Het drama van
MAGDA DE FONTAGNES
Een meisje uit de Franse provincie, dat
in het wereldnieuws kwam
Wat doen die Italianen
Héclame
hier?
De stem van de dode
Pleidooi voor collegialiteit en
waarschuwing tegen slopers
Ramp op de Rijn mogelijk dooi
roerdefect veroorzaakt
Maakt
door MAX MURRAY
Haar cloocl was slechts een
gemengd bericht
Unieke co&eótie,
te V-;;-mm
Vrijspraak in de
helmenaffaire
Maatstaven van
de loonvorming
BPUNOTT*
„TINA SCARLETT" VRIJGEGEVEN
f
Staatssecretaris vraagt
advies aan de S.E.R.
s
Eerst aan het toneel
gouden
damesarmbandhorlogeiT'
met gouden band
Nooit volledig hersteld
VRIJDAG 14 OKTOBER 196U
In hoger heroep
En de spijtoptanten?
En de emigrate
Solidarity
Collegia;'
Het 's een naam, die de nieuwe gene
ratie weinig feitelijk niets zegt. We zou
den het gemengde bericht, waarin hij
genoemd werd. laten voor wat het is.
indien het niet weer eens aantoonde, dat
er nog steeds gebeurtenissen piaats vin
den, waarovér vroeger de z.g. stuivers-
verhalen werden geschreven. Men doet
tegenwoordig wel eens. of stüiversverha-
len uit de tijd zijn, maar de levenshisto
rie van Magda de Fontagnes, het blonde
meisje uit de Franse provincie, dat in
Parijs fortuin zocht en dezer dagen voor
het laatst even in het wereldnieuws
kwam vertelt toch wel iets anders.
In dit licht gezien was het gemengde
bericht uit Genève wederom wereld
nieuws. Magda de Fontagnes dood ge
vonden in een tehuis voor jonge meisjes,
luidde het. Hieraan werd toegevoegd, dat
volgens een ingesteld onderzoek de
vrouw die een tijdlang internationale ver
maardheid genoot, zonder middelen van
bestaan en zich met een pistoolschot
van het leven had beroofd
Dermate sterk was nog 'de suggestie
van haar naam, dat de Zwitserse autori
teiten het gebeuren een week lang stil
hielden en het stoffelijk overschot niet
van de armen lieten begraven, maar ter
aarde deden bestellen op een gedeelte
van een begraafplaats, gereserveerd
voor rijke lieden...
Magda de Fontagnes deed in 1936 voor
het eerst van zich spreken, toen ze her
haaldelijk in gezelschap van de dictator
Benito Mussolini werd gesignaleerd De
ze stond toen op het toppunt van' zijn
rie. Hij had Abessynië veroverd en van
Italië een keizerrijk gemaakt. Magda de
Fontagnes bevond zich toenmaals te Ro
me, als speciale verslaggeefster van „Le
Matin". Ze was een der vele journalis
ten, naar de Eeuwige Stad gezonden, om
de wereld meer te vertellen over „II
Duce". De eerste maal. dat ze beroeps
halve met hem in contact kwam, was
tijdens een oogstfeest in de drooggelegde
Pontijnse moerassen, waar ze me't Mus
solini aanzat aan een maal van polenta,
de bekende Itliaanse meelschotel.
Nadien moet er een intieme relatie
zijn ontstaan. Magda de Fontagnes kon
haar blad een exclusief interview met
de „Duce" leveren en het leek, alsof
ze uiteindelijk haar doel bereikt had: een
journalistieke topfiguur te zijn.
Hiernaar had Ze gestreefd, toen ze haar
geboorteplaats ergens langs de Loire
verlaten had. teneinde in de Ville Lu-
mière fortuin te maken. Ze ging eerst
WINKELCENTRUM BiNNENWEdp.45
TELEFOON 116615 - ROTTERIWfM
aan het toneel, maar viel daar, ondanks
haar innemende uiterlijk en prachtige,
blonde haar niet voldoende op naar haar
zin Ze nam haar toevlucht tot de jour
nalistiek, met het voornemen, door bij
zondere interviews naam te verwerven.
Als eerste belangrijke persoonlijkheid,
wie ze een inverview wilde afnemen,
zocht ze Aristide Briand uit, toenmaals
kandidaat voor het presidentschap Haar
vader, een verdienstelijk portretschilder,
had eens een portret van hem gemaakt.
Dit zou een goede introductie zijn. Ech
ter, ondanks alle intriges slaagde ze er
niet in, tot de grote man door te dringen.
Kort daarna werd de Sureté opgebeld,
dat een zekere Madeleine Corraboeuf,
zich noemende Magda de Fontagnes, op
haar kamer een bom verborgen hield,
met het voornemen, daarmede een aan
slag op Briand te plegen. De politie deed
een inval, maar vond niets. Magda's doe]
was echter bereikt., er werd over haar
gesproken en tenslotte werd ze door „Le
Matin'' als speciale verslaggeefster aan
gesteld.
Haar relatie met Mussolini duurde niet
lang. Op een goede dag werd haar na
mens de dictator een exemplaar van
Ludwigs .Gesprekken met Mussolini"
bezorgd, met tussen de bladzijden in
bankpapier een aanzienlijk bedrag. Dat
was zo het middel van de dictator, om
voor hem lastig wordende personen kwijt
te raken, zonder opzien te baren. Men
had hem verteld, dat Magda de Fontag
nes een agente was van het z.g. „Deu-
xième Bureau", ofwel een spionne.
Terzelfdertijd liet de Franse ambassa
deur te Rome, graaf Gilbert de Cham-
brun haar weten dat haar verblijf te Ro
me niet langer gewenst wasZulks
eveneens in opdracht van de Duce
Ze nam vergif in, maar medici, die
ijlings te hulp waren geroepen, konden
haar van de dood redden, zodra ze her
steld was, werd ze over de grens gezet.
Het was op 17 februari 1937, dat Magda
de Fontagnes weer van zich deed spre
ken. Op het Gare du Nord te Parijs
werd ambassadeur De Chambrun, toen
hij in de sneltrein naar Amsterdam wil
de etappen, door een vrouw in een lange
bontmantel aangesproken. Ze haalde
plotseling een revolver te voorschijn en
loste twee schoten op hem, waardoor hij
zwaar gewond werd. Nadat omstanders
haar hadden vastgegrepen, vroeg ze,
haar lippenstift uit haar tasje te mogen"
halen en ze verzorgde kalm haar lippen.
„Ik ben Magda de Fontagnes". vertelde-
ze de politiemannen, die haar arresteer
den „Deze man moet sterven, want hij
heeft Mussolini verkeerd over me voor
gelicht en me aldus verwijderd uit de
omgeving van de man, die ik boven al
les liefhad..."
Ambassadeur De Chambrun is nooit
volledig van zijn verwondingen hersteld.
Hij weigerde later, tegen haar te getui
gen en het gevolg was, dat ze slechts tqt
een jaar gevangenisstraf veroordeeld
werd. Men hoorde daarna niets meer
van haar, doch in 1942 trad ze in dienst
van de Duitsers en werd ingeschreven
ARNHEM, 13 oktober Het gerechts
hof te Arnhem heeft hedenmorgen uit
spraak gedaan in de zaak tegen de 66-
jarige kantoorbediende L. B. te Does
burg, die er van werd verdacht als con
troleur van de D.M.L. gewichtlijsten bij
de fabricage van helmen bij de Verblifa
te Doesburg en te Krommenie te hebben
vervalst. Hierdoor zouden vele duizen
den te lichte helmen bij het leger in cir
culatie zijn gekomen. Het gerechtshof
achtte niet bewezen, dat verdachte het
ten laste gelegde heeft begaan cn sprak
hem vrij. Het hof overwoog, dat ver
dachte niet opzettelijk de gewichtlijsten
heeft vervalst teneinde door de Verblifa
geproduceerde te lichte helmen te doen
accepteren en dat de D.M.L. ze met uit
sluitend heeft geaccepteerd aan de hand
van de via de gewichtlijsten verstrekte
gegevens. De procureur-generaal had te
gen B. een jaar gevangenisstraf met af
trek gevorderd.
De rechtbank had B. destijds veroor
deeld tot twee jaar gevangenisstraf, na
dat de officier van justitie vier jaar had
geëist.
Magda de Fontagnes in 191,7, toen ze
wegenscollaboratie terechtstond
In het jongste rmmer van „Ruim
Z.cht", het kaderblad van de KAB,
wordt onder d€ kop: „Wat doen de
Italianen hier?" inzicht gegeven in de
kwesties, welke met de komst van deze
buitenlandse werkkrachten ten nauw
ste samenhangen.
Nog voor de eerste Italianen in de
Nederlandse bedrijven aan het werk
zijn gegaan, kwamen al boze tongen
in het geweer, aldus begint het genoem-
dé blad. De Italiaanse arbeiders zou
den op gunstiger voorwaarden zijn
aangenomen dan de Nederlandse. Wat
is daarvan waar? Niets! Er bestond
eerder gevaar voor het tegendeel. Men
heeft daarom juist een arbeidsovereen
komst opgemaakt, die als grondregel
bevat dat de tewerkstelling der Italia
nen tegen niet minder gunstige voor
waarden geschiedt dan de Nederlandse
werknemers. En kennelijk hebben valse
als „Helène 8Ó006". Na de bevrijding van
Parijs kregen de mannen van de verzets
beweging haar te pakken Ze moest zich
wegens 'collaboratie met de vijand ver
antwoorden en werd tot 15 jaar dwang
arbeid veroordeeld. Dit gebeurde in 1947,
doch reeds, in januari 1952 stelde men'
haar voorwaardelijk in vrijheid, wegens
haar goed gedrag in de gevangenis. De
stad Melun werd haar als verblijfplaats
aangewezen,.met het verbod, dezg te ver
laten Het duurde evenwel niet lang. of
ze opende een bar op de Place Vendome
te Parijs, bei&e-en opnieuw tot haar ar
restatie leidde. Nu sloot men haar in de
strafgevangenis van Pau op. In decem
ber 1954 profiteerde ze van een algemene
amnestie ,en werd- vrijgelaten
Ze vertelde in Parijs, bezig te zijn mei
fen boeK voi onthullingen OVer belangrij
ke personages. Het boek verscheen nooit
en men hoorde niets me« van haar Tot
nu h,;t bericht uit Genève kwam Ze had
daar om onderdak gevraagd meen te
huis voor alleen staande jonge meisjes
Tegen de gewoonte e„ omdat ze ver
klaarde slechts kort te zullen blijven,
werd Ze opgenomen Rceds dezelfde
avond vond de directrice, toen ze „ens
mc>' haar ""bekende gast kennis
«ilde maken, haar dood Ze slt de ka-
hltrna. M. de vlffende daS. alle meisjes
het huis uit waren en waarschuwde daar-
na de plitie.
Magda de Fontagnes had slechts enkele
kieine geldstukken bij zich. Ze moet de
wanhoop nhbij geweest zijn, want het
wfts haar de laafete jaren niet gelukt,
ergens een betrekking te vinden, zo bleek
-uit - een onderzoek, door de politie inge
steld in haar geboorteplaats, waar ze
zien na haar vele omzwervingen en
avonturen had gevestigd en van de
steun leefde...
K.H.
DtiSSELDORP, 13 okt. (D.P.A.)
Het rijnscheepvaartgereeht in Duisburg
heeft gisteren als zijn mening te ken
nen gegeven dat de aanvaring van de
Deense veerboot „Tina Scarlett", die
van Keulen naar Rotterdam werd ge
sleept, met de Belgische tankboot „Dia
mant", vrijdag op de Rijn bij Emme
rik, mogelijk veroorzaakt is door het
niet goed functioneren of het niet goed
bedienen van de roerinstallatie van de
veerboot. Het gerecht sluit zijn eerste
onderzoek waarschijnlijk in de komen
de dagen af. Een uiteindelijk oordeel
is echter au nog niet mogelijk.
Van welingelichte zijde werd er op
gewezen dat de „Tina Scarlett" waar
schijnlijk met zekere nieuwigheidsge-
breken behept is geweest, zoals die
dikwijls bij nieuwe schepen voorko
men. Voor de veronderstelling, dat
het breken van een sleeptros de veer
boot uit haar kners heeft doen slaan,
heeft het gere-rt geen aanknopings
punt gevonden.
Het gerechtelijk beslag op de „Tina
Scarlett" is dinsdag opgeheven, waarna
de voorbereidende werkzaamheden
voor de berging van het schip zijn
hervat. Gistermiddag is van de 3o-
venrijn een bok aangesleept en veran
kerd bij het wrak. De bergingswerk
zaamheden zullen in totaal met drie bok
ken worden uitgevoerd.
Gisteren is er enige activiteit van
scheepjes bij de „Tina Scarlett" ge
weest, maar de vaartuigen moesten
zich ijlings verwijderen, toen het wrak
van de tanker „Diamant" opnieuw be
gon te branden. Er ontwikkelden zich
vlammen van enkele meters hoog. Bo
vendien was er een sterke rookontwik
keling. Vermoedelijk had een nog on
aangetast gedeelte van de brandbare
lading in het wrak vlam gevat.
Nadat de brand geblust was, kondp"
de werkzaamheden op de veerboot »*-
den hervat
Naar aanleiding van de scheepsramp
zal de regering van Noordrijn-Westfa-
len nagaan of er bijzondere veiligheids
maatregelen genomen moeten worden,
aldus heeft de minister van Binnenland
se Zaken van de deelstaat, Dufhues,
op een persconferentie meegedeeld.
Minister Dufhues zei, dat er vooral
wat de stationering van brandweerbo-
ten betreft verbeteringen nodig schij
nen te zijn. Op het 240 km. lange Rijn
traject van Keulen tót de Nederlandse
grens zijn thans drie brandweexboten
en twee andere hulpschepen gestatio
neerd.
Volgens het politierapport werd de
veerboot door een sleepboot gesleept
terwijl achteraan een sleper de bewe
gingen van de veerboot regelde. De ma
chines van de veerboot draaiden van
Dormagen af langzaam mee. De water-
politie had geen verzoek ontvangen om
de sleep te begeleiden maar hield op
eigen initiatief een oogje in het zeil.
Ter hoogte van de industriehaven van
Emmerik was plaats genoeg voor door
vaart. Links lag een aantal vaartuigen.
Terwijl de voorste sleper „Martin" pro
beerde de „Tina Scarlett" op een af
stand van de voor anker liggende sche
pen te houden, draaide de veerboot plot
seling naar bakboord in de richting
van die schepen. De politieboot gaf
waarschuwingssignalen voor de veer
boot, waarvan de kapitein een botsin
met de „Diamant" poogde te vermi;
den maar desondanks voer de veer
boot onder een scherpe hoek op de bak
boordzijde van de tankboot in. Sleep
boot „Martin" draaide naar stuurboord
maar de sleepkabel sloeg door nog on
bekende oorzaak in het water. Terwijl
he*: voorschip van de veerboot op de
tankboot bleef hangen, ging het geheel
stroomafwaarts drijven. Vijf minuten
daarna vlamde het vuur Op, dat naar
andere schepen oversloeg.
geruchtverspreiders dit uitgelegd als
„gunstiger voorwaarden".
In het kort komen deze voorwaarden
hier op neer: Tewerkstelling geschiedt
onder gelijke arbeidsvoorwaarden als de
Nederlandse werknemers, dus ook gelij
ke deelneming in de premiebetaling
met daaruit voortvloeiende rechten der
sociale verzekering. Reiskosten van Mi
laan naar plaats van vestiging in Neder
land worden vergoed. De Italianen be
talen zalf maximum 15,- per week voor
onderdak en voeding. De meerkosten
worden alleen het eerste jaar door de
werkgever betaald. Bij aankomst in Ne
derland krijgt de werknemer een voor
schot op zijn loon plus tien gulden voor
de eerste onkosten. De terugreis naar
Italië i6 ook voor rekening van de werk
gever, tenzij de werknemer wordt ont
slagen wegens laakbare handelingen. Als
het arbeidscontract na een jaar wordt
verlengd, zal de werkgeve,r eenmaal de
reiskosten naar Italië vergoeden ter ge
legenheid van de jaarlijkse vakantie,
waarin zes dagen betaald verlof, buiten
het gewone verlof om. kan worden op
genomen. De volgende jaren is zulks fa
cultatief gesteld. Voorlopig zullen alleen
ongehuwde werknemers, ongeschoolden
van 21 tot 35 jaar en geschoolden van 18
tot 45 jaar worden aangenomen.
De verdere organisatie van de wer
ving en plaatsing der Italiaanse arbei
ders lgkt ons voor de lezers minder in
teressant.
Wel belangrijk zijn de vragen die, na
het bekend worden van de aantrekking
van buitenlandse arbeidskrachten, in dis
cussie zijn gekomen.
Waarom iaat men Italianen toe, ter
wijl de regering zuinig is met het op
nemen van spijtoptanten uit Indonesië?
Over het spijtoptantenbeleid van de
regering zelf kunnen we in dit kader
uiteraard niet spreken, zo vervolgt
„Ruim Zicht" Wel menen we te mo
gen schrijven, dat het verkeerd is de
beide zaken met elkaar te confronteren.
Er is in ons land een groot tekort aan
ongeschoolde en geschoolde handarbei
ders. Dit tekort wordt niet minder, zelfs
als men alle nog in Indonesië verblij
vende spijtoptanten repatrieert, omdat
dat voornamelijk hoofdarbeiders zijn
Waarom blijft de regering de o*" „of
tie bevorderen en geeft zij daar1'
veel geld uit, terwijl w(j zelf nu
de arbeidskrachten moeten aantrekfL
Deze opwerping is gedeeltelijk lA
gedeeltelijk niet juist. Juist voor^L-i
de overheid het wegtrekken van inr.j-i
triearbeiders blijft stimuleren. OnJu}t j
- L.lj1
Jp
■PIPn *L.
plooi meer en men kan "hen niet dvlr
gen tegen hun zin in de industrie te t
voorzover het landarbeiders beVe„
Voor hen heeft Nederland echt geen f.'
KOPENHAGEN Regeringskringen
in Denemarken hebben verklaard, dat
voorstellen tot verlaging van de invoer
rechten door de Europese Vrijhandels
Associatie (E.V.A.) in eenzelfde tempo
als door de Europese Economische Ge
meenschap (E.E.G.) geschiedt, thans
waarschijnlijk niet de goedkeuring van
Denemarken zal kunnen krijgen.
DEN HAAG. 13 oktober De staats
secretaris van sociale zaken heeft aan de
Sociaal Economische Raad advies ge-
vraag_d over de maatstaven van de loon
vorming. In zijn brief aan de raad zet de
staatssecretaris uiteen, dat de bestaande
algemene aanwijzing en daarbij behorende
nadere verduidelijking voorshands de ba
sis blijven, waarop verbetering in de ar
beidsvoorwaarden tot stand zullen kunnen
komen. Inmiddels zijn wensen naar voren
gekomen met betrekking tot de aard van
de in de algemene aanwijzing neergelegde
maatstaven en eveneens met betrekking
tot de hanteerbaarheid daarvan op langere
termijn. In verband hiermede vraagt de
staatssecretaris het oordeel van de SER
over de vraag of de huidige maatstaven
voor de toetsing van voorstellen tot ver
betering van arbeidsvoorwaarden, wijzi
ging of aanvulling behoeven.
werken.
Daarbij willen w« nog opmer'
dat men uit de huidige krappe arbe'°|
markt geen voorbarige conclusies "1;
trekken. Is het misschien een tijdel"
verschijnsel? En laten we niet verge'
dat binnen enkele jaren de geboord»
van vlak na de oorlog over de ar]°e.!
markt zal spoelen! Als we nu ons u,,
emigratieapparaat afbreken, kan ons 0
dan wel eens opbreken
Trouwens onze regering is niet Vj
niets zo voorzichtig geweest "L.
slechts 2000 Italianen toe te laten. ,-j
danks de E.E.G.-suggestie, dat er P'
was voor 20.000. I
De werknemersorganisasies heh^,
zich bij de gegeven situatie moeten nee„t
leggen. De Europese solidariteit brenl
mee, dat wij aantrekking van buiten'8™,
se arbeidskrachten moeten accePterf.-
Het gaat niet aan, pogingen te doen L
paalde afzetgebieden op andere 'an ,i«
te veroveren, maar dan zelf geen l1
te biedne aan landen, die worstelen "Li
structuurproblemen. We mogen ook
vergeten, dat wij in de tijd, dat ons la"
evenals Italianen nu met het werkloZe„,
vraagstuk zat, gretig hebben geP/Z
fiteerd van de mogelijkheid die an°e,|
landen ons boden. Uit die tijd date®,
immers de emigratiepolitiek van de r
gering!
Dit alles neemt niet weg dat de v„f
beweging op haar hoede is. Het bel»""
vaj, de Nederlandse werknemers Is d'\t
bij haar eerste zorg. Hun positie
door de komst van de Italianen niet i
den verzwakt. Daarvoor is trou"'',»
voorlopig weinig gevaar te vrezen.
zal er op worden gelet, dat de arbe1",,
voorwaarden voor de beide groepen
lijk blijven.
Maar de vakbeweging is ook ge'if1,.,
resseerd in de belangen van de I'8
aanse werknemers. i
Ook hun arbeidsvoorwaarden, gees -
lijk een lichaamelijke verzorging cn
rechtspositie hebben onze aandacht.
dat het merendeel der Italiaanse *x^\k
der6 wel katholiek za] zijn, of ten"1'»!
ste al$ zodanig gedoopt, is hier vD
een taak voor de K.A.B.
We willen dan ook dit artikel beS'T,
ten, aldus „Ruim Zicht" met een
opwekking tot orvze leden: Als Itali8A
se werknemers tot uw collega's gaan
horen, behandel hen dan ook collef'y
Tracht hen zo spoedig mogelijk „tb1
te doen zijn in hun werkkring. "e
hen, vooral in de eerste periode zich fU
de. Nederlandse sfeer aan te Pas:v
Wijst hun de weg naar de diverse
stanties, die zij nodig kunnen hebb5,;
Weliswaar zullen de werkgevers „e
een belangrijk deel deze taak od zich jV
men. maar dit alleen voor zover het .m
werk betreft. De Italianen zullen eC^a|
ook in hun vrije tijd graag weten.
Ze doen kunnen. En daarbij is een ^1
de gids onontbeerlijk. Vergeet v0 „(i
niet, dat zij zich de eerste tijd als er
kat. in een vreemd pakhuis zullen
len. Tracht hen daarom op te oeIV„r
in de K.A.B.. voordat E.V.C.-colP"'p
teurs, die gemakkelijk invloed hebben p
dc Italianen, u voor zijn geweest.
stoort u vooral niet aan geruchten. L
alleen maar verspreid worden om A
deloos onrust te zaaien. Onrust die s
kers nu eenmaa] nodig hebben a Ivor®"'
zij hun sloopwerk kunnen beginnen.
m
24)
Celia wachtte op hem en wendde kennelijk het te
gendeel voor.
O, hallo zei ze, ik dacht, dat je niet meer kwam.
Nee, dat dacht je niet: je stond voor het raam
naar met uit te kijken.
Als dat waar is, zei ze, dan was het alleen uit
nieuwsgierigheid of je die bespottelijke komedie tot
het eind toe zou volhouden.
Ik ben klaar Het is voorbij.
O, juist, dus ik heb voor niets al die scherpzinnige
televoongesprekken gehouden?
Hij vatte haar handen. Celia, liefste, laat alsjeblieft
niet zo merken, dat je me beu bent. Straks ben ik weer
weg.
Ik ben je niet beu. Het is je manier van doen.
Tot haar ergernis liet hij het onderwerp varen en
vroeg kortaf: Heb je die mensen opgebeld?
Natuurlijk. Als jij jezelf belachelijk maakt waar
om zou ik het dan niet doen?
En wat zeiden ze?
Ze gedroegen zich heel 'normaal. Juffrouw Carey
was heel opgeruimd, aan het werk. Joyce stond op
het punt naar haar advocaat te gaan. De dokter was
op weg naar een kraamvrouw. Hij heeft me vandaar
opgebeld. Het was een jongen. De dominee was zijn
koffer aan het pakken omdat hij naar een conferentie
moest, wat is er?
Hij had gezeten en nu sprong hij opeens heftig
overeind.
Naar een conferentie? Waar?
Dat zei hij niet. Zo gaat het nu eenmaal met die
conferenties, vandaag houden ze ze hier, morgen
daar. Ze zag verbaasd hoe hij met grote stappen
naar de deur ging Zeg, wou je weer van ons weg
lopen? c'
Hij keerde zich om en glimlachte.
Ja, maar ik kom zo terug.
Ja maar je blijft nog maar zo kort. Zou het niet.
eenvoudiger zijn, als: je alleen even voor het raam
kwam wulven? Ze sprak tegen eeo dichte voordeur.
Mevrouw Sim kwam bedaard de trap af. Ben je al
leen? Ik dacht dat ik stemmen hoorde.
Celia keerde terug in de kamer. Er was bezoek.
Dat kan dan niet lang geweest zijn, kind. Vijf minu
ten geleden was ik hier nog.
Het was Firth. Hij is al weer weg.
Maar kind, ik'had hem willen spreken.
Hij liet zich niet. Ophouden, moeder. Hij storm
de midden in ons gesprek de deur uit.
Maar waar ging hij dan heen? ;r
Dat zei hij niet. Hij zei alleen dat hij terugkwam,
dat zal dus wel zo zijn. Ik heb nog nooit zoiets meege
maakt; hij sprong overeind en weg was hij.
Dan moet daar wel een reden voor geweest zijn
kind.
Als het niet zo dol was, zou ik zeggen dat het
kwam, doordat ik hem vertelde, dat de dominee naar
een conferentie gaat.
Mevrouw Sims plots veranderde houding verraste
Celia. Ze knikte langzaam Ja, dat zal wel de reden
geweest zijn.
Moeder, wat bedoelt u in vredesnaam?
-Vraag me dat liever niet, Celia. Zie je het is iets
waarover ik niet mag spreken. Ze sloeg een arm om
haar dochters schouders.
Er is iemand anders bij betrokken, Celia; iemand
op wie ik erg dol ben. Als je het vertelde, zou je er
spijt van hebben. Vind je het niet erg?
Nee, moedertje. Ze glimlachte. U weet altijd
veel meer dan u laat merken, hè?
Veel meer. Ze schudde triest 't hoofd en liep door
de vestibule en de voordeur naar buiten.
XXIV
Toen Firth arriveerde, stond de dominee van Inching
Round bij zijn hek. Er stond een valies naast hem op
de grond en hij had een lichte regenjas over zijn arm.
had zijn zwarte kleding afgelegd en droeg een gewo
ne boord en een grijs flanellen kostuum
Hallo, dominee, zei Firth losjes.
Ik schijn net op tijd te komen, is het niet?
De dominee glimlachte flauwtjes.
j 'e*slaat, vrees ik. Ik heb nog maar juist
de tijd om de trein te halen.
7— Het spijt me dat te horen.
Ik moet een conferentie bijwonen.
Dat weet ik.
Firth maakte geen aanstalten hem alleen te laten.
Heeft die conferentie niet in Lewes plaats? Daar
kwam ik juist over praten,ziet u.
De dominee aarzelde, gaf zich toen gewonnen
Over een uur gaat er weer een bus
Hij zuchtte.
f*en uui" eerder of later zal niet zoveel uitma
ken, denk ik.
draaide zich om en ging Firth voor, naar bin-
nerj. Firth nam het valies op en volgde hem.
In de studeerkamer wai*en de jaloezieën neergela
ten. Alles in de kamer was keurig opgeruimd, zo
keurig dat het leek alsof zij nooit gebruikt werd.
De dominee stond rond te kijken in het vertrek, dat
i5 ?°J-U!st verlaten had, maar hij wekte de indruk
alsof hij er niet thuis hoorde
geloof, dat er nog wat sherry is.
Hij keerde zich weifelend naar Firth.
D»t wil natuurlijk zeggen, als je er niets op te
gen hebt, wijn te drinken met. mij
-Heel graag.
Mag ik ook een glas sherry?
Ze keerde zich verbaasd om en stonden tegenover
mevrouw Sim. b
Jk zou het niet prettig vinden; sprak zij tegen
de dominee, te moeten denken, dat u weggegaan
was, zonder een oude kennjs vaarwel te zeggen.
De _domihee «loeg snel zijn Ogen naar haar op
IWist u het?
paar SË® zf toeA' Ik ,™g bij het hek een
Ik hoome c "li?-* her wös verstomd,
zwart boek bij^u1! !>?.TO;.hopèn; ttèa?, - ;U had een
„„Z°rid1er iets te zeggen zette de dominee drie elazen
mt Firth?" SCh°nk Ze met w'in- Töen weLdè hfzkh
En u? Wist u -het ook'
Hij schudde zijn hoofd.
Ik moest wachten, totodat ik wist wie van nlan
was, weg te gaan Ik wist, dat het zo'goed als zeker
was, dat iemand dat doen zou, zodra het „achuldie"
was uitgesproken. 6
Ik had eerder moeten gaan, zei de kleine man.
Maar toen die afschuwelijke geschiedenis werd
onthuld, zag ik in, dat die man daarvoor gestraft
moest worden. Maar nu heeft hij straf genoeg ge
had. We zullen onze wijn drinken en dan ga ik weg.
Maar is het dan nodig, dat u gaat? vroeg Firth
kalm.
Mevrouw Sim keek hem verbaasd aan.
Firth, ik begrijp je niet. Je wilt toch niet voor
stellen, dat hij die man laat ophangen zonder een
vinger uit te steken.
Ik zie niet in waarom niet.
De dominee kwam tussen beide.
Ik heb een vreselijke zonde begaan. Ik zou een
nog verachtelijker zonde op mij laden, indien ik
een onschuldige voor mijn misdaad liet boeten.
Hij keek Firth verontwaardigd aan.
U denkt natuurlijk, dat ik nog veel slechter
ben dan het geval is.
Weer schudde de eigenzinnige jongeman zijn hoofd.
Maar de man waarover u het hebt, is niet on
schuldig. Hij is schuldig bevonden en hij is schuldig.
Ik zal u dit zeggen, dominee. Als u naar de poli
tie gaat, zoals u van plan bent, dan zullen ze u eerst
uitlachen en daarna kwaad worden en op het laatst
zullen ze u wegjagen als een ongevaarlijke idioot,
die een moord bekent, die hij niet gepleegd heeft.
Maar ze moeten me geloven. Ze moeten !Het
is de waarheid!
De dominee sperde zijn ogen ontzet open.
Ook mevrouw Sim was opgewonden.
Dan ga ik met hem mee en vertel ze wat ik
gezien heb.
Dat helpt niets. U hebt hem bij het hek gezien,
zegt u. Dat herinnert u zich dus pas. nadat hij zich
zelf aangegeven heeft. Zie eens aan, mevrouw Sim,
ze zullen hem als van Lotje getikt beschouwen en u
als een sentimentele dame, die aan een levendige fan
tasie lijdt Luister, dominee. Terwij] ze u er tussen
nemen, zullen ze u onder andere vragen, waarom u
het gedaan hebt. Wat zegt u dan?
De dominee hervond zijn zelfbeheersing,
—Ik heb dit gedaan, zei hij, omdat er in deze pa
rochie mensen leven van wie ik houd. Ik ontdekte,
dat die vrouw voornemens was, hun levens te ver
woesten en wanhoop en verderf te zaaien. Ik zag mij
zelf, zoals dp gestalten uit het Oude Testament zich
zelf zagen. Ik achtte mij het werktuig van de wre
kende God Ik zie thans, hoe groot mijn zonde is.
maar zo beschouwde ik het op dat ogenblik. Dat is
de drijfveer, waarom ik die verschrikkelijke vrouw
vermoordde.
Toch zullen ze volhouden, dat u niet goed bij
uw verstand bent, zei Firth bedaard.
In plaats van gewone waanzin zullen ze u gods
dienstwaanzin toeschrijven.
De dominee ging zitten en borg het hoofd in de
handen. Mevrouw Sim wendde zich wanhonig tot
Firth.
Firth, dit mag je ons niet aandoen: mij de
wroeging omdat ik verzwegen heb wat ik wist: de
dominee een ondraaglijk leven van kwelling. Waf
moeten wij doen?
Niets.
Zij wendde zich tot de dominee.
U kunt toch dat dagboek tonen.
Ik heb het vernietigd, antwoordde hij moe. Het
was zo walgelijk.
Je weet toch, dat. wat de dominee zegt. waar
is! riep zij Firth (oe. Je zegt, dat je het zelf wis*!
Ja, zei hij dat weet ik.
Maar dan moet je ons ook helpen! Zie je dan
niet in, dat ie ons helpen moet?
Hij schudde zijn hoofd.
Ziet u, ik ken de hele geschiedenis. De reden
waarom majoor George Torrens wegens moord
wordt opgehangen, is, dat hij een moord heeft be
gaan.
Ze keken hem aan, alsof ze aan zijn verstand twij
felden. Hij stond op, liep naar de haard en leunde
tegen de schoorsteenmantel.
Inderdaad, ik weet, dat Torrens Angela Pew-
sey niet vermoord heeft. Hij heeft zijn zuster ver
moord.
Firth!
Het woord ontsnapte mevrouw Sim als een zucht.
Ziet u, de hele rechtszitting sloot als een bus,
behalve dat ene. Ik begon het te vermoeden, toen
Sir William Rubens de politie trachtte te vangen op
het feit, dat ze die vrouw niet hadden kunnen vinden.
Ik kan u wel vertellen, dat ze niet ver weg is
Mevrouw Sim zat met open mond.
En je zei, dat ze dood was!
Ze
bergplaats bevond zich vlak achter het hek. Ik wef.
zeker, dat hij daar onwillekeurig naar toe ging-
moet niet vergeten, dat hij al die jaren z«n beS
gedaan had, de gewoonten van de buitenmensen
te bootsen. En het waren twee kleine dorpsjochi65
en een dorpshond, die hem de das omdeden.
Ja, zei Firth. Volgens hem moet die konijne11'
gang een uitgelezen bergplaats zijn geweest. Hij st0P'
te de voorwerpen erin, stampte de aarde in de l°'
gang en maakte dat hij wegkwam. Hij moet een Se,'
voel gehad hebben alsof hij ztfn verleden begr°e
Ja, je kunt je vooretellen, wat er tijdens de rechts'
zitting in hem omgegaan is. Hij had zich van de et}'
moord kunnen vry pleiten, doch alleen door tegeW
het bewijs te leveren voor een andere.
De dominee was opgestaan en stond midden in de
kamer. Toen hij sprak, klonk zijn stem vlak en °K
aangedaan. Toen ik deed, wat ik gedaan heb, lee
het mij een eenvoudige uitvoering van de wil Gods'
is ook dood. Ze ligt onder de stenen tussen Nu zie ik het als een vreselijke aanmatiging Ik b
majoor Torrens' garage en de keukendeur. Ze arri- men plichten tegenover de kerk en mijn gemeent®
Mo- jui). het 00K verioren Ik k0n vrede hebben met de
dachte, dat ik schande en straf over mijn eigen hoof
zou afroepen, maar te laat zag ik in, dat ik ook h**1
meetrok. Hij zweeg even Misschien is er een uitwef
Dokter Daw, eerlek mens, die hij is, heeft mij vertef'
dat ik niet lang meer te leven heb, want mijn hart 's
niet sterk. Indien ik mij volkomen aan Gods wil °n'
derwerp, wje weet zal Hij mij dan in zijn genade ver
giffenis schenken. Ik leg mijn ambt neer en zal h"J
verder beraden.
Zij drukten hem zwijgend de hand.
Hij vergezelde hen ot het hek en Keerde toen s"c
terug in huis.
Mevrouw Sim legde een trillende hand op Firth5
arm.
Wat moeten we doen ?Wat moeten we doen?
'ets' hij zacht, Wat kunnen we doen?
Niets, zei zi, Ik weet het.
XXV
Celia en Firth zaten in de eetzaal van Hotel Berke'e^
Zu was een dagje overgekomen. Er hing een prett^,
sfeer in de zaal Het eten was goed geweest en 1
dereen scheen het naar zijn zin te hebben bijna ie'
dereen tenminste.
Celia bestudeerde de resten van haar sigaret.
oent ons nog niet op wezen zoeken, Wat is de rede^
Was niet meer nodig. Er zijn geen moorde"
meer gebeurd.
r "T ,M°et er beslist een moord gebeuren om jou na®
Inching Round te lokken?
Niet om me te lokken, om me nodig te hebt>ef'
We schynen buitengewoon bij je in de gunst
staan. Wat verwacht je van me? Dat we je roepen 00
der voorwendsel, dat er iets op te knappen valt?
Ik acht je ertoe in staat.
Celia keek hem aan en wendde haar blik weer 31
^u' zekere zin heb ik je nodig. Dat is te zeggen-"'
v» zenuwachtig te zijn. Om
veerde hier op de dag van de moord. Ouwe Ted van
het station bevestigde dat, maar ik was wel zo voor
zichtig om hem «iet te laten merken, wat hij be
vestigde. Hij herkende een foto, die ik van haar
gevonden had en waarop ze dezelfde hoed en
japon droeg. Ik ben naar Bristol geweest om die
foto te bemachtigen en het heeft me uren gekost.
Ik had de moed al bijna opgegeven, toen er zich
iemand herinnerde, dat ze een vriendin ergens aan
de rand van de stad had waarschijnlijk haar enige
vriendin op heel de wereld en die vrouw ,een
vroegere kinderjuffrouw, had de foto in haar album.
De trein kwam een paar minuten na de moord
binnen. Wat ik nu zeg, zijn slechts gissingen, maar ik
denk dat majoor Torrens juffrouw Pewsey's lijk ge
zien heeft. U zult zich wel herinneren, dat men
hem langs heeft zien wandelen op ongeveer de tijd,
dat zij vermoord werd. Zoals ik al zei, heeft hij haar
waarschijnlijk gezien en gedacht dat hij zulke'goede
motieven voor de moord had, dat het raadzaam was
zich een beetje uit de buurt te houden. En toen, juist
toen hij veilig thuis was, kwam zijn zuster, wier komst
hem a] door Angela Pewsey aangekondigd was. Pew-
sey was dood, en tussen hem en een ongestoorde toe
komst stond alleen nog deze vrouw. Hij doodde haar
in zijn eigen woning en in die lieflijke maannacht
begroef hij haar diep onder de stenen achter het
huis. Ik kan u laten zien waar de stenen opgelicht
zijn geweest Ik kan u de hoop aarde achter de ga
rage laten zien. Ze vonden het wapen, maar dat was
puur pech. Het bleek, ook, dat Angela en de zuster
van de majoor in dezelfde bloedgroep vielen. Hij
pauzeerde om een lange trek aan zijn sigaret te doen.
Wie weet zou majoor Torrens zijn huis verkocht
hebben en ergens anders zijn gaan wonen; aan de
andere kant zou het hem misschien een zekere bevre
diging geschonken hebben zo dicht bij zijn zuster te
leven. Hij was een koelbloedige bruut.
Er viel een stilzwijgen en Firth zei:
Zijn zuster had tegen haar vriendin verteld, dat
Ze scheen een tikje
haar een buitenkansje was te beurt gevallen en dat W—^ha daUs'du"' dogeden 'van diThezoek^ Voorii'4'
zr voor de verandering eens als een dame ging leven, voor de dag Wat voer jYe ditaaal ta ie
Armo s,»v, Graham is terug.
Arme stakkerd, zei mevrouw Sim zacht, wat een
beest. Is het niet eigenaardig, voegde ze eraan toe,
dat we hem na al die jaren nog steeds niet als een
van de onzen beschouwden? Ik bedoel niet, dat we op
hem neerkeken. Wp woonden in dit dorp en we maak
ten er aliemaal deel van uit, de landheer, de boeren
knechten. de postmeesters, de dokter. Hij deed zo
zijn best. Afschuwelijk, te bedenken wat het voor hem
betekende. En tenslotte hebben de bewijzen voor zijn
werkelijke misdaad hem aan de galg gebracht voor
een andere. Ik vraag me af, waarom hij die bandafne
mer, waarop ze Zo hamerden, niet tegelijk met het
lichaam van zijn vrouw begraven heeft.
Ik denk zei Firth, dat hij zich op de eerste plaats
van het lichaam wilde ontdoen. Toen hij daarmee
klaar was, ging hij alle andere sporen Uitwissen. Waar
hij die bandafnemer juist in het bos begroef, weet ik
niet.
Als je van buiten kwam, zei mevrouw Sim
zou je dat wel begrijpen. Alles wat onooglijk is of uit
de weg moet, wordt in het bog weggemoileld, De
Aha.
Ik heb hem gezegd, dat ik verloofd was. Nu i8'
niet helemaal verloofd, maar toch zo'n beetje.
O, juist.
Ja, maar je weet niet, dat ik gezegd heb, dat i*
zó n beetje met jou verloofd was.
Hij keek Celia niet aan omdat hij niet durfde. Eu 1
dat. zo? Ik bedoel zo'n beetje?
Eh ja nee, zie je, ik had gedacht
ons wel eens kon komen opzoeken om dat te bepraten-
Hij sprong op. Vooruit dan. Waar wachten we no®
OP? Toen ging hij weer zitten. Dit is toch geen krijgs
list om jongeheer Graham jaloers Hte maken, web
O, Firth, Ze keek hem aan. Wou je zeggen dat 1
nog nooit gemerkt hebt. hoeveel ik van je houd?
Ik merk het nu Celia. schat.
Moeder zei, dat je wel een beetje notitie van n1®
zou nemen als ik erom vroeg. Ze heeft het over „Hen
ry, die aardige jongen
EINDE.
