Het drama van de Amsterdamse Joden
20 jaar
geleden
NIEUWE ARGUMENTEN VOOR DE THEORIE:
EEN EXPLOSIE HET BEGIN VAN
HET UITDIJEND HF,ET,AT,
i
Radiotelescopen kijken ver
terug in de tijd
Recht legde het
tegen terreur
Strijd tégen onrecht9 niet voor
eigen lotsverbetering
CONFERENTIE over
NOORD-RHODESIË
IN IMPASSE
wM -w
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1961
O
JGgen
Hf,
ku:
|pkomen. Dat bleek duidelijk toen
J hun handen uitstaken naar de
Phsterdamse Joden. Want het
aalcte deel uit van onze traditione-
Verworvenheden dat de Joden bij
s volk behoorden. En in die da-
n voelde een Amsterdamse straat-
P&en de noodzaak om dart op een
t Wat drastische manier duidelijk
Piaken. Hij schreef op een schut
je „Blijf met je moffenpoten van
iod8 foti°den af 1->at van die "r°t-
den" meende hij niet zo kwaad,
van die „moffenpoten" beslist
Twee theorieën
Terugkijken
Tegenargument
Radiostraling
sssws
5^®
HB
ÖE FEBRUARI STAKING IN 1941
js ,ae geschiedenis ingegaan als de
'"""ari-staking van 1941. En zij
Qp 25 februari a.s. is het twintig
jaar geleden, dat in Amsterdam
>r,n tegen de bezettende Duitse
ac'ht gerichte staking uitbrak. Zij
ae
ebru
hp!rn!.van d*e geschiedenis een voor
Vo], Nederlandse volk bepaald eer-
f' episode. Daar werd dit maal
Va 6ens n'e* gestaakt om der wille
het streven naar eigen lots-
betering, maar tégen het onrecht
5!'en aangedaan. Daar was voor
staking een zeer zuiver
gold in meest letterlijke zin
een verloren zaak
De bruggen werden opgehaald of met prikkeldraad afgezet.
en
gelere
^betwistbaar juist motief. Zij keer-
Precies tegen datgene
"ruit bQttg bruutheid van de
1 s het meest overtuigend bleek
'""""iiiiiiniimini.imiinmiiiHniiitiiMimmnmMiiiitm
"""""IIIIIIIIIImIHIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMMIIIIIII
hun giftige Jodenhaat dus.
en had talloze andere
„objecten"
Pnen kiezen, dit was echter de
epst overtuigende. Deze Februari-
aking kwam bovendien op het mo-
P|jr'nt dat vele argelozen dachten dat
vi de Duitsers nog wel rede
u te schieten. Tot dan toe was
>ln 7r> zeiden zij, nogal meegeval-
?nn- En Seyss-Inquart zelf had ge-
^rd dat hij en zijn trawanten niet
j^ren gekomen om traditionele
j'derlandse verworvenheden te ver-
letigen. Zij waren daar wél voor
De „Dokwerker", het monument van
Mari Andriessen op het Jonas Daniël
Meyerplein in Amsterdam, dat het he
roïsche verweer tegen de Jodenvervol
ging levendig houdt.
denkoopman en zelfs om Saartje, het
onschuldige Jodenkind. En dat vervul
de Amsterdam met woede en walging.
Die dinsdag, 25 februari 1941, brak
's morgens in Amsterdam een protest
staking uit. Zij is waarschijnlijk aange
stoken door enige communisten, die in
dit opzicht enige, overigens dubieuze er
varing hadden. Maar zij begon bp de
Gemeentelijke Reinigingsdienst en bij
Publieke Werken, zij sloeg over op de
tram, op tal van particuliere bedrij
ven en tenslotte op „de mensen". Die
mensen gooiden de ruiten in van de en
kele trams, die nog reden, of zij gingen
op de rails staan en molesteerden de
werkwillige conducteurs. Amsterdam
was razend. En dat drong door tot el
ders in den lande. Zaandam begon te
staken en Wormerveer, IJmuiden en
Haarlem, Huizen, Bussum, Utrecht en
Sloten.
De Duitsers moeten begrepen heb
ben, dat er reden was tot ongerust
heid hunnerzijds. De Nederlanders wa
ren toch niet zo „ordelievend" als zü
hadden gedacht. Zij namen dus in
allerijl maatregelen. Rauter maakte
in de drastische bewoordingen, hem
eigen, bekend, dat iedere demonstra
tie zou worden „onderdrukt en neer
geslagen." Daar werden troepen rond
Amsterdam samengetrokken. De
lan staking heeft een duidelijke en vrij
b., bU'ivi <-■"* i.:_j ij
h
F
2ii "dunge voorgeschiedenis gehad.
eind januari-1941 met door
in de hoofdstad ontketende
'"Semitische rellen. Haar „Sturmab-
reiuh&", de W.A., zou zoals de he-
V6' da-t noemden „de straat gaan
,,j °veren". En het moesten dan vooral
'Penstraten" wezen. De gelaarsde
don jn trokken dus zingend en wel
Pen Amsterdamse Jodenbuurt, gooi-
ru'ten in en molesteerden vrij weer-
?ïenssn. Maar de buurt knokte te-
kiaa or de Duitsers was zü beducht.
\vei met het „eigen" volkje wist zij
en frraa.d- Zij sloeg er op met stokken
f, Baspijpen. En op maandag 10 februa-
Van ®rd een W.A.-man in het water
de Zwanenburgwal geworpen. Hij
Naa1*1 v. er met 6011 nat Pak af.
WrRark "et incident schreeuwde wel om
volgende dag trok weer een troep
1^-ers de Jodenbuurt binnen, zingend.
s|0. de buurt was weer paraat. Zü
omt? er °P in- Op het Waterlooplein
VootPid nu een ware veldslag. En hier
den niet a"êén de „buurt". Hier meng
de alenig Kattenburger en menige, fer-
i'eei ',"et"Joodse bootwerker, die het on-
iti a n'e-' lanser verkroppen kon, zich
'hal strÜd. Zü hadden er niets mee te
eN' M'n. maar zü wilden er zich wél
li, i mee bemoeien. Er viel één dode-
kr.)p Be wonde. De W.A.-man Koot. En-
$tcf\ dagen later werd hij ter aarde be-
kfrn en het graf sprak men over
Zii,, als iemand die gestorven was „voor
overtuiging en zün volk". De NSB
heeft naderhand het „grote voorbeeld"
navolgend als altüd een zielige po
ging gedaan om van het slachtoffer een
soort Horst Wessel-figuur te maken. Dat
is haar echter zelfs in eigen kring nooit
gelukt.
Maar de W.A. had door haar op
treden in ieder geval bereikt, dat
de Duitsers konden ingrijpen. Orde
en rust waren verstoord door „volks
vreemde elementen". En konden de
landverraders van de W.A. soms
„volksvreemd" zijn? Neen. Dus trok
de gevreesde Grüne Polizei naar de
Joodse buurt om orde en rust te her
stellen. Zü versperde de toegangswe
gen. haalde de bruggen op en spü-
kerde bordjes aan: „Joodse wük",
„Joodse straat", „Joods plein". De
W.A. was er niet in geslaagd de straat
te veroveren. De Duitsers zouden het
wel even voor hen doen. Ook in an-
dere delen van de stad. Op 19 februari
deden de „Grünen" een inval in een
Üssalon in de Van Woustraat, die veel
door Joden werd bezocht. E»n der
bezoekers draaide tüdens het tumult
de kraan van een amoniak-cylinder
open en richtte de straal op de Duit
sers. H;j heette J. P. Cahn en hü
werd naderhandtmishandeld en gefu
silleerd.
Op 22 en 23 februari hielden de Duit
sers razzia's in de Jodenbuurt. Zü had
den een „reden". Zü gingen tekeer als
beesten en pakten 425 Joodse jongens
op.
Op dat moment merkte Amsterdam
„aan den lüve" dat het de Duitsers
niet alleen ging om wat zü „Joodse
plutocraten" beliefden te noemen. Het
ging hen duidelük ook om Moos, de vod-
„Grüne Polizei" reed in overvalwa
gens door de stad, het geweer in de
aanslag, hier en daar werpend met
handgranaten. De „Wehrmachtsbe-
fehlshaber" Christiaansen nam in de
provincie Noord-Holland met het
oog op de „politieke toestand" het
gezag over en verbood alle activitei
ten van alle politieke partijen, alle
reeds niet meer bestaande activitei
ten. Daar werd een avondklok inge
steld en daar werden natuurlijk ar
restaties verricht, vooral onder vak
bondsbestuurders. Want dat hadden
zü goed begrepen, de Duitsers, het
volk had gesproken. Op de Noorder-
markt in Amsterdam werd een pro
testdemonstratie door de Duitse poli
tie uit elkaar geslagen.
Natuurlük „wonnen" de Duitsers het.
Zü hadden de macht, niet het gezag.
Op woensdag 26 februari verliep de sta
king reeds, 's Morgens om tien uur be
gon de Amsterdamse tram weer te rp-
den. Schoorvoetend volgden de anderen.
Wat doet het recht tegen de terreur?
Wat richt de meelevendheid uit tegen
granaten. Wat rede tegen schieten?
Zo waren de zaken toegespitst in die
dagen.
De Duitsers namen hun maatregelen.
De gemeenten Amsterdam, Zaandam,
Hilversum werden beboet. Amsterdam
met twintig miljoen gulden. Ambte
naren, die tot de staking hadden op
geroepen werden ontslagen. Het loon
van stakers werd ingehouden. Maar er
werd voor de slachtoffers „illegaal" ge
collecteerd. En dat was dan een vorm
van voortgezet verzet.
Natuurlijk heeft de Februari-staking
van 1941 „niets uitgehaald". De Joden
zijn er, zoals ieder weet, niet mee ge
red. Men heeft destijds gestaakt voor
een in letterlijke zin verloren zaak. Dat
is precies de verheven en heroïeke In
houd van de staking geweest.
Op 11 maart 1941 hield Seyss-Inquart
in het Amsterdamse Concertgebouw een
rede. „Ik hoop", zei hü, „dat het Ne
derlandse Volk uit de ervaringen der
laatste dagen geleerd heeft, hoe onver-
biddelük de bezettingsmacht haar taak
en haar recht weet te handhaven."
Dat heeft het Nederlandse Volk toen
inderdaad geleerd. Maar het recht heeft
inmiddels zün beloop gehad. En in het
licht daarvan bezien is de Februari
staking van 1941 niet helemaal vergeefs
geweest.
H. Hn.
Tijdens razzia's werden
de slachtoffers op het Jonas Daniël Meyerplein samen
gedreven.
U:'erd in februari 1941 de Jodenbuurt in Amsterdam gemarkeerd. Men ziet het
begin van de Jodenbreestraat.
n deze eeuw zijn door de sterren
kunde een aantal uiterst be
langrijke ontdekkingen gedaan.
De vondsten leidden niet alleen tot
een beter inzicht in de ons nabij
omringende wereld, maar gaven ook
een vernieuwd uitzicht op de wijde
ons tot ongekende verten omrin
gende ruimte, het heelal. De nieu
we machtige instrumenten die de
astronomie ter beschikking kreeg,
hebben haar niet weinig geholpen
om de stoute dromen van de onder
zoekers, vastgelegd in revolutio
naire theorieën, te toetsen. Maar het
is een niet eenvoudig uit te voeren
taak om met waarnemingen in een
toch maar klein deel van het heelal
een juist inzicht te krijgen van zijn
algemene bouw en structuur. Want
zelfs de grootste telescoop die we
bezitten, de Hale-telescoop op
Mount Palomar met een spiegel-
doorsnede van vijf meter, is beperkt
in haar mogelijkheden. Deze gigant
kan onder de gunstigste omstandig
heden tot twee miljard lichtjaar
doordringen in de ruimte. Een af
stand die voor ons geheel onvoor
stelbaar is, maar toch in de kos
mische schaal van het heelal niet
groot genoeg om een antwoord mo
gelijk te maken op de vragen die
we ons stellen. Is het heelal ont
staan door een grote ontploffing of
is de toestand overal ongeveer ge
lijk geweest.
Een nieuwe techniek, gedurende en
na de oorlog ontwikkeld, in de astrono
mische waarneemmethode de radio-
sterrenkunde lijkt nu mogelijkheden
te bieden om een tip van de sluier op
te lichten. De grote radiotelescopen zijn
in staat om signalen op te vangen die
afkomstig moeten zp'n uit gebieden voor-
bp de grenzen van het zichtbare heel
al. Radiometingen verschaffen nieuwe
gegevens, die tot een antwoord op de
gestelde vraag kunner leiden.
Over één zaak zpn de astronomen het
wel eens; algemeen neemt men wel aan
dat ons heelal een uitdijend heelal is.
Theorie en waarneming zpn hier in
overeenstemming met elkaar. Maar de
interpretatie die men geeft aan de waar
nemingen voert tot tegenstrijdige opvat
tingen. De onzekerheid of het heelal on
eindig is in de tijd en onveranderlijk, of
eindig en veranderlik blpft nog bestaan.
De Engelse onderzoeker Fred Hoyle
is van mening dat ons heelal, terwijl het
regelmatig expandeert, toch niet p'ler
wordt. De leden van het heelal, de
melkwegstelsels evolueren, maar er
worden voortdurend nieuwe gevormd
uit de materie, die voortdurend nieuw
geschapen wordt. Door de uitdüing van
het heelal zou de dichtheid van de ma
terie af moeten nemen, maar het schep
pingsproces is juist zo groot dat er geen
veranderingen in de grote structuur van
het heelal optreden. Een stabiele toe
stand is zo verzekerd. De theorie heeft
verschillende aantrekkelijkheden voor
de onderzoeker omdat men o.a. met
waarnemingende juistheid ervan kan
verifiëren.
Een andere opvatting over het kosmo
logische karakter van liet heelal gaat
er van uit dat de materie ontstond uit
een superdichte toestand. Een explosie
deed de delen uiteenwijken met snelhe
den grenzend aan de lichtsnelheid. Ge-
leidelük zullen de snelheden langzamer
worden omdat de onderlinge gravitatie-
krachten als een reusachtige rem wer
ken. Wanneer het mogelük zou zpn de
situatie in het heelal zoals die vele mil
jarden jaren terug was, te onderzoeken,
is het mogelp'k een antwoord te vinden
op de vraag of inderdaad de gang van
zaken was zoals de evolutietheorie zegt.
Men schat de leeftijd van het heelal
namelijk op enkele miljarden jaren.
Alleen uit de ons meer nabije ruimte
kunnen we ons een beeld proberen te
vormen over de kosmos als geheel en
over de grensgebieden van het astro
nomische onderzoek... De zon is het cen
trale en onmisbare deel van ons zonne-
Een foto van ons melkwegstelsel.
stelsel. Op een van de om haar heen
wentelende planeten, de aarde, is onze
plaats. Voor zover we weten is de aar
de het enige lichaam dat „leven"
draagt. Of elders in het planeten-stelsel,
of in de ruimte daarbuiten, leven voor
komt is geheel speculatief. Met nog eni
ge honderd miljarden andere, bijna ge-
Ipksoortige sterren is de zon opgenomen
in een grotere eenheid, het melkwegstel
sel. Behalve sterren komen daarin ook
grote hoeveelheden gas en stof voor.
Het melkwegstelsel is een discus-vor-
mig systeem. De vraag hoe de materie
in de vele vormen waarin ze blük-
baar voorkomt daarin is verdeeld
en hoe zü zich gedraagt, is een belang-
rpk onderwerp van het moderne astro
nomische onderzoek. Men heeft gecon
cludeerd dat sterren oud en jong kun
nen zün. Zelfs denkt men de geboorte
plaats van sterren te hebben ontdekt.
In de ruimte buiten ons stelsel zijn tal
loze andere melkwegstelsels gevonden.
Het karakter en het wezen van de ob
jecten die we aan de hemel zien staan,
is verborgen in de lichtstralen die er
van naar ons toekomen. Het bevolkings
onderzoek van de hemel heelt de astro
noom er toe aangezet om met al zijn
vernuft het licht dat hp ziet zo volledig
mogelijk te onderzoeken. Niet alleen het
karakter van het object, ook de snelheid
ervan in de ruimte kan worden achter
haald. In 1888 ontdekte de Duitse ster
renkundige Vogel dat in het spectrum
van sterlicht de verschuiving van lünen
te wüten moest zpn aan het Doppler-
effect. Dit effect is er de oorzaak van
dat de golflengte van het licht van een
ster al naar gelang de ster naar ons
toe komt of van ons af beweegt, ver-
kort resp. verlengd wordt waargeno
men. Wp kennen dit effect uit onze
daagse omgeving: de fluittoon van een
spoortrein klinkt hoger wanneer hü ons
nadert en lager wanneer hp' ons voor-
bü is gegaan en van ons af beweegt.
Door de verplaatsing van markante lij
nen in het spectrum van een ster te
meten kan men de snelheid van die
ster vinden.
Aan het nachtelijke uitspansel zag
men, toen het onderzoek van de melk
weg op gang kwam, nevelachtige ob
jecten waarvan de ware aard niet be
kend was. Men had altijd gemeend dat
het leden van ons eigen stelsel moes
ten zijn. Het Doppler-effect, dat men
waarnam in hun spectra, voerde tot de
schokkende conclusie dat de objecten
melkwegstelsels buiten ons eigen stel
sel moesten zpn. In 1920 bepaalde men
dat de snelheden, tot duizenden kilome
ters per seconde, systematisch van ons
af waren gericht. Het moesten extraga
lactische stelsels zijn, die zover weg
zijn dat de afzonderlpke sterren niet
waarneembaar waren. Deze ontdekking
leidde het onderzoek van het heelal op
geheel nieuwe paden.
Met behulp van moderne methoden
wist de astronoom Hubble de afstanden
te meten van de melkwegstelsels. Als
men de verplaatsingen van de lünen in
het spectrum van de extragalactische
nevels interpreteert als Doppler-ver-
schuiving en de daaruit berekende snel
heid vergelijkt met de afstanden van de
stelsels komt men tot een merkwaardi
ge ontdekking. Hubble kwam tot de con
clusie dat naarmate de stelsels verder
weg zijn de snelheid, afgeleid uit het
spectrum, groter is. Een revolutionaire
gedachte drong zich op. Het heelal als
geheel wijkt uiteen. De delen worden uit-
elkaar gedreven als door een explosie.
De roodverschuiving van het licht van
:r. melkwegstelsels geeft de gelegen
heid kosmologische theorieën te toetsen.
j theorie voorspelt een bepaalde re
latie tussen snelheid en afstand. Wan
neer hot heelal ontstond met een „big
bang" kan men verwachten dat de snel
heden in de jeugdjaren van het heel
al groter waren dan nu, Aanvankelijk
weken de stelsels sneller uiteen. Öm
dat aan te tonen zullen we dus de snel
heden van de stelsels zoals ze vroeger
waren moeten meten. We gaan terugkij
ken in de historie en hoe eigenaardig
dat ook klinkt, het is mogelijk. Het licht
van de verst weg gelegen stelsels heeft
een langere tpd nodig om ons te berei
ken dan de straling van dichterbp ge
legen melkwegsystemen. We zien dus
de verst gelegen stelsels in een toe
stand zoals die was in een jeugdiger sta
dium van het heelal. Als de snelheden
waarmee vroeger de delen van het heel
al uiteenweken groter waren dan nu,
dan moeten de verst gelegen stelsels
dat tonen door grotere roodverschuivin
gen. Men moet daartoe de relatie tus
sen afstand en snelheid met uiterste
preciesheid uit de waarnemingen dis
tilleren. Waarnemingen met de Hale
telescoop hebben snelheden tot meer
dan honderdduizend kilometers per se
conde van ons af geregistreerd. Hierin
ligt een aanwijzing, dat inderdaad het
heelal vroeger sneller uiteen zou zün
geg. n. Het heelal is dus volgens deze
theorie, gestaafd met bevestigende waa.-
nemingen, in een zich voortdurend wp-
zigende toestand.
Indien het heelal onveranderlpk is,
de leden met vaste snelheden uiteen wü-
ken en de dichtheid in het heelal door
nieuwe schepping van materie constant
gehouden wordt, moeten we dat ook
kunnen aantonen. Omdat de leden al
tijd regelmatig uiteen blijven gaan, zul
len nu de verst gelegen stelsels juist
de oudste zün.
De radiosterrenkunde kan misschien
het antwoord geven welke van beide op
vattingen de voorkeur verdient.
iiiiitiHiimiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiimmiiimHmiiiiHiiiiii
Voor de theorie, dat het heelal ontstaan
is uit een explosie, hebben zes Britse
geleerden nieuwe argumenten ontleend
aan een reeks recente waarnemingen,
zo is onlangs bericht. Het zestal, onder
leiding van prof. Martin Ryle, ts ver
bonden aan de universiteit van Cam
bridge. In nevenstaand artikel vindt
men over de genoemde theorie een na
dere uiteenzetting, alsook over de fasci
nerende moderne methodes, die het mo
gelijk maken enkele miljarden lichtjaren
in de geschiedenis van het heelal terug
te kijken.
tiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiniiii
grote zorg en vond een groot aantal
bronnen die niet met enig optisch waar
neembaar verschijnsel geïdentificeerd
konden worden. Hij concludeerde, dat
die bronnen een oorsprong moesten heb
ben in stelsels buiten het bereik van eni
ge küker. Uit een azialyse van het aan
tal waargenomen bronnen en de te ver
wachten aantallen komt hij tot de con
clusie dat de dichtheid van de bron
nen toeneemt naarmate we verder weg
gaan. Een theorie die een evolutie van
het heelal voorstaat, laat verwachten,
dat de stelsels vroeger dichterbp el
kaar lagen en door de voortdurende
expansie verder uit elkaar zün ge
bracht.
Onderzoeken we verder gelegen stel
sels dan onderzoeken we toestanden
zoals die in de beginhistorie van het
heelal Waren. Ryle zegt nu een grotere
dichtheid te vinden, die gezien de be
reikte nauwkeurigheid de conclusie toe
laat, dat het heelal vroeger kleiner
was. Een argument voor een evolutie
theorie.
Er zpn echter talloze bedenkingen
aan te voeren tegen Ryles interpreta
tie, evenals er bedenkingen zpn tegen
Hoyles theorie. Een groot bezwaar van
Ryles methode is, dat men conclusies
over het heelal trekt uit waarnemin
gen aan een zeer kleine selectie melk
weg telsels namelük alleen die stel
sels die radiobronnen zün. Hoyle zelf
is van mening dat als de metingen
van Ryle juist zün, dat een sterk argu
ment voor zün, Hoyles, opvatting is.
Juist de oudere systemen sehünen ra
diobronnen te zün. Hoe verder we de
ruimte inturen, -des te meer oude ty
pen moeten we volgens Hoyle verwach
ten en de kans dat juist die stelsels
radiobronnen zijn is groter. Ryle
neemt op grotere afstand meer radio
bronnen waar, en ziedaar, het argu
ment dient de tegenstander.
Het antwoord op de vraag of het
heelal al of niet stationair is, is dus
nog steeds niet gegeven. Uit de discus
sie die soms zeer fel is .zullen onge-
twüfeld tal van nieuwe argumenten
naar voren worden geschoven. De op
tische waarnemingen van de roodver
schuiving in het spectrum van melk
wegstelsels doen vermoeden dat het
heelal een evolutie doormaakt en be
gonnen kan zün met een ontploffing
De blik die we met de grootste teles
copen de ruimte in kunnen werpen reikt
niet ver genoeg, en Ryles metingen zijn
voor meerdere uitleg vatbaar. In ieder
geval is Fred Hoyle nog allerminst
overtuigd.
Men ontdekte na de oorlog dat er
zeer sterke bronnen van radiostraling
bestonden die hun oorsprong buiten
ons melkwegstelsel hadden. Nauwkeu
rige metingen van de positie van die
bronnen aan de hemel en vergelijkin
gen met foto's, opgenomen met de
krachtige Hale-telescoop, toonden aan
dat de bronnen hun oorsprong hadden
in extragalactische stelsels. Soms wor
den zp veroorzaakt door botsingen tus
sen twee stelsels. De enorme snelhe
den waarmee de gaswolken in aie sys
temen elkaar treffen veroorzaken pro
cessen, die aanleiding geven tot büzon-
der sterke radiostraling. Ook andere
verschpnselen kunnen daar aanleiding
toe leven. De intensiteit is zo sterk
dat, ook wanneer de bronnen niet meer
met de Hale-telescoop kunnen worden
gezien, de straling met de bestaande
telescopen kan worden gemeten. Blük-
baar hebben we hier een middel om
verder door te dringen in het heelal
dan we met optische middelen vermo-
ger
De Engelse radioastronoom Martin
Ryle onderzocht de radiohemel met
STX.TH.J. VAN AGT
(Een voor geïnteresseerden in dit on
derwerp boeiende uitgave is een bun
del voordrachten van de hand van hen
die in dit dispuut een rol spelen. Oor
spronkelijk verschenen in The Scienti
fic American, nu uitgegeven onder de
titel „The Universe" a scientific Ame
rican book, bij Simon and Schuster, New
York. Er is een uitvoerige literatuur
lijst in opgenomen).
LONDEN, 17 febr. (Reuter) De
conferentie over de toekomst van
Noord-Rliodesië is in een impasse ge
ëindigd, aldus de Afrikaanse nationa
listen die aan de besprekingen hebben
deelgenomen. Zij willen dit weekeinde
een onderhoud met premier Macmillan,
„omdat dit de enige kans op een op
lossing is".
Kenneth Kaunda van het Afrikaan
se nationale congres en Harry Nkum-
bula van de verenigde nationale on-
afhankelpkheidspartp hebben een be
roep op hun volgelingen in Noord-
Rhodesië gedaan „kalm te blüven".
De conferentie heeft drie weken ge
duurd. In het officiële slotcommuniqué
wordt gezegd dat de komende dagen
het ontwerp van een witboek met een
verslag van de conferentie zal worden
gepubliceerd. Dit witboek zal waar-
schpnlük de plannen van de Engelse
regering voor de constitutionele toe
komst van Noord-Rhodesië omvatten.
