Onwettige bisschop van Sjanghai
tracht houding te verdedigen
tiet gewetensdilemma der
in de Chinese Volksrepubliek
Het Vaticaan werkt samen
inet de imperialisten''
B
mmê
9ÊÈÊ
B
O
INDUSTRIE werd de ru
de welvaart in Beieren
1
Farsta, nieuwe voorstad van Stockholm
Imposant winkelcentrum
egraat van
INTERVIEW MET CHINESE „PATRIOTTISCHE" PRELAAT
TUSSEN TWEE ZWEEDSE MEREN
ei*t u Marxist?
$>?fo*UM*
Zweedse fancyfair in Londen
Een molenboek
Probleemgebieden
baren nog zorgen
m
i
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1960
be stad Shanghai is altijd een
^an de meest vitale katho-
Chin centra geweest van
teerda' Een grondig gedocumen-
van eïl boeiend overzicht hier-
Lefp het boek van Jean
Vi!]j?vre „Les enfants dans la
ech (Doornik-Parijs 1957, 4e
Mistic u P°Singen van de comrau-
e machthebbers om via
latr' r ben geleide Katholieke
kfji lottische Beweging greep te
ke* °P de Chinese katholie-
het'.beeft in Sjanghai dan ook
ste .^nekkigste en langdurig-
baek+ Zet ondervonden. In de
\ve]V Jan 8 op 9 september 1955
T^e bisschop van deze stad,
bG(j .?n- Kiong Pin-mei van zijn
b!ee en gearresteerd. Daar-
de„ v erb de moedige woordvoer-
ijiitp. att de Sjanghaise katholieken
k^tbnv eld. Het verzet van de
Vari Jleken tegen de oprichting
de r^en Sjanghaise afdeling van
Wjra*b°lieke Patriottische Be-
baüiv r-*n hun. stad werd echter
iarf;ne bks minder. Pas na vijf
®^d-' VerschiHende grote propa
an acampagnes en een hele serie
l- fties' durfden de autoritei-
Op aan om hun slag te slaan,
tytgp maart van dit jaar werd
Vr.fA Eiong veroordeeld tot le-
^0erj,fnge gevangenisstraf. Een
rEjCrf maand later, tijdens een
aags congres van 23 tot 26
april, ging men over tot de op
richting van een Sjanghaise afde
ling van de Katholieke Patriot
tische Beweging. De deelnemers
betuigden nogmaals hun instem
ming met de veroordeling van
Mgr. Kiong, „de leider van de
groep reactionaire katholieken,
spion van het Vaticaan, die de
socialistische opbouw van het
land op een verraderlijke wijze
hielp ondermijnen."
KC>«i
u^ehaii"
""""'iiimiiiiimiiiiniimiimiinimiiiiimmini'
feS :an
de if
°t
v?'h
vKivan de „Katholieke Pa-
0h.,f Wo0ri,'Beweging" kon woord
Voll? ,worden vastgelegd. Hier-
het interview in extenso.
U marxist,?
fcdnigtSrxistjgche
ranneer vien aan Tiet Beierse land denkt, dan zullen de gedachten
veelal in de eerste plaats uitgaan naar toerisme en een goed glas
bier. Deze gedachtengang is er op zich genomen hélemaal niet naast,
Beieren is rijk aan natuurschoon en het bier mag er ook wezen. Maar daar
mee is zeker het economisch beeld van dit land niet af, hetgeen ons is ge
bleken toen wij er, op uitnodiging van het Gustav Stresemann-Institut te
Bonn, onlangs een bezoek konden brengen.
Bij het na-oorlogse-economische herstel van Beieren, dat qua oppervlakte
de grootste en qua bevolking (ca. 9,4 min inwoners) op een na de grootste
staat van de Duitse Bondsrepubliek is, zijn een tweetal feiten van grote in
vloed geweest. In de eerste plaats moet genoemd worden de stroom van ruim
2 miljoen vluchtelingen, vooral uit O.-Duitsland, die zich in Beieren kwamen
vestigen. Voorts loopt de 2700 km lange grens van het land voor 800 km
parallel met het IJzeren Gordijn (O.-Duitsland en Tsjecho-Slowakije)waar
door de oude intensieve economische relaties met Midden- en Oost-Duits-
land en met Oost- en Zuid-Oost-Europese landen werden verbroken. De
Beierse regering heeft toen een grootscheeps plan ontwikkeld om: de met
30 pet. gestegen bevolking aan werkgelegenheid en daarmee aan welvaart
te helpen, de verkeerswegen (zowel te water als over land) uit te breiden en
meer te oriënteren op het Westen, het gebied dat grensde aan het IJzeren
Gordijn uit de noodtoestand te verlossen en zodoende voor de economie van
dit land en krachtige structurele basis te creëren. Wilde men niet het
„armenhuis" van W.-Duitsland worden dan was het nodig dat de industria
lisatie zich sterk zou ontwikkelen, hetgeen ook inderdaad gebeurd is. En zo
is Beieren dan van destijds een overwegend agrarisch land tot thans een
overwegend industrieland geworden. Zonder dat de agrarische sector overi
gens veel aan betekenis heeft ingeboet is de industrie de ruggegraat van
dit land geworden.
m*v
liraiS
(Van onze correspondent)
STOCKHOLM, november
Nadat Zweden enige jaren gele
den in geheel West-Europa groot
opzien baarde door de bouw van
een complete hypermoderne satel
lietstad, genaamd Viillingby, die
huisvesting bood aan 15.000 per
sonen en die was voorzien van
een uiterst vernuftig winkelsys
teem, is kort geleden wederom
een dergelijk project gereedgeko
men, namelijk de satellietstad
Farsta, ongeveer 10 km. ten zui
den van Stockholm. Farsta is nóg
groter dan Viillingby, dat ten
noorden van de Zweedse hoofd
stad ligt, en het is ook moderner
en geriefelijker, omdat men bij de
aanleg ervan gebruik heeft kun-
nen maken van de ervaringen in
V allingby. Met de bouw van
Farsta, (genoemd naar een boe
renhoeve, die hier vroeger heeft
gelegen) werd begonnen in de
zomer van 195S. Het nieuwe
stadje ligt in een van de mooiste
streken rond Stockholm, tussen
twee meren in. Het beschikt over
uitstekende verbindingen naar de
hoofdstad, n.l. spoorweg, onder
grondse (die hier bovengronds
rijdt) en autoweg. Met de bouw
van de eerste woonhuizen werd
reeds in 1956 begonnen en als ook
dit woongedeelte volgend voorjaar
geheel voltooid zal zijn, zullen er
ruim 30.000 mensen kunnen wor
den gehuisvest.
Nederland Week
-018erhetzelfdQ congres werd een op-
*e v,an mgr. Kiong gekozen. De-
ptatis V^iezing gebeurde op „demo-
m volt manier". dat wil zeggen
„ech(i -fePublikeinse stijl; er was
J-hia.,.,. e®n kandidaat, pater Chang
b3'se a?, daartoe door de Shang-
?®rtil bng van de Communistische
jj ^°orgedragen. In het verslag.
vah J „Volksdagblad" van Peking
6®t h?e verkiezing heeft gegeven,
fhll ï??F> dat deze pater Chang Chia-
•rN°t algemene stemmen tot nieu-
,°zen van Shanghai werd ver
zo h,n, zo vervolgde het blad, de
van Shanghai wend ver-
W^/ÊÊÊÊKÊÊÊÊ^M
H tp,1 volksvijandige activitei-
^tplooien."
???e'Sneur" Chang Chia-shu is 67
u',„ ,ad in 1911 in bij de Jezuïe
v-> weiv?rd.in 19i3 Priester gewijd. Ii
"h h»t lnf5 was „een overwinning
G' fe „,Arnenkaanse imperialisme en
diem die zich van de godsdienst
ntpl
h*?rd hij
W
In
-j de eerste Chinese rector
oeroemde college Zi-Ka-Wei te
it,"1 te er lange tjjd studie-direc-
fr, i rrio-p "E- 8eweest. In samenwerking
rAf. g:' "aouisée, de voorganger van
Ifjdgregaf^S' stichtte hü een Chinese
het e van broedèr-onderwijzerS.
fllerWinJaar van de communistische
'e»2jelzo??g(» 19t49-.JL1??. h.Ü. ais pastoor
bekdoor0de ^V1'19?7 "et dij zich ech-
£üasten communistische autoriteiten
het pastoraat van de St.
'ge puN*5 in Shanghai, nadat de
"I'll Chinese pastoor verdreven
"Uil
""""""IIIIIMIIUI
"ijp nh«t
llllillilllllllllllllllllHllllllilHIlillllllIli!
zwakheid, als een
samenwerking of uit vrees
VfC orn7i„re^'me' In elk geval dateert
HhNordeli^31 uit dat jaar. Want na de
ïyettjg' S door Rome van de eerste
f'h 'nopL bisschopsverkiezingen en
iin boh a v, 'n de bisdommen Hankow
&Telstr> V?' Was pater Chang een van
woordvoerders in de betogin-
Patriottische" katholieken te-
v aan J In april 1959 nam hij
h-,,°lksvfJïe hijeenkomst van de Chinese
ti'F6 Cotr,i,?enwoordiging", het Natio-
fei, 6 ccmfl van de raadgevende poli-
Val 'h van het Chinese volk.
del de Ti- van dit jaar was hij een
Va? °p het Shanghaise afgevaardig-
de Lnationalè congres te Peking
Sa^'hg ."Katholieke Patriottische Be-
0r,?.vai ri??..china". waar hij een felle
VdeeldQ tts op de kort tevoren ver-
ri0L °f> dë Sgr- Kiong en mgr. Walsh
?,ii? hieUWRW-, Stoel; hij kondigde daar
Ité? eigen bisschopsverkiezingen aan.
o? later \ler!<iezing volgde enkele we-
toe "er ziin eventuele wijding is
nog niets bekend geworden.
t
eita]F?edewerker van het bekende
Vin de nnse avondblad uit Milaan,
eJS'lio i';Vr?rriere della Sera", de hear
VlpntmoilV is er onlangs in geslaagd
Vijn%e hl? ,g te hebben met deze on-
h<S bjsschl?Ch9P chanS Chia-shu, in
snA,^et n?, pe Jke residentie te Shang-
t„ver en weer vrijmoedige ge-
De onwettig gekozen bisschop van Shanghai, „monseigneur" Chang Chia-shu, in
de tuin van zijn residentie met twee van zijn assistenten en de president van de
Shanghaise afdeling van de „Katholieke Patriottische Beweging".
niet wij. Zelfs de protestanten zijn er
van overtuigd, dat het Vaticaan zich
bedriegt; daarom noemen zij zich
protestanten en geen katholieken.
Denkt u, dat de Chinese Patriottische
Kerk niet katholiek is? Wij zijn waar
achtige katholieken.
Lilli: Zijn bijgevolg het Vaticaan en
zelfs de Paus niet katholiek?
Chang: (zichtbaar in verwarring ge
bracht) Met betrekking tot het Évan
gelie is het Vaticaan schismatiek.
Lilli: De katholieke Kerk is gegrond
vest op het Evangelie en een bepaald
aantal dogma's, die door alle katho
lieken worden aanvaard. Daaronder
is een dogma over de onfeilbaarheid
van de Paus. wanneer hij spreekt ex
cathedra, eon dogma dat alle pries
ters en heel zeker alle bisschoppen
tegenwoordig ook aanvaarden. Hebt u
als priester dit dogma in China er
kend voor de vestiging van het com
munistische regime? Hoe denkt u
daar nu over als bisschop van
Shanghai
Chang: Voor de communistische be
vrijding zijn wij nooit geplaatst voor
deze vraag. Maar tegenwoordig wor
den wij gedwongen tot een herzie
ning over te gaan. De Paus maakt
misbruik van dat dogma, terwijl het
Vaticaan een instrument van de im
perialisten is geworden. Wij zijn he
lemaal geen schismatieken. Wij be
schouwen de Paus echter als schis
matiek met betrekking tot het Evan
gelie.
Lilli: Maar de Paus wordt als opper
ste hoofd van de katholieke Kerk er
kend door miljoenen gelovigen over
de gehele wereld en daaronder door
duizenden priesters en bisschoppen.
Allen erkennen het Vaticaan en zijn
vijanden van het marxisme en het
communisme. Zijn zü daarom dan
geen katholieken? Ofwel, zijn zij
schismatieken? Of bent u en de zes
tig Chinese bisschoppen, die onder
de leiding van de communistische
partij de leiding nemen over drie
miljoen katholieken in China,
authentieke katholieken? Als we
zouden toegeven, dat het Vaticaan
en de Paus vijanden zijn van uw
land, waarom noemt u hen dan nog
steeds katholiek?
Chang: (ontwijkt de vraag en beves
tigt vervolgens)Door middel van
de missionarissen in de scholen, de
uitdelingen van levensmiddelen, de
vrome inrichtingen en de ziekenhui
zen heeft het Vaticaan alles gepro
beerd om van de Chinezen christe
nen en katholieken te maken, opdat
zij de belangen van de kapitalisten
en imperialisten zouden dienen en
zich zouden keren tegen de belangen
van het volk.
IQ .CSe n„!„ ctigiiciU ÏOii
tfj'fhd (PTfs'ers, leden van het uit-
in
aanwezigheid van twee
T®kst interview
'"lib
fee:
'J'i; ?egi'ijp deze vraag niet.
iv? heel eenvoudig. Nergens
s?? aanh? de katholieke christe-
s??e i<Willgars van de communisti-
felMen p°l0gle. integendeel, zij be-
Oh e lel veroordelen deze ideologie.
ö?Vattinlr- Is volgens de katholieke
vlaSsliin ,m tegenspraak met de ge-
- r antir?an .de Kerk. welke een zui-
IlBrXlStlCnEo nw o«fi nnm.
n0thmiek b
"hink11 Nstische regime
anti-com-
een
het
regime, dat zich in
°r de revolutie heeft geves-
lioligu A instelling is. U bent
i>dUn,',?.lsschoP, gesteund door
da de regime, dat zich
tigd. Ja. u hebt zelf dit regime zo
zeer gesteund, dat u zich nu bevindt
in openlijke tegenspraak met het Va
ticaan. Mijn vraag is dus heel een
voudig: u die als katholiek bisschop
het communistische regime steunt en
de handelwijze van het Vaticaan ver
oordeelt, bent u marxist?
Chang: (antwoordend met een bepaald
gebrek aan zelfverzekerdheid en het
meervoud gebruikend) Wij zijn hele
maal geen marxisten.
Lilli: Wie zijn die wfj?
Shang: Wij, de Chinese katholieken.
Lïlli: Dus u, Chinese katholieken stemt
niet in met het communistisch regi
me, dat is gebaseerd op de marxis
tische leer? Of bent u van mening,
dat de Chinese communisten geen
marxisten zijn?
Cliang: (schijnt wat nerveus en in ver
legenheid gebracht, maar antwoordt
dan langzaam) Wij zijn niet tegen
het regime van ons land.
Lilli: Maar is dat regime marxistisch
of niet?
Chang: Dat ls onze zaak niet.
Lilli: Welnu, hoe kunt u de marxisti
sche ideologie en de katholieke leer
met eikaar verzoenen?
Chang: (Geeft geen antwoord).
Lilli: Als u meent, dat mijn vragen
onbescheiden zijn, bent u uiteraard
niet verplicht te antwoorden.
Chang: Ik vind ze geenszins onbeschei
den. Ik ga. u antwoorden, opdat u
mijn zwijgen niet verkeerd interpre
teert.
Lilli: Ik wil ook niet meer vragen.
Chang: Wij stemmen niet in met het
godloos communisme. Maar het com
munistische regime eist niet van ons,
dat wij atheïsten zijn. Met het commu
nistische regime delen wij een
zelfde probleem: de interesse voor
China, want wij zijn Chinezen. (Na
dit antwoord herademt Chang opge
lucht).
Lilli: Maar u bent Chinees en katho
liek: uzelf bent geestelijke en zelfs
bisschop. Als Chinees kunt u volle
dig gelijk hebben, maar meent u niet,
dat uw positie ten opzichte van het
communistische regime als katholiek
bisschop in tegenspraak is met uw
houding ten opzichte van de Kerk?
Chang: In China bestaan verschillende
rassen, godsdiensten en religieuze
overtuigingen. Alle Chinezen zijn vrij
om hun eigen raciale en godsdiensti
ge opvattingen te hebben onder de
leiding van de communistische partij.
Lili: Maar de leiding van de commu
nistische partij bevindt zich door zijn
ideologie en wijze van optreden in dui
delijke tegenstelling met de katholie
ke Kerk en het Vaticaan. De leidin"
van de partij ziet in de Katholieke
Kerk en in het Vaticaan een organi
satie, die zich bedient van een gods
dienstig bijgeloof.
Chang: Het is inderdaad het Vaticaan,
dat het nieuwe China en de vrijheid
van het Chinese volk bestrijdt. Het
Vaticaan werkt samen met de impe
rialisten en de kapitalisten met de
bedoeling om het kolonialisme in Chi
na te herstellen. Het wil China dwin
gen zich te begeven onder het juk
van de buitenlandse kapitalisten en
van het westerse kolonialisme en zo
het Chinese volk exploiteren. De mis
sionering heeft ook zo gehandeld en
zelf de opiumhandel begunstigd.
Lilli: Dat is precies de communistische
opvatting, die geheel en al anti-ka
tholiek is. Maar hoe kunt u, als gees
telijke en bisschop, zulke een opvat
ting verdedigen?
Chang: Wij zijn christenen. Het Evan
gelie schrijft aan de mensen niet
voor om zich tegen hun vaderland
te keren of samen te werken met de
vijand var hun land. Maar de Kerk
eist van naar bisschoppen en van
haar priesters, dat dezen haar die
nen. Katholiek zijn betekent gehoor
zamen aan het Vaticaan. De christe
nen die dit niet doen, worden protes
tanten genoemd en geen katholieken
meer. Het Vaticaan bedriegt zich.
Lilli: Het Vaticaan erkent de verkie
zing van de bisschoppen, benoemd
door de president van de (katholie
ke) Patriottische Beweging, niet.
Wat is uw mening daarover?
Chang: Het Vaticaan heeft ons voor
een dilemma geplaatst: ofwel bis
schoppen die tegen de communisti
sche ideologie zijn ofwel geen bis
schoppen. Gegeven, dat bisschoppen
noodzakelijk zijn voor bet welzijn
van de Kerk, menen wii het recht te
hebben hen zelf te benoemen. Het
Vaticaan eist politieke bisschoppen;
daarom handelt het Vaticaan tegen
de rechtvaardigheid en dus ook te
gen Christus.
Lilli: Wat denkt persoonlijk van
Paus Joannes XXIII?
Chang: Wij zijn ervan op de hoogte,
dat hij een bisschoppelijk concilie
tegen China heeft gehouden en dat
is de reden, waarom wij hem afwij
zen.
Lilli: Hebt u daarvan Rome nooit op
de hoogte gebracht?
Chang: Wij hebben ons nooit recht
streeks in verbinding gesteld met
het Vaticaan, evenmin als het Vati
caan dat van zijn kant deed.
Lilli: Weet u minstens indirect, dat
het Vaticaan uw handelwijze veroor
deelt?
Cliang: (lachend) Dat weten wij.
Liili: (een laatste vraag voor weer
te vertrekken)Beschouwt u zich
zelf niet als de jure en de facto ge
ëxcommuniceerd?
Chang: Rome heeft ons daarover nog
niets meegedeeld en als dat zal ge
beuren, zullen wü protesteren. Tus
sen de Paus en Christus kiezen wij
Christus.
Lilli: En tussen Christus en Marx?
Chang: geen antwoord.
Tot zover de tekst van het interview.
Naschrift
erichten over de katholieken in
China zijn zeldzaam. Via Hong
kong komt nogal wat door. maar
zulk nabij nieuws als dit interview is
even schaars als waardevol. Als er
een ding uit spreekt, is het wel de
navrante scherpte van het gewetens-
dilemma van de katholieken in China,
en dan met name van de leidinggeven
de katholieken. We kunnen wel ge
makkelijk aan het veroordelen gaan
en menen, dat hot woord „schisma"
in China nu toch wel makkelijker
mag vallen, heiangrijker achten we,
dat uit bovenstaand document het vol
gende blijkt. Zelfs de meest progres
sief patriottische Chinese katholieken
wensen christen dn Chinees te zijn. De
Chinese werkelijkheid van vandaag
dwingt hen om dit gezagsconflict te
stellen. De leidinggevende katholieken
hebben hier allereerst mee te maken.
Willen zij geen contact met liet Va-
ticaan of wordt hun dit onmogelijk ge-
maakt? En hoe ligt het andersom?
Dat het tegenwoordige gezagsconflict
intussen zwaar politiek vergiftigd is,
wordt hier nog eens bevestigd. Intus
sen mogen we niet vergeten, dat de
meerderheid van de Chinese katholie
ken dat is ook bekend de band
met Rome niet wenst los te laten en
in de meest barre cn geraffineerde
achterstelling haar katholieke geloof
blijft beleven.
Drs. A. J. KRAMER
nze vaderlandse molenkenner A.
Bicker Caarten heeft opnieuw
een kostelijk molenboekje ge
schreven. Onder de titel „In Holland
staat een molen" beschrijft hij een van
de laatste nog in bedrijf zijnde wind
watermolens, statig en majestueus in
de prachtige polder Waterloos bij RÜP-
wetering. Zijn kennis van deze zo ty
pisch Hollandse kolossen is verbluffend.
A. Bicker Caarten spreekt de taal van
de molen en dat stelde hem in staat
met de watermolenaar Jaap -Hooge-
boom uitgebreid te converseren over
de romantiek van het watermalen, het
op peil houden van de polder, het op
de wind „krooien" van de molen, het
voorleggen van de zeilen op de oud-
Hollandse wieken, het ophalen van de
vang en het paiingvangen tijdens het
nachtelijk malen of het herstellen van
de rietvacht. „In Holland staat aen mo
len" is verlucht met een serie knappe
foto's die een goede kijk geven op het
wonderlijke leven in de molen, het gro
te avontuur bij het machtige suizen
van de wieken. Het boekje werd uitge
geven door A. W. Sythoff's uitgevers
maatschappij n.v. te Leiden.
H. Th.
Jn Londen is onlangs een Zweedse fancy-fair gehouden. Koningin Louise van Zwe
den kocht hier een kerstkandelaar van een landgenote in nationale klederdracht,
De industriële produktiecapaciteit,
produktie-, omzet-, werk gelegenheids-
en uitvoercijfers bereiken telkenjare
nieuwe hoogtepunten, het verkeer nam
sterk toe, grote en middelgrote indus
triecentra verheugden zich in een ster
ke toevloed van nieuwe bedrijven en
ook vele kleinere plaatsen kregen in
dustrieën binnen hun poorten. Het gro
te industrialisatieproces is in feite af
gestoten en daarmee is de moeilijke
opgave Beieren een economische struc
tuur te geven in overeenstemming met
de omvang van de bevolking in grote
lijn thans volbracht. Naast de grote
traditionele industriegebieden Nord-
rhein-Westfalen en Baden-Württemberg
heeft Beieren thans een groot indus
trieel potentieel en beschikt op de bre
de basis van industrie, handel, land
bouw, handwerk en veem delingen ver
keer over een economisch krachtige
structuur. Dat neemt niet weg, dat de
verschillende probleemgebieden, waar
onder vooral de z.g. Notstandsgebiete"
langs het IJzeren Gordijn nog een ver
sterking van de industriële basis nodig
hebben, willen deze gebieden hun be
volking voldoende werkgelegenheid en
welvaart kunnen bieden. Nu moet men
nog, vaak over grote afstanden, pen-
De satellietstad Farsta, tien kilometer ten zuiden van Stock holm. Men is twee jaar geleden met de bouw begonnen, en in
die tijd is er heel wat tot stand gekomen.
Het winkelcentrum van Farsta is
buitengewoon imposant en omvang
rijk. De totale bruikbare ruimte be
draagt niet minder dan Ü70.000 m3.
drie grote warenhuizen hebben er filia'
len gebouwd, met een gezamenlijke
oppervlakte van ruim 24.000 m2. Bo
vendien vindt men in het centrum
van Farsta nog 35 kleinere winkelbe
drijven cn talrijke sociale inrichtingen,
alsmede bibliotheek, tandklinieken,
een z.g. dokterscentrale, arbeidsbu
reau apotheken, banken, postkantoor
enz. Binnenkort zullen hieraan ook
nog een kerk en verenigingslokalen
worden toegevoegd. Een theater, een
restaurant en een bioscoop zijn mo
menteel nog in aanbouw.
De bouwplannen voor Farsta zijn uit
gewerkt door de architecten Leif Rei-
nius en Sven Backström. Ieder winkelge
bouw heeft een eigen karakter gekre
gen. De granieten fagade van een der
grotere gebouwen kost niet minder dan
500.000 gulden. De marktplaats, die 180
m. lang en 40 meter breed is, wordt ge
tooid met een prachtige fontein, ver
vaardigd door de bekende Zweedse
beeldhouwer Per Erik Willö.
Voor winkelende moeders, die graag
hun kinderen een ogenblik kwijt wil
len, is er een speciale „kinderkamer",
voorzien van allerlei speelgoed, en
onder leiding van vakkundige ver
zorgsters. Bij de parkeerplaatsen, die
plaats bieden aan meer dan 2.000
auto s, is er een z.g. pakjes-centrale,
waar men nog na winkelsluiting ziin
boodschappen kan afhalen, die men
eerder op de dag heeft gekocht of be
steld. De winkelstraten zelf zijn ver-
boden voor auto- en rijwielverkeer.
De aan- en aflevering van goederen
i winkels en warenhuizen vindt
Ki?a™n g? ee,n ondergrondse straat,
SL! i r atl& 's cn waar ook
p.aats is voor 250 geparkeerde auto's.
£il° geb?uwen in het centrum van
I aista zijn aangesloten op een mo-
uern Juchtconditioneringssvsteem,
waarbp per uur één miljoen m3 lucht
wordt ververst.
Momenteel is er in Farsta werkgele
genheid voor 2.000 personen, maar over
enkele jaren, als de voor industrie- en
kantoorgebouwen gereserveerde terrei
nen zijn volgebouwd, rekent men er op,
dat zeker 8.000-10.000 personen in Farsta
een bestaan zuilen kunnen vinden. Naar
verluidt bedragen de kosten voor het
centrum van Farsta ongeveer 60 mil
joen kronen, d.ï. ongeveer 42 miljoen
gulden.
delen naar de Industriegebieden rm
werk te vinden .Zowel de Bt-ierse .re
gering als de regering in Boi'.n heb
ben faciliteiten verleend en maatfege-
len getroffen (goedkoop krediet belas-
tingfaciliteiten, financiële steun), ten
behoeve van de industriëlen die zich
in deze probleemgebieden vestigen,
hetgeen zeker ai tot resultaten heeft
geleid, maar het zal nog we' wat ja
ren duren alvorens deze gebieden vol
doende op peil zijn gebracht.
Van de totale beroepsbevolking in
Beieren, die rond 3.3 miljoen personen
omvat, werkt er thans, 1,1 miljoen,
een derde deel dus, in de industrie er)
dit aandeel groeit nog steeds, waarbij
vooral werkkrachten worden onttrok
ken aan de landbouw, die thans onge
veer 20 pet. van de bevolking een, zij
het soms tamelijk bescheiden, bestaan
biedt.
Beieren kent eigenlijk geen zware in
dustrie. maar vooral een veredelings
industrie en dat wel in een ruime
schakering, alhoewel naar het aantal
tewerkgestelden gerekend de elektro
technische-, de machine- en de textiel
industrie wel de belangrijkste sectoren
zijn. Andere belangrijke industrietak
ken zijn: kleding, porcelein en kera
miek, auto's, brouwerijen, glas en
speelgoed.
De totale omzet van de Beierse in
dustrie bedroeg in 1959 D.M. 28,4 mil
jard (in 1950 nog 9,8 miljard), waar
van 3,6 miljard (1950 D.M. 586 mil
joen) of 12,9 pet. (6 pet.) wordt ge
ëxporteerd. Van de gehele Westduitse
industrie-omzet neemt Beieren 13 pet.
voor haar rekening. Van de totale uit
voer, die in 1958 D.M. 4,2 miljard be
droeg (9 pet. neer dan in 1953) ging
een Vierde deel naar de E.E.G.-landen,
waarbij Nedertand met 276 miljoen
D.M. (Ie halfj. 1960 D.M. 188 min.) een
hoge plaats inneemt op de ranglijst
van de landen, waarheen de Beierse
produkten worden uitgevoerd. Voorts
gaat ca. een derde van de export naar
de E.V.A.-landen. Van de totale Duitse
uitvoer komt ca. 11 pet. uit Beieren.
Twee van de belangrijkste industrie
gebieden van Beieren zijn de steden
Neurenberg en München en hun naas
te omgeving. Het z.g. „Groszraum"
Nürnberg heeft een oppervlakte van
67.810 ha en een bevolking van 795.000
personen, waarvan er per 1.000 242 in
de industrie werkzaam zijn. Het indus
triegebied München heeft een opper
vlakte van 128.725 ha met een bevol
king van 1.209.000 personen, waarvan er
per 1000 142 in de industrie werkzaam
zijn. Relatief gezien is het Neurenbergse
gebied met 6300 kleinere en 550 gro
tere en grote bedrijven dus het be
langrijkste industriegebied van Beieren,
vertelt ons de Oberbürgormeister van
Neurenberg met nauwelijks verholen
trots.
In beide gebieden vindt men de in
dustrieën terug, die hierboven reeds
genoemd zijn, zü het in een wat gewij
zigde volgorde van belangrijkheid.
Neurenberg* burgervader wijst
voorts met grote nadruk op het be
lang van do voltooiing van het Rijn-
Main-Donau-kanaal over Bamberg-Neu-
renberg-Regensburg naar de Donau.
Dit kanaal is niet alleen zeer belang
rijk voor geheel Beieren en West-Duits-
land, maar voor geheel Europa, gezien
de vele economische voordelen die het
zal meebrengen. Men krijgt immers
zodoende een grote waterweg van de
Noordzee tot de Zwarte Zee, die vele
Europese landen verbindt; hetgeen be
zien ook in het licht van de Europese
integratie van groot belang Is.
Met de aanleg van het kanaal tus
sen Bamberg en Neurenberg is men
begin 1960 begonnen. In 1961-62 zal
men aanvangen met de bouw van de
haven van Neurenberg om in 1967, als
het kanaal de stad bereiken zal, ge
reed te zijn.
In Bamberg is men thans bezig met
de aanleg van een tweetal binnenha
vens welke in 1961-62 gereed zullen ko
men en dan zal het via de gekanali
seerde Main mogelijk zü'n met sche
pen tot 600 ton en later zelfs tot 1350
ton deze havens te bereiken.
Voorts is het voor Beieren en vooral
voor Neurenberg van groot belang dat
de autobaan Frankfort-Neurenberg ge
heel gereed zal komen in 1964. waar
door de verbinding van Zuid-Duitsland
met o.a. Nederland l''i auto-uur korter
zal worden. De werkzaamheden aan
dit grote project ziin in volle gang.
Wat betreft de stad München zelf
werken er van haar 1,1 miljoen koppen
tellende bevolking ca. 160.000 in de in
dustrie en daarmee is deze stad. na
West-Berlijn en Hamburg, de derde in
dustriestad van West-Duitsland. Mün
chen kent nog vele andere activiteiten:
zo is zij een van de belangrijkste han
delssteden van Duitsland met een le
vendige in- en uitvoerhandel. Voort»
mag de stad, evenals vooral Zuid-Bei
eren, zich verheugen in een druk
vreemdelingenverkeer, de hotelaccom
modatie telt 14.000 bedden en in 1959
heeft men 3,3 miljoen overnachtingen
geboekt waarvan zo'n 10 pet. door bui
tenlanders.
Industrialisatie ook in steden als
Bayreuth (o.a. sigaretten en elecfro-
techniek), Ingolstad (auto's) en Erlan
gen (electro-techniek), waar de bevol
king derhalve vaak sterk is toegeno
men. De industrialisatie wordt ook
sterk in de hand gewerkt door de ge
meente want de z.g. Gewerbesteuer
een belasting geheven van de industrie
en vooral toevallend aan de gemeen
ten, maakt dat de laatste de industria
lisatie ook in het belang van hun eigen
kas stimuleren.
De Industrialisatie, die nog steeds
voortgaat, veroorzaakt een stijgende
welvaart en dit maakt Beieren tot een
koopkrachtige markt. w~ar ook voor
de Nederlandse produkten aftrek is.
In dit verband moet er dan ook op ge
wezen worden, dat van 24-31 mei 1961
in München een Nederlandse Week ge
houden zal worden, waarbij via allerlei
manifestaties de schijnwerper eens ex
tra op Nederland en de Nederlandse
exportprodukten gericht zal worden.
