TWEE GLAZEN HUISJES AAN DE KANAALOEVERS Voor oud en jong IDEE van Driehergse bouwkundigeCentrale RIJKSWATERSTAAT gaat er straks voor een koopje onderdoor Goedkoper dan Veiser tunnel ZAANDAM - V HAVEH Daar tunnelbouw per definitie een ondergrondse bezigheid is en Waterstaat bovendien zich eerst behaaglijk voelt onder Amsterdams Peil, mag men ver wachten dat de hoofdstad de ko mende maandeh en jaren van de werkzaamheden aan de Coentun nel zeer weinig zal merken. Men kan er bovendien van overtuigd zijn, dat weinig Amsterdammers er de wandeling naar het westelijk havengebied voor over zullen heb ben om te zien of er, zoals het heet, schot in komt, want de be langstelling van de meeste Mo kumers gaat nu eenmaal zelden verder dan de binnenstad. De Coentunnel is, buiten een wrijf paal voor de IJ-tunnel-enthou- siasten, in hun ogen een buiten- steedse aangelegenheid. Zij zoe ken de bouwplaats ergens in de Duurt van Zaandam en gebaren zich zeer verbaasd als zij horen dat men van het Centraal Station hemelsbreed eerder bij de Coen tunnel dan in tuinstad-Slotermeer is. Waarbij wij dan maar aanne men, dat de nauwkeurige locatie van de eerste Amsterdamse tuin stad hun even goed bekend is als de Haarlemse forensen die van uit de trein de groei van de wes telijke stad dag in dag uit hebben kunnen volgen. Zo worden straks de segment0 van de Coentunnel in Noordzeekanaal „afgezonken - De ballasttanks in de buis &P gevuld. De twee torens dienen voor het richten en als t°e' gangsschacht. Ze worden late* afgebroken. V B ZATERDAG 14 JANUARI 1961 -> I \nnp,As><>)Wf "'-r/s/-#S/r* .'r-n*/rAW/A+//u Opritten Tuindorp Oostzaan PenoiEVM Bouwdok poor 's tunnetsegmentdr^ COSNHAVSN Y;.QfftA*r\ Minsk va HHVSN Slottrdijk SpMriiin r>v£r «*MkEMM£RJÈE5- tAHg^VgftAWKCglflfl blijft COENTUNNEL voorlopig een STIEFKIND Niet alleen echter de achterafse lig ging van de Coentunnel in de 'wirwar van westelijke havenbekkens, maar ook de onspectaculaire bouwprocedure zal Amsterdam bijna doen vergeten dat gezegd in de stad een belangrijk waterstaatkundig werk zo dicht bij, of beter aan de gang is. Men hoeft er het bouw schema maar op na te zien. Dit jaar begint aan de verlaten Noord oever van het Noordzeekanaal, niet ver van de plaats waar een jaar geleden een doorgebroken polderdijk het tuin dorp Oostzaan onder water zette, een cohort draglines het uitbaggeren van een bouwdok met een bodembreedte van 300 bij 65 meter. Het schema geeft er een half jaar voor. Daarna verschij nen de ijzervlechters, betongieters en alle andere specialisten van de natte waterstaat voor het bouwen van de zes tunnelsegmenten. Zij krijgen twee jaar de tijd. Als de kalender van 1963 dus reeds naar het einde loopt, begint dan eindelijk een phase van de bouw, die al le liefhebbers naar de bouwput lokt: het afzinken van de tunneldelen. De baggermolens, die zich tevoren al be ijverd hebben om een diepe geul te gra ven tussen de beide kanaaloevers, rich ten dan hun ratelende emmers op de dijk van het bouwdok. De tunnelsegmen ten veranderen te water in drijvende waaier automatisch een luchtstroming veroorzaakt, die de tunnel zuiver houdt. Nu is een ventilatie al een vrij kost bare post op de exploitatiekosten, maar zii drukt nog veel zwaarder op de in vesteringskosten. De brede luchtkana- len aan beide zijden want volgens de orthodoxe methode wordt er dwars geventileerd via aan- en afvoerkanalen en de grote ventilatietorens. en ma chines verzwaren de bouwkosten met vele miljoenen. Bij de Coentunnel is de gehele ventilatie ingekrompen tot één bescheiden kanaal tussen de twee bui zen en twee heel bescheiden glazen huis jes op de oever. Men heeft voldoende aan „verse-lucht-injecties" bij de ingang en halverwege, zelfs in geval van stag naties bij verkeer in twee richtingen door één buis: het meest exceptionele geval dus dat denkbaar is. Besparing... 13 miljoen! Overigens zal de Coentunnel nauwe lijks van zijn broer in Velsen verschil len. De rijweg is 12'/t cm breder en het geraffineerde betonnen lichtrooster- systeem boven de aan- en afritten wordt nog meer geperfectioneerd, maar ver der kan men bijna van een één-eiige tweeling spreken, waarbij wel in het oog moet worden gehouden, dat de geboor te van Velsen in 'n open bouwput aanzienlijk van die van de „afgezonken" Coentunnel verschilt. Bij de Coentunnel had men ook liever in een bouwput ge werkt want, zoals ir. Wentinck consta teert, men ziet graag wat men doet, maar de drukke scheepvaart liet een tijdelijke versmalling van de vaarweg niet toe. Zo aanlokkelijk als het is om alvast in details te preludiëren op het frappan te spel dat zich over 2V& jaar onder Amsterdams Peil gaat afspelen, toch laten wij dat maar voorlopig rusten. Het is niet ondenkbaar, dat de rusteloze waterstaats-ingenieurs tegen die tijd al met nieuwe vondsten op de markt ko men. Wi) moeten namelijk ook nog iets zeggen over het crediet van ongeveer 49 miljoen voor de aanleg der toe- leidende wegen. Het is opvallend, dat de Coentunnel, die met zijn 45 mil joen de Velsertunnel van 58 miljoen cn de Maastunnel van 60 miljoen (vol gens de huidige geldswaarde) gemak kelijk slaat, toch een dure klant van de Rijksbegroting wordt door de kost bare wegen en „kunstwerken". Er is weliswaar nog geen definitieve overeenstemming met de gemeente Amsterdam maar men mag toch aan nemen dat de wegaanleg voor reke ning van het Rijk zal beginnen aan de voet van het enorme GAK-gebouw op de Bos. en Lommerplein. De helaas nog niet bestaande maar nu wel in het verschiet komende Ring weg door Amsterdam zal daar voor het laatst een duik nemen onder het plein door om vervolgens te gaan klim men over de Multatuliweg teneinde met twee grote viaducten de Haarlemmer weg en de Haarlemmer-spoorlijn te kunnen passeren. De laatste restanten van het oude vissersdorp-Sloterdijk en het begin van de oude Spaarndammerdijk, waar Gijs- brecht van Aemstel zulke prettige her inneringen aan had, worden dan ver pletterd door het grote zandlichaam, dat zich vandaar een baan breekt door de ingewikkelde weg-, water- en spoor lijnkronkels van het westelijk havenge bied. Keer op keer schiet de weg over viaducten en rotondes totdat, ter hoog te van de massieve Centrale Hemweg de daling inzet. Waar nu de schroot- handel Hollandia hoge, deprimerende bergen oud roest bouwt, zullen straks, door de bedding van de gedempte DUBBELE RUWES ENKELE AANSLUITENDE RUWEB VIADUCT „betonvloten'' en dat is de ontwerpers zeer aangenaam. Bij de Maastunnel- bouw in Rotterdam waren de segmenten zo zwaar geconstrueerd dat ze met drij vende pontons boven water moesten wo den gehouden. De Coentunnel drijft ech ter op eigen kracht zijn laatste rust plaats tegemoet. En het „bijzetten" van elk der 20.000 ton metende „moten" wordt daardoor een technisch spelletje, waarop zich de waterstaatsingenieurs nu al, althans uiterlijk verkneukelen. Zeulen met een 20.000 tonner lijkt ons een bezigheid om nachtmerries van te krijgen, maar het water is, zoals wij al op school geleerd hebben, zowel onze vijand als onze vriend. En bij - deze gelegenheid laat het zich goedschiks in een vriendenrol dwin gen. De drijvende segmenten de ópen doorgangen zijn uiteraard vóór het afzinken met kopschotten geslo ten worden namelijk naar de ka naalbodem neergelaten door middel van een watertank in de holle binnen ruimte, die in gevulde toestand het gewicht juist voldoende vermeerdert om de afdaling naar de donkere bo dem in kalme gelatenheid te doen geschieden. De opwaartse druk van het water, die elkeen wel eens in het bad heeft ervaren, maakt het mogelijk om onder water vrij gemak kelijk met de segmenten te manoeu vreren, totdat men ze, op tien centi meter van elkaar heeft te ruste ge legd. Dit „afzinken" gebeurt in een stroomloos kanaal en bovendien nog op een zondag, als het scheepvaart verkeer vrijwel stilligt, zodat men, als er strubbelingen komen, de zaak zelfs nog eens kan overdoen. Voor het afzinken staat drie uur en voor het be vestigen van een segment een maand. Het leggen van de zes tunnelstukken vraagt precies een half jaar. Ver meerdert men dit nog met een half jaar voor de afbouw, dan kan men de herfst van het jaar 1964 noteren als de voorlopige voltooiingsdatum. Dan zijn de 45 begrote miljoenen on der water verdwenen. Als het er ten minste zoveel zullen zijn, want ir. H. C. Wentinck, de hoofdingenieur van de di rectie Sluizen en Stuwen van Rijkswa terstaat in Utrecht, vreest, dat het er bij de aanbesteding nog minder zullen zijn. Dat „nog" klinkt vreemd voor een overheidsinstantie, maar zelfs de meest fervente IJ-tunnel-aanhanger zal moe ten toegeven, dat de Coentunnelbouwers niets onbeproefd hebben gelaten om de kostprijs van hun timnel te drukken. Aanvankelijk meenden ze de goedkoop ste weg gevonden te hebhen door de zgn. schakelbouw, een systeem van ge prefabriceerde ringen, dat in Amerika veel opgeld doet. Maar de ervaringen met de Velser-tunnel en elders wezen een nog goedkopere weg. Daar ontdek te men dat ventilatie in een autotun nel van 800 meter nauwelijks nodig is. In Velzen werkt de ventilatie nooit. Zelfs de CO-meter, die de levensgevaar. Hjke „kolendamp" in de uitlaatgassen van auto's registreert, heeft men afge zet, omdat het wijzertje toch altijd op nul blijft staan. De ervaring heeft geleerd, dat een auto, die een tunnel passeert, als een Waar nu een schrootbedrijS bergen oud roest verwerkt, ve rdwijnt straks de Coentunnel onder het Noordzeekanaal. Schroothaven, rijen auto's de g^Pfc;eS tunnelmond tegemoet flitsen. "r j«j> 530 meter lang zoemt het verkeer onder de geluiddempende zoldering y de tunnelbuis, die aan de bovenzijde lijktijdig functioneert als bodem het Noordzeekanaal. Weer in het a licht passeert men opnieuw een duet-rotonde met afritten voordat nieuwe weg naar het noorden vrö De portemonnaie van Rijkswaters» g is goed voor een nieuwe weg van de») miljoen parallel aan de Zaanstreek aan Koog. Amsterdam heeft er uiteraard v°^ gezorgd, dat de „drempel" van tunnel, evenals bij de IJmuider s d zen en de Velser tunnel diep Sen°t"e ligt om de honderdduizendtonners, men ooit in de haven hoopt te ontvae gen, een ongehinderde overvaart verschaffen. De kanten van de tun"a buis zijn aan de bovenzijde zelfs 20 nig afgeschuind, dat een krabbend ker nooit vat zal kunnen krijgen de tunnel. Al is het dan niet met de (IJ-tunh^f bruid, toch zal Amsterdam over 3 wel dansen. Want de Coentunnel Amsterdamse tunnel. Het stiefkind het stadsbestuur zal misschien door ,g stedemaagd toch wel vertederd aarLuv»' brede borst worden gedrukt, zo Sa rs de ongeïnteresseerde Amsterdam»- j, merken, dat een brede heerbaan tUfj.j het oude en het nieuwe stadsgef" door plotseling een onbelemmerde - naar het noorden zal openen. o0t mogen vertederende instituten zijn v romantische toeristen, een tunnel is v" de oprechte autorijder nog steeds e ,g weldaad. Amsterdam gaat er dus MJ Coentunnel onder door. Letterlijk ook wel een beetje figuurlijk. Tegen de tijd, dat het weer P' ii»i» en vree zal zijn tussen Publieke Werlt^t Amsterdam en Rijkswaterstaat l>ref misschien de tijd aan om het „knokk"' tussen de beide diensten over de ;l' nels eens uit de archieven te I'®'1 Wij durven nu al de slotconclu»'® voorspellen. Los van alle gekncil<'' „ponteneurs" zal dan worden gecons teerd dat Amsterdam bij de ruzi® 0 eindelijk toch wel enige zijde gespo1"1 heeft. Want dan ligt tussen zuid- noordoever van IJ en Noordzee!»»09^ een machtige keten van bruggen eg tunnels, méér tunnels zelfs dan "ie bij een „logische" afhandeling va" zaak voor mogelijk zou hebben getl<" den. B.^ zijn tè eenvoudig, daarom doen ze het dikwijls niet: het moet tegenwoordig in gewikkeld zijn." Vaak zijn ze ook hun tjjd vooruit, zegt de heer Sommer. Hij zegt het zonder pretentie, eerder met iets van spijt, „Als ik een plan heb, ga ik mensen polsen die in het vak zitten. Als ze dan zeggen dat ik gek ben, leg ik het weg. Maar na verloop van jaren komt er dan tóch zoiets." De uitvinder heeft nu weer een idee om auto's te beveiligen. „Nee, geen veilig- heidsgordels. Het is heel eenvoudig. Misschien kan ik er eens met de heer Van Doorne over gaan praten." Zijn plan voor de bouw van hobby- werkplaatsen voor bejaarden „zeg liever: gepensioneerde junio ren" lijkt nu eens wèl te gelegener tijd te komen. De eerste publicaties hebben hem al veel adhaesiebetuigin- (Van een redacteur) 111 de eerste helft /an april, tussen de jaarbeurs en de lederbeurs, zal ijl de Bcrnhardhal te Utrecht een avond worden gegeven, waarvan de op brengst bestemd is voor het fonds, waar uit de aanloopkosten moeten worden be streden. Vorige week donderdag' heb ik heel het land afgetolefoneerö en een groot aantal artiesten heeft zich bereid verklaard, gratis te zullen optreden om zo mee te helpen aan de realisering van het project. Willy Alberti, Corrie Brok ken, Mieke Telkanip. Max Tailleur, Hcn- rlëtte Davids die willen ook komen wér ken! en dan de Ramblers en de Sky- masters. Dit vertelt ons de heer H. Sommer in Driebergen. Het project, waar het om gaat. is het „Project- Sommer", dat wil voorzien in het stich ten van Centrale Hobby Werkplaatsen (CHW's!) in de daarvoor In aanmer king komende gemeenten. Werkplaat sen voor de bejaarden, maar tevens voor de jeugd en voor knutselaars in het algemeen. Want dezelfde outillage, die gedurende twee keer drie uur per dag voor gepensioneerden zou dienen, kan in de avonduren de jeugd opvan gen en zou op zaterdag voor knutselen de vijfdaagse werkers gereserveerd kunnen worden. De CHW's kunnen zo hijdragon tot de oplossing van drie pro blemen: dat van do bejaardenzorg, dnt van de vrijetijdsbesteding on dat van de jeugdvorming. Het lijkt een hijzonder logisch en uitermate verdienstelijk plan, dat volgens de heer Sommer ook neel gemakkelijk te verwezenlijken i-». Hij heeft het tot in alle onderdelen door dacht, ook wat de financiering betreft, en zijn ideeënschels is aan het einde van het juist verscheiden jaar verzonden aan net ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid, dat van Maatschap pelijk werk en dat van O.K. en W„ aan de 35 Nederlandse gemeenten met meer dan 50.000 inwoners en aan 105 bedrijven met meer dan 1,000 werkne mers. Genoemde gemeenten komen het eerst in aanmerking voor de hobbywerk- plaatsen en de bedrijven zijn volgens do opzet van de heer Sommer nodig voor de financiering, waaraan overigens ook de departementen en de gemeenten een subsidiesteentje zullen moeten bijdra gen. Hoe de reacties zijn? „Van de offi ciële instanties heb ik tot nu toe niets gehoord, tenminste: niet officieel. Ik heb wel informele contacten gehad en verzoeken om de zaak eens nader toe hobby-werkplaatsen te lichten. De reacties van de bedrijven zijn niet ongunstig: van twee bedrijven kreeg ik binnen 24 uur een afwijzend briefje. Daar was de zaak kennelijk niet serieus bekeken, maar zonder meer tei afdoening aan een secretaresse gegeven Daarna kwamen al gauw positieve re acties. Ik heb drie mappen aangeschaft: een voor positieve, een voor negatieve en een voor neutrale antwoorden. In alle drie ?,it al iets", zegt de heer Som mer geheimzinnig. „In de eerste het meest". Als we hem vragen, boe hij op het idee gekomen is, kijkt hij haast verbaasd Het is nu eenmaal zijn hobby om pro blemen op te lossen; 25 jaar geleden heeft hij in Krimpen aan de IJssel zelf een zwembad gemaakt. Er verdronken toen herhaaldelijk mensen in de rivier, We moeten een zwembad maken en de mensen veilig leren zwemmen was zijn idee maar hij kreeg er niemand ach ter. Een zwembad maken, terwijl er een hele rivier naast de deur lag, dat leek al te gek, Sommer deed het toen zelf, met vrijwilligers, maar toen het klaar v/as, kwam e.r geen mens. Hij heeft toen een stunt op touw gezet rriet de Rot terdamse reddingsbrigade, die in het bad kwam demonstreren. Heel Krimpen kwam naar het bad... omdat daar het eindpunt lag van een zwemwedstrijd over vijf kilometer, die voor de bevol king was uitgeschreven. Natuurlijk wil den ze toen laten zien, dat ze zwem men konden en zo kwamen ze in de fuik terecht. Twee jaar geleden heeft men in Krimpen een nieuw zwembad gekregen; badmeester is dc man, die Sommer destijds heeft aangesteld. Ook op zijn eigenlijke, bouwkundig terrein heeft de heer Sommer verras sende ideeën ontwikkeld. Hij laat ons tekeningen zien van zijn H-woning, een bungalow met aan de buitenkant ge sloten wanden en veel glas aan de bin nenkant, waar de vertrekken gegroe peerd zijn om een tuin, waardoor de wo ning zelf luwte en volkomen „vrijheid" krijgt. De buitenmuren van de woning staan op de perceelgrens, zodat men geen verloren grond buiten de woning heeft liggen en alles ten goede komt aan de vrije tuin. Als deze woningen aan elkaar worden gebouwd, kunnen er 24 op een hectare. Er Is dan nog ruim te voor een passage voor leveranciers en voor de post, die alle brievenbussen langs zijn route vindt en niet allerlei tuinpoortjes in hoeft. Aan de kop van een rij H-won|ngen zou een winkelwo ning kunnen komen en bij een groot complex zouden die winkelwoningen he le galerijen kunnen vormen. De H-wo- ning leent zich goed voor systeembouw de heer Sommer heeft het systeem al uitgedacht waarbij dan binnen de uniforme buitenmuren nog allerlei ver schillende indelingen mogelijk zijn. Ove rigens blijven deze 350 m3 metende bun galows vrije-sector woningen: ze kqs- len vooralsnog ƒ29.000, zonder de grond. Maar de heer Sommer heeft ook een „volksbungalow" voor 18.000. inclusief centrale verwarming. Aangezien de kos ten daarvan voor de premieberekening mogen worden afgetrokken, maken de ze woningen kans op de premiesector. Ook hier liggen de woonvertrekken aan een vrije tuin, die in dit geval de V-vorm heeft. De volksbungalows staan nl. met zessen in een kring, waarbinnen een gemeenschappelijk pleintje ligt, ideaal voor spelende kinderen. Deze manier van bouwen geeft de mens zowat alles wat hij wenst: alle vertrekken gelijk vloers, veel licht en toch geen „inkijk". Alleen lenen de bungalows zich niet tot stedebouwkundige effecten. Dat is overi gens niet de reden waarom er nog geen gebouWd zijn, De bouwmaatschappijen hebben er eenvoudig nog geen belang stelling voor, „Het gaat voorlopig nog zo goed, dat men geen noodzaak ziet om met iets nieuws te komen", zegt de heer Sommer. Zijn H-woning waar van het idee, blijkens een bouw in Fries land, al gestolen is krijgt binnenkort wellicht een kans in Driebergen, Sommer Is een plannenmaker, „Voor elk probleem dat er is, maak Ik een plan", zegt hi1 in alle eenvoud. Zijn oplossingen zijn even eenvoudig. „Ze gen bezorgd, met name van de be jaarden zelf. Een 74-jarige Amster dammer (die volgens de indeling van Sommer tot de senioren hoort: van 70 tot 75, „daarna krijg je pas de bejaarden") heeft laten weten dat hij bereid is, zijn gereedschap voor het maken van rood koperwerk in een werkplaats in te brengen en jongeren het vak te leren. Een ander schreef: „Ik heb een terrein, daar mag u zo'n ding opzetten." Oud-leraren van am bachtsscholen hebben zich aangeboden om les te geven en gepensioneerde verzekeringsinspecteurs willen de ad ministratie voor hun rekening nemen. Het personeel van de werkplaatsen kan te zijner tijd beslist wel worden opge bouwd bit deskundige bejaarden De heer Sommer heeft ook naar prof Roe- terlnk geschreven, die in Eindhoven de werkplaats voor Phllipsgepensioneer- den leidt, waarover wij onlangs hebben geschreven. Het succes van deze en en kele andere werkplaatsen heeft de heer Sommer geïnspireerd. „Er is een ge weldige behoefte aan, maar wat er tot dusver is. is allemaal primitief". In Rotterdam zitten de bejaarden in een oude schuur, in Utrecht in een winkelpand. Men zou beter kun nen werken in speciaal voor dit doel gebouwde werkplaatsen, waar dan drie ruimten in moeten komen: een werk- afdeling voor echt werk: waar gepensio neerden met het produceren van bepaal de artikelen iets bijverdienen; een knut- selafdeling voor het hobbywerk en een kantine-ontspanningsruimte. Volgens het plan-Sommer zou men op grond van een deskundig onderzoek een program van eisen moeten opstellen, waarna een prijsvraag de Nederlandse architecten tot een ontwerp zou moeten stimuleren. De bouw zou grotendeels door bejaar de vakmensen zelf kunnen worden uit gevoerd en ook het onderhoud zou men aan hen kunnen overlaten. Er zijn \)oor de produktie-afdelingen genoeg arti kelen te bedenken waarmee men niet in concurrentie treedt met do bedrij ven. De heer Sommer denkt b.v. aan H. SOMMER H 6' bouwpakketten. Het beheer van eeU CHW s zou volgens zijn plan aan p? NV moeten worden toevertrouwd- „jd werkende bejaarden zouden betajj« moeten worden volgens de normen .g, voor boven 65-jarigen in het bedril1 ven gelden. ,„at- Voor de stichting van de werkpiaeIi sen is de steun van het bedrijfsN nodig. Gedacht is aan een bijd£',,e van 10 per werknemer. De bijdr gj van de bedrijven is eenmalig:,. ne- CHW's zullen als het goed is zichzeu druipen. Het „geschenk" van het jt,ji drljfsleven zou beheerd moeten door een stichting, die de gelden t, wendt voor de bouw van de werkt?1'*.,,» sen. De NV zou dan voor de expl°11 ,cri moeten zorgen. Deze NV zou n>®en0o, starten met een kapitaal van 1°° verdeeld over 100 aandelen, die voor kens 1/3 deel zouden moeten worde" spreid over gemeenten, bedrijv®" particulieren. Voor Amsterdammers WCMTTOKew PRtMAlAS tO*6^tt6 5»CHACHT

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1961 | | pagina 6