Anglicaanse Kerkgemeenschap veel
groter dan de Kerk van Engeland
Aartsbisschop van Canterbury in deze
gemeenschap de „primus
Qemyth
D
D
Christelijke vakbond leiders
kwamen bijeen in Bonn
De week in Westminster
Experiment
e van
de eenheid
Resolutie dringt aan op snellere
economische eenwording in Europa
V B
J
ADENAUER
VJ
"A
j Conferentie over Federatie van Centraal-
Afrika Recht Van afscheiding Welensky
1 is Verbitterd
ZATERDAG 3 DECEMBER 1960
PAGINA 7
Het is belangrijk om bij ge
legenheid van het bezoek
van de Aartsbisschop van
Canterbury, dr. Geoffrey Fisher,
an de Paus de Kerk van Enge
rd te zien tegen de achtergrond
an de veel wijdere gemeenschap
er Anglicaanse Kerken, ver-
Preid over heel de wereld. De
Pftieke positie van de Kerk van
f^geland bestaat enerzijds in
aar verbondenheid met de Staat,
ftderzijds in de speciale positie
,Ve'ke zij inneemt in het geheel
an deze gemeenschap van onaf-
ankelijke Anglicaanse Kerken.
De Kerk van Engeland met
naar zes miljoen leden d.w.z.
Wee miljoen Paascommunican-
an en vier miljoen, die één of
jheer keer per jaar de diensten
wonen is slechts een onder-
jLeel van de huidige Anglicaanse
verkgemeenschap, die volgens de
hstende bisschop van Londen,
r- J. W. C. Wand, tussen de 30
n 40 miljoen leden omvat.
ÖUITENLANDSE
KRONIEK
tSun"
Elftal van. Sinten, uniek gezelschap in ons land Sint
burgemeesters in Den Bosch bijeen Natuurlijk de „echte
Sint op bezoek
Filmbeeldje
Vijftigste bandrecorder
Gouden Plaat
Bet is moeilijk de Anglicaanse Kerk-
WaÏGenschaP Precies te definiëren. Dr.
pe5..®lf omschrijft deze kerkelijke
'ionoi als v°lgt: .,een groep van na-
hun u Kcrken en hun missies, die in
Chri ,m°liek erfdeel teruggaan op het
de ndom van de Britse eilanden, in
"Book™-60- Van eredienst op het
]ÏPo-" of Common Prayer", en in ge-
terhi P zÜn.met de zetel van Can-
2ij ,ry.". De bisschop baseert zich in
s>piLQef'nitie op de kenmerken van deze
vangenschap, die door de Conferentie
An<»i-i mbeth zijn vastgesteld voor de
"glikaanse Kerken.
-Anglican Communion", zo luid
den resolutie van deze kerkverga-
Wlng, ,,is een gemeenschap binnen
Tildens het geruchtmakende verblijf
in New York van Nikita Khroesj-
tsjev heeft de Russische premier
P een gegeven ogenblik gekscherend
gangeboden samen met president
P'Senhower net; zo lang in een afgeslo-
zr 3Tertrek te blijven confereren totdat
A Jun onderlinge geschillen zouden
-bben bijgelegd. Tot een politiek con-
'aaf met Eisenhower is het niet ge-
omen. Maar wel heeft Khroesjtsjev
,u drie weken achter elkaar beraad-
taagd met zo'n tachtig communistische
eiders van overal ter wereld. Het is
'-'P tijd mode geweest ook in de wes-
eii)ke wereld te spreken over de „mo-
JObthische eenheid" van het communis-
jhe' In dat licht bekeken zou het een
jjfsatie moeten heten, dat er op de ro-
topconferentie is gesproken over me-
'hgsverschillen, over ernstige me-
e'ngsyerschillen zelfs. Maar men doet
Kp' PÜ de beoordeling van de spannin-
t J1 in het z.g. socialistische kamp, goed
te bedenken, dat niet de onwrik-
are eenheid het voornaamste ken
do61? van het eommunisme is geweest,
id i veeleer de interne veten en de
°'°gische bloedwraak. Na de talrijke
bodies uit vroegere jaren (Levi,
gP£h Fischer, Brandler, Thalheimer,
p'd^arine. Rappaport, Rosmer, Bordi-
Silone, Cannon, Lovestone, Wolfe)
Jn (je (jeserties (je uitstotingen en de
-oorden van latere jaren gekomen:
A,,arty, Tillon, Lecoeur, Hervé, Cucchi,
jj agnani, Reale, Tito. Petkov, Gomul-
La', Rajk, Nagy, Gortzak, Wagenaar,
■jl'sen en duizenden anderen.
Vpyjtot het bestaan van de menings-
om hillen wekt dus verbazing, wel de
de Vang- Chinese communisten hou-
Tpb: blijkbaar ,,en bloc", vast aan de
tostische stelling, dat het Westerse
imperialisme al-
N leen door een
oorlog op de
knieën kan wor
den gebracht. Zij
zijn van mening,
dat in de jonge
landen van Azië
en Afrika de com-
^tostische, niet de bourgeois-nationa-
usche ideologie moet worden ge-
peund en ook
VIhrr
ge-
vinden zjj, dat de z.g.
het probate middel zijn
Vjn cc., communistische samenle-
f,Jg te kómen. De Russen daarentegen
oVpton een communistische wereld-
Weltoeersing ook wel denkbaar en zelfs
l0j? sel.ijk zónder een voorafgaande oor-
Aji'achten het onverstandig de
te j?tlSche en Afrikaanse nationalisten
hps"?ten en zij gruwen van de „commu-
Ëtod oktober leek er een soort com
promis tot stand te zijn geko-
tiith toen. Russische en Chinese par-
Coiif 0re'tici zouden op een geheime
si "erentie in Moskou of Peking de ba-
k0 hebben gelegd voor een spoedig ak-
beiri Ofschoon de persorganen van
pjtoe partijen hun polemische toon nog
sripj Sebeel verloren hadden, leek een
'ie ^erloop van de rode topconferen-
W "to na de herdenking van de Ok-
•ton urevolutie (7 november) in Mos
sel begon, waarschijnlijk. Communisti-
\ve« afgevaardigden hadden bij
Kpk toijke luchtvaartmaatschappijen al
bOekt Tnon r>»o_
sirt"°ekt voor hun terugreis. Toen pre-
Xaie Novotny van Tsjechos'
teA._a§ 19 november naar
Tsjechoslowakije
.er, r—s uuvcBer naar Praag
itlom leek de zaak te zijn be
tte aK'en. Maar neen, de persoorlog laai
teer op, vliegtuigboekingen werden
hóo- Pen en de geheimhouding werd
«en grot:er- Khroesjtsjev ging tijdens
Conf receptie op de Finse ambassade
ConV^ntie niet eens wilde toegeven.
j terentie niet wilde toegeven.
aV(V„?en slotcommuniqué is donderdag-
be Publikatie van een eenstemmig
ges, aarde resolutie in het vooruitzicht
lei(j. De combinatie van drie weken
vaaato'isten én het eenstemmig aan-
ttyptoen van een resolutie laat slechts
befE mogelijkheden toe: óf een van
"-'Orn i Pai"ti.jen heeft zich ideologisch
it, .'Pleet overgegeven óf men heeft het
tole gemeenschappelijk belang van
0r,M„c,9tomunistische partijen geacht de
Üska ilnge conferentie opnieuw in de
\vA i te plaatsen. Dat laatste is het
"«fst jhiinlijkst. Khroesjtsjev zal dan
?G gelegenheid krijgen de nieuwe
bedv kaanse regering, president Ken
de éne Heilige Katholieke en Aposto
lische Kerk, van dié rechtmatig op
gerichte diocesen, kerkprovincies of
regionale Kerken, die in gemeenschap
zijn met de zetel van Canterbury
en die de volgende kenmerken ge
meen hebben:
a) zij handhaven en propageren het
Katholieke en Apostolische geloof
en de kerkordening, zoals die
in het algemeen uiteengezet zijn in
het geautoriseerde ,,Book of Com
mon Prayer" van deze Kerken.
b) zjj zijn eigen nationale Kerken, en
bevorderen als zodanig dat binnen
hun gebied het Christelijk geloof,
leven en de eredienst op'n eigen natio
nale wijze tot uitdrukking worden
gebracht;
c) zij worden niét samengebonden door
een centraal wetgevend en uitvoe
rend gezag, maar door wederkerige
loyaliteit, die in stand wordt gehou
den door de gemeenschappelijke .be
raadslagingen van de bisschoppen, in
conferentie bijeen.
Met dit laatste wordt de Lambeth
Conference bedoeld waarin al de
bisschoppen eens in de tien jaar
bjjeenkomen.
De term „in gemeenschap met de zetel
van Canterbury" dient zeker nader om
schreven te worden- Deze verhouding
met Canterbury is zeker geen gezags
relatie. De titel „Patriarch" wordt ook
afgewezen, omdat deze toch zou dui
den op een zekere superioriteit, terwijl
de Aartsbisschop van Canterbury ais
.primus inter pares" wordt beschouwd.
Het primaatschap wordt uitsluitend ge
zien als een senioriteit, en een over
koepelende instantie in zoverre de
Aartsbisschop de andere Bisschoppen
convoceert in de Lambeth Conference.
Het ontvangen van een uitnodiging voor
deelname aan deze Conferentie wordt
dan ook beschouwd als een bewijs van
lidmaatschap van de Anglicaanse kerk
gemeenschap. In zoverre is dus de zetel
van Canterbury een bindend element
zonder ook maar, op enige wijze een
gezagsinstantie te zijn.
e 21 diocesen in de tijd van de
Tudors, die toen het totaal van
de Anglicaanse gemeenschap
vormden, zijn nu uitgegroeid tot onge
veer 350 diocesen, waarvan slechts 43
behoren tot de Church of England en
samengegroepeerd zijn in de Kerkpro
vincies van Canterbury en York. De
andere diocesen buiten Engeland, met
uitzondering van een dozijn bisdommen
die nog rechtstreeks onder de Aarts
bisschop van Canterbury ressorteren,
vormen eigen onafhankelijke kerkpro
vincies.
Deze nieuwe kerkprovincies zijn voor
een deel de vrucht van de missiear-
beid van de Kerk van Engeland; als
voorbeelden hiervan kunnen genoemd
worden de Kerkprovincie Nippon Sei
Ko Kwai (de Japanse Heilige Katho
lieke Kerk) en de kerkprovincies van
Centraal- en West-Afrika, waarbij in
augustus van dit jaar nog de Kerkpro
vincie van Oost-Afiika werd gevoegd.
Andere onafhankelijke Kerken zijn ge
sticht door de emigranten van Enge
land in de landen van hun nederzet
ting, zoals de Anglicaanse Kerk in Ca
nada, de Church of England in de dio
cesen van Australië en Tasmanië en de
Protestant Episcopal Church of Ame
rica de laatstgenoemde niet te ver
warren met de Methodistische Epis
copal Church of America."
Ook in Groot-Brittann.ë zelf staan
naast de Engelse Kerk de „Episco
pal Church of Scotland", die sinds
de burgeroorlog onafhankelijk is, en
de „Church of Wales", die zich in
1920 losmaakte van de Engelse Kerk
provincie en als een nieuwe onafhan
kelijke provincie werd opgericht. Ook
Ierland heeft zijn eigen .Church of
Ireland". Dit betekent dus ook, dat
deze kerken geen band hebben met
de Staat zoals de Kerk van Enge
land, die in dit opzicht nu een unieke
positie inneemt onder de andere Ang
licaanse Kerken. Deze verschillen ko
men vooral tot uiting op het terrein
van de bisschopsbenoemingen en de
kerkordening.
In Engeland worden de bisschoppen
benoemd door de Koning op voordracht
van de Eerste Minister. De procedure
is als volgt: Wanneer een bisschopsze
tel vacant is, raadpleegt de Eerste Mi
nister de Aartsbisschop van Canter
bury of van York naar gelang de Kerk
provincie waarin de vacature is geko
men. De Aartsbisschop onderzoekt de
mogelijkheden en geeft aan de Eerste
Minister drie of meer namen op, waar
aan de Premier ook zelf namen kan
toevoegen. Voor dat. doel beschikt de
Eerste Minister over een uitgebreide
documentatie, die door een speciaal
secretariaat bijeengebracht wordt, be
treffende het karakter en de noden van
de verschillende diocesen, de kwalifi
caties van mogelijke candidaten etc.
Hierna neemt de Eerste Minister zijn
beslissing en wordt het benoemingsbe
sluit getekend door de Koning, die ech
ter bü deze benoemingen niet altijd ge
heel passief optreedt. Het is te begrij-
nemen
en zijn team, politiek de maat
Voor Adenauer, die in Bonn
een bondsdaglid vond als spion,
een spiegeltje om aan zijn raam
te zetten
dan kan hij beter op de
bondsdag letten.
pen dat een dergelijke sterke staatsin
menging bij de benoeming van bisschop
pen ook in de Engelse Kerk zelf veel
kritiek ondervindt. Bij de laatste as
semblee van de Kerk van Engeland
in november van dit jaar is opnieuw
besloten ecu commissie op te richten
voor herziening van deze methode.
Toch zal de staatsinvloed altijd aan
wezig blijven omdat deze nu eenmaal
inherent is aan de verbondenheid van
de Engelse Kerk met de Staat. In Wa
les, b.v. daarentegen geschiedt de be
noeming door een kiescollege bestaande
uit alle diocesane bisschoppen, zes gees
telijken en zes leken uit het dio
cees waar de zetel vacant is, en drie
geestelijken en leken van de andere
diocesen. Een soortgelijke procedure
wordt gevolgd in alle andere Kerken
van de Anglicaanse gemeenschap.
e niet-Engelse Kerken hebben ook
geen conflicten te vrezen met de
Staat over kwesties van kerkor
dening en op het terrein van de ere
dienst in het bijzonder, zoals in de
Kerk van Engeland, waar verschillen
de geestelijken voor de rechtbank ge
bracht zouden kunnen worden als over
treders van de door de staat vastge
stelde liturgische wetgeving.
De teksten van het Book of Common
Prayer in de Kerken van de Anglicaan
se gemeenschap lopen ook nogal uit
een. De Lambeth Conference van 1958
heeft dan ook in zijn 73ste e.v. reso
luties de tendens geprezen naar gro
tere uniformiteit als gevolg van de
nieuwere studies op liturgisch en scrip-
turisch terrein. Hierbij wordt ook aan
gedrongen op een nauwe aansluiting
vau de liturgie bij de eredienst van
de Kerk in de eerste eeuwen.
Tot nu toe zijn er in de ontwikke
ling van het. Book of Common Prayer
twee ontwikkelingstendensen te on
derscheiden. De eerste gaat histo
risch terug op het Book of Common
Prayer van 1549, de tweede op het
herzic.ie Prayerbook van 1662. Tot
de groep die teruggaat op het Prayer
book van 1549 behoren b.v. de
Kerken van de Verenigde Staten,
Zuid Afrika en de Kerken in het Ver
re Oosten, waar echter ook invloe
den van de Oosterse liturgie aanwe
zig 'Zijn. De Kerken van Canada, Ier
land. Tasmanië en Australië gaan
eerder terug op de eredienst, zoals
die in 1662 is vastgesteld. Bovendien
wordt in de Kerk van Engeland zelf
en ook wel in andere Kerken van de
Anglicaanse gemeenschap door ver
schillende geestelijken de in 1927
verworpen versie gebruikt, terwijl
sommigen nog verder gaan en het
Romeins Missaal weer hebben in
gevoerd. Dit laatste is op zich, zo
als gezegd, een strafbaar feit in En
geland, omdat dit door de wet is ver
boden. De Staat grijpt echter geluk
kig niet meer in. zoals in vroeger
jaren wel is gebeurd.
Bij het bezoek van de Aartsbisschop
van Canterbury dat. afgezien van de
perspectieven die dit kan bieden op
een meer geregeld gesprek tussen Ro
me en Canterbury' een einde maakt
aan de zeer kille verhouding tussen bei
de Kerken, is het van belang te be
seften, dat in de huidige situatie wij
niet alleen maar te maken hebben met
de insulaire Kerk van de Tudor-tijd,
maar met een grote Anglicaanse ge
meenschap, die een zeer rijk gescha
keerd beeld biedt en waarin de Kerk
van Engeland een aparte plaats in
neemt.
TH. ZWARTKRUIS.
SSSsi;
De poort van Lambeth Palace in Londen aan de
mentsgebouwen.
Theems tegenover de parle-
Het zal niet velen van onze
lezers bekend zijn dat er in
Nederland een elftal van Sin
ten bestaat. We willen daarmee niets
denigrerends zeggen van de veel
vuldige activiteit die De Sint in deze
dagen tentoonspreidt maar bedoelea
er de elf gemeenten in ons land mee,
wier naam met een heilige in ver
band staat en daarom met Sint of
kortweg 'St. beginnen. Er zijn nog veel
meer kerkdorpen en gehuchten met
een dergelijke naam, maar de zelf
standige Sint-gemeenten brengen het
in ons land precies tot een elftal.
Een van de burgemeesters van'die
Sint-gemeenten, burgemeester Baas
van St.LaUrens, komt de eer toe dat
hjj wel niet een organisatie van Sint
burgemeesters heeft opgericht maar
toch een herhaald en vooral bijzonder
gezellig contact tot stand heeft ge
bracht. Hij was dezelfde die vroeger
als burgemeester van Kerkwerve
(Church-hill) al eens contact had op
genomen met de grote Winston om
uit te kienen of diens voorvaderen
wellicht nog in Kerkwerve gewoond
hadden, een contact waaruit een uit
voerige briefwisseling is ontstaan.
Het. eerste contact van de Sint
burgemeesters, is ontstaan uit een
ontmoeting 'tussen burgemeester
Baas en de burgemeester van Sint
Niklaas in België. Toen die van dit
merkwaardige elftal hoorde, zei hij
spontaan: „Kom eens aan". Ze heb
ben dat gedaan en hebben er een
dag beleefd om niet licht te ver
geten. Het smaakte naar meer en zo
groeide dit samentreffen uit tot een
min of meer periodiek gebeuren
waarbij de bisschopsstad Utrecht
werd bezocht en vorig jaar Leiden,
waar men ontdekt had, dat 275 jaar
geleden een voorzaat van de echt
genote van burgemeester Baas reeds
lid van de SSR geweest was. Hetgeen
natuurlijk gevierd moest worden.
Dit jaar had het Sint-elftal de
organisatie van zijn dag in handen
gegeven van de Bredase journalist
Jan Krijn, die voor het gezelschap
een bezoek had gearrangeerd aan
de Heineken's Brouwerij te Den
Bosch. Daar arriveerden in de loop
van vrijdagmorgen de burgemees
ters van St. Maartensdijk. St. Michiels
gestel, St. Odilidnberg, St. Oedenrode,
St.Jansteen en St.Laurens. Ze konden
niet allen komen. De burgemeester
van St.Niklaas had zijn loco-burge
meester afgevaardigd. Verscheidene
van de edelachtbaren werden door
hun echtgenoten vergezeld.
Er wachtte hun bij Heineken de
bekende gastvrije ontvangst, die de
excursies in deze brouwerij ken
merkt. De gasten werden verwel
komd door de directeur, de heer
Kloppenburg, en na een uiteenzetting
over het brouw-procédé hebben r.e
het enorme complex bezichtigd. Na
proefondervindelijk de kwaliteit van
het brouwsel te hebben vastgesteld,
werd koers gezet naar het kasteel
Maurick in Vught waar Heineken
een lunch aanbood. Daar kwam het
grote moment waarop de burge
meesters naar goede traditie al had
den zitten wachten: de komst van
Sint Nicolaas, in wie we eigenlijk
nog eerder Sinte Mata)rten(s) meen
den te herkennen. Hij toonde zich een
uitstekend aanvoerder van het elftal
en wist de Sint-burgemeesters meni
ge wijze raad aan de hand te doen.
Het enige waarvoor hij ook geen
oplossing wist, was het feit dat
binnen enkele jaren de meeste van
deze doorgaans zeer kleine gemeen
ten met andere zullen zijn samen
gevoegd en het dan dus ook met het
burgemeesters-elftal is afgelopen.
Maar voor het zover is hopen ze
-volgend jaar in Rotterdam nog eens
een grootscheepse reünie te hebben.
■■Wyph-.y
j.-
.Sint met de Sinten.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiifiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiuiiiitiiiiiMi»
het leven geroepen, waaruit men zich
je bü de Tsjerk Hiddessluizen. Bur
gemeester B. Nauta van Harlingen
voelt er wel voor. Ook in de gemeente^
raad is er reeds over gesproken,
maar het probleem van de kosten
(Van onze correspondent in Bonn)
BONN, 3 dec. De tweedaagse con
ferentie van de „Europese Organisatie
van het Internationaal Christelijk Vak
verbond", waaraan werd deelgenomen
door ongeveer tweehonderd vakbond-
leiders uit de zes landen van de E.E.G.
en uit Zwitserland en Oostenrijk is ge-
eindingd met de aanneming van een re
solutie, die enieg harde kritiek uitoefent
op de gang van zaken bij de Europe
se integratie. Ook wordt het standpunt
van de christelyke werknemers ten aan
zien van de opoouw van Europa nader
gepreciseerd.
De organisatie legt er de nadruk op,
dat de opbouw van Europa niet mag
worden gezien buiten het Internationale
verband. „Tegenover een uitdagend com
munisme", aldus de resolutie, „staat
een westelijke wereld, die is verdeeld
en welker economische systemen niet
in staat zjjn het economische leven die
harmonieuze en sterke groei te geven,
die noodzakelijk is voor de vernoging
van het levenspeil en de opbloei van
de niei-gemdusi'aliseerde ianaen".
De conferentie (die voor de K.A.B.
werd bijgewoond door de heren Le-
lyveld, Coppes, Mertens en Alders) stel
de nadrukkelijk vast, dat de huidige toe
stand bij de Europese gemeenschappen
wordt gekenmerkt door een zekere aar
zeling ntj de verwezenlijking van de in
tegratie. Politieke eenmaking is niet het
logische slot van economiscne integra
tie, maar is daarvan in grote mate af
hankelijk. Om door politieke impulsen
de economische integratie nieuwe stoot
kracht te geVen, acht de Europese Or
ganisatie van het I.C.V. het houden van
regelmatige bijeenkomsten v. d. staats
hoofden voorbereid door een politiek se
cretariaat, zoals de Franse president
De Gaulle zich dit voorstelt, noodzake
lijk. Voor de demokratische controle op
de gemeenschappelijke instellingen
is versterking van het Europese parle
ment nodig.
De Europese economie moet „beslist
gemeenschappelijk" worden, zo menen
de christ. vakbondleidei's in hun een
stemmig aangenomen resolutie. Zij ver
werpen de „oneerlijkheid en 't anachro
nisme van de neoliberale politiek", die
het westen inspireert en die „zo snel
mogelijk moet worden herzien".
Concreet eist de organisatie in dit
verband: een gemeenschappelijke con-
junctuurpolitiek, coördinatie van de in
vesteringspolitiek; creatie van een
Europees monetair fonds; compense
rende machtsmiddelen tegen kartelvor
ming en concentraties; een harmonieu
ze ontwikkeling van de verschillende ge
bieden in Europa (b.v. Noord-Italië in
vergelijking met Zuid-Italië)een ge
meenschappelijke politiek ten opzichte
van de ontwikkelingslanden.
Wat de twee economische groepen
in Europa betreft, weigert de organi
satie vooralsnog te spreken over een
„verdeling van Europa". Zij acht het
onontbeerlijk, dat de beide groepen el-
kaar wederzijds accepteren en samen
werken, niet alleen op het gebied
van de handelsbetrekkingen, maar ook
in de gemeenschappelijke defensie van
de vrije wereld en hulp aan de „derde
wereld" (de ontwikkelingslanden).
Tenslotte eiste de resolutie de opstel
ling van een sociaal plan, dat de ga
rantie moet scheppen van een gestadi
ge verhoging van de levensstandaard en
een volledige werkgelegenheid. In con
crete moet worden gestreefd naar har
monisatie van de lonen, de sociale stel
sels, de arbeidsduur, de arbeidsvoor
waarden en de vakopleiding.
Het Nederlandse beeldje uit de
film „De zaak M.P.", voorstel
lende Hansje Brinker, het jon
getje, dat volgens de legende zijn
vinger in een van onze vaderlandse
zeedijken stak om het land voor over
stroming te behoeden, zal misschien
een plaats krijgen in Harlingen. De
maker, de Amsterdamse beeldhou
wer J. Jorna, die uit Harlingen af
komstig is, heeft het beeldje aangebo
den aan zijn geboortestad, waar het
als de plannen doorgaan waar
schijnlijk zal worden geplaatst op de
zeedijk, bijvoorbeeld bij liet reeds
internationaal bekende parkeerplaats-
Albert Mol en Ingrid Valerius, die de
hoofdrollen spelen in „De Zaak M.P."
met het beeld van Hans Brinkers.
moet nog worden opgelost. Het in de
film gebruikte beeldje was namelijk
van gips en het zal dus nog in brons
moeten worden gegoten. Met het ma
ken van een sokkel mee z.ulien do
kosten op ongeveer tweeduizend gul
den komen,
Bert Haanstra, die het beeldje bij
zonder goed geslaagd noemt en ook
van mening is, dat het op de zeedijk
te Harlingen zeer goed tot zijn recht
zou komen, deed de suggestie, dat
misschien de Harlingse burgerij het
bedrag bijeen wil brengen. B. én IV.
willen hieraan hun medewerking wel
verlenen, maar z.e moeten dan toch
eerst het beeldje, dat tachtig centi
meter hoog is, even zien.
Overjjssel wil 115 bandrecorders
ter beschikking van zjjn blinden
stellen. Ongeveer anderhalf
jaar geleden werd op instigatie van
een aantal journalisten een fonds in
voorstelde technische hulpmiddelen
aan de blinden van Overijssel ter
beschikking te stellen. Het fonds
kreeg de naam van de direkteur van
de n.v. Thomassen en Drijver Blik-
emballage fabrieken, de heer F. A.
Drijver, die er voor zorgde dat het
met een flink bedrag kon starten.
Instellingen, bedrijven, organisaties
en particulieren hebben zich daarna
beijverd gelden voor dit fonds bijeen
te brengen en van tijd tot tijd werden
in diverse rayons acties gevoerd. Met
het resultaat dat dezer dagen ir. J.
B. G. M. ridder de van der Schueren,
commissaris van de koningin van de
provincie, het vijftigste exemplaar,
bijeengebracht door de Deventer
medici en tandartsen, aan een blinde
inwoner van Deventer kon overhandi
gen. In dezelfde bijeenkomst werden
aan 21 blinden, afkomstig uit Borne,
Delden, Deventer, Enschede, Grams-
bergen, 's Herenbroek, Hengelo, Kam
pen, Losser, Urk, Wijhe en Zwolle
bandrecorders uitgereikt. De commis
saris merkte op dat men binnen twee
jaar de 115 benodigde instrumenten
zal kunnen uitreiken. Op het moment
zijn de gelden voor 65 exemplaren
bijeen.»
Mr. B. H. Frieman uit Enschede,
die zelf aan bandrecorder en braille
schrift dankt dat hij zijn studie in
de rechten kon voltooien, sprak
namens de drie landelijke organisa
ties van blinden een dankwoord en
schetste de waarde van een band
recorder voor een blinde. In Neder
land zijn reeds twee gesproken week
bladen waarin het nieuws van de
week is samengevat en waarop de
blinden zich tegen redelijke prijs
kunnen abonneren. Maar vooral ook
bij studie kan de bandrecorder grote
diensten bewijzen.
The Blue Diamonds - de muzikale
teenager-favorieten - hebben in
recordtijd hun gouden plaat ver
diend, wat betekent dat er 100.000
grammofoonplaten van één nummer
verkocht zijn. Hun succes „Ramona"
kwam 5 september uit. Dezer dagen
ging het 100.000ste exemplaar de deur
uit. Zoveel platen binnen drie maan
den houdt in een gemiddelde van dui
zend platen per dag. Voor Riem en Ru
dy de Wolff een gunstige gelegenheid
om eens de kas op te maken, die er
voor jongelui van hun leeftijd er wel
uitzonderlijk glinsterend uitziet.
iiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiii
Chili De Noord-Chileense haven-*
stad Antofagasta werd gistermorgen op
geschrikt door een aardbeving, die de
mensen de straat deed opvluchten, uit
vrees dat de ramp van mei j.l. zich zou
herhalen. Er deden zich echter geen'
persoonlijke ongelukken voor en ook
werd geen grote schade aangericht. Wel
sloegen de seismografen uit van de uni
versiteiten in New York en Californië.
(U.P.I.)
Gisteren heb ik even met
een aankomend experimen
teel dichter zitten praten.
U weet wel, zo'n knaap
die lantaarnpalen laat
loeien en die likt aan de
rails van zijn (of ander
mans) gedachten. Ik heb
daar niets tegen, voorop
gezet natuurlijk dat,Publieke Werken
ook akkoord gaan.
Maar in ernst, misschien hebben
de experimentelen wel helemaal ge-
ljjk. Misschien hebben zij inderdaad
de kunst gered door haar een nieuw en
nooit eerder opgemerkt gezicht te ge
ven. Misschien zijn zij over honderd
jaar klassiek. Want niets is bedrieg
lijker dan het heden. Met het ver
leden is reden te schieten en een toe
komst kan eenieder naar eigen belie
ven en op grond van eigen ervaring
met een vrijblijvende zekerheid opbou
wen. Het heden echter ontglipt een
mens. Het heden is een experiment.
Dat zei ik gisteren tegen mjjn mak
ker; en ik dacht dat ik hem er blij
mee zou maken. Maar hij keek mij
bars aan en zei.'
„Niks experiment; het heden is dui
delijk; het heden is het heden."
„Natuurlijk, antwoordde ik ,daar
heb je gelijk in".
„Jawel", zei hij .maar als jij zegt
het heden is het heden, dan bedoel
je niet hetzelfde als ik."
„Hoe weet je dat?" vroeg ik.
„Wat ik zeg, zeg ik, wat jij zegt,
zeg jij," zei hij.
„Ik zeg, ik zeg wat jij niet zegt,
bedoel je", suggereerde ik.
„Ik zeg, wat hij niet zegt", zei hij.
„Hij zegt, wat .jij niet zegt", zei ik.
„Als je het met alle geweld in het
hoffelijke wil zien", riep hij schamper.
Maar hij wilde met geen geweld
experimenteel wezen; en dat ver
droot mij een beetje.
„Het experiment is niks bijzonders",
zei hij „het experiment is onvermij
delijk".
„Het experiment is onvermijde
lijk", zei ik, „daarom is het experi
ment iets bijzonders."
„Ik experimenteer niet, ik doe", zei
hij.
„Ik doe, düs ik experimenteer" ,zei
ik.
„Wie van ons is experimenteel?"
vroeg hij.
..Ik", antwoordde ik.
Trouwens toen ik buiten kwam zag
en hoorde ik ook duidelijk een lan
taarnpaal loeien.
In dit jaar van Afrika vindt volgende
week opnieuw een belangrijke ge
beurtenis plaats. In Londen begint
namelijk de volgende week de confe
rentie over de staatkundige toekomst
van de Federatie van Centraal-Atrika,
bestaande ui'. Zuid-Rhodesië. Noord-Rho-
desië en Nyasaland. De federatie in
haar huidige vorm is een schepping van
typisch Engelse makelij. Noord-Rhode-
sië en Nyasaland zijn protectoraten en
staan onder Brits koloniaal beheer. Zuid-
Rhodesië is evenwel in feite onafhanke
lijk. De Britse regering heeft zich in
laatstgenoemd land alleen het veto
recht voorbehouden voor wetgevende
maatregelen welke discrimineren tegen
de inheemse negerbevolking. In werke
lijkheid is dit vetorecht praktisch ver
vallen, en dank zij de sluwe formulering
van discriminerende wetten gericht te
gen de negers heeft Zuid-Rhodesië alle
moeilijkheden kunnen omzeilen.
De federatie is zeven jaar oud en is
niet een succes gebleken. Vooral in
Nyasaland en Noord-Rhodesië is het
woord „federatie" geworden tot een
term van minachting. En sedert de com-
missie-Monckton haar rapport over de
federatie heeft uitgebracht en buiten
haar boekje is gegaan door te advise
ren dat aan de afzonderlijke gebieden
van de federatie het recht behoort te
worden gegeven om zich af te scheiden
na een bepaalde periode, hebben de na
tionalistische negerpartijen van deze
beide koloniën maar één verlangen, na
melijk zich zo spoedig mogelijk af te
scheiden van Zuid-Rhodesië en zich al
dus veilig te stellen tegen het gevaar van
een rassendiscriminatie van het soort
voorgestaan door Verwoerd en de zij
nen in Zuid-Afrika.
De conferentie welke de volgende week
begint beperkt zich evenwel niet tot de
Staatkundige toekomst van de gezamen
lijke federatie. Op aandringen van de
negers heeft de regering van Groot-
Brittannië zich genoopt gezien toe te
stemmen in besprekingen over de staat
kundige toekomst van de afzonderlijke
gebieden. De negers willen veel meer
zeggingschap en veel meer politieke
macht. Eerder is een conferentie gehou
den over de staatkundige toekomst van
Nyasaland welke een belangrijke eman
cipatie van de negerbevolking in het
vooruitzicht heeft gesteld. Nu zullen er,
naast de algemene conferentie over de
federatie, ook conferenties plaats vinden
over de staatkundige toekomst van Zuid-
Rhodesië en Noord-Rhodesië.
Dit is een van de belangrijkste con
ferenties welke sedert lange tijd
te Londen hebben plaats gevon
den. En de meningsverschillen zijn zo
groot, en de betrokken partijen hebben
bjj voorbaat zo halsstarrige houdingen
^-lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllHlllllllllllimillllllllllllltlllllMlllllllllMIIIIIIIIIIIIU^
ingenomen dat het een waar wonder
mag heten dat de conferentie begint
(en zelfs nu kan het nog mislopen). De
Afrikaanse leiders der conferentie, dr.
Banda voor Nyasaland, Kaunda voor
Noord-Rhodesië en Nkomo voor Zuid-
Rhodesië. besloten de vorige week de
conferentie te boycotten, indien Nkomo
en zijn partij niet vertegenwoordigd
werden ter conferentie.
De eerste minister van Zuid-Rhode
sië, sir Edgar Whitehead, weigerde aan.
vankelijk Nkomo toe te laten tot de dele
gatie, en had zelf een paar gedweëe ne
ger-stromannen opgenomen die geacht
werden de belangen van de negermeer
derheid van Zuid-Rhodesië te vertegen
woordigen. Whitehead heeft evenwel
moeten zwichten. De minister van ge
menebestbetrekkingen, Duncan Sandys,
heeft Whitehead overgehaald zich te
schikken, en Nkomo en een van zijn me
departijleiders zijn uitgenodigd deel te
nemen aan de conferentie als leden van
de Zuid-Rhodesiaanse delegatie, klaar
ofschoon het nu waarschjjnljjk is dat
de conferenties de volgende week zullen
beginnen, wacht men nog op de komst
van Kaunda uit Noord-Rhodesië Dr
Banda en Nkomo, die zich reeds enige
dagen in Londen bevinden, hebben doen
weten dat zij geen definitief besluit zul
len nemen om al of niet met hun dele
gaties deel te nemen aan de conferen-
ties, voordat zij beraad hebben gepleegd
met Kaunda.
Er is, gezien de bjjna onmetelijke af
stand welke de blanken van de Centraal-
Alrikaanse federatie en de negers van
elkaar gescheiden houdt, met geen be-
nadermg te zeggen wat het resultaat
zal zqn van deze conferentie. De blan-
ken op de vergadering, onder leiding van
de federale premier sir Roy Welens
ky en de premier van Zuid-Rhodesië
sir Edgar Whitehead, stellen zich op het
standpunt, dat men weliswaar uit kan
gaan van het verrassend royale en li
berale rapport van de commissie-Monck-
ton, doch dat concessies behoren te wor.
den gedaan aan de blanke minderheden
van de drie gebieden. De negers even
wel stellen zich op het standpunt dat
men, uitgaande van hetzelfde rapport,
verdere aanzienlijke concessies zal moe
ten doen aan de inheemse negerbevol
king. De negers zullen sterk de nadruk
leggen op het verlangen naar het recht
van secessie. De commissie-Monckton
ontving bij het begin van haar studies
geen opdracht dit onderwerp in overwe
ging te nemen. Maar na onderzoek ter
plaatse kwam de commissie tot de con
clusie, dat het verlangen naar afschei
ding zo groot was onder de negers dat
men het moeilijk als irrelevant ter zijde
kon laten.
Sir Roy Welensky was hierover zeer
verbitterd en heeft herhaaldelijk
verklaard dat, ondanks het rapport
van de commissie en de aanbevelingen
betreffende secessie-rechten voor de af
zonderlijke gebieden van de federatie,
afscheiding geen onderwerp van bespre
king behoort te vormen op de komende
conferentie. Maar het hek is van de
dam in Afrika en het proces is niet te
keren. Reeds denken vooraanstaande
leiders onder de inheemse bevolking
van Afrika over een monumentale fede
ratie van Tanganyika, Kenia, Ooeganda,
Zanzibar, Nyasaland en Noord-Rhode
sië. En ondanks het verzet van Welens
ky en Whitehead, lijkt het ondenkbaar
dat Banda en Kaunda en Nkomo niet
hun zin zullen krijgen met betrekking tot
het recht van afscheiding van de be
staande en door hen als mislukt be
schouwde federatie.
Twee Britse ministers hebben de zwa
re taak om de conferentie, welke lang
zal duren en welke aanleiding zal geven
tot verbitterde debatten, door de agen
da te loodsen. De ene is Duncan Sandvs
die als minister van Gemenebestbetrék-
kingen deelneemt aan de besprekingen
omdat Zuid-Rhodesië een onafhankelijk
lid is van het Gemenebest. De andere is
de minister van Koloniën, Macleod onder
wiens departement de protectoraten
Noord-Rhodesie en Nyasaland lessor-
teren. Beide ministers zijn krachtige en
onvervaarde persoonlijkheden en hebben
de steun van de premier Macmillan.
De eveneens zeer krachtige figuur van
sir Roy Welensky, ex-bokser en ex-ma-
leninist, zal geen gemakkelijk spel heb
ben tegen de beide Britse ministers en de
de ongeduldige vertegenwoordigers van
negers op de conferentie.
DAAN VAN DER VAT
