Kremlinologen en luierologen So vj et-wichelarij kan op minstens tien manieren worden beoefend S1 Was van Beria ballet een liefhebber of juist niet D raa u ve rkwist mijn tij M VREEMDE GEBEURTENISSEN De A Is ops, invloedrijke politieke commentators I Geheimzinnigheid van Washingtongemakzucht Particuliere audiëntie bij de paus BETER TE ARROGANT, DAN TE ONDERDANIG Bolsjewisme als jj verzet tegen oude gewoonten 1 L... JL -^f V B inds op 5 december j.l. de verklaring is gepubliceerd, die de leiders van commu nistische partijen uit 81 landen te Moskou eenstemmig heten te heb ben goedgekeurd, zijn de Sov- jetologen op het oorlogspad. De geleerden en publicisten in het westen, die zich de taak hebben gesteld ons de innerlijke roerselen van de communistische beweging te verklaren, hebben het onder ling met elkaar aan de stok. De eerste indruk van de meesten hunner was, dat premier Khroesj- tsjev een ideologische overwin ning op de Chinezen heeft be haald door hen te dwingen tot de erkenning, dat een nieuwe oorlog niet onvermijdelijk is. Ook de voorrang, die in de verklaring wordt toegekend aan de bevorde ring van de nationale onafhanke lijkheid elders in de wereld (dus boven de bevordering van het communisme), scheen een winst punt voor Khroesjtsjev. Maar bij nader inzien waren er deskundi gen, die twijfel voelden opkomen. Hebben de Chinezen zich werke lijk onvoorwaardelijk naar het Russische standpunt geschikt, of staan er in de „eenstemmige ver-* klaring" nog voldoende ontsnap pingsclausules om Mao Tse-toeng c.s. straks in staat te stellen de thesen van Khroesjtsjev opnieuw aan te vallen? Er wordt thans ijverig tussen de regels gelezen en de experts nemen alle, bijna oc culte, middelen te baat, die hun ten dienste staan om het met el kaar oneens te zijn. ITALIAANSE GELEERDEN Enige jaren geleden ontving de Amerikaanse admiraal Lewis Strauss de journa list Joseph Alsop voor een inter view. Alsop had zich veel voor gesteld van dit vraaggesprek, want hij wist, dat zijn gastheer weldra benoemd zou worden tot voorzitter van de Atoomenergie commissie. Maar het onderhoud eindigde abrupt, toen Alsop op stond en koeltjes opmerkte: „Ad miraal, u hebt een half uur van mijn tijd verkwist". Dit is een van de sterke verha len die verteld worden in een boek dat Joseph Alsop samen met zijn broer Stewart heeft geschre ven. In dit werk „The Reporter's Trade" (The Bodley Head. Lon don) vertellen de twee ver maarde verslaggevers iets over hun manier van werken, terwijl zij voorts een bloemlezing geven van hun artikelen. Joseph geeft de volgende ver klaring voor zijn hooghartig op treden tegen Strauss: De admi raal had zich uitgeput in een reeks vleiende opmerkingen over de capaciteiten van zijn gast. Strauss probeerde verder wat over koetjes en kalfjes te praten, zonder in te gaan op de vragen van de reporter. Toen Alsop ont dekte, dat Strauss niets belang rijks wilde zeggen, concludeerde hij, dat het interview verder geen zin had, en dat hij eigenlijk voor de gek was gehouden. Dat is niets bijzonders. De commu nistische leiders, die anders zo inge schoten zijn op de moderne publici- teitsmogelijkheden. zwijgen als het graf, zodra de buitenwereld wil weten hoe in hun kringen de machtsverhou dingen liggen en op welke manier de besluitvorming zich voltrekt. Propa ganda is goed, maar voorlichting ho maar! En naarmate de controleerbare feiten schaarser worden, krijgt de in terpretatie vrijer spel. Bovendien, en dat is voor onze al of niet vermeende kennis van de communistische wereld zeer belangrijk, passen de Sovjetologen tente, passieve homosexuele impulsen". De bolsjewieken hebben daar een af weer tegen opgebouwd door het accent te leggen op het permanente karakter van de eeuwigdurende partij, door de vitale aspecten van de arbeid op te he melen en door alle suggestie van ver fijning en decadentie te vermijden. Toen Lenin c.s. in ballingschap Ver toefden, waren er twee vormen van ontspanning: een fikse wandeling ma ken of een bezoek brengen aan de bio scoop. Er wapen zodoende „cinemis- ten" en ,,anti-einemisten". Lenin ging er prat op, dat hij altijd „anti-cine- mist" is geweest en dat hij ontzaglijke afstanden te voet heeft afgelegd. Een treffende vondst van Leites is, dat Lenin in zijn onderbewustzijn po litieke ontrouw dikwijls associeerde met perversie. Dat blijkt uit de beel- iiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiimniimiiiHi tllllilllllllHIIIIHIIIItllllMIIHtiniHIHIHHIHIItllllllllHIIIKIIIII den, die hij gebruikte: „De aanhan gers van Scheidemann kussen en om helzen Vautsky of „De -Bernsteinianen werpen kushandjes naar Plekhanov". Ook de neiging tot geheimhouding der communisten schrijft Leites toe aan verzet tegen het „ancien régime". De oude Russische intellectuelen spra ken veel en gaarne over de raadselen van het bestaan en over de diepste motieven, die hen voortbewogen. De communisten omgeven dit alles met een muur van stilzwijgen. I e studie van Nathan Leites, die is bekostigd door de Amerikaanse luchtmacht, heeft een zeer prak tisch doel gediend. De militaire onder handelaars, die in Panmoenjon moes ten onderhandelen over een Koreaans be stand. hadden een samenvatting ervan op zak, die hen in staat moest steilen het soms uiterst merkwaardige gedrag van de communisten aan de overkant van de tafel te begrijpen. Maar de psycho-analytïsehe methode vertoont, uiteindelijk het zelfde gebrek, dat ook Het komt niet zo dikwijls voor, dat de fotografen in-slaat worden gesteld voor of na een particuliere audiëntie van 8 paus een opname te maken, die enigermate een indruk geeft van het eigenlijke onderhoud. Men ziet hier de paus in 0e' sprek met de premier van de republiek Uruguay, Benito Nardone. de eerder genoemde verklaringswijzen aankleeft, er wordt geen enkele plaats ingeruimd aan de persoonlijke grillen van één of van een paar communisti sche leiders. Op grond van bepaalde generaliseringen stelt men verwachtin gen op aangaande het toekomstige com munistische gedrag. Maar wat; moeten w(j beginnen, als een bijzonder oor spronkelijk of een bijzonder warmbloe dig communist de kans krijgt het alle maal anders te beschikken? Het laatste redmiddel blijft dan altijd de Kremlinologie: het nauw keurig gadeslaan van alle détails in het openbare communistische leven. Uit de staat van dienst van nieuw benoemde figuren tracht men af te leiden of hij thans een aanhanger van X is of van Y. Men bestudeert de rangorde in de hand tekeningen onder gezamenlijke verkla ringen, men ziet wie bij officiële ban ketten op de ereplaatsen zitten en wie niet. Zelfs de beeltenissen van commu nistische leiders bij 1-meiparades wor den geteld. Wijlen Franz Borkenau en B. Nico- laevsky hebben van deze techniek veel werk gemaakt. Soms hebben zij zo ver rassende resultaten geboekt. Toen na de dood van Stalin iedereen nog meende, dat Khroesjtsjev niet meer was dan de „primus inter pares", merk te een Kremlinoloog met een arendsblik op, dat 's mans functie tot dusver „eerste secretaris" op zekere dag in de Pravda met twee hoofdletters werd geschreven. Hij leidde daaruit af, dat Khroesjtsjev de hegemonie in de partij had veroverd, en dat bleek toen later ook zo te zijn. Maar de Kremlinologen hebben ook ijzingwekkende vergissingen begaan en geen tak van politiek onderzoek veelvuldig en zo roekeloos bespotten' gemaakt als deze. Een van de beoefenaren van Kremlinologie heeft zich eens een vige schrobbering op de hals geha8 po <-• tT T14 TÜ d« le vari de New York Post! Hij had 318 nauw bedwongen opwinding °P.alt merkt, dat de naam van Beria ontbi'8 op een lijst, van hooggeplaatste com81, nisten, die een voorstelling van 8JL Bolsjoi-ballet hadden bijgewoond. A wat zou dat nu eigenlijk?" vroeg Newyorkse blad zich hooghartig „Beria hóudt misschien helemaal n',c van ballet." Hoe het met Beria's He ,jt voor het baliet gesteld was, is meer opgehelderd. Want twee dagen 18 ter werd hij als „volksverrader" gfa resteerd en vervolgens terechtgesteld- H. J. NEUMA11 Het merkwaardige van deze Tass-opname is, dat de president van de Chinese Volks republiek Lioe Sjao-tsji er niet op voorkomt. Terwijl de conferentie van de leiders van 8f communistische partijen in Moskou in volle gang was, woonde Khroesjtsjev met een groot aantal van zijn satrapen een voorstelling bij van een Oekraïnse dans- en zanggroep. Men ziet hier van links naar rechts op de eerste rij: de Poolse premier Cyrankiewicz, de Russen Kozlov en Kaltsjenko, de Oostcluit.se president en partijleider Walter Ulbricht, dan weer drie Russen (Vorosjilov, Podgorny en Khroesjtsjev), de Poolse partijleider Gomulka en tot slot twee Sovjetleiders, Korotsjenko en Kosygin. Maar Lioe Sjao-tsji bleef in zijn hotel. Ad mi iid verschillende interpretatie-methoden toe. Een nuttige opsomming van tien van die methoden vindt men in het jongste boek van de Amerikaanse socioloog Daniel Bell. „The End of Ideology". Niet alle methoden zijn even opwin dend. Zeer oude rechten bezit de schooi van de „Slavische" ver klaringswijze. Vroeger zijn N. Ber- dyaev, Sir Bernard Panes en Sir John Mayhard vertegenwoordigers van deze richting geweest. In „The Russian Peasant: and Other Studies" (Londen 1942) zegt Sir John o.m.: „Russia with all her changes, still largely remains the same". Deze traditie wordt thans, zij het niet onverkort, voortgezet door Edward Crankshaw, Ernest Simmons en Werner Philipp (van de Vrije Uni versiteit van Berlijn). Anderen halen ter verklaring van' het communistische gedrag goo-pol itieke overwe gingen aan (Nicholas Spykman. George Kennan, Henry Kissinger) of zij trekken een parallel met andere totalitaire systemen (Hannah Ahrendt, Bertram Wolfe). Isaac Deut- scher is een van degenen, die een marxistische verklaring pogen te geven. Zij worden dan weer terzijde gestreefd door de Trotskisten, die het naar neo - marxistische trant proberen. De uitleg met behulp van „Idealtypen" wil nog wei eens tot verrassende resultaten leiden (Bar rington Moore, W. Rostow), en ook een analyse van het sociaal sys teem werkt soms verhelderend, zoals cle studie van Bauer, Inkeles en Kluck- holm bewijst. Dit is de foto, waaruit blijkt, dat premier Khroesjtsjev het bed moet houden. Zijn trouwe vriend, de Amerikaanse miljonair Cyrus Eaton, en diens vrouw bezoeken op het ogenblik voor de zoveelste maal Moskou. Ongetwijfeld zou Khroesjtsjev het echtpaar hebben ontvangen, maar hij laat nu de honneurs waarnemen door Frol Kozlov (links). Een bewijs temeer, dat Kozlov bestemd is hem op te volgen? (Van onze Romeinse cor respondent) Er komen verbazing wekkende dingen voor in het leven. Twee geleerden hebben dezer dagen opzien ge baard in Italië. In Bolog na werd een meisje van 22 jaar geopereerd. De plaats van handeling was de binnenplaats van liet openbare slachthuis. Een ernstige storing in de hormonale werking van de hypophyse had de jon ge vrouw aan de rand van liet leven gebracht. Men heeft nu geprobeerd door de inplanting van leven de hypophysen van die ren de patiënt te redden. Aan deze operatie zijn te pas gekomen een ambu lancewagen van de Itali aanse luchtmacht met rij dend personeel, de chi rurg prof. Petrucci met twaalf medische en ver- plegende assistenten, de directeur van bet abattoir met zijn personeel, een veearts eti vijf kalveren. Omdat de hypophyse reeds twee minuten na afsnijding van de bloeds omloop niet meer werkt, was het zaak de over planting binnen de kort ste keren te doen plaats hebben. De voorbereidin gen begonnen om zeven uur des morgens. De ve terinair had vijf vrouwe lijke kalveren uitgezocht, drie benodigd voor de overplanting en twee in reserve voor noodgeval len De operatie was te half elf. Een kalf werd geslacht en de hypophyse, die zich onder aan de her senen bevindt, terstond overgebracht naar de ge- improviseerde operatie zaal. Prof. Petrucci en de omgevende organisatie kregen 't klaar in twaaif seconden het gehele pro- ces te doen verlopen. Dit herhaalde zich nog twee keren, zodat binnen veer tig seconden alles zijn be slag had gehad- De wetenschap en de techniek gaan ver. Soms gaat het zo ver, dat gewone én ge leerde mensen er nauwe lijks een touw meer San kunnen vastknopen. Als tegenhanger van de ope ratie Bologna volgt een „operatie" Rome. Op de Via Veneto werd 'n ele gante dame onwel. Zij werd ijlings naar 'n zie kenhuis overgebracht. Omdat er geen identi teitspapieren op haar ge vonden werden, wachtte een dienstdoende politie man in het hospitaal op de uitslag van het eerste onderzoek van de dokter. En de dokter deelde mee, dat er geen gevaar be stond, hij noemde de naam van de storing, maar vertelde er ook bij, dat de elegante dame een welpeschapen mansper soon was- Nu heeft een politieagent op de Via Veneto in Rome wel wat meegemaakt, maar ovei deze volmaakte travestie stond hij perplex. Per plex hebben heel wat meer mensen gestaande vrouw van het slachtof fer der flauwte, de rector gymnasii, het curatorium, het lerarenkorps, de leer lingen e tutti quanti. De „dame" was een zeer ge- eerde en zeer geleerde docent in de klassieke talen aan een der gere nommeerde instellingen van voorbereidend ho ger onderwijs. aar geen van deze methoden is zo fascinerend als de drie ver klaringswijzen, die nog over blijven. Daar is in de eerste plaats de anth. Topologische. De Britse socioloog Geoffrey Gorer heeft samen met wijlen John Rickman, een alom geacht Brits psychiater, die gedurende de Eerste Wereldoorlog in Rusland heeft gewoond, in het boek „The People of Great Russia" een opmerke lijke theorie ontwikkeld: De gewoonte van de Russische moeders om hun Russische babies stijf in te bakeren brengt een cyclus van ontbering en bevrediging teweeg. Het nationale karakter van de „Groot-Rus" raakt zodoende onder hevig aan een slingerbeweging tus sen onderdanigheid en gewelddadige uitbarstingen, tussen apathie en on bestemde achtervolgingswaan, tussen zwelgpartijen en, abstinentie. Het zal geen verbazing wekken, dat deze theorie is voorzien van de bijnaam „luierologie". Veel behoedzamer, esoterisch bijna, is de psycho-analytische verklaringswijze van de Amerikaanse psycholoog Nathan Leites. Met onein dig veel geduld heeft hij de talrijke uitlatingen van communistische leiders nageplozen. Hij heeft geprobeerd de regelmaat vast te stellen, waarmee bepaalde beelden terugkeren in de re devoeringen erf artikelen van leidende eommnnisten. Daaraan ontleent bij een reeks voorzichtige conclusies met be trekking tot de motieven, waardoor de ze communisten zich bp hun handelen laten leiden. Leites meent daar nu een soort ver zet in te zien tegen bepaalde kenmer ken van de oude Russische intelligent sia. In zijn „A Study of Bolshevism" (Glencoe 1954) beschrijft hij het com munistische denken en doen ais een reactie op de Oblomovs, die hun tijd versliepen, op de Rudins, die van alles zeiden maar nooit iets dedén, op de manische grillen van de studenten uit de tsarentijd. Leites meent, dat de oude Russische intelligentsia vooral ge biologeerd was door de gedachte aan de dood en door, wat hp noemt, „la- tets beweren in hun boek, dat de mi nister van Financiën een dominerende rol speelde in het kabinet, dat overigens practisch geheel bestond uit „big busi nessmen", die niet gewoon warén door journalisten ondervraagd te worden over de motieven van hun beleid. Van Humphrey zeggen de Alsops tenslotte, dat hij een sluitende begroting belang rijker vond, dan het opbouwen van een krachtig defensie-apparaat. De gebroeders poneren de stelling, dat journalisten en regeerders natuur lijke bondgenoten zijn. „Het is de taak van de journalist de toestand van het land aan het volk duidelijk te maken, en de regering kan niets uitrichten, als het vólk niet weet, hoe het land er voor staat." De Alsops hebben de ervaring opgedaan, dat er in Amerika steeds zó n bondgenoot schap heeft bestaan als de V.S. een sterke regering hadden. Volgens hen werd Amerika niet krachtig geregeerd in de eerste anderhalf jaar van Tru- mans tweede ambtstermijn, dus van begin 1949 tot „Korea" (eind juni 1950). Het bewind van Eisenhower achten zij ook zwak. De Alsops zeg gen in liun voorwoord, dat zij de Re publikeinse beginselen zijn toegedaan, maar dat heeft hen niet verhinderd scherpe kritiek te leveren op de Re publikeinse regering die in 1953 aan de macht kwam. De twee reporters hebben tijdens de eerste ambtstermijn van Truman veel medewerking ondervonden van de mi- Een verslaggever kan beter te arro gant zijn, dan te onderdanig, zo luidt een van de stelregels die de Alsops hun vakbroeders voorhouden. Uit hun avonturen blijkt, dat de twee zich nooit hebben laten intimideren door hoogge plaatste functionarissen, en dat zij zich niet gauw in verlegenheid laten bren gen. Toch is Joseph Alsop eens in een bijzonder vervelend parket gebracht door Georges Bidault, toen deze Fran se politicus nog minister van Buiten landse Zaken was. Eind december 1953 had Bidault de Amerikaanse journalist uitgenodigd, om hern ver volgens met grote nadruk te vertel len, dat Frankrijk de strijd in Tndo- China zou moeten opgeven, als de Verenigde Staten biet met troepen te hulp kwamen. Toen dit interview ge publiceerd werd, ontstond er grote consternatie in Washington. De Ame rikaanse regering had tot dan toe gemeend, dat de Fransen het alleen wel af konden. Bidault had de ver slaggever gebruikt om Eisenhower iets te vertellen, wat de Franse re gering niet officieel wiide verklaren. Toen de boodschap, via de pers, tot de Amerikaanse president was door gedrongen en het tumult een hoog tepunt had bereikt, verklaarde Bi dault botweg, dat het allemaal een misverstand was, omdat Alsop de Franse taal zo slecht beheerste. Bi dault wilde zich aldus dekken tegen kritiek van zijn landgenoten, die het niet onverdeeld eens waren met dit indirecte verzoek aan Washington om steun. Maai- Alsop had de minister wel degelijk goed begrepen. Bidault had de gewraakte opmerking niet minder dan vier keer in variërende bewoordingen gemaakt. Maar de mi nister offerde de verslaggever op aan zijn politieke list. Alsop moest heel wat ironische opmerkingen incasseren over zijn talenkennis. Toen een paar maanden later bleek, dat Bidault wel degelijk Amerika tussen beide had willen laten komen, waren er maar weinig mensen die zich Alsops arti kel nog herinnerden. De gebroeders Alsop hebben, behal ve aan Strauss en Bidault, ook onaangename herinneringen aan Louis Johnson, die onder Truman eni ge tijd minster van Defensie, was als mede aan Eisenhowers eerste minis ter van Financiën, George M. Hum phrey. Met Johnson kwamen zij in fcot- sing door hun kritiek op het Amerikaan se militaire beleid, dat huns inziens de worden over de ware aard van regime, en dat voor de pers hier e^e belangrijke taak was weggelegd. Amerikaanse regering was in die ',L tegenover journalisten nog niet zo z zaam als in later,jaren. Forrestal deerde het streven van de Alspps Amerikanen te waarschuwen voor groeiende militaire macht van de jet-Unie. De Alsops zijn in hun journalistic^ carrière niet minder dan et keer in aanraking gekomen T'.e- het F.B.I., de federale recherche, -et gens onthullingen die Washington 1 eIj welkom waren. Maar men heeft e. nooit op onwettige daden kunnen .#t trappen. Zij beweren in hun boek, -p 99 pet. van de geheimzinnigheid ,cji de Amerikaanse regering te herie' is tot gemakzucht. Washington vindt ge, maar rustiger, als er niet te vefj.0p5 kend gemaakt wordt. Maar de A %ct stellen zich op het standpunt, dat pi Amerikaanse voLk en de volkeren de vrije wereld het recht hebben t.® ten wat er gaande is. En het lS t® taak van de pers de mensen vck» lichten. Joseph en Stewart Alsop b,el' e8 de naam, dat zij pessimisten in Amerika heeft men hen uitgefl18^ voor „doom. merchants", lieden ,t- de ondergang preken. Maar zij 0pi' woorden hierop, dat zij in hun 8 jjr bere voorspellingen vaak niet s pij ber genoeg zijn geweest, zoals pj latere gebeurtenissen bleek. TPf.t# in 1954 schreven, dat de Sovjet- ^„i in 1960 intercontinentale raketten hebben, vonden vele Amerikanen jjc een boude bewering. Maar in l.0of heeft het .iet tot I960 geduurd eS de eerste Russische I.C.B.M.'s 2 ,o'8 waren. Reeds in 1957 werd me}trüft projectiel een spoetnik het luch8 ingestuurd. g(. Van 1946 tot 1958 hebben de ders samen een rubriek gehad yV8) New York Herald Tribune. Meest»1^r» een van hen in Washington of l0x&\ in Amerika, terwijl de ander rw pe; ges stuurde van uit een oord 18 buitenland dat op dat ogenblik >>'L<F8 wereldnieuws" was. Twee jaar ggc' is Stewart Alsop redacleur-verS) £\e' ver geworden van de „Saturday 0u' ning Post" en sindsdien heeft zl-'\.ooG dere broer de „column" alleen JJ-lv» gezet. Deze „column" wordt "r et<> door de Tribune" ook gepub8 door een aantal andere Arnernf* el- bladen, alsmede door vele krant®ijjJl' ders ter'wereld, waaronder onze De Alsops beroemen zich m dat zij eens zijn aangevallen 00 VG Russische gedelegeerde in de „e' enigde Naties, terwijl zij door en radio in de Sovjet-Unie faSe'k delijk zijn uitgescholden voor tl;nfle r men zich met ergernis, hoe oe ^e> reporters al in ..946 een pleiclo01 ee' j den voor de vervaardiging va „ij t A TT Uaw, hnP 0 De Amerikaanse journalisten Stewart en Joseph Alsop. kracht van de Sovjet-Unie onderschatte, nister van Buitenlandse Zaken, James En Humphrey was volgens de Alsops F. Byrnes en van de minister van De- de oorzaak, dat het eerste kabinet-Ei- fensie, Jim Forrestal. Byrnes be/reep. senhower zo bitter weinig begrip had in de eerste na-oorlogse jaren, dat het voor de laak van de pers, De repor- Amerikaanse volk moest voorgelicht heel vroeg waarschuwden v0°C misile lag", de Amerikaanse terstand op het gebied van de ten. i* Met rechtmatige trots mak8'1 schrijvers in hun boek melding v"a'?\j i8 scheidene primeurs. Zo' waren '^ec januari 1954 de eersten die ee8 slag gaven van de slag bij Z'J Phoe. Zij erkennen echter ook in juli 1948 een grote blunder ten, toen zij beweerden, dat geen kans maakte in de verk1 strijd tegen Dewey. j, Al' Op het ogenblik is vooral i°\n sop, die ai sinds 1932 aan de Ne v» Herald Tribune verbonden is. se FL de meest invloedrijke Amerika» ^\</e litieke commentators. Over of teit van zijn artikelen hebben m zers van onze krant zich 18 n6p v der jaren zelf een oordeel kunr men. HANS BRON'Ktf

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1960 | | pagina 6