Toenadering tussen Kerk en
staat in Joegoslavië
Spoedig herstel diplomatieke betrekkingen
Belgrado- Vaticaan hoogst onwaarschijnlijk
R.T.C.
b
I
Pijp roken?
'Men
H
D
W
T
0 W
D
MEMORANDUM VAN DE BISSCHOPPEN
■opgolese
Europa verkent
de ruimte
Verkiezingen in
Ivoorkust
Rassenhaat via
de brievenbus
WÈ
SIR WINSTON 86 JAAR
üet i
r
PLEEGZUSTER
•tis
DINSDAG 29 NOVEMBER 1960
i£et
BIj|TEMlandse
^ONlEK
Re -v
w8a4 had°Cl te bereiken- A5s
DIT MERK
EN
NAAM
garanderen U de
ECHTE, geneeskrachtige!
PLEEGZUSTER
BLOEDWIJN
UITSLUITEND verkiijgbaaUttlj
apotheker en drogist
In de V.N.
wat de klok slaat!
Big Beiv best briar, vanaf
Jarige „Brandaris" eeuwen ruslig temidden van de
branding - Fier baken had steeds alle primeurs - Op
kruin" gestookt kolenvuur 125 jaar geleden afgeschaft
Swing mef tijgers
Haagse rozenprijs
WILLEM CEHRELS
De Europese woning" in Rotterdam
tf;?
Aufo als een Princess
1 e toenadering, die momenteel in
•KJ Joegoslavië tussen de regering
stater en de Kerk te con-
Vo0r, 9.n valt, is stellig méér dan een
het 'Jëaande ^ase tn de wisselende
eir v ,nSen tussen de burgerlijke
Schriift l^ke overheid in dat land,
cle -J t de Weense correspondent van
eerst 6be Zürcher Zeitung. Voor het
°Nan de katholieke hiërarchie
slavi het bestaan van de Joego-
ticjj spe staat officieel erkend en
QficWk re'd verklaard met hem in
'handeling te treden.
''Oftoï Katholicisme was steeds de na-
'°Ven ^°dsdienst van de Kroaten en
^rioe f°en na de eerste wereld
licht een nieuwe Slavische staat ge-
Werd. trad de katholieke Kerk
II e kans op een gunstige ontwikke>
"hg in de kwestie-Congo is
Sllar>ni teren verkleind door de ont-
^'dstatf Van Loemoemba uit Leo-
de iS?.0,ejnba is bij de stichting van
op 1 juli, premier ge
terwijl Kasavoeboe president
^QfJ®Pubiie';
V--en
n-1-1
kti' Aan deze taakverdeling was een
rT°hgni Politieke strijd tussen de twee
?Mot"i®se leiders voorafgegaan. De
gevonden werd
SasSSi?Jl die tenslotte
J'ch compromis. Hot conflict had
plgisch geopenbaard tijdens de
fièt-^-Congolese
- ehst„ e§1n van di
onderhandelingen
dit jaar. Loemoemba
r,aUr>Vl,als leider van de Congolese
a?hgo]p Beweging (M.N.C.), een
ts lp!^Se eenheidsstaat. Kasavoeboe,
ierai van de Abako, wilde een
iSPUbji structuur van de nieuwe
1 zit? Loemoemba heeft tenslotte
ISM )-a gekregen, maar dit heeft ge-
!')ke "t de afscheiding van de koper-
provincie Katanga, waar Tsjombe
c*t PofPhderlijke regering vormde. In
ÜJt Cn®,?.rende deel van Congo spitste
I, ^Uer J tussen de president en de
zich
v set>T(L.?ich voortdurend toe, tot op
webop ber Loemoemba door Kasa-
a„rd afgezet. Twee weken later
&«VrL°le<
doo:
t de chef-staf van het
-Voi-V^e leger, Moboetoe, een comité
®llt d
van jonge intellectuelen,
h!Q6stCfrnhé als voorlopige regering
fete* "ageren. Als premier zou
loei? 0Ptreden: Joseph Ileo.
n°emba heeft gedurende de
laatste tweeën-
èen halve maand
in zijn ambts
woning in Leo-
poldstad ver
toefd, waar hij
de bescher
ming genoot van
Sm01, hu uV.N.-troepen, en
fcp daw belegerd werd door Congolese
ho ®ttp -,van Hoboetoe, die de af-
jv6ft Premier wilden arresteren Hjj
o.^chefS? nu aan het toezicht van zijn
ekkp0rs en zÜn belagers weten te
Ken.
ezer
2i dagen scheen er juist uit
en co», te zjjn op het ontstaan van
t^hgo y beter politiek klimaat
in
de-
van
hAVopY0rl£e week heeft immers
vp/ls h°e zjjn binnenlands en buiten-
8s?'erko lge aanzienlijk weten te
3n?erin_ n> toen de Algemene Ver-
W de nVan de Verenigde Naties een
stpjtlg President samengestelde
hfhirnp aet grote meerderheid van
binPPant erkende. Het was vooral
be» in j dat het Afrikaans-Aziatische
kweft- bÜ de stemming over
baY de t verdeeld was. Uiteraard
bC,deie& toelating van een Loemoem-
Pdh dr2? ,bePleit door het Sovjet-
blip,a en3'°r Jenden als Guinee, Ghana,
kirw Hnt Verenigde Arabische Repu-
An.g6hdhna behalve de westerse
Vj-'rikaan n en de meeste Latyns-
v^.'d ook ,e lenden kozen bijvoor-
V»de S de Afrikaanse republieken
..tfJ&tsaSS?? Gemeenschap de zijde
VSgd Voeb°e .is er vervolgens in ge-
köa °eninoE te voorkomen dat een
Cf Con|?.cornmissie van -de V.N.
i van V'erd gezonden. De presi-
15(1 pbist weinig verlangend naar
"hder Yan deze commissie, omdat
&»hïhet r e leden verscheidene zijn,
Sp6 derrie emoemba sympathiseren.
Li Was recent succes van Kasavoe-
bj& thbe v^n akkoord met premier
WS Wen-f,1?.Katanga over de princi-
toA®tafei®®Hlkheid van een Congolese
V-een 'Conferentie. Op deze R.T.C.
vnr, rooeten worden ont-
co een federale structuur
af a z°als Kasavoeboe van het
aan gewenst heeft,
nin d°°r Loemoemba's verdwij-
hieiinUlt Leopoldstad is er een
iC,l "We complicatie ontstaan.
E'i Verkil0, heeft zich in beginsel be-
r6®ft toe? zelfs Loemoemba tot de
fiVit Seap*. 6 laten, en Loemoemba
SauJle tWoord, dat hij gaarne op de
Vrt'eit »p 'ngaan. Maar in welke
ch eiiiprp hij aan het gesprek moe-
Aj, hoE "men? Loemoemba beschouwt
Ncs90nSn e5s als de wettige premier
y?lle 'heKhp bongo's huidige feitelijke
kH legenvf' Moboetoe, is echter een
Av', «an I?'ander van Loemoemba, en
(^(jVoebnp °°h niet voorstellen, dat
'l|j| D Ho rlnnw U/\w> -Vfrfn-votto
Vii?-C.Vd?rti
de door hem afgezette
Zal u1 in diens vroegere
1 herstellen, Loemoemba
gezegd, dat hij op de
ZÜn- 6«ega, aat nij op ae
°ntmn^rtsvliand Tsjombe zou
%/her vol?» rnaar de Katangese
^^Pntatie n'ets v00r een dergelijke
op vrije voeten is.
h?' Lii ho6Isen kracht kunnen bij-
Ati, nd alm, in sommige delen van
vel k llij u, n°g aanzienlijke aan-
riUltehlanl1bovendien, dat hij in
A<Ua,® corkL .an rekenen op steun
e?°th Afriïunistische landen en een
tn'uï ehiba i ans-Aziatische staten,
ü^hrt^hde zim ?en gevaarlijk man, die
br fill, dat hfi rta bewind heeft ge-
r.J >(.1 om E,v°°r géén middel terug-
,,}VeUiC' ad
Als
kunnen gaan, zou
v'seh "nn iu„reeds in de invloeds-
ihlbhi- Is dna u z«n geraakt. Dezer
Y'd; dat de New York Times
fli 'gi? co„t P°emoemba in februari
PaChe Smm1 'leeft gehad met de
Vdeht"lÜ h^unistische partij en dat
"hA1 heeft ongeveer een miljoen
aehp geschonken voor propa-
ie activiteiten
met de Kroaten in de oppositie tegen
de Servisch-Orthodoxe suprematie,
waarbij zowel de politieke als de con
fessionele tegenstellingen tot gelding
kwamen.
De katholieke geestelijkheid had geen
principiële bezwaren tegen het bestaan
van een Joegoslavische staat. Integen
deel zelfs: in de tijd van de Donau-
monarchie waren er onder Kroatische
Bisschoppen al actieve voorstanders
van een dergelijke staat, zoals b.v.
mgr. Strossmayer, die zich zeer ver
dienstelijk heeft gemaakt voor de ont
wikkeling van een Servisch-Kroatische
schrijftaal, en verder ook mgr. Bauer.
Voor hen en voor de politieke leiders
der Kroaten was het een felle teleur
stelling, toen de Servische politici in
het „Koninkrijk der Serviërs, Kroaten
en Slovenen" alles in het werk stelden
om de van de Oostenrijks-Hongaarse
overheersing bevrijde gebieden te on
derwerpen aan een regime, waarin
Belgrado de touwtjes in handen had.
De leiders van de Grieks-Orthodoxe
kerk wachtten zich er wel voor in deze
aangelegenheid tot matiging aan te spo
ren; zü beschouwden de r.-k. kerk im
mers als hun grote rivale. Het lag
dan ook voor de hand, dat zij in hun
politiek de party der Servische hege
monie kozen. Hun werk is het, dat er
geen konkordaat met de H. Stoel tot
stand kwam. waardoor de juridische
positie van de katholieke Kerk in de
Joegoslavische staat zou vastgesteld
worden.
Ofschoon de katholieke bisschop
pen loyaal bleven tegenover de
staat, werd er toch hoe langer hoe
meer pressie op hen uitgeoefend om
samen te werken met de Kroatische
boerenleider St.-Raditch, die een op-
positiepolitiek tegen de regering
voerde. T^en na de moord op Ra-
ditch (192S) koning Alexander als
dictator optrad, spitste de situatie in
het land zich zo radicaal toe, dat er
zelfs onder de geesteiykheid twee
richtingen ontstonden: de bisschop
pen steunden de Kroatische boeren-
party onder hun nieuwe leider Vlad-
ko Matchek, terwyi de lagere clerus
sympathiseerde met de extreem-na
tionalistische, separatistische Oest»-
sji-beweging, waarvan de aanvoer
der Ante Pawelitch, een toevlucht
in Italië gevonden had. Deze bewe
ging was vooral tegen de Serven ge
richt. Van Pawelitch ging de aanslag
op koning Alexander uit (Marseille
1934). Toen Joegoslavië in 1941 door
de Duitsers werd bezet, stichtten
Hitler en Mussolini de „onafhanke-
ïyke staat Kroatië"; de Oestasji kre
gen het bestuur in handen en terro
riseerden de Servische en Bosnische
minderheden. Het schijnt, dat Pawe
litch zyn staat van Orthodoxen, Jo
den en andere ongelovigen wilde zui
veren! In elk geval werden hele dor
pen uitgemoord of onder dwang over-
gedoopt. Aartsbisschop Stepinac van
Zagreb trachtte vergeefs het kerke-
•ïyk verbod van „gedwongen bekerin
gen" te handhaven. Maar hij stond
machteloos tegenover de bandeloos
heid der Oestasji en de ongehoor
zaamheid van vele zyner eigen pries
ters. Door dit nauwe contact met de
Kroatische, nationalistische beweging
was de katholieke Kerk in een
uiterst precaire situatie geraakt.
Na de oorlog stond zü voor de drin
gende noodzaak de juiste positie te-
genover de gehele Joegoslavische staat
in te nemen en zich los te maken van
alle separatistische strevingen. Het
middeleeuwse koninkryk Kroatië had
eens de eretitel „antemurale Christia-
nitatis" gedragen. Het ging er nu om
de Kroatische Katholieken te bevrbden
van elk overbiyfsel van deze gedachte,
die immers niet anders dan een waap-
idee mag heten. De rivier de Drina
mocht niet meer voor de grens der
katholieke wereld gehouden worden.
Aan de verwezenlyking van deze
nieuwe inzichten kon men na 1945 ech
ter weinig of niets doen, daar de Joe
goslavische staat als een communisti
sche partydictatuur optrad. Hy behan
delde de Kerk onverholen vpandig en
beschuldigde haar, in de persoon van
aartsbisschop Stepinac, van collabora
tie met de Duitsers en medeplichtig
heid aan de misdaden der Oestasji.
Aartsbisschop Stepinac werd tot 16
jaar dwangarbeid veroordeeld. Tüdens
de partisanengevechten waren tevoren
reeds talrbke priesters vermoord of
spoorloos verdwenen.
n de eerste jaren van Tito's regi
me, waarin deze met uitzonde
ring van Stalin radicaler op
trad dan alle andere communistische
leiders, stond de katholieke Kerk, even
als de overige godsdienstige gemeen
schappen, onder de druk van een ab
solute, kwaadwillige overmacht. De
openlijke vervolging werd pas minder,
toen Tito in zijn conflict met Moskou
aanleiding vond de partydiktatuur in
het eigen land enigszins te matigen.
Normaal konden de wederzijdse be
trekkingen echter niet worden, omdat
het Vaticaan en de bisschoppen als
voorwaarde stelden, dat aartsbisschop
Stepinac zpn vrijheid moest terug
kregen en weer in zyn ambt zou wor
den hersteld. Toen Tito weigerde, ant
woordde het Vaticaan met mgr. Ste-
pinae's verheffing tot kardinaal,
Advertentie
Speciale bloedvormende en
zenuwsterkende bestanddelen,
die aan deze heerlijke wijn zijn
toegevoegd, herstellen Uw ener-
gie, verhogen Uw weerstand.
waarop de regering de nog bestaande
diplomatieke betrekkingen verbrak.
Dat bleef zo tot februari van dit jaar,
toen kardinaal Stepinac in zijn geboor
teplaats Krasic, waar hy als banne
ling leefde, stierf.
Reeds aanstonds na diens overiy-
den gaven de communistische leiders
hun wens te kennen nu eindeiyk tot
betere relaties met de r.-k. Kerk te
komen. Men weigerde de gestorven
tegenstander niet een uitermate
plechtige begrafenis in de kathe
draal van Zagreb. Verder schpnt
men de bisschoppen te hebben uit
fenodigd hun wensen t.a.v. de hou-
ing van de staat kenbaar te ma
ken. Voor de hiërarchie was dit een
gunstige gelegenheid om orde op za
ken te stellen, al maakte men zich
beslist geen illusies over de bereid
heid der communisten tot conces
sies.
De bisschopsconferentie antwoordde
met een zeer realistisch Memorandum,
dat kans heeft door de regering aan
vaard te worden. Officieel werd dan
ook verklaard, dat men een „normali
sering" der wederzydse betrekkingen
zeker mogeiyk en nuttig acht.
Volgens tot nu toe beschikbare in
lichtingen gaan de bisschoppen in
hun Memorandum uit van de wet
van mei 1953, die vryheid van gods
dienst waarborgt, maar „misbruik
van de godsdienst voor politieke
doeleinden" verbiedt en een strikte
schelding van Kerk en staat eist.
Men maakt geen aanspraak meer
op confessionele scholen noch op
godsdienstonderricht op de staats
scholen. Wel vraagt de Kerk meer
mogeiykheden tot onderricht bui
ten de scholen; de grondwet staat
dit immers toe; de plaatseiyke over
heid werkt het echter meestal tegen.
Verder verzoeken de Bisschoppen
om restitutie van sedert de oorlog
onteigende kerkelpke gebouwen en
grond, en duideiyk geformuleerde
toestemming voor een kerkeiyke
pers, die nu praktisch niet bestaat.
Tenslotte moet de staat direct con
tact met de hiërarchie opnemen zon
der tussenkomst van door de Kerk
niet erkende progressieve priester-
groepen, die immers geen enkel echt
gezag bezitten.
Men kan gerust aannemen, dat de
houding der Joegoslavische bisschop
pen eerst met het Vaticaan besproken
js. De reis naar Rome van mgr.
Ujtchitch, aartsbisschop van Belgrado,
bood daartoe een goede gelegenheid.
In de houding der bisschoppen ziet
men een navolging van het soepele
voorbeeld van Paus Joannes XXIII.
Bovendien schpnt men van Rome uit
alle priesters, die nog sympathiseren
met verbannen nationalistische Kro
aten, op het hart te hebben gedrukt
deze contacten af te breken, om zo
alle struikelblokken op te ruimen. Hoe
wel de voortekenen gunstig schynen
voor concessies van beide kanten, is
het toch beslist voorbarig al te spoe
dig een herstel van de verbroken di
plomatieke betrekkingen tussen Rome
en Belgrado te verwachten. - L.
GENEVE, 29 nov. (Rtr.) Afge
vaardigden uit tien Europese landen
zün maandag in Genève bijeengeko
men om te beraadslagen over de eer
ste stappen naar de oprichting van een
Europese organisatie voor niet-militair
ruimte-onderzoek.
De afgevaardigden, die vergaderen
in de zetel van het Europese Centrum
voor Kernonderzoek (C.E.R.N.), zul
len spreken over de instelling van een
voorbereidende commissie voor dit
doe).
De op de conferentie vertegenwoo"-
digde landen zpn: België, Denemar
ken, Frankrük, West-Duitsland, Neder
land, Noorwegen, Zweden, Italië, Zwit
serland en Engeland.
ABIDJAN, 29 nov. (Reuter A.F.P.)
Felix Houphouet-Boigny en zijn de
mocratische Partij hebben bij dé zon
dag gehouden verkiezingen in Ivoor
kust meer dan negentig procent van
de uitgebrachte stemmen op zich ver
enigd.
Houphouet-Boigny, die de enige kan
didaat was voor het presidentschap
naar Amerikaans model, kreeg 108.732
van de 109.152 stemmen in de hoofd
stad Abidjan. In andere steden kreeg
hy een dergeiyk percentage.
In totaal veroverde hij 1.641.145 van
de 1.661.426 uitgebrachte stemmen.
Naar schatting hebben twee miljoen
mensen aan de verkiezingen deelgeno
men.
NEW VORK, 29 nov. (UPI)
De gedelegeerde van de V.S. by de
Verenigde Naties, James J. Wads-
worth, heeft de F.B.I. verzocht snel
een onderzoek in te stellen naar de
identiteit van de briefschrijver, die aan'
vrijwel alle met-blanke diplomaten bij
de V.N. een beledigende brief heeft
geschreven. Wadsworth vroeg de di
plomaten de brieven en le enveloppen
aan hem te geven, opdat de F.B.I.
de beschikking kan krijgen over een
zo groot mogelijke hoeveelheid bewijs
materiaal.
Wadsworth zei, het mogeiyk is,
dat de Ku Klux Kian de brieven heeft -
gestuurd, omdat deze extremistische
Advertentie
Eeuwen geleden namen de Staten
van Holland een resolutie aan,
die het mogeiyk maakte, dat
Nederlands bekendste vuurtoren, de
„Brandaris" dit jaar tweemaal jubi
leert.
Het was in 1593 dat de Staten van
Holland een onderwerp aansneden,
dat een der leden zeer na aan het
hart lag. Van het Wadden-eiland Ter
schelling hadden hem berichten be
reikt dat een, voor die tpd reeds oud
monument, dat de in de buurt van de
Haaksgronden varende schipper hielp
zyn juiste plaats op zee te bepalen, in
verregaande staat van verwaarlozing
verkeerde; „zeer korte ter zeewaards
inne storten," zoals gezegd wordt.
Het Statenlid was overigens niet de
eerste die zyn grieven uitte. Reeds in
1559 was geklaagd, dat „de van outs
kundige baeck „Brandaris" in perikel
is gevallen." Dezelfde Brandaris die
nu in dubbel opzicht jubileert. Ener-
züds omdat het juist veertig jaar ge
leden is dat deze vuurtoren werd voor
zien van een moderne elektrische ver
lichting. Anderzyds omdat hij, 125
jaar geleden op de 23ste septem
ber zich niet meer tevreden stelde'
met het op zyn „kruin" gestookte ko
lenvuur, maar een „echte" vuurtoren
werd met een draaiend licht.
Het feit, dat het oude Terschellingse
bouwwerk aan deze twee jubilea is
toegekomen, danken we dus aan het
besluit van de Staten van Holland om
de toren te restaureren.
Over de vroegste historie van dit
fiere baken, dat van alle verbeterin
gen op vuurtorengebied steeds de pri
meur had, zün de meningen verdeeld.
Eén verhaal meldt, dat de stad Kam
pen het initiatief tot de bouw ervan
zou hebben genomen. Het stadsbestuur
zou in 1323 overleg hebben gepleegd
met de Schellinger edelman Claes
organisatie fel tegen de niet-blanken B°pma en oude kronieken zeggen dat
ageert en in de processies brandende J dit overleg het besluit tot de bouw
kruisen meevoert; Het is echter ook
mogelijk, dat een „grappenmaker"
aan de gang is geweest, maar even
zeer moet rekening worden gehouden
met de mogelijkheid, dat het de be-
doeling is Amerika in een kwaad dag
licht te plaatsen.
In de brief aan de diplomaten staat
onder meer: „Verlopen Fransen, Zuid
amerikanen, die overheerst worden
door de. paus, en joodse slaven zijn
reeds bezweken, maar Amerika is
blank en wij zullen het blank houden.
De Ku Llux K'an is paraat. Een ge
mene stank komt van East River
(waar het V.N -gebouw staat) over
New York. sijpelen, zwaar van de
stank van zweet van de zwarte ras-
sen van Afrika en de gele rassen van
Azië genoeg om het blanke, protes
tante Amerika te doen braken."
Halië In Manno (Noord-Italië)
stak oen hongerig paard zijn kop door een
geopend venster van het stadhuis Het
dier -consumeerde achtereenvolgens: de
nieuwe kiezersbjst, de notulen van de
jongste raadsvergadering en de huwe-
lijks,afkondigingen van de afgelopen
week.
van dit „voerhuys of merek" resul
teerde. Een énder verhaal over het
ontstaan van de Brandaris heeft een
Ierse abt tot hoofdpersoon. Deze abt,
op een van zfn zwerftochten op Ter
schelling te land gekomen, heette
Brandanus, Brendan cf Brandaris. Hü
werd later heilig, en dus St.-Branda-
ris, en toen werd ook het dorpje op
Terschelling, waar hp een kerk had
gesticht, naar hem St.-Brandariskerke
genoemd. Volgens dit verhaal ook, zou
wat nu een vuurtoren is, in die' tjjd
een kerktoren zu'n geweest. By de res
tauratie van 1593-'94 zou het bybeho-
rende kerkje zyn afgebroken.
llllllllllIlllllllllllilllllllllIHlIIIIIIIMIilllllllllllIlllllllllllllllll
Na een tournee door West-Europa
is de Dutch Swing College
Band o.l.v. Peter Schilper-
oort zondagmiddag op Schiphol te
ruggekeerd. De band vertrok 24 sep
tember naar Ierland, begin oktober
kwam zij nog enige dagen naar Ne
derland en vervolgens werden Dene
marken, Duitsland, Zwitserland, Oos
tenrijk en nogmaals Duitsland be
zocht.
Sinds dè band in januari van dit
jaar de professionele status heeft aan
genomen, is zij bijna voortdurend in
het buitenland op tournee geweest.
Regionale radiostations hebben vele
concerten uitgezonden o.a. in Dublin,
Kiel, Kopenhagen, Basel en Stuttgart.
Bij het optreden voor de televisie in
Kopenhagen zorgden twee levende
tijgers uit de dierentuin voor een le
vendige figuratie toen de band de
Tiger Rag" speelde. Zaterdagavond
hebben de Duitse t.v.-kijkers in het
programma „Schauboden" de band
kunnen zien; maandagavond kwam
het ensemble op de beeldbuis in de
Nederlandse huiskamers.
Het volgende tournee-seizoen begint
2 januari met een tournee van 2'/a
maand door Duitsland en Zwitserland;
daarna via Noorwegen en Denemar
ken weer naar Duitsland, 'in juni naar
de Dutch Week in Scarborough en
vervolgens naar Ierland. De maan
den juli, augustus en september zijn
gereserveerd voor Zuid Amerika, ter
wijl ook voor oktober en november
1961 al aanvragen binnen zijn.
Hoe het ook zy, over één ding zyn
alle historici het eens; in een bepaal
de tüdsperiode gelegen voor 1750, was
de Brandaris geen vuurtoren. Dit
wordt afgeleid uit prenten uit de ze
ventiende en achttiende eeuw, waar
op de toren een spits vertoont. En het
klopt ook, want men weet dat in die
tijd op een van de duintoppen bij duis
ternis een vuur werd gestookt en dat
de toren toen slechts dienst deed als
„dagmerk".
Zekerheid bestaat ook over het feit
dat de Brandaris in 1780 wél weer
vuurtoren is. In 1833 neemt de Staat
der Nederlanden de zorg voor het
bouwwerk op zich en hieruit resul
teert een hernieuwde restauratie in
1834. Drie jaar later wordt er een
stenen wenteltrap in gebouwd en
wordt het bovenste platvorm voorzien
van een lantaarn.
•Aan zyn geschiedenis als volslagen
vuurtoren begint de Brandaris als het
zogenaamde draaiende lenticulaire
lamplicht van tweede grootte wordt
geplaatst (1835). Dit draaiende licht
was een uitvinding van de geniale
Franse natuurkundige Augustin Jean
Fresnel (1788-1827).
In juli van het jaar 1920 kwam er
opnieuw een verandering, „Een fa
briek in het zuiden des lands", had
nameiyk een gloeilamp vervaardigd,
welke in vuurtorens dienst kon doen.
Weer had de Brandaris de primeur
van deze verbetering de nieuwe
lamp ontving de naam „Brandaris-
lamp" en hj straalde nu een licht
uit, dat by helder weer tot op 33 kilo
meter uit de kust zichtbaar was.
en Haag heeft een voortvarende
plantsoenendienst. Aan die
voortvarendheid danken de par
ken in deze stad hun faam. De at
tractie van deze plantsoenen zal in
het komende jaar nog groter zijn
door de toevoeging aan het Westbroek-
park van een permanente internatio
nale rozententoonstslling. De exposi
tie zal bestaan uit een proefveld,
waarop de nieuwe variëteiten, uit al
le delen van de wereld verwacht, zul
len worden geplant. Daarnaast komt
een kleiner rosarium voor dwerg- en
miniatuurrozen. Tuinbouw-technische
voorbereidingen zijn reeds getroffen
en een commissie van voorbereiding
is haar werkzaamheden begonnen.
De beste produkten van het proef
veld, ingezonden door kwekers die
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiimiiimi
met hun inzendingen deelnemen aan
een soort concours, gaan na beoorde
ling door een internationale jury van
deskundigen naar een groot rosa
rium. Het proefveld zal slechts door
kwekers en bijzondere liefhebbers, on
der toezicht, mogen worden bezocht.
Het rosarium zal voor het publiek
toegankelijk zijn. Dit rosarium zal
dus in het tweede jaar van de aan
plant de in schoonheid en kwali
teit uitblinkende exemplaren bevatten.
Op de duur vijftig tot honderd soor
ten, aldus de voorlopige verwachting.
Het Haagse gemeentebestuur zal
een „Prix'd'or de La Haye" instel
len twee gouden medailles tel
kens toe te kennen aan de kwekers
der allermooiste rozen. Daarnaast
worden certificaten uitgereikt.
Het Haags initiatief is overigens niet
geheel nieuw. In Frankrijk, Duitsland,
Italië, Spanje en Zwitserland worden
reeds geregeld internationale rozen-
keuringen gehouden.
y was destyds een van de wei
nigen, die er zéér streng de
wind onder hadden op het Am
sterdams Conservatorium: Willem
'iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiMiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiuiiii
inston Churchill (rechts) uias een
halve eeuw geleden al een tie.
kende figuur in de Britse poli
tiek. Op deze foto, uit 1910, ziet men hem
met Lloyd George, de toenmalige Kan
selier van de Schatkist, naar het Lager
huis wandelen, waar de begroting zou
worden ingediend. Churchill was juist
minister van Binnenlandse Zaken ge
worden, naciat hij tevoren minister van
r.del was geweest. Maar al tien )aar
eerder was hij in het parlement ge
komen. Lloyd George, die in 1945 op 82-
jarige leeftijd stierf, is voor de jonge ge
neratie van nu een figuur wiens naam
men slechts uit het geschiedenisboekje
kent. Zijn politieke rol was reeds vóór
de tweede wereldoorlog uitgespeeld.
Maar Churchills naam is met de geal
lieerde strijd in die oorlog onverbreke
lijk verbonden. Als jongen leefde hij in
het Victoriaanse tijdperk en ais Enge-
lands minister-president maakte hij
het begin van het tweede Elizabethaanse
tijdperk mee. Onlangs werd hij, door een
klein ongeval, gedwongen het bed te
houden, maar er is gelukkig geen reden
tot ernstige ongerustheid.
Er bestaan al heel wat boe: jn over
Sir Winston, en aan deze recks is on
langs een heel fraai werk toegevoegd:
"Churchill, the Walk, with Destiny", een
foto-album dat samengesteld werd door
H. Tatlock Miller en Loudon Sainthill.
Aan dit boek is bovenstaande histori
sche plaat ontleend. Het is een kostelijke
verzameling opnamen van Churchill als
scholier Harrow 1889, als journalist in
Zuid-Afrika 1899, als onder-minister van
Koloniën 1906, als minister van finan
ciën 1929, als premier 1940, en als ridder
van de Kouseband 1954.
Morgen wordt Szr Winston 86 jaar,
en als men aan de vooravond van die
verjaardag al die platen bekijkt in het
album dat de firma Hutchinson in Lon
den liet samenstellen, beseft men wat
een veelbewogen en roemrijke carrière
de oude. Britse staatsman achter de rug
heeft. Churchill is op het ogenblik mis
schien wel de meest beroemde man ter
wereld. De toekomstige schrijvers van de
geschiedenis van Engeland zullen zijn
naam ongetwijfeld met nog meer nadruk
vernielden, dan die van zijn vermaarde
voorvader de eerste Hertog van Marl-
borough. Sir Winston zal de historie in
gaan als de man die Brittannië in de
tweede wereldoorlog van de ondergang
gered heeft, en als de Britse 'premier die
in die bange jaren het moreel van de
geallieerde volkeren hoog wist te hou
den.
H.Br.
f
'C-k 4
v
v> wS&MÈ&S:
t &mm'4
Gehrels
zjjn specialiteit,
le tentoonstelling „De Europese woning die al in Milaan Essen Parijs
en Brussel te zien is geweest, is nu ondergebracht in het' Bouwcentrum
in Rotterdam. De expositie is het resultaat van een prijsvraag uitge
schreven door de Hoge Autoriteit van de Europese Gemeenschap voor Kolen en
Staal. Architecten uit zes landen hebben er aan deelgenomen Zij moesten een
woningtype ontwerpendat aan de eisen van de mijnwerkers of arbeiders in
de ijzer- en staalindustrie voldoet en dat tevens past in de moderne stedebouw
De Nederlander H. Tieleman uit Nijmegen verwierf een tweede prijs De heer
Paul Finet (derde van links op de foto) van de K.S.G., die de expositie van
maquettes opende, wijst vr. J. van Ettinger, directeur van het Bouwcentrum,
(geheel rechts) op de kwaliteiten van de bekroonde inzending een werkstuk van
de Parijzenaar Jean-Pierre Allain.
dagogiek, als verplicht büvak doceer
de aan alle leerlingen, ongeacht hun
instrumentale of vocale theoretische
of praktische muziekopleiding En
zy kwamen, aanvankelijk omdat het
moest, later geïnteresseerd en enthou
siast over de algemene en muzikale
pedagogische principes, die Willem
Gehrels tegen net einde der twintiger
jaren „uitgevonden" en uitgedokterd
had en waarover hy in de ene
hand de pyp, met de andere door zün
wuivende witte haarbos strokend
zo duidelijk en aanstekeiyk kon uit
weiden. Velen hebben door hem hun
roeping tot het muziekonderricht ge
vonden (Betreden de meesten niet
met solistische dromen het Conserva
torium?) en zullen met dankbaarheid
daaraan terugdenken als zy zün foto
in de krant zien omdat hy morgen
de driekwart eeuw vol maakt.
Actief ls Willem Gehrels steeds als
directeur van het instituut dat zyn
naam draagt (propaganda voor de
„methode Gehrels" door het gehele
land, organisatie der cursussen en
contact met overheidsinstanties), en
last but not least als hoofddirecteur van
de Amsterdamse Volksmuziekschool,
het bekende grauwe gebouw aan de
Nieuwe Kerkstraat; het heeft juist
een interne gedaante-verandering on
dergaan, de officiële ingebruikne
ming zal ongetwüfeld een hoogtepunt
in het leven van deze onvermoeibare
Idealist zün.
Op de laatste buitenlandse auto
show verscheen als prototype
het nieuwste produkt van de
Engelse carrosseriebouwer Vanden
Plas uit Londen, de Princess 3 li
ter'.'- De produktie van deze wagen
is inmiddels begonnen en de eerste
exemplaren ervan zün in Nederland
gearriveerd.
Voorzichtig als de Engelse carros
seriebouwers zijn is ook Vanden
met" deietradfue°men tot €en breuk
De zes cylinder 108 pk motor kan
de snelheid tot 160 km per uur on-
voeren; een kruissnelheid van 1BD
Km kan zonder enig bezwaar worden
genananaaia.
