Nieuws uit stad en omtrek
Over
't geheel flinke aanvoeren
roentemarkt
op
Belangrijke handel in fruit
Ir. \Y. H. v. d. Toorn ridder
H. Gregorius de Grote
Geheugen-hulp
KANONNEN-FABRICAGE
BIJ WILTON-FIJENOORD
Het Bofors 40 mm. cesduit
OVER DE DAM
1
Begroting wordt in
november behandeld
Jubilee A. J. Duimel
WALDO-RIJSCHOOL
Gaatje
Plotselinge dood
Er verdween een tank
Camera kwijt
Slippen in slecht weder
Kranige redder
Gemeentelijke
Bekendmaking
ROTTERDAM
Agenda Rotterdam
iösis31
PAGINA 3
G|
O
65637
Damwachter
BURGERLIJKE STAND
De aard van ons bedrijf, aldus lezen we in 't Wilton-Fijenoord Nieuws,
brengt met zich mede, dat wij allen dagelijks in contact komen met
schepen of machines voor deze schepen. Zeer weinigen beseffen, dat
Wilton-Fijenoord ook nog andere produkten maakt. De laatste tijd zien
wij echter geregeld militaire vrachtauto's op ons terrein en daarachter
vaak een eigenaardig gevormd voertuig, waaraan iedereen ecchter kan
zien, dat liet een kanon is. Het lijkt ons nu het juiste moment om een
tipje op te lichten van de sluier van geheimzinnigheid, die normaal
hangt over onze afdeling Bewapening.
HET NIEUWE DAGBLAD
J
Iets over de Bofors-
onderneming
Enkele technische
bijzonderheden
De produktie
SÜ:
Slottvc
i
Het ligt in de bedoeling om het af-
delingsonderzoek van het ontwerp van
de begroting der inkomsten en uitgaven
dezer gemeente zomede van de ont-
werp-begrotiogen van bedrijven, dien
sten en instellingen voor het dienst
jaar 1961 te doen houden op maandag
avond 24 oktober a.s. en de openbare
behandeling van een en ander op vrij
dagavond 25 november, maandagavond
28 november en dinsdagavond 20 nov.,
en zo nodig op woensdagavond 30 no
vember 1960.
Het centraal bureau van de tuinbouw
veilingen in Nederland deelt over het
verloop op de groente, en fruitmarkt in
de periode van 29 september tot en met
5 oktober het volgende mede:
Het aanbod van tomaten verminder
de deze week overeenkomstig de ver
wachtingen Toch was de omvang nog
redelijk en te vergelijken met dat in de
A.s. vrijdag herdenkt onze stadgenoot i periode van 1959 De prijzen maakten een
Nadat zijn echtgenote hem de onder-
derscheiding van ridder in de orde
van St.-Gregrorius de Grote had opge
speld, ontving irW. H. v. d. Toorn uit
handen van deken A. F. van der Boog
de pauselijke bul, die bij de onder
scheiding behoort
Advertentie
IN HET GOED GESMEDE HARNAS,
Waarin het verkeer op het Koemarkt
plein gevat is. zit een gaatje. Het Is be
doeld, om auto's, wier bestemming op
het begin van de Rotterdamsedijk aan
de kant van de Buitenhavenweg ligt, door
te laten en tevens dient het tot toe
gang van een nood-parkeerterreintje voor
De Kroon, Di gat is voor automobilis
ten, die ter plaatse niet bekend zijn, een
soort valstrik. Telkens ziet men dan ook
een automobilist proberen, er gebruik
Van te maken. Dat hij spoedig strandt,
nu men bij de Buitenhavenweg zelfs een
soort valkuil heeft gemaakt, waar men
als voetganger behoedzaam over plan
ken hèen loopt, kan hij niet weten. Ge
woonlijk bemerkt hij reeds voordat hij
door het gaatje geglipt is, dat het zo
niet zal gaan en bovendien is er nog
de verkeersagent, die de goede rich
ting aangeeft.
intussen, dat bochtje, hetwelk geno
den moet worden door het snelverkeer,
dat van de Broersvest de Rotterdamse
dijk op wil, is wel wat scherp. Grote
vrachtwagens moeten af en toe stoppen
en een stukje terugrijden, om het behoor
lijk te kunnen nemen. Het is geen pret
tige situatie, maar in de noodtoestand
onvermijdelijk. Een goed vooruitzicht
is, dat het niet zo zal blijven.
VOOR HET OVERIGE is die autobaan
dwars door het verdwenen plantsoentje
een merkwaardig iets. Hier kan men
eigenlijk niet eens meer spreken van een
carroussel. Die stoet auto's er over heen,
herinnert ons telkens weer aan de stoot-
baan in de enorme Volkswagenfabrieken
te Wolfburg waar we onlangs waren. Ze
komen er om de hoek rijden, van bui
ten, sneuen een hangar binnen en klim
men naar de stootband. waar ze nog
eens voor het laatst °P hun remmen en
stevigheid beproefd worden, alvorens ze
op een treinstel worden gezet. Het is
daar een ware revue van diverse model
len en soorten. Wat dit betreft, spant de
Weg door het plantsoentje verreweg de
kroon, We willen intussen niet beweren,
dat deze weg een soort stootbaan zou zijn.
Ze ligt nog steeds goed vlak, ondanks de
belasting, welke ze moet dragen. Blijk
baar heeft men hier de nodige maat
regelen getroffen.
TROUWENS, ER IS GEREGELD
toezicht op heel het verkeerscarroussel
van het Koemarktplein. De commissa
ris komt geregeld kijken en zich van de
gang van zaken op de hoogte stellen.
Dezer dagen maakte hij een praatje
met een verkeersagent bij De Kroon.
Hij liep, in lichte regenjas en met para-
pluie dwars over de rijweg. Dit wekte
iemands verontwaardiging. „Kijk die nu
eens", zo luidde het nijdig uitgespro
ken commentaar. „Hij weet niet eens,
dat 3e hier niet mag oversteken. Straks
zet hij het hele verkeer stil."
Het was natuurlijk een vreemdeling
in Jeruzalem, door wie dit gezegd werd.
Toen men hem er op wees. dat die lan
ge meneer niemand anders en ook
niemand minder was dan de commissa
ris, die met de kopstukken van de ver
keerspolitie dit verkeersexperiment -want
dat is het toch- ontworpen heeft en zo
goed mogelijk doet verlopen, haalde de
criticus bakzeil.
Dermate royaal bakzeil, dat hij
niet nijdaste van „waarom trekt hij dan
zijn uniform niet aan?" wat men on
willekeurig vermoed zou hebben. Hij was
misschien onder de indruk van de stati
ge gestalte van het hoofd van ons poli
tiekorps gekomen.
Gisteravond Is aan het begin van de
maandelijkse vergadering van de St.-
Vincentius vereniging afdeling Schiedam
in het gebouw van het bedrfjfsapostolaat
in de Tuinlaan aan ir. W. H. v.d. Toorn
de onderscheiding verleend van ridder
in de orde van de H.Gregorius de Grote.
Te midden van zijn medebroeders Vin-
centianen is hem deze onderscheiding
opgespeld door zijn echtgenote.
De 130-jaar oude Gregoriusorde is aan
ir. W. H. v.d. Toorn verleend bij gele
genheid van het feit. dat hij thans gedu
rende 25 jaar het zegenrijke werk van
een Vincentiaan verricht. Doch de acti
viteiten van de heer V.d. Toorn hebben
zich niet alleen beperkt tot deze arbeid
voor de noodlijdende evenmens. Vóó.r de
eerste wereldoorlog is de heer V.d.
Toorn lid geweest van de Katholieke
Staatspartij. Na de oorlogsjaren kwam
hij weer in het politieke leven. Hij werd
lid van gemeenteraad in de K.V.P.-frac-
tie. Tot voor kort was de heer V.d.
Toorn fractievoorzitter. Behalve presi
dent van de St-Vincentiusvereniging af
deling Schiedam, bekleedt hij hetzelfde
ambt in de Derde Orde van St.-Domini-
cus.
Door de verdiensten van ir. W. H. v.d.
Toorn op genoemde gebieden, zowel op
sociaal als op politiek terrein, is hem ie
Gregriusorde verleend. Deken A. F.
van der Boog is in zijn korte toespraak
bijzonder ingegaan op het werk van een
Vincentiaan. De zeereerw. spreker vroeg
zich af, hoe deze veelomvattende arbeid
verricht kon worden. „Sinds de komst
van Christus op aarde kunnen we de
Christusgelijkenis in de evenmens niet
meer voorbijzien. Van nature sympathi
seert met ons de meest aantrekkelijke
mens. Te midden van een verdorven
wereld moeten we ons bewust zijn, dat
zij licht, zout en zuurdesem zijn". Na de
ze korte uitleg en de verklaring, waar
om het werk van de St.-Vincentiusver-
eniging volgehouden en beleefd kon wor
den, deelde deken A. van der Goog het
heuglijke feit mee. Nadat hij de pause
lijke bul. die ondertekend was door mgr.
Tardini in het Latijn en in de Nederland
se vertaling had voorgelezen, nodigde hij
mevr. V.d. Toorn uit haar man de on
derscheiding behorend bij de Gregorius
orde, op te spelden. Hierna overhandig
de de deken de oorkonde, die bij de on
derscheiding hoort aan ir. W. H. v.d.
Toorn.
De heer C. Kramers bood zi.in onder
scheiden president namens alle leden
een fraai boekwerk aan. Hij herinnerde
er aan, dat 'het ir. V.d. Toorn is geweest,
die na de oorlog een nieuwe geest had
ingebracht in de St.-Vincentiusvereni-
ging. Bij de bijeenkomsten wist de pre
sident steeds een passende tekst te kie
zen voor de geestelijke bezinning. Aan
mevr. V.d. Toorn werd een bloemenhul
de gebracht.
In zijn dankwoord zei ir. W. H. v.d.
Toorn uiterlijk schertsend, maar inner
lijk ontroerd, dat door dit huldebetoon
de wetten van de naastenliefde waren
overtreden.
De Vincentianen hebben hun president
gisteravond hartelijk gelukgewenst. Ook
in de komende dagen zal het de heer
V.d. Toorn niet aan belangstelling ont
breken, Allen, die doo,r hem geholpen
zijn of 'die met hem mochten samenwer
ken, zullen hem willen feliciteren.
de heer A. J. Duimel, wonende Lek
straat 25, een veertigjarige werkzaam
heid bij de N.V. Overbeek Co. Han
delmaatschappij aan het Marconiplein
te Rotterdam, welke onderneming
voorheen in Schiedam gevestigd was.
.De heer Duimel is er magazijn-baas in
de afdeling moerbouten. Hij is een
bekend Schiedammer, o.m. als be
stuurslid van St. Ambrosius, waarvan
hij 15 jaar secretaris is geweest.
De 76-jarige mej. C. van Dijk uit
Rotterdam, die bij een schoonzuster in
Schiedam op bezoek was geweest, is
op weg naar huis op de Singel onwel
geworden en overleden.
J- P- uit Rotterdam -deed aangifte
van de vermissing van een gegalvani
seerd ijzeren tank, die ongeveer zes
maanden heeft gelegen op een terrein
aan de Westerkade bij de Nieuwe
Brug. Pas gisteren heeft hij gemerkt
dat deze tank, die 80 kg weegt en 1 Ti
meter lang is, verdwenen is.
De jongeman F. J. M. O. uit Vlaar-
dingen is zijn du-re Rolleicord reflex
camera kwijt geraakt, die hij op een
bank op het perron van station Schie
dam had laten liggen.
Het slechte weer gisteren heeft weer
een zware tol geëist van het verkeer.
Bij de politie kwamen liefst veertien
meldingen binnen van aanrijdingen en
slippartijen, voor een deel te wijten
aan het gladde wegdek opgelopen
lichamelijk letsel wordt niet gemeld,
maar er is wel materiële schade
Gisteravond omstreeks half zeven is
aan de Lange Haven een welp van de
St. Francisciis-groep te water geraakt.
Hij is behouden op het droge gebracht.
Het gedeelte van de Lange Haven,
waar het ongeval gebeurde, is niet met
een hek afgesloten. De 18-jarige Willi-
brord Hosman, die voor het raam zat,
zag -het gebeuren, rende naar beneden
en sprong geheel gekleed te water met
het gemelde goede gevolg.
flinke sprong omhoog. Dit kon gebeu
ren doordat de concurrentie niet sterk
was. Het aanbod van natuurtomaten
in Jersey, Engeland en Duitsland Is
namelijk snel teruggelopen en vergele
ken met vorig jaar was de concurren
tie nog kleiner Het aanbod van Spaan
se tomaten was gering, omdat daar de
oogst nog op gang moest komen.
De aanvoer van jonge komkommers,
die dit seizoen ongeveer twee weken
later is dan vorig jaar, heeft thans
een grote omvang bereikt. In Kwints-
heul, waar het aanbod van diverse vei
lingen is geconcentreerd waren aanvoe
ren van 80 a 150.000 stuks. Ook elders
was de aanvoer van grote betekenis.
Hoewel de concurrentie op de kom-
kommermarkt zo goed als voorbij is.
verhinderde het grote aanbod, dat er
hoge prijzen ontstonden.
Er was een ruim aanbod van bloem
kool Van de voornaamste veilingen be
zette Grootebroek de eerste plaats met
aanvoeren van 220.000 tot 280.000 stuks.
Ondanks de matige belangstelling van
het buitenland had de afzet nog een re
delijk verloop. Het binnenland nam na
melijk heel wat bloemkool af terwijl
ook de verwerkende industrie regelma
tig in de markt was. Van de exportlan
den wa-s het West-Duitsland dat de mees
te bloemkool afnam.
In alle gebieden was het aanbod van
waspeen van flinke betekenis. De be
langstelling van het binnenland was re
delijk, maar door het grote aanbod lagen
de noteringen gemiddeld laag. Alleen, in
Katwijk werden hogere prijzen bereikt.
De export was vooral op België gericht.
West-Duitsland kocht maar een kleine
hoeveelheid.
Langzamerhand begint er meer prei
aan de veilingen te komen. De vraag
is nog niet groot, zodat de prijzen slechts
matig zijn. De afzet heeft plaats naar
het binnenland en de verwerkende in
dustrie en voor een klein deel naar West-
Duitsland en België.
Opnieuw is de afzet van andijvie vlot
verlopen. Het aanbod is kleiner dan vo
rig jaa.r en daarom zijn de prijzen thans
aanzienlijk hoger.
Met sla ging het heel wat minder
vlot. Toch is het aanbod niet overma
tig groot. Eerder moet de oorzaak wor
den gezocht in de kleine exportvraag.
Vorig ,iaar namen West-Duitsland,
Engeland en Frankrijk ongeveer 400 ton
sla af, afgelopen week bedroeg het ex
portkwantum nauwelijks 100 ton. Het is
hier aan te wijten dat de prijzen zo
laag liggen.
Dat de herfst reeds flink gevorderd
is blijkt wel uit het feit, dat er reeds
enig aanbod is van spruiten en witlof.
De afzet was groot, vooral van witlof.
Er werden zeer hoge prijzen betaald.
Het aanbod van prinsessebonen bleef
belangrijk en de afzet had een vlot ver
loop. Door de toenemende kwaliteits
verschillen liepen de prijzen nogal uit
een.
Doordat de produktie van kroten van
grote omvang is, hebben veel telers
besloten thans reeds flink te ruimen.
Vooral in Noord-Holland was deze week
een groot aanbod. Van de verkochte
hoeveelheid werd het merendeel door
het binnenland afgenomen. De prijzen
lagen door de grote aanvoeren laag.
Uien werden voor het merendeel ge
kocht voor bestemmingen in West-Duits
land en Engeland. Door de grote con
currentie op de uienmarkt waren de
prijzen uitgezonderd van d]e voor drie
lingen en picklers. erg laag.
De afzet van druiven is deze week
vrij gunstig verlopen. De georgani
seerde druiven-acties in verscheidene
steden hadden een stimulerende '"vloed-
De hoogte van de prijzen was over
algemeen gunstig.
Het aanbod van appelen en peren
was ruim. Bij appelen stonden de rassen
cox's organge. glorie van Holland, ster
en notarisappel en later m de wee
ook goudreinette in het middelpunt, ter
wijl bij peren conference, Legipont en
plaatselijk nog Bonne Louise van belang
waren De prijzen voor kwaliteitsfruit
waren' heel redelijk. De peren noteer
den iets hoger dan appelen. Hef. binnen
land nam zeer veel fruit af. Van de
buitenlandse afnemers was. West-Duits-
land het belangrijkst Dit land nam een
belangrijke hoeveelheid appelen en Pe*
ren af. België kocht ook vrij veel peren,
maar de export van appelen naar dit
land ondervond een sterke rem door de
heffingen aan de grens. In Engeland is
het aanbod van eigen bodem momenteel
vrij groot en daarom nam dit land slechts
kleine hoeveelheden appelen en peren
af.
In verband met de uitvoering van her
stelwerkzaamheden zal de Beursbrug in
de nacht van woensdag 12 oktober 05
donderdag 13 oktober 1960 zijn afgeslote
voor alle verkeer cn wel van 1 tot 5 uu
of zoveel langer of korter als nodig moch
blijken.
BEVALLEN: H v d Lee—'Vo» <L M Js?^?n.
naar—Hoenderkamp d; A Koppelaar-Sassen
burg d: M Ouwehand—Vissers d: J F L ae
Jonge—Tellekamp z: AE? ®f r~Rpmeuï-v
z- A S M Erkens—Klei.ln z: G Remeus v
Schaften z: J M v d Heide—Frelmg z. M
kornaat—Troost z; M Hoefnagels-^alink d.
G C Beerden—Alders 1: A J E Westdtik Bree-
mer z- J M v Utrecht—Verhoeven z, A Rath—v
Drie] d: R Braem—Schulz dE G J Somers
Kroes t F M v DnelBreevaart d. T A m
Gundlachv Dijk d: M C Ubaghs-Packbier z.
S W Romiin—Batenburg z; M Slikkerveer—Stolk
z- G A Koornwinder—v Eeuwen d: J v
VessemHoilebrandse z: C M
Bie d: C H HeemskerkBoon d; C J P Doove
Verdel z; A M Grasselier—Kossmann z: TL M
Lafort—van 't Noordende z; A de Blois—Kruit
hof z; J de Lange—Hemke d: H G Versiide—v
Leeuwen z: A H Scheepbouwer—Maliepaard z.
T C Lathouwers—Vlaander z: W C J Bos—v
Schie z; J Stolk—O vergauw z; M A Kleppe—
v Zeilen z; W P Boers—Koreman z: H F Bol
dermanv d Blom d; D K Peek de Koning
z: K Post—Olierook z: A T Moehker—de Jong
ste z;B Flantua—Boonstoppel d; A Riswick—v
Berkum d; W C Verkouter—Letterman d:
A C Maliepaard—v d Kooi.i d; M H der Kin
deren—v Dijk d: C A Driege—De Smedt z:
M v d Schuit—Jalink d: W Bammens—Houts-
ma z: M J C Julienv Duimen z; D C den
Haan—Dij ke d: A v d Heeden—Smit z: G
F WestphalSteenbergen z; C Breddelsv
Noort d; A Rosbergenv d Meulen d: M A
Tukv B rakel z; J M Bresserv Zutphen
z: J E Mol—Heezen d: C v Harten—de Zeeuw
d; J N v d BlinkBiesheuvel'd: B Linssenv
Schelt d; J C DeddensDörr d: C Regeerde
Moor d; L C Hoogenboomv Goch d.
OVERLEDEN: W de Vries, vr v A J Onnes
80 j; J C Diederik. vr. geh gew m T v Vliet
13 j; J E Foeken. zoon 13 jA Blom, man v
L v Verre 69 j: S B Steenwijk. man. geh gew
m A Meier 71 j: M M Meijer, vr, geh gew m
P Delwei 91 j: W Hendrix. man v J J Righart
69 jE v Ooiien. vr. geh gew m J J Kleijnjan
74 j; S Smeding, vr. geh gew m H Boxen
90 j: H J v d Kleef, man v J P Bek 37 j:
L C A Sol. man, geh gew m S le Fèvre 82 j;
C Schellingerhout. man geh gew m D Kerkhof
85 i: A A M Soeter, vr. geh gew m B F
Cleveringa 79 jA H C Janssen, vr, geh gew m
J F Hoefnagels 89 jA M Ruil broek, vr v L
F den Aantrekker 54 j: F Leenheer, man v A
M lens 78 j; E Lieftink. vr v J Hollander
45 j; J C Jaspers, vr geh gew m A A Beumer
84 j; M A de Waardt, vr, geh gew m W v
Heusen 84 j: A v Driel, man v W J Roeterdink
52 j; J A v Teijlingen, vr v A H Wervers 64 j.
HEDEN
Passage Theater: Zaak MP. (a.l.) gel
prolongeerd; dag. 2 en 8.15 uur, zat. erf
zond. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Monopole-theater: Vrijdag t/m woens
dag avondvoorstellingen 7 en 9.15 uut
Five gates to hell (18 jr); middagvoors
stelling 2 uur en zondag 2 en 4.15 uuif
Aan de Rivièra (18 jaar); donderdag
Cyclus Carmen Jones (volw.).
STEDELIJK MUSEUM
Tentoonstelling Groningse Grafiek ejj
werken van Krsto Hegedusic, dag. van l|
tot 5 uur. zondag 12 tot 5 uur, tot 9 okta
ber.
R.-K. OPENBARE LEESZAAL
EN BIBLIOTHEEK
De openingstijden van de centrale
filialen van de r.-k. Openbare Leeszaal
Bibliotheek ..St.-Liduina" zijn:
Openingsuren centrale: maandag 7-
uur; dinsdag 1012. 25, 7B; woensds
25. 79 uur; donderdag 1012 uur; vri'
dag 2—5, 7—9 uur; zaterdag 1012,
uur.
WOENSDAG
Rott. Schouwburg, 8 uur: Het proc|
Andersonville (Haagse Comedie). Luxo
theater, 8 uur: My fair lady. Rivier
hal, 815 uur: Rott. Philh. Orkest o.lj
Ed. Flipse m.m.v. Edith Gabry, sopraa
DONDERDAG
Luxortheater, 8 uur: My fair lady.
't Venster, 12.15 uur: Lunchconcert.
BIOSCOOPAGENDA ROTTERD^
Arena: Een moorddadige echtgenc
14 jr. Capitol: The jayhawkers, 18 jr. di
De man die ik heb lief gehad, 18 jr. Cq
traal: Invasie der barbaren, 14 jr.
neac A.D.: Am Tag als der Regen Ka
volw. Colosseum: Kolonel Hyde con|
Scotland Yard, 14 jr. do.: De slag
Arnhem, 1? jr. Harmonie: Het teken
Zorro, 14 jr. dj t.e.m. do.: Paspoort
Schande, Str. volw. Lumiere: Le dialoq
des Carmelites, 14 jr. Metro: A bout j
souffle, ontoelaatbaar. Prinses: Dracii
18 jr. do.: Helden zijn vermoeid,
volw. za, zo. matinee: Dik Trom en
circus, a.l. za. 24: Geef me een ka
18 jr. Rex: Ton van het vreemdelinge'
legioen. 18 jr. do: Menselijke begeei
str. volw. Thalia: De zaak M.P., a.lJ
Venster: Het zevende zegel: 18 jr. Vicj
ria: Jeugd in de nacht, 18 jr. do: De
mei kan wachten, 18 jr. za, w. 2:
verlaten wigwam, a.l.
deze produktie voor Wilton-Fijenoord ko
men wij later terug.
S2ste Jaargang No. 24414
DAM 18
SCHIEDAM
TELEFOON 66152
POSTKEKENING NR. 5 9 0 9 4 3
ADVERTENTIES
f 0.15 per mm-hoogte. Bil contract
speciale tarieven.
INGEZONDEN MEDEDELINGEN
f 0.30 per mm-hoogte. Bij contract
speciale tarieven.
KAMPIOENEN
tot 20 woorden f 0.50 bij vooruitbe
taling. Elk woord meer 3 ct. Maxi
mum 60 woorden.
Aile advertentie-orders worden afge
sloten en uitgevoerd overeenkomstig
de Regelen voor het Advertentie-
wezen.
abonnementen
f 7.40 per kwartaal; f 2.54 per maand
en f 0.59 per week.
Natuurlijk betreurt ieder weldenkend
mens, dat er strijdkrachten bestaan, dat
er wapens gemaakt moeten worden en
dus ook, dat wij een afdeling Bewapening
moeten hebben. Wij allen verlangen naar
een wereld zonder vrees, doch als wij de
krant openslaan of de radio aanzetten,
weten wij maar al te goed, dat wij nog
niet zover zijn.
Over dit onderwerp zouden wij vele dik
ke boeken kunnen volschrijven, zonder
de oplossing iets nader te brengen. Wij
zullen ons dan ook maar voor dit mo
ment tót de werkelijkheid bepalen en
eens bekijken wat Wilton-Fijenoord daar
onder die sluier uitvoert en wat het be
lang daarvan is voor ons bedrijf.
Voor een goed begrip is het nodig eerst
zeer in het hort iets over de historie te
vertellen van ons contact met de Konink
lijke Marine en A. B. Bofors in Zweden,
de constructeur van bet geschut. Tussen
de Koninklijke Marine en ons bedrijf
bostaat een zeer oude relatie. Vóór de
fusie bouwde de werf Fijenoord meer dan
300 schepen, waarvan meer dan 100 stuks
voor de Koninklijke Marine. Als wij daar
bij nog bedenken, dat Marineschepen veel
gecompliceerder zijn dan koopvaardij
schepen. is het duidelijk, dat de Marine
onfZe grootste klant was.
In 1931 begonnen wij met de fabricage
van geschut voor de Koninklijke Marine
in licentie van A. B Bofors. Hoewel dit,
zoals ieder nieuw werk, zijn probemen
met zich medebracht, had deze fabricage
voor allc betrokkenen een aantal in het
oogspringende voordelen.
•'Sen land moet evenals een goed huis
vader zorgen dat de uitgaven niet groter
worden dan de inkomsten d.w.z. dat de
invoer niet groter wordt dan de uitvoer.
Alleg wat in het land zelf gemaakt kan
worden, behoeft niet ingevoerd te wor
den en men bespaart aldus deviezen.
Bovendien herinneren wij ons maar al
te goed hoe welkom in de crisisjaren,
waarvan 1931 er één was, iedere opdracht
was.
Enkele voordelen voor de Marine zijn,
dat een betere samenwerking mogelijk is
met Nederlandse fabrikanten dan met
buitenlandse, al was het alleen maar
omdat klant en fbrikant dichter bij el
kaar wonen en elkanders taal spreken.
Verder is het natuurlijk zeer belangrijk,
dat de fabrikant in Nederland beter dan
ieder ander kan zorgen voor onderhoud
en reparaties van de door hem zelfge
maakte produkten. Op het belang van
Vóór wij de technische aspecten van
deze produktie gaan bespreken, volgt hier
nog een enkel woord over A. B. Bofors
in Zweden.
Vergeleek met Bofors is Wilton-Fijen-
noord een jong bedrijf. In 1646 gaf nl.
de Koning van Zweden toestemming om
in Karlskoga een smederij op te richten,
waaruit later dit concern zou groeien.
In 1883 begon Bofors met de produktie
van kanonnen en in 1931 ontstond het bo
vengenoemde nauwere contact met Se
Nederlandse Marine en Wilton-Fijenoord.
Ook- voor Bofors was dit contact zeer be
langrijk. De Nederlandse Marine kwam
met nieuwe ideeën en hoge eisen en sti
muleerde daarmede tevens in belangrijke
mate de ontwikkeling van modern ge
schut. Uit deze samenwerking groeiden
uitmuntende ontwerpen en het sprekend
ste voorbeeld daarvan is de Bofors 40
mm mitrailleur, zonder enige twijfel het
beste automatische kanon uit Wereldoor
log II. Dit kanon maakte de naam Bofors
tot. een begrip. Aan het eind van de oor
log was er geen geallieerd koopvaardij
schip of er stond minstens één ..Bofors"
op al was dle dan gemaakt in de Vere
nigde Staten of in Engeland.
Dc techniek schreed echter voort.
Straalvliegtuigen deden hun intrede en
nieuwe eisen meesten worden gesteld om
ook in de toekomst bescherming te kun
nen blijven bieden en wederom was het
de Nederlandse Marine, die het spits af
beet en de eerste belangrijk» opdracht
bij Bofors plaatste voor de nieuwe 40
mm win 1952 werden de eerste stukken
geleverd door Hr. Ms. kruiser „De Ruy-
ter"
Wederom bleek dit nieuwe wapen veel
machtiger dan zjjn beroemde voorganger
en bet beste tR zijn da( op dit gebied
bestaat. Het aantal gebruikers en licen
tiehouders groeide dan ook gestadig en
zo kreeg na enkele jaren ook Wilton-
Fijenoord van de Koninklijk Landmacht
een opdracht voor de levering van dit
geschut.
Evenals alle andere kanonnen, die wij
na de 2e wereldoorlog voor de Konink
lijke Marine hebben gemaakt, wordt dit
kanon op afstand bestuurd.
Dat eaat ongeveer als volgt:
Een met radar uitgerust vuurleidings
instrument kan een doel vinden en blij
ven volgen, onafhankelijk van de zicht
baarheid. dus ook als het verborgen is
door mist, wolken of duisternis. De com
mando's van deze radar worden door het
kanon opgevangen in de vorm van zwak
ke elektrische signaaltjes welke geme
ten worden in duizendste onderdelen van
Volts. Dit zwakke signaal wordt aller
eerst versterkt in eer. elektronische ver
sterker en dit versterkte signaal wordt
weer overgebracht op een hydraulisch
stuursysteem, bestaande uit zeer nauw
keurige klepjes en schuifjes, die het sig
naal omzetten in een beweging van een
regelhefboom van een hydraulische mo
tor, die dan weer het kanon draait. Dit
draaien van het kanon gebeurt met zeer
grote snelheid: in 4 seconden kan het he
lemaal ronddraaien over 360 graden, het
geen bovendien buitengewoon nauwkeu
rig geschiedt. De kleinste afwijking
wordt onmiddellijk omgezet in een sig-
naaltje, waarna het wapen zichzelf in
de juiste stand stelt. Dc hoge draaisnel
heid maakt het mogelijk een vliegtuig,
dat met de snelheid van het geluid vliegt,
in de ongunstigste omstandigheden te
blijven volgen, n! zelfs als het dwars
langs het kanon vliegt op een afstand tot
200 meter De tijd gedurende welke zcTn
vliegtuig in de buurt blijft, is natuurlijk
zeer kort. Daarom kunnen vier granaten
Per seconde worden afgeschoten! Zo'n
granaat weegt ongeveer 2% kg. en ver
laat het kanon met e«n snelheid van on
geveer 3 maal die van het geluid, zodat
na 2V2 seconde' een afstand van ongeveer
2000 meter is afgelegd. De uitwerking
van 1 granaat is voldoende om een vlieg
tuig te vernietigen. De richtnauwkeurig-
heid is zo groot, dat het vaakVz voorkomt,
dat als wij op een schijf schieten, die
op enkele honderden meters afstand is
geplaatst 2 granaten door hetzelfde
gat gaan.
Zeer speciale eisen worden aan het ma
teriaal gesteld, hetgeen duidelijk zal wor
den. als men bedenkt dat de gasdruk,
welke in een kanon-loop optreedt, onge
veer 3000 atm. bedraagt
Het wapen staat op een speciaal gecon
strueerde wagen voorzien van verende
wielen, waardoor het kanon met grote
snelheid over normale wegen kan wor
den voortgetrokken en ook gemakkelijk
in woest terrein kan worden geplaatst.
Deze wielen zijn door middel van een hy
draulisch systeem opklapbaar, zodat het
wapen komt te staan op vier grondplaten
en met speciale palen aan de grond kan
worden vastgenageld als er nauwkeurig
geschoten moet worden
Eveneens hydraulisch kunnen de wielen
weer worden neergeklapt, zodat men zich
weer snel met het kanon kan verplaatsen.
De vier wielen zijn voorzien van lucht-
remmen, die automatisch gaan werken
als het wapen wordt losgekoppeld van
de trekker.
Zoals reeds gezegd, wordt dit kanon ge
bruikt door de meeste landen in de
Noord-Atlantische Verdrags Organisatie
(NAVO).
Een eis van de militaire autoriteiten is
dan ook, dat niet alleen de belangrijkste
onderdelen, welke wij produceren voor
2.00 kanonnen, uitwisselbaar moeten zijn,
doch ook. dat de onderdelen, die wij
maken, gebruikt kunnen worden in een
kanon, dat in één van de andere landen
wordt geproduceerd en omgekeerd. Dit
stelt uiteraard zeer hoge eisen aan de
nauwkeurigheid. Ieder gat moet precies
op de juiste plaats worden geboord en
dit moet dus met mallen geschieden en
bovendien moeten onz-e mallen precies
gelijk zijn aan die. welke in het buiten
land gebruikt worden. Het is dan ook on
nodig te zeggen, dat de nauwkeurigheid,
die vereist wordt voor het maken van
deze mallen, wel bijna griezelig wordt.
Het hierboven omschreven complete
kanon moet worden gemaakt van onge
veer 5600 tekeningen. en het bestaat uit
ongeveer 24.000 verschillende onderdelen,
waarbij i? aangenomen, dat vele onder
delen bijvoorbeeld elektromotoren als
1 onderdeel gelden Als men ook derge
lijke onderdelen uit elkaar zou halen, zou
men zeker tot het dubbele aantal sa
menstellende onderdelen komen.
Natuurlijk maken wij niet al deze onder
delen zelf. Een belangrijk aantal van de
zojuist genoemde 24.000 onderdelen be
staat uit standaarddelen, zoals schroe
ven, moeren, kogellagers, electromoto-
ren. wielen met banden, enz., die elders
gekocht worden Ook zijn er belangrijke
onderleveranciers, die onderdelen ver
vaardigen. die wij niet kunnen maken,
omdat onze fabriek daarvoor niet is in
gericht, bijv. de elektronische versterker,
die door lekenogen gezien, er uitziet als
een combinatie van een aantal ingewik
kelde radiotoestellen.
Ook zijn er onderdelen, die moesten
worden uitbesteed, omdat wij in de be
schikbare tijd niet alle onderdelen zelf
konden maken, of omdat er zulk duur
gereedschap voor nodig was, dat men
ze goedkoper en vlugger bij een specia
list kon aanschaffen, die dergelijke on
derdelen in grotere hoeveelheden maakt.
Uiteindelijk komen echter alle samen
stellende delen, zoals tandwielkasten, hy
draulische en elektrische apparaten, hy
draulische leidingen, elektrische kabels
bij elkaar en wij moeten daarvan één ge
heel maken, dat goed functioneert.
Dit alles moet geschieden in een snel
tempo, zodat er elke week twee comple
te installaties uit de fabriek komen. Alle
samenstellende onderdelen moeten op
tijd aanwezig zijn, of ze nu uit ons eigen
bedrijf komen of van een onder leveran
cier. De samenbouw geschiedt in etap
pes. Eerst worden losse onderdelen sa-
mengebouwd tot groepen; deze groepen
moeten aan strenge eisen voldoen en wor
den nauwkeurig getest vóórdat ze mogen
worden ingebouwd in het geheel. Tand
wielkasten bijvoorbeeld moeten enkele
uren draaien en mogen dan niet te warm
worden. De temperaturen worden gere
geld gecontroleerd en er mag geen spe
ling optreden, want dat zou betekenen,
dat de commando's, welke van het radar
instrument komen, niet nauwkeurig wor
den uitgevoerd en het doel wordt gemist.
De hydraulische apparatuur moet vol
doen aan hoge eisen van reinheid. Haast
onzichtbare stukjes vuil kunnen storing
veroorzaken. Daarom worden de hydrau
lische installaties samengebouwd in een
stofvrije kamer, welke onder overdruk
wordt gehouden De samenstellende groe
pen worden weer samengebouwd tot gro
tere onderdelen, welke wederom worden
beproefd en daarna pas worden inge
bouwd in het grote geheel Als elk
van de 24.000 onderdelen zijn juist
te plaatsje heeft gevonden, niet warm
loopt en niet te veel speling heeft, ver
laat het complete kanon de hal CD van
Kanonnen' bij Wilton-Fijeni
klaar voor aflevering.
;-r
Schietproeven viet W.F,-kanonnen aan dc kust
(uit het W.F.-Nieuwsj
de Machinefabriek en gaat naar de elf
controle in hal HK Hier kunnen 5
nonnen tegelijk worden getest op
proefstand Het is daar een gewir\t
van draden en electronische apparaj
die nodig zijn om het produkt danig
de tand te voelen.
Het ondergaat een nieuwe slijtageprj
Urenlang draait alles wat draaien
op volle snelheid en daarna moet worj
gecontroleerd of de nauwkeurigheid
is verminderd. Is dat het geval,
moet het systeem opnieuw worden a|
steld en moet de proef worden herha
Dank zij het systeem van intensieve L
proeving van de samenstellende del
komt dit gelukkig zelden voor Zo'nf
proeving duurt ongeveer 10 dagen, d|
na moet nog in de praktijk blijken
het kanon waard is. Dat is het mom
waarop de militaire vrachtauto's op I
terrein verschijnen om de kanonnes
halen. Nu moet er geschoten wordeil
daarvoor is ruimte nodig. Het dicht!
zijnde plekj,e waar voldoende ruimt
ligt aan onze kust midden tussen
maar en Den Helder en als nu de L
serschepen maar uit de buurt blijf
mag Wilton-Fijenoord eens laten zien|
men gemaakt heeft.
Na de schietproeven wordt het kj
weer afgeleverd aan de werf. SomJ
vitale onderdelen moeten weer wol
gecontroleerd en gereinigd. De schi
wordt „erop los gelaten" en voon
laatste maal komen de militaire vrq
auto's het produkt aan onze fabriek
halen.
Wat heeft dit alles nu te maken i
het bouwen van schepen en macj
voor die schepen? Op het eerste gef
niet veel, maar toch...
In de eerste plaats is daar de nauv
righeid. Hierover is in het voorgal
al het een en ander gezegd en wanj
wij verder bedenken, dat 240 maal i'
minuut een granaat de loop verlaat;
dus eerst erin gebracht moet worden!
begrijpen wij, dat aan deze onderq
buitengewoon hoge eisen worden ge
Deze nauwkeurigheidseisen liggen
het algemeen hoger dan die welke
scheepsvoortstuwingsmachines wei
gesteld.
Ook hier schrijdt de techniek echtexl
rasse schreden voorwaarts en ook]
worden de eisen steeds verhoogd,
al zijn deze steeds hogere eisen, gel
aan turbines en motoren, voor onzel
nici geen problemen meer, omdat z|
al gewend waren bij de bewapej
Voor die bewapening hadden wij all
nauwkeurige machines, zeer nauvk
ge meetinstrumenten. een meetkl
mensen die ermee konden omgaal
waarom zouden wij dit alles dan nicf
bruiken voor onze andere produktq
Verder is er de automatisering, V
overal haar intrede doet. ook op sch
en eveneens in ons bedrijf. Vela vd
problemen, die zich daarbij voort
kennen wij reeds van de bewapening
de elektronische en hydraulische
ratuur en systemen.
Tenslotte zijn er de uitwisselbaarhei
het seriewerk: twee dingen, die haii
nand gaan. Om goedkoop te kunnen f
duceren en de concurrentie het ho
bieden, zullen de series steeds
moeten worden, moeten onderdela
grote aantallen worden gemaakt en L
ten dan ook onderling uitwisselbaar!
i Onze conclusie map. du, zijn, dat de
1 ciale en hoge eisen, die aan deze
taire produktie worden gesteld, sii11
rend hebbgn gewerkt en nóg werkej
ons bedrijf en dat er daarom rede|
dankbaarheid is 0ver het feit dat
Koninklijke Marine, ook de Konink
Landmacht een zeer belangrijke
j by ons heeft geplaatst
1 W N v d.
