari-
ge Zuidafrikaanse boer Pratt terecht
staat op beschuldiging van poging tot
moord op premier Verwoerd van Znio-
Afrika, heeft gisteren, op de twi'ede
dag van het proces, bepaald dat Pratt
gedurende twee weken ter observatie
in een kliniek bij Pretoria zal worden
opgenomen. Eerder had een psychiater
voor de rechtbank verklaard dat Pratt
een epilepticus is, die om de zes weken
aanvallen krijgt. Het proces is tot 26
september verdaagd in afwachting van
een rapport over Pratts gedragingen
in de periode waarin hij wordt geob
serveerd.
De psychiater verklaarde tegenover
de rechter dat hij een medische verkla
ring had ondertekend, waarin Pratt
„zeer onevenwichtig" en „gevaar
lijk agressief" wordt genoemd. Hij had
Pratt behandeld van 1954 tot 1958. Toen
hij Pratt voor de eerste keer onder
zocht, verkeerde deze in een schemer
toestand tengevolge van een epilep
tische aanval. Pratt had een schokbe-
handeling gekregen, maar bleef lijden
aan periodiek terugkerende, diepe de
pressies en neigingen tot zelfmoord. De
psychiater zei, dat er zich naar zijn me
ning in augustus 1958 een ongeneeslij
ke organische verandering in Pratts
hersenen heeft voorgedaan. Zijn intel
lect werd hierdoor aangetast en hij
wend ziekelijk achterdochtig, aldus de
arts.
Vlak voor deze verandering had Pratt
een bloedverwant aangevallen. Hij
stond toen op het punt om naar het
buitenland te vertrekken en verklaar
de dat hij iedereen zou vermoorden, die
invloed op zijn vrouw zou trachten uit
te oefenen, aldus de arts. De psychia
ter zei dat Pratt ook te kennen had
gegeven dat hij naar Nederland wilde
om zijn kinderen te ontvoeren. De arts
had Pratts familie gewaarschuwd, maar
zij had zijn advies in de wind gesla
gen. Toen heb ik Pratt aangeraden
naar een andere psychiater te gaan,
aldus de psychiater.
De wettelijke voetbaltoto heeft de
eindstreep niet gehaald.
De wijsheid var- een grot deel der
anti-pr ■volutic naire en van de gehele
liberale Eer-.: e-Kai nerfracties heeft
deze verwerping gedicteerd. De „ge
spannen polit'eke situatie", die minis
ter Beerman bij de behandeling van
de toto in de Tweede Kamer van een
verwerping op de duur" zei te
duchten, is, lijkt ons, vrijwel terstond
ingetreden. Hoe hoog die spanning
zal oplopen en welke gevolgen zij
zal hebben is op die moment nog niet
te overzien. Wij hebben niet verheeld
een kabinetscrisis om déze zaak, tegen
de achtergrond van de vele werkelijk
grote problemen waarvoor ons land
staat, een ridiculiteit te achten. Een
kabinetscrisis is er nog niet. Maar
ook de in ieder geval reeds nu inge
treden verschraling van de verhou
dingen tussen de partijen, waarop
deze regering steunt, levert naar onze
smaak een weinig bemoedigend beeld.
De heer Van Riel heeft wel gelijk,
dat men op moet passen om in dit
soort voor de kiezers overzienbare en
onder hen levende zaken tegen de
wil van een uitgesproken meerder
heid in te gaan. Maar de vraag of het
kiezersvolk zal begrijpen, waarom de
liberalen in de Tweede Kamer wél
bereid waren tot aanvaarding van de
voorgestelde toto, maar in de Eerste
Kamer niet, lijkt ons óók een zware
wissel te trekken op het onderschei
dingsvermogen van het electoraat. En
zou men zich daar niet met meer
sympathie de heer Berkhouwer her
inneren, die liever deze toto aan
vaardde, dan de door het dwangbuis
van de, thans dus gehandhaafde, oude
Loterijwet toch altijd gehinderde ver
gunning, die nu in het gunstigste ge
val uit de bus komt?
Mr. Van Riel zou in deze zaak wel
een compromis aanvaard hebben als
vrucht van regerings beleid zonder
meer. Hij zou gaarne gezien hebben,
dat de omstreden puntenzoals de
hoogte van de maximumprijs, bij al
gemene maatregel van bestuur zouden
worden vastgesteld en niet, zoals
thans, in een moeilijker te wijzigen
wet geregeld. (De heer Van Riel
vergat hierbij, dat, als dat het geval
zou zijn geweest, de regering met een
nog lager maximumprijs zou zijn ge
komen). Wij kunnen hier niet zijn
subtiele en met meesterschap afge
stoken betoog herhalen. Maar hoezeer
hij daarbij voor zijn standpunt fraai
geslepen argumenten aandroeg, be
tekende het toch niet in wezen, dat
hijals Kamerfractie of liever: als
partij, ontslagen wilde blijven van de
noodzaak om zelf mee te moeten
werken aan een compromis, waarvan
hij de onvermijdelijk bij compro
missen onbevredigende kanten niet
voor zijn electorale rekening wenste
te nemen? Het vertrouwen in de
V.V.D. als regeringspartner, die be
reid is ook alle lasten van de rege
ringsverantwoordelijkheid te dragen,
kan door deze handelwijze niet ver
sterkt zijn.
Wij zien de liberalen overigens be
paald niet als de enigen die tot de
thans ontstane situatie hebben bijge
dragen. Het gedrag der anti-revolu
tionairen getuigde op zijn beurt van
onbegrijpelijke starheid. Deze zaak is
geen crisis waard, had de anti-revo
lutionaire partijvoorzitter dr. Berg
huis tevoren verklaard, maar hijzelf,
en op twee na al zijn fractiegenoten,
hebben geen vinger uitgesioken om
de oplossing te vergemakkelijken. De
getoonde concessiebereidheid, die de
ene zijde niet dan met pijn toonde,
ontmoette bij hen geen enkele tege
moetkoming. Op die wijze wordt een
compromis dit moet toch ook wor
den bedacht voor de overigen wel
een zeer moeilijke zaak.
De hypotheek van de toto blijft
thans in alle zwaarte op het kabinet
drukken. Wat de regering zal doen is
nog onzeker. „Een ruimer beleid" is
in ieder geval niet te verwachten.
Ook geldprijzen zijn uitgesloten. Maar
het is niet duidelijk of de regering
niet toch bereid zal zijn de waarde
van de in het verworpen voorstel
vervatte hoofdprijs, te weten f50.000.
te handhaven. Speciaal voor minister
Beermandie in het debat ter onder,
steuning van zijn nieuwe wet de
juridische mogelijkheden van de oude
wet zo somber mogelijk tekende, moet
de taak om toch weer een maximale
vergunning en derhalve een maxi
male rekbaarheid van die oude wet
te produceren, een bijna tegen-
natuurlijtce zijn. En daarbij kan hij
dan nog in de Kamer besprongen
worden met initiatieven die hem nog
tot een verder gaan trachten te be
wegen.
In het zicht van deze moeilijkheden
die bovendien niet de enige zijn
worden van de regering in deze dagen
rond Prinsjesdag inderdaad wel meer
dan ooit politiek vernuft en daad
kracht verwacht.
LUCHTBASIS VANDENBERG, CA-
LIFORNIë, 14 sept. (A.F.P.) De
Amerikaanse aardsatelliet „Ontdekker
XV", die gisteren van de basis van de
Amerikaanse luchtmacht te Vanden-
berg is gelanceerd, is in een baan om
de aarde gekomen. Gepoogd zal wor
den, nadat het tweede raketgedeelte is
losgemaakt, de ruimte-cabine in de lucht
op te vangen, wanneer deze de terug
reis naar de aarde maakt.
De omlooptijd van de nieuwe satel
liet is 94 minuten. „Ontdekker XV" is
maximaal 760 kni en minimaal 209 km
van het aardoppervlak verwijderd. Na
de zeventiende omwenteling zal de
ruimtecabine boven het Nóordpoolge-
bied worden uitgeworpen.
Een woordvoerder van de luchtmacht
heeft meegedeeld dat „Ontdekker XVI"
wellicht volgende maand zal worden ge
lanceerd en misschien een aapje zal be
vatten.
