BARRE WOESTENIJ
IJSSELMEER.
Engeland en de V.S. laten
..Santa Maria" met rust
Spanning in Lissabon is
tot kookpunt gestegen
^an drie bedolven mijn-
Werkers TWEE gedood
Spionagenet
opgerold
Sovjet-Unie jubelt
luid over Kennedy
„Khroesjtsjev leidt de hele
zaak weer eens meesterlijk"
Vrijdag 27 januari 1901
PORTUGAL KOMT ZELF IN ACTIE
fijler stort in op Willem Sophia
Vijf jaar geleden gebeurde op
zelfde verdieping een ongeval
Overlevende kon nog
Mishandeling van
Loemoemba
Weef een aeval
van bibberziekte
Angola in staat
van verdediging
Het weer
Elfstedentocht
in zicht?
Minder vorst met
sneeuwkans
Opvarenden op
rantsoen
Groot vriendschapsoffensief
klopsignalen geven
l'Wukkade
1>ÖÏ
«iSrrw^f5en' de redders erin post-
]'1gSw w°uters, die nog tijdens de red-
b h j.erkzaamheden klopsignalen had
riiri oren, uit zijn benarde positie te
.Oden. - -
Officieel protest
Canadese regering
Het Gevecht van de Binnen
vaart. Een eenzaam tankschip
perst zich met uiterste kracht
door de barre woestenij, waar
in het IJsselmeer is herscha
pen. De vorst heeft ondertus
sen zeer veel schippersleed
veroorzaakt, zoals u in een re
portage kunt lezen.
(~ANP-luchtfoto)
Oorzaak wellicht gas
in bodem onder school
West-Duitsland
KARLSRUHE, 27 jan. (UPI)
De Westduitse justitie heeft
een uitgebreid spionagenetwerk,
dat vanuit Oost-Duitsland door
de (communistische) „Freier
Deutscher Gewerkschaftsbund"
was opgebouwd, in zijn geheel
opgerold. De eerste arrestaties
zijn maandag verricht.
LISSABON|LONDEN] WASH
INGTON, 27 jan. (AFP, Rtr.,
UPI) - Gisteren is, op een voor de
Portugese premier Salazar min
of meer pijnlijke wijze, duidelijk
geworden, dat de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië niet van
plan zijn zich de vingers te beze
ren aan het lustig voortstomende
politieke wespennest, dat „Santa
Maria" heet. Een woordvoerder
van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken deelde
mee, dat de regering-Kennedy
niets tegen het Portugese passa
giersschip zal ondernemen, „ten
zij de levens van de Amerikaanse
reizigers aan boord gevaar lo
pen". De marine van de VS, al-
Invallende dooi
PEUGEOTjg
Het weer in Europa
dus de woordvoerder, heeft zich
uitsluitend belast met het obser
veren van het schip. Er is geen
enkele order uitgegeven tot het
aanhouden en enteren van de
„Santa Maria" In diplomatieke
kringen in Washington werd te
verstaan gegeven, dat alleen de
Portugese regering iets tegen het
schip en zijn rebellerende opva
renden kan beginnen. De officiële
woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken maakte
bovendien duidelijk, dat de En
gelse regering hetzelfde stand
punt inneemt.
Onderhandelingen
over ontscheping
van passagiers
MOSKOU, 27 jan. (UPI) De
radio en de pers in de Sovjet-Unie
hebben de vrijlating van de twee
Amerikaanse vliegers van de vo
rig jaar neergeschoten RB-47 op
ongebruikelijk luide wijze rond
gebazuind. Het Russische publiek
reageerde op het nieuws met iets
van opluchting. Voor de gemid
delde Rus schijnt de vrijlating
van de twee Amerikanen het bes
te nieuws te zijn, dat hij in lange
tijd hoorde.
14 pagina's
27 januari Even na
van de dagdienst is gister-
"V. omstreeks kwart voor zeven,
\oJj lJ reeds in een gedeelte van on-
'eht '®e oplage in het kort hebben be-
r (lè o*iün Pijler i" Laag Grauwweek
t'<lj'ier meter verdieping van de par-
SrUL steenkolenmijn Willem-Sophia
j,a0 Koolzerheide over een afstand
fie ?ven nieter plotseling ingestort.
- -L- 'l
te
ge-
v
:S:,0?^nd hun boterham zaten
v'! iit,.t;rt'en onder het vallende
oedolven. Twee van hen, J. W.
ui. 1 "it Bocholtz en H. J. Schroe-
sPekholzerheide, beiden 20 jaar
Aap /^Kehuwd en hulphouwer van be-
3Hd' orden gedood, terwijl hun kame-
ApR» n® 18-jarige ongehuwde post-
-idg j Wouters uit Spekholzer-
^riiiP'j ernstig, maar niet levensge-
j.j Werd gewond.
C'° ips?lou.wer Hursel werd vijf uur na
r-.i Ortifjo" et r\r\y< /-Jr\ i-iy-irvii H rtj-illliL- tno.
door de onmiddellijk toe-
W bun t0 helPers. mijnwerkers die in
v4ren van de onheilsplek werkzaam
tWdai levenloos onder het gesteente
4&i,,Th gehaald. Omstreeks het mid-
AC®' Vrij
,,"gen»;;"ziekenhuis te Heerlen worden
V WnïÜW' Heel de dag hebben de
ernstig, maar niet le-
ewond moest hij in het
AlCC,
Cr|^ '-.spioeggn
U Om r\r\ A
daarna verder ge-
7?rk»>. 00k derde bedolven mijn-
A'jkoj, hulpbouwer Schroeder te be-
J'l lev ierst ronti middernacht werd
ah er!00s onder het gesteente van-
gehaald.
We'^;k„Taardi.g is, dat deze instor-
Vo^,Zleh op dezelfde verdieping heeft
le^ggedaan waar ruim vijf jaar ge-
op 18 augustus 1955, toen deze
SeHp'ePnig werd aangelegd, ook een
Ltsoi- van het gesteentedak het
*Uarv heeft begeven. Tengevolge
htÜn,yan raakten toen drie oudere
«orti ®rkers, die z'ch achter de in-
hep hg bevonden, ingesloten. Zij lie
ver, evenwel geen letsel op en kon-
'jeraa 1» hagen later uit hun on-
VrÜd gevangenschap worden be-
Conlrole pas gehouden
O^hd»6.*--verhaal, dat de
enige over-
van de nieuwe instorting tegen-
't zhn ouders heeft gedaan, alsook
oiJh epnVens welke wij van de zijde
d® de aihployé van het staatstoezicht; I
ff ra haijnen hebben ontvangen heeft
b h zin5Pzalige gebeurtenis van giste-
A<iolv h als volgt toegedragen. Do drie
b,h mijnwerkers waren lid van
Jhp §ehaamde blaasploeg. Met be-
uv dat Persluchtinstallaties moesten
Vm6h r5edeelte van de pijler waar de
ri-'spnH hs waren geroofd met stenen
a lal Een werk waarmee het
>:ah i al
dfofe6^ ing
werk waarmee
enkele weken bezig was.
instorting zullen de jeugdige
s geen moment hebben ge-
bij een nog pas door
ngestelde controle alles
üat ru® Was bevonden
Dit wijst erop,
Si?T ittstorting zich niet zoals an-
hgew vaker gebeurt tevoren heeft
h.4an °hhigd.
Jets - et sesteentedak was uiterlijk
-S - g^dlCCUI
V Van ?ew°ons te zien, zo vernamen
VBLat rto Ui-
li.' 'Sens ue heambte van staatstoezicht,
h ®eSf m is in dit geval sprake ge-
M an een plotselinge zetting van
n ^arijj-pesteentedak, een verschijnsel
U trdai, ?e gesteentedruk niet meer
strd v?1 is en de pijlerstutten verplet-
"®htL°i'?en. De zetting van het ge-
ak trad gistermorgen to ver
rassend snel op, dat het drietal niet
meer bij tijds uit de 1,7 meter hoge pij
ler kon ontvluchten. Naar verluidt zou
wel een vierde mijnwerker, die in de
buurt van zijn bedolven kameraden
werkzaam was, plotseling iets ver
dachts hebben waargenomen. Op zijn
vlucht uit de pijler zou hij zijn collega
mijnwerkers nog gewaarschuwd heb
ben.
De geredde mijnwerker, zo vertel
de ons zijn vader, de heer J. Wouters,
heeft verklaard, dat hij zijn leven
heeft te danken aan het feit, dat een
pijlerstut niet geheel onder het ge
steente werd verpletterd. Tengevol
ge daarvan had hulphouwer Wouters
nog een klein plekje tot zijn beschik
king. Meer dan vijf uur heeft hij in
deze benarde positie op zijn bevrij
ders gewacht.
Moedige houding
Zijn redders waren vol lof over de
moedige houding van deze jeugdige
mijnwerker. Hij was heel de tijd bij zijn
volle verstand en schijnt nog waarde
volle aanwijzingen gegeven te hebben,
die het reddingswerk hebben verge
makkelijkt. Bovendien gaf hij klopsig
nalen ten teken van leven. Hulphouiver
Wouters die urenlang op vochtige
grond had geJegen, werd uiteindelijk
sidderend van kou en gewond aan een
been, een pols en aan zijn schouder
onder het gesteente vandaan gehaaid.
In de verbandkamer van de mijn
wachtten zijn doodsbenauwde vader en
moeder op hem. Vader Wouters, vroe
ger een bekend voetballer van sport
vereniging Juliana en al 35 jaar lang
mijnwerker, bereikte het bericht over
de' instorting toen hij zelf in het onder
grondse bedrijf aan het werk was. Hij
wilde per se aan het reddingswerk
deelnemen, vooral toen men hem ver
teld had dat hjj zich op het ergste
moest voorbereiden. Later toen hij
vernam, dat de redders klopsignalen
hadden waargenomen, kreeg hij weer
enige hoop, dat zjjn zoon, de oudste
van zeven kinderen en al ruim twee
jaar op de mijn werkzaam, nog in le
ven zou zijn. Na een schier eindeloos
wachten bleek zijn vertrouwen ten aan
zien van het behoud van zoon Leo niet
ijdel te zijn. Zijn zoon was inderdaad
nog in leven en naar het zich laat aan
zien is hij niet levensgevaarlijk ge
wond.
De Willem-Sophia mijn is op een na
de oudste van de twaalf Limburgse
steenkolenmijnen. In 1902 kwam deze
mijn waar rond 2000 personeelsleden
onder wie 1200 ondergronders werken,
in exploitatie.
OTTAWA, 27 jan. (UPI) De Ca
nadese minister van buitenlandse za
ken, Howard Green, heeft vandaag mee
gedeeld, dat zijn regering heeft gepro
testeerd tegen de recente mishandeling
door soldaten van generaal-majoor Mo-
boetoe jegens de afgezette en gearres
teerde premier Patrice Loemoemba in
Congo.
Green deelde in he Canadese Lager
huis mee, dat het protest was over
handigd aan de adviescommissie voor
Congo, waarvan Canada deel uitmaakt.
Het Canadese parlement heeft zijn
goedkeuring gehecht aan uitzending
naar Congo van 500 manschappen. On
geveer 250 zjjn reeds daar.
(Van onze correspondent)
VOORTHUIZEN, 27 jan. De ver
klaring die men meende gevonden te
hebben voor de raadselachtige bibber
ziekte, waarvan leerlingen van de VVil-
helminaschool het slachtoffer werden,
schijnt niet te kloppen. De inspectie
der volksgezondheid zocht de oorzaak
in een fles met een insectenbestrijdings
middel, die in het schoolgebouw stond.
Nu dezer dagen weer een leerling, de
elfjarige Wim Schuit uit de zesde klas,
dezelfde ziekteverschijnselen kreeg,
terwijl de betreffende fles allang ver
wijderd is, heeft Volksgezondheid het
onderzoek heropend en een nieuwe hy
pothese opgesteld.
De school staat op een voormalig wei
land, grenzend aan het Molenveen, een
moeras dat later als stortplaats diende
en herhaaldelijk onder water staat.
Men heeft thans water- en gasmonsters
uit de bodem genomen, in de verwach
ting dat analyse daarvan de ziekteoor
zaak zal onthullen. De kelder van de
school staat ook vaak onder water en
men herinnert zich nu bij het leeg
scheppen daarvan vaak vonken te heb
ben waargenomen, die op gasontwikke-
ling zouden kunnen wijzen.
Hoeveel verdachten aangehouden en
na ondervraging weer vrijgelaten zijn
is nog niet bekend. Momenteel wor
den nog zestien verdachten vastgehou
den. De politie nam bij verscheidene
overvallen vier drukkerijen, tien auto's
en vrachtauto's, tienduizenden pam
fletten en een bedrag van 14.000 mark
in beslag.
De actie werd opgezet in samenwer
king tussen de politie en de Westduit
se federale recherche. In vier deelsta
ten zijn, onder het gezag van de vier
procureurs-generaal, aanhoudingen en
razzia's verricht: in Sleeswijk-Hol-
stein, Hamburg, Nedersaksen en Noord-
Rijnland-Westfalen.
Dr. Max Güde, de Westduitse pro
cureur-generaal, deelde in Karlsruhe
mee dat men reeds geruime tijd op
het spoor van de samenzwering was.
De met sukses bekroonde aktie kan
als dodelijk voor de Oostduitse spio
nage worden beschouwd en is even
belangrijk als de aktie tegen de spion-
nengroep „Sendepause", welke groep
in december 1959 werd opgerold.
Verenigde Arabische Republiek
Het presidium van de Opperste Sovjet
heeft de Russiseh-Egyptische overeen
komst inzake de voltooiing van de
Assoean-dam geratificeerd. Rusland
draagt 900 miljoen roebel bij in de
bouwkosten tegen een jaarrente van
2,5 procent, terug te betalen in twaalf
jaar. (UPI)
Een recente foto van de Amerikaanse atoomduikboot „Seawolf', die sinds donder
dag ook is ingeschakeld in de klopjacht op het Portugese passagiersschip „Santa
Maria", dat nog steeds in handen is van de rebel kapitein Henrique Galvao.
Verwachting tot zaterdagavond
(opgemaakt te 11,15 uur)
Overwegend zwaarbewolkt met tij
delijk sneeuw of ijzel, gevolgd door
regen en invallende dooi. Matige tot
krachtige, langs le ku:'- tijdelijk
stormachtige, wind tussen zuid en
zuidwest.
Morgen:
Zon: 8.27-17.20. Maan: 14.43-5.5C
Advertentie i
LEEUWARDEN, 27 jan. Donder
dagavond is de commissie van de Elf
stedentocht in hotel De Groene Weide
in Leeuwarden bijeen geweest en heeft
plan opgevat om, wanneer de vorst
blijft aanhouden, de volgende week op
een nog nader te bepalen dag de Elf
stedentocht uit te schrijven.
De commissie zal iedere dag bijeen
komen om de situatie in het oog te
houden. Het is namelijk niet mogelijk
op het ogenblik reeds te zeggen welke
dag het zal worden, aangezien de grote
vaargeulen op het ogenblik nog door
Üsbrekers worden opengehouden.
(Van onze weerkundige medewerker)
DE BILT, 27 jan. In de afgelopen
nacht heeft de vorst zijn dieptepunt be
reikt met in Zuid-Limburg en in Noord-
Oost Nederland zijn minimum van 10
graden C. Het hogedrukccntrum trekt
van Polen langzaam naar de Balkan
maar heeft nog een uitloper naar ons
land. De wind gaat uit zuidelijke rich
ting toenemen onder invloed van een
oceaanfront dat bij een stormdepressie
behoort. De kern daarvan zal morgen
ochtend bij Noord-West Schotland lig
gen. Morgen bereikt het oceaanfront de
Noordzee of het westen van ons land met
kans op enige sneeuw. Daarbij komt
de vorst op de wip te zitten, al kan er
in de komende nacht overal nog weer
4 a 8 graden vriezen voorkomen. De
verdere vooruitzichten wijzen op een iets
hogere temperatuur met tegen zondag
kans op dooi in de westelijke provincies.
min neersj
max
Station Weel
temp
gisteren
Uen Helde»
•licht bew.
-4
Ypenburg
half bew.
-8
VUssingen
geh. bew.
-4
Eelde
onbew.
-5
De 3111
licht bew.
-3
Twente
onbew.
-6
Eindhoven
onbew.
-5
Z.-Limburg
onbew.
-6
Stockholm
licht bew.
-6
üsJo
niet ontv.
Kopenhagen
onbew.
-2
Londen
geh. bew.
1
Amsterdam
licht bew.
-5
Brussel
onbew.
-4
Luxemburg
geh. bew.
-5
In Londen werd bekend, dat de En
gelse regering de mening van de Ame
rikanen inderdaad onderschrijft, met
dien verstande dat de Britten, die Sa
lazar in ieder geval te vriend willen
houden, een ietwat Engelser methode
hebben ontdekt om zich van de hele
zaak te distanciëren. De Britse admi
raliteit liet namelijk weten, dat zij er
nog altijd naar streeft de „Santa Ma
ria" aan te houden, maar dat zij niet
meer betrokken is bij de achtervolging
van het schip, omdat geen enkel En
gels oorlogsschip in staat is de Portu
gees te onderscheppen.
Deze verklaring veroorzaakte een
homerisch gelach bij vele marinedes
kundigen, want als de Royal Navy
niet eens in staat zou zijn in vredes
tijd een passagiersschip van 21.000
ton op te sporen en te achterhalen,
een schip nog wel dat regelmatig ra
dioboodschappen uitzendt en niet is
gecamoufleerd, wat zou zij dan in
oorlogstijd moeten beginnen tegen ge
maskeerde, in alle talen zwijgende
kruisers, torpedobootjagers en wat
dies meer zij?
Zelf opknappen
Al met al staat het dus wel vast,
dat de Portugese marine het zaakje
zelf moet opknappen. In Lissabon
werd meegedeeld, dat drie Portugese
oorlogsbodems met volle snelheid on
derweg zijn om de „Santa Maria" te
onderscheppen. Het fregat Pedro Es-
cabar" zal het schip zaterdagmorgen
bij zonsopgang ontmoeten. De „Santa
Maria", varend met een snelheid van
twintig knopen, bevindt zich momen
teel ergens halverwege de kusten van
Puerto Rico en de Portugese kolonie
Angola in West-Afrika.
Twee Amerikaanse torpedobootjagers
zullen ongeveer gelijk met de Pedro
Escabar" bij het rebellenschip arrive
ren. In totaal jagen de Amerikanen
met vier torpedobootjagers, twee tank-
boten, een atoomduikboot, een lan
dingsvaartuig en achttien vliegtuigen
achter de „Santa Maria" aan, alle
maal om „de levens van de Amerikaan
se passagiers te beschermen".
Spanning in Lissabon
In Lissabon is de politieke hitte in
middels tot het kookpunt gestegen.
Premier Antonio de Oliveira Salazar
voerde bijna de hele dag besprekingen
met zijn ministers en adviseurs. Men
sen, die bij het ministerie van marine
om inlichtingen over de „Santa Ma
ria" vragen, worden verwezen naar
lllllllllllllllllllllllllllllllIll III III III III III KI III III III III III If II
In een radiotelegrafische boodschap
aan de Columbia Broadcasting Sys
tem in New York, hebben de twee
enveertig Amerikaanse opvarenden van
de „Santa Maria" laten weten dat zij
het goed maakten.
Het telegram luidde: „Alle 42 Ame
rikanen aan boord Santa Maria gezond
en wel. Behandeling onder huidig com
mando goed. Geen weet van des schips
bestemming. Amerikaans vliegtuig had
contact met schip. Medische dienst aan
boord bevredigend. Schip verliet Cura
cao zaterdagavond, veranderde van com
mando zondagmorgen vroeg. Alles wat
weten bestemming niet langer Miami.
Veiligheid was verzekerd. Voedsel water
op rantsoen maar voldoende. Passa
giers rustig, nemen toestand gelaten."
SAN JU AN DE PUERTO RICO, 27
jan. (Rtr, UPI) Kapitein Henrique
Galvao, (le facto gezagvoerder van de
„Santa Maria" en viee-admiraal Robert
Dennison, van de Amerikaanse marine,
hebben telegrammen uitgewisseld over
de kwestie, hoe de passagiers van het
schip het best aan de Amerikaanse zij
de van de Atlantische Oceaan aan land
kunnen worden gezet.
Galvao heeft te kennen gegeven, dat
hij de passagiers gaarne wil laten de-
barkeren, met al hun bezittingen en op
zo comfortabel moelijke wijze, maar
dat dit niet mag betekenen, dat daardoor
zijn zeggenschap over het schip gevaar
loopt. De Amerikaan stelde voor de
passagiers op een Amerikaans schip,
dat langszij de „Santa Maria" zou ko
men, te ontschepen. Galvao verlangt
garanties, dat de Portugese oorlogs
schepen hem niet zuil en ^enteren tijdens
de ontscheping in volle zee van zijn pas
sagiers.
llllllllllllllllllllllliillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliliii
het nationale secretariaat voor de
voorlichting, welk overheidsorgaan
zich beperkt tot het uitgeven van ver
klaringen dat het over geen enkele in
lichting beschikt. De gouverneur van
Angola deelde aan een redacteur van
een Portugese krant mee, dat zijn ge
bied zich militair voorbereidt op een
invasie van kapitein Henrique Galvao
en zijn mannen.
Volgens het Amerikaanse persbu
reau United Press International zou
de aankomst van Henrique Galvao
en de zijnen in Angola het begin van
een opstand tegen het regiem van
Salazar kunnen worden. Bij de presi
dentsverkiezingen, die in 1958 in Por
tugal en zijn koloniën werden gehou
den, kreeg generaal Delgado in Ango
la veel aanhang. Het bleef in dit ge
bied onrustig totdat de uitslagen van
de verkiezingen vanuit Lissabon be
kend werden en Delgado verslagen
bleek. Sindsdien heeft ook in Angola
de oppositie nooit meer iets van zich
laten horen.
„Santa Maria" De Westduitse
filmmaatschappij N.F. wil een film
maken over de gebeurtenissen aan
boord van de „Santa Maria". Tegen
het eind van dit jaar of begin volgend
jaar zullen de eerste opnamen worden
gemaakt. De maatschappij heeft reeds
contact opgenomen met een Spaanse
onderneming en de titel „Santa
Maria" wettelijk laten beschermen.
(DPA)
Ook aan de persconferentie van pre
sident Kennedy is in de Sovjet-Unie
opvallend veel publiciteit gegeven.
De commentatoren van radio Moskou
laten geen twijfel bestaan aan hun te
vredenheid over Kennedy's optreden.
Vooral zijn verklaring dat de verken
ningsvluchten met de U-2's boven de
Sovjet-Unie niet hervat zullen worden,
wordt luid toegejuicht. De vrijlating
en de belofte die Kennedy aflegde, be
schouwt men als een diplomatiek suc-
ses voor Khroesjtsjev.
Het is duidelijk, dat deze zaken niet
los van elkaar staan. Al vanaf het mo
ment waarop John Kennedy zijn
ambt aanvaardde wordt er in de Sov
jet-Unie geen anti-Amerikaanse kreet
meer gehoord. De kranten en de radio
zijn een waar vriendschapsoffensief be
gonnen.
Kennedy's verklaring, dat hij de voor
keur geeft aan de geheime diplomatie
en dat hij de besprekingen over een
kernproeven-stop wil uitstellen teneinde
betere voorbereidingen mogelijk te ma
ken, werd eveneens toegejuicht door
radio Moskou. De commentator merkte
overigens op dat een groot deel van
Kennedy's verklaring niet de instem
ming heeft gekregen van de extreme
rechtervleugel, die in de verkiezingen
verslagen werd, en evenmin van ,,de
meer reactionaire Demokraten".
Een westerse diplomaat, die in de
Oostenrijkse ambassade een receptie
bijwoonde, kwam tot de uitspraak
dat Khroesjtsjev de hele zaak weer
eens meesterlijk leidt en merkte toen
op: „Ik zou willen dat wij zo'n man
aan onze kant hadden".
WASHINGTON President Kennedy
heeft de twee vrijgelaten vliegers van
daag bij hun aankomst op de basis An
drews persoonlijk begroet, aldus heeft
de perschef van het Witte Huis mee
gedeeld. De vrouwen van de beide vlie
gers, die het nieuws vijf minuten voor
de persconferentie van Kennedy hoor
den, werden door de luchtmacht naar
de basis gebracht.
HET NIEUWE DAGB1AD
