OMZETSTIJGING TOT DERTIG PROCENT
In Nederland zijn nu al meer dan
tweeduizend zelfbedieningszaken
herenmode
Waar de man kooplustiger wordt
Agaath
van
Ree
Gegrepen door Egypte
ar --
MODERNE MODE MAAK T
DE VROUW NIET MOOI
Amerikaanse vrouwen naar
Scheveningen
V'
BEKROONDE NOVELEE
COUTURIER IN IVOREN TOREN
steeds fijner
c,as
fel'
GOED
GEKLEED
GAAN
VRIJDAG 21 APRIL 1961
?"or u Ze' geleid
h9ahaar vader.
ïiaiitf. ,°p de i°ur"
2elf
be
9'nt met
In de zaal der bijeenkomsten op het zelfbedienigscongres, deze
week in Utrecht, lagen op elk tafeltje enige enveloppen, waar
van de inhoud rammelde. Ze waren er neergelegd om meegeno
men te worden. Maar de mannelijke aanwezigen lieten ze liggen, de
vrouwelijke congresgangers lieten ze in hun tas glijden. Er zat een
pakje soep in. Vrouwen nemen graag iets mee, ze hebben dan ook
bij eeuwenoude traditie èe zorg voor het materiële. Vrouwen pluk
ken ook bloemen,* dat doen mannen zelden. En de vrouw plukt greti
ger naarmate er meer staan.
In zelfbedieningswinkels ziet de klant alles tegelijk. Eén rol koek
jes noodt niet tot kopen. Maar twintig rollen schreeuwen om er
tenminste één van mee te nemen. De winkelier die zijn bedienings
zaak omvormt tot zelfbediening ziet zijn omzet met gemiddeld 30
procent toenemen. Niet alleen is dat de ervaring bij de levensmid
delen-bedrijven, waarvan er in Nederland op het ogenblik ruim 2250
zijn met zelfbediening (die een derde voor hun rekening nemen van
alles wat er aan levensmiddelen verkocht wordt) maar ook in de
textielwinkels, die de ombouw van het oude systeem tot het nieuwe
aandurven. Ook daar stijgt het percentage van de omzet op ongeveer
gelijke wijze.
T TURIJN, april (UPI) Dc moderne
i, n zal dit jaar colberts met een en-
ele rij knopen, broeken zonder om-
'a9 en kleurige smokings dragen.
e modellen werden dinsdagavond
jmtoond in de grote zaal van het Ma-
ua ma Paleis in Turijn en waren in
gezonden door Oostenrijk, België,
mland, Frankrijk, Duitsland, Italië,
Nederland en Zweden.
Deskundigen wijzen erop dat de
omslag aan pantalons voorgoed ver-
"■Wenen schijnt te zijn na een bittere
®"'ijd van jaren tussen de kleerma
kers. Met uitzondering van vier van
ne 102 modellen hadden alle colberts
*en rij knopen en vertoonden zij de
*09enaamde „Italiaanse mode", i.e.
c°rt en met lage split achter en ho-
Oe splits opzij.
Slechts Nederland en Italië toon-
!~?n de conventionele zwarte smo-
«lng, in Engeland dinnerjacket gehe-
,en- Alle andere landen kwamen met
dinner jackets in minder conservatie-
kleuren. De Finse herenmode-in
dustrie ontwierp een lichtgroene
s"io/cin(7 gemaakt van mohair. Een
°nder Fins -ontwerp dat veel applaus
0y}Uokte aan het publiek van geno-
l9denwas een overjas met raglan
bouwen, vervaardigd van lichtbrui-
lle tweed. Nog een geslaagd Fins ont-
om gedragen te worden bij het
Zo9enaamde cocktail-costuumwas
een
overjas van donkergrijs mate-
w f v— i j i/u Uil/ Jtivi' yi 1/°
laai met zwart fluwelen revers.
Op het internationale congres, ge
wijd aan de verkoopmethode
van de toekomst, werd ook het
woord gevoerd door een Engel
se vakvrouw, die haar overwegend
manneljjk gehoor onderhield over de
wijze, waarop men meer klanten kan
trekken naar zijn winkel. Ze wees op
de sfeer en de extra service. Wat het
eerste betreft: speciale verlichting,
zachte muziek en wat het tweede be
treft stelde ze voor om jongens be
schikbaar te hebben in de zaak, die
de boodschappen naar de wagen
brengen. (Maar waar haal je de jon
gens vandaan??) Ze pleitte voor een
gardarobe, waar eventuele uakjes
die men bij zich heeft afgegeven kun
nen worden, een telefooncel en een
..nieuws" bord, waarop speciale aan
biedingen staan aangegeven. Zelfs
een schrijf gelegenheid ambieert ze
voor haar klanten waar ze een brief
je aan een vriendin kunnen krabbelen,
dat dan op een speciaal bord wordt
geprikt in de hoop dat de later win
kelende vriendin het zal zien. Alsook
in diezelfde geest stelde ze een
advertentiebord voor, waar de klan
ten zaken die ze willen verkopen
kunnen adverteren. Ze dacht hierbij
waarschijnlijk aan kleren of gebruiks
voorwerpen. Echt op zijn Engels zou
ze er dus een beetje een club van
willen maken, en dat is dan voor En
geland buiten de steden, waar men
dikwijls ver van de winkels woont,
en er enige malen per week met de
wagen heenrijdt, wel aardig, maar
voor Nederland niet zo geschikt. Het
parkeren van de wagen is voor be
paalde winkels natuurlijk uiterst be
langrijk, evenals het kunnen wegzet
ten van de fiets. De Nederlandse
vrouw doet namelijk vooral haar
boodschappen op de fiets of te voet,
zoals de statistiek heeft uitgemaakt
en zoals te begrijpen is met onze
dichtbevolktheid.
In enkele uren is dit rek volgens het nieuwe Deense constructie-systeem
opgebouwd.
Er is een tendens aan het groeien om
méér te kopen maar om er minder op
uit te gaan voor boodschappen doen.
Wat logisch is in deze tijd van per
manente tijd-nood. Wat de levensmidde
len betreft biedt dat een kans voor de
ijskast, die toch al méér noodzaak en
minder luxe gaat worden als de vrije
zaterdag het boodschappen-doen voor
het weekeinde zal verleggen naar vrij
dag. Groenten en zuivelproducten en
niet te vergeten vlees blijven dan ten
minste in goede conditie tot maandag
ochtend.
A. Bgl.
Overzicht van het assortiment, onmiddellijk omzetverhoging.
ka„Vlot °P cen
V? ,en, muziek
alen
lJ, haar kleine sie-
kralen
■■Mevrouw", zei-
a 1 wij tegen
Saath van Ree,
"'/ijfsler van het
Boekenweek-
seschcnk „De on
bekende uren",
[1, aS uw poes uw
ant opeten?"
Ze keek een tik-
jjj,Schuldig. „Eigen-
Jf niet", zei ze,
g aar een dier op
a bovenhuis heeft
behoefte aan
groen."
Daarmee hadden
k e meteen een van
liefhebberijen
Zr, ®kt. Ze noemt
W rij
en
rijgen. Kra-
b'i'i' ,riJgen betekent
hifi60 van
ei „hen en het is
?®nlijk een tegen-
t „ht, handwerk
^«genover hoofd
en waarin ze
V-ï. zuiver visuele
Afu0Pn'nS zoekt,
i h°mstig uit een
rj„r"naUstenfamilie
VfQ aandacht al
W'Miek. In haar enthousiasme voor
in ?nderen en de Vlaamse geest die ze
has werk van Felix Timmermans
tie„ Betroffen, reisde ze op haar acht-
ver öe jaar naar Lier om daar de schrij
ve Van Pallieter, Leontientje en Schoon
geD] 'e interviewen. Het interview werd
aj, aatst in het Algemeen Handelsblad
hfin K- 'n andere periodieken versche-
ggg. bij dragen van haar hand, maar ze
baa, Zelf op haar bondige manier een
lijk ,redenen, waarom ze zich uiteinde-
da ,tQeh meer tot de bellettrie dan tot
\vej J°urnalistiek aangetrokken voelde:
de actief met het hoofd, maar niet mét
^°enen en „niet nieuwsgierig",
bof^ar literaire loopbaan is er een van
'h*af.en en dalen. Na de geboorte van
jtaf, zoon raakte zé jaren de pen niet
bat i?an om te vertalen uit het Frans,
Toenueens, het Engels en het Duits.
na zes jaar, verscheen haar
°man ,,De inzet", uitstekend ont
'h hp. orndat intussen de Kultuurkamer
ScVe,. leven was geroepen en haar uit-
ï>ao daar geen lid van was geworden.
na de oorlog zagen weer twee
van haar het licht, namelijk
bcjej^eh en in enkele maanden uitver
fü'k _Er kwam evenwel geen tweede
er v zonder Einder", waarin een
bek-,Jyecair onderwerp fijnzinnig werd
'bet 'd, en ..Bronsdaele". Contact
vap ,5 radio leidde tot het schrijven
jW Verschiilende hoorspelen, waaron-
ach'°0ra' een serie over het leven van
v'eel succes had.
Ze&f^ei"ken voor de radio put je uit,"
•kop
De levensduur van een
.is maar kort. twee uitzendin-
zijn best nog eens ten herha-
Adverlevtie
Groot inlevingsvermogen.
ling en daarna moet er dan weer een
nieuw hoorspel klaar zijn. Het verbruik
van ideeën is groot en Agaath van Ree
hoort tot de schrijvers, die alleen schrij
ven, als ze werkelijk iets te zeggen heb
ben.
Vandaar dat er na deze activiteiten
weer een periode van zwijgen intrad,
die jaren duurde. In die tijd studeerde
ze sociale psychologie, slaagde voor
haar doctoraal, toen opeens dat andere
deel van haar leven weer zijn rechten
opeiste.
„Studeren en schrijven gaat voor mij
niet samen," is een van haar uitspra
ken. „Studie vraagt naar objectieve
waarheid,, terwijl een schrijver juist ui
ting zoekt te geven aan subjectieve
waarnemingen".
Toch vroeg „De meesterdromer", het
eerste boek, dat na die tien jaar stilte
verscheen en dat dit najaar in een
Duitse vertaling bij Herder in Freiburg
zal uitkomen, een studie op zichzelf.
Gegrepen door die wereld van schoon
heid, die voor haar het Egypte uit de
tijd van de Farao's vertegenwoordigt,
ervoer ze dit verzamelen van gege
vens eigenlijk meer ais een vorm van
inleving dan ais cen werkelijk stude
ren. Zo sterk is bij haar de mogelijk
heid om zich te verplaatsen in een an
dere wereld, dat ze, toen haar zoon
haar in die tijd eens opbelde en op
merkte, dat liet verschrikkelijk weer
was, antwoordde: „Het is hier heerlijk
zonnig" om toen op hetzelfde ogenblik
tot rle ontdekking te komen, dat de ha
gel legen de ramen kletterde.
Ook de novelle „De onbekende uren"
is een product van dit vermogen om
zich in te leven in een ander wezen
en in een andere gevoelswereld. Het
rijke jongetje, dat ontvoerd is en moet
wachten, tot: zijn vader het losgeld
heeft betaald, wordt in deze weinige
bladzijden een heel reële figuur.
Het is geen wonder, dat een schrijf
ster, die. zich zo vereenzelvigt met het
geen zij beschrijft, geen vertellingen
aan de lopende band kan leveren. Dit
procédé vraagt de hele mens en maakt
een willekeurige keuze van een onder
werp onmogelijk.
Reden te meer voor haar om zich
over deze bekroning en de daaraan ver
bonden prijs te verheugen, want nu gaat
een oude droom in vervulling: een
maand in Rome om de achtergronden
voor een nieuwe roman, die in de
tweede eeuw na Christus moet spelen, te
bestuderen.
H. Sw.
We hebben ons dat laten vertellen i
op de tentoonstelling van net zelibe-
dieningscongres, door een van de in
stallateurs van duizendpoot-apparaten
waaraan men overhemden, dassen, sok
ken, kousen, kaartjes stopwol en kno-
penkaartjes 011 al dat kleingoed hangt,
dat, als het zich zó aanbiedt, in groteren
getale wordt weggerukt dan het vroeger
gevraagd werd. Op het ogenblik zijn er
in ons land tussen de tien en dc twin
tig textielzaken, die op zelfbediening
zijn overgeschakeld. Een jaar geleden
was er nog niet één, maar de komen
de maanden zullen er nog enige tien
tallen bijkomen. Er bestaat ook al zelf
bediening voor ijzerwaren, voor drogis-
terjjartikelen en ook bjj de kwekerij,
waar men de planten, die men aan
wijst, uit de grond kan laten nemen en
meenemen.
Het merkwaardige is, dat de zelfbe
diening de verkoop ook stimuleert bij
de mannelijke klanten. Als een man een
paar sokken gaat kopen in een gewo
ne bedieningswinkel, neemt hij meestal
wat hem wordt voorgelegd door de yer-
koopster. Een man maakt bij zo'n aan
schaf geen problemen. Maar in de zelf
bedieningszaak, waar de sokken aan
klemmen geschoven hangen in een dich
te rij, op maat (de voetlengte kan eens
bevoeld worden), op kleur en op des
sin, krijgt hij de ingeving om nóg maar
een paar mee te nemen. En als hij een
keurig gevouwen overhemd, veilig ora-
vliesd tegen beduimelende vingers)
kiest uit het rek, hangen de zelfbinders
daar, heel verleidelijk, bij.
Toch is het aandeel dat de man bij de
ontwikkeling van de zelfbediening heeft,
vooral het bedenken en steeds vernuf
tiger construeren van installatie-appa-
ratuur. De tentoonstelling van etalage-
en verpakkingsmateriaal, van de meest
praktische draad-bakken voor schap
pen en gondola's tot de verzilverde kar
tons om lekkere hapjes aan te bieden,
gaf daarvan een duidelijk beeld. Het
meest vernuftig is een gloednieuw Deens
constructie-systeem, Abstractie (Varsse-
veld), dat uitbouw in elke rich
ting veroorlooft. Het materiaal
is dóódsimpel: stukken buis, die in elke
richting aan een zesarmig verbindings
stuk zijn aan te schuiven, en legborden
die ruimte laten om in elkaar te grij
pen. In de kortst mogelijke tijd bouwt
men er uitgebreide en hele lichte rek
ken mee op. Dit en de vele andere
construktiemogelijkheden zijn voor de
heren binnen-bouwers een eindeloos
speelgoed om mee te experimenteren
voor nog tientallen jaren.
\WI T at is er al niet ojn kousen i
\V' de zelfbediening zo praktisch
TT mogelijk te presenteren, van
draadkasteri in vakjes tot
draaiende standaarden zoals ze ook
bestaan voor het kiezen van ansich
ten. Waarbij wij namens de kousen-
kopende vrouwen aan de winkeliers
zouden willen vragen om er een bos
je van de aangeboden kousen als mon
ster bij te hangen, waar de koopstei
haar hand in kan steken om de kleui
te zien. Anders koopt ze met die
kous in de zak zich wellicht een kat
in de zak! Meer van zelfkeuze dan
van zelfbediening moet men eigenlijk
spreken bij de gepresenteerde verkoop
van textiel zoals lakens, slopen, had
handdoeken, die wel de verkoop van
de toekomst gaat worden.
Bij de levensmiddelen-verkoop is het
vooral de toenemende koeltechniek,
die deze wijze van aanbieden van kant
en klare voorverpakte afgepaste hoe
veelheden vlees en kaas zo aantrek
kelijk maakt. We hebben heel eenvou
dige machientjes gezien, die in een
oogwenk de met. vlees gevulde plas
tic zakjes sluiten, de lucht eruit weg
zuigen en ze dan hermetisch dichten.
fn Zwitserland wordt op hét zakje bij
een bederfelijk artikel meestal ver-
néid hoe lang do inhoud houdbaar is.
Wij zijn hier nog niet zo ver, al kan
men wel op het zakje in opdruk ver
nield vinden, dat men de vleeswa
ren of wat het ook is, uit het om
hulsel moet verwijderen.
Hoe ontzaglijk belangrijk die verpak
king is, zowel om het aantrekkelijke
uiterlijk van wat men-koopt als om het
praktisch meenemen en thuis hanteren,
bewijst wei de erva: ing in Zwitserland
opgedaan met yoghurt. Toen men gewo
ne yoghurt en yoghurt met vruchten
aroma ging verkopen in wegwerp-
bekers werd dc omzet met 60 procent
verhoogd. Een Zwitsers zelfbedienings
concern verkoopt koffieroom uitsluitend
in de kartonnen „tetra" verpakking.
Zwitsers zijn heel presieze lieden, ze
hebben van vele artikelen keurig uitge
rekend met hoeveel procent de verpak
king, die steeds mooier wordt, op het
produkt drukt. Hier is dat nog niet zo
grondig becijferd voor de vele verschil
lende artikelen, maar natuurlijk is het
naar verhouding niet mis. Vooral in een
tijd van welvaart heeft de huisvrouw
er echter steeds meer voor over om ge
mak te kopen. Wij zagen op de congres
tentoonstelling bijvoorbeeld open eier-
doosjes van felgekleurd stevig karton,
die bij een minimum aan ruimte, een
maximum aan stevigheid bij transport
geven. Men pakt er zes eieren tegelijk
mee, stopt ze in de tas en zet ze, ver
tikaal of horizontaal ook een voor
deel! zo in de voorraadkast of in
de koelkast. Het is een Belgische indus
trie die deze stevige verpakkingscartons
maakt, ook voor vruchten en groenten
als lof en worteltjes, die men zó per
doosje mee naar huis neemt en weg
zet. Maar een ei wordt om en bij een
halve cent duurder door deze „service".
In verband met de verpakking is het
wel aardig er op te wijden, wat de ver
tegenwoordiger uit Zwitserland zei, dat
men ballpoints en lippenstiften op naar
verhouding grote kartons bevestigt om
net stelen tegen te gaan. „Klanten"
met verkeerde bedoelingen steken ze
dan niet zo makkelijk in hun zak of in
hun tas! Daarom vouwt men kousen
in de zelfbediening ook bjj voorkeur op
grote kartons. Hoe slecht maar ook hoe
slim is de mens.
PARIJS, april. Nooit is in Frank
rijk zoveel over de mode geschreven als
op het ogenblik. Letterlijk iedereen in
teresseert er zich voor, al is die interesse
grotendeels platonisch, want het meren
deel van dc vrouwen voelt zich alleen
behaaglijk in twinsets. De belangstelling
komt daarom waarschijnlijk voor een
groot deel voort uil nationale trots,
want al is het niet nodig voor een cou
turier om Cen geboren Fransman ts zijn,
dc I'ari.jsc sfeer is en blijft onontbeer
lijk. „En die kunnen ze ons niet af
nemen". constateren de Parijzenaars
met voldoening, zonder er zich over uit
te laten wie ze met die „zcbedoelen.
Dc grondlegger van de .moderne Haute
Couture was trouwens cen vreemdeling.
De Engelsman Charles Worth ondernam
ren honderd jaar geleden de reis naar
Parijs met 117 franken op zak. Dit was
alles wat van zijn spaarduiten was over
gebleven toen hij zijn reiskosten had
betaald. Vijftien jaar later had hij reeds
een eigen huis gesticht en werd daar
door een ..grand couturier", zo als men
toen zei. De betiteling van „marchands
de mode", zoals men voordien zei. was
in het vergeetboek geraakt of liever
gezegd met de revolutie verdwenen.
Worth was cen hele potentaat, zijn
klanten, keizerin Eugenie evengoed als
de anderen, legden zich bij zijn nukken
en luimen neer. Alle dames stelden er
een eer in zich bij hem te kleden en zo
kwamen ze allen als ze bijvoorbeeld
's avonds naar een hofbal moesten,
's middags bij Worth. Deze hield dan
een soort van generale repetitie. Ge
kleed in het toilet dat ze die zelfde
avond zouden dragen, moesten ze een
voor een „aantreden". Worth inspec
teerde dan dc japon, schikte soms een
ceintuur recht of veranderde wat aan
de garnering. En niet voor hij zijn goed
keuring te kennen had gegeven, moch
ten zijn klanten vertrekken....
Er was geen enkele die zich tegen
hem durfde verzetten. De klanten had
den toentertijd altijd met de couturiei
Hooghartig en abstract, kenmerk van
de moderne haute couture.
niet meer met zijn clientele. Daardoor
zelf te maken, want voor iedere klant ontstaat geen band meer tussen de klant
werd bijna altijd een speciale japon en de couturier. Maar dit had tot ge-
ontworpen, iets wat nu nagenoeg nooit
meer gebeurt. Daardoor is de couturier
anders tegenover zijn cliëntèle komen
te staan; op dat punt is er wel het een
en ander veranderd, de particuliere
klant hecht nu voor alles aan haar ver
koopster, nog tot enkele jaren geleden
volgde de klant haar verkoopster als
deze naar een ander couturehuis ging.
volg dat de positie van de verkoopsters
veranderde: ze dragen nu meer tot het
succes van het couturehuis b(j dan vroe
ger. Tegenover de klanten zijn de mees
ten tegelijkertijd familiaar en onderdanig
en ijskoud en uit de hoogte tegen de
overige mensen die het wagen een cou
turehuis te betreden. Ze zijn haast een
ras op zich zelf geworden!
Maar ook de klanten zelf zijn ver
anderd, ze stellen andere eisen aan haar
toilet dan vroeger. In dc Belle Epoque
hechtten ze voornamelijk aan extra
vagante garneringen, tussen de twee
wereldoorlogen aan flatteuze modellen.
De vrouwelijke couturiers uit die dagen,
Chanel. Lanvin en Vionnet, om alleen
maar de voornaamsten te noemen, be
grepen dat heel goed. Nu willen de
klanten kleren die makkelijk zitten en
niet de aandacht trekken. In de veran
derde levensomstandigheden is dat laat
ste niet meer mogelijk. Maar dit neemt
niet weg dat een toilet toch we] flatteus
zou kunnen zijn, wat op hel ogenblik
lang niet altijd meer het geval is. Iets
wat stellig bijdraagt tot de moeilijk
heden die de couture op het ogenblik
kent.
Anny Latour. de schrijfster van „Les
Magiciens de la Mode" (in het Neder
lands verschenen onder de titel: Tove
naars van de grote mode") vraagt zich
af of de couturiers er wel voldoende
zorg voor dragen, dat de schoonheid
van de vrouw in de hedendaagse mode
wel altijd tot haar recht komt, iets wat
bovengenoemde vrouwelijke couturiers
evenmin als Poiret of Worth ooit uit
het oog verloren. En ze zegt: „de coutu
riers vinden het tegenwoordig niet no
dig de vrouw flatteus te kleden. De cou
ture is nu in handen van overbeschaaf
de, overgevoelige estheten, die voort
gekomen lijken uit de zeer bijzondere
wereld van Marcel Proust. Een feit dat
men niet stilzwijgend kan voorbij gaan
en wat het hooghartige abstracte ver
klaart dat hun creaties kenmerkt."
Zo zien we dat de Haute Couture sinds
Worth, de eerste moderne couturier,
heel wat is veranderd en nu door men
sen die het kunnen weten, met enige
bezorgdheid wordt gadegeslagen.
DINY K.-W.
Daar is nu geen sprake meer van,
want dc klanten, al kopen ze veel min
der, doen dit in verschillende huizen
en blijven niet één couturier getrouw.
Trouwens ze krijgen hem maar zelden
te zien, want hij bemoeit zich nagenoeg
Nieuwe eieren-verpakking, vraagt geen volume.
ijftig afgevaardigden van de -1000
leden van dc Federation of Ame
rican Women's Clubs Overseas
zullen op 1 mei in het Scheve-
tiingsc Kurhaus bijeenkomen voor een
vijfdaagse conferentie.
Deze conferentie, welke eenmaal in
de twee jaar plaats vindt zal gepresi
deerd worden door mevrouw Peter J.
Skoufis, echtgenote van een Ameri
kaans diplomaat in Den Haag.
Behalve de dagelijkse vergaderingen
staan op het programma een ontvangst
op 1 mei te hunner ere door de bur
gemeester van Den Haag. gevolgd door
een rijsttafel aangeboden door de KLM,
een receptie in de Amerikaanse ambas
sade op 2 mei en op 3 mei een tocht
met de „Pieter Calland" door de ha
vens van Rotterdam, waar de deel
neemsters de gast z(jn van de Stichting
Havenbelangen Rotterdam.
De oorspronkelijke doelstelling van
de American Women's Clubs is het be
vorderen van goede betrekkingen tussen
Amerikaanse vrouwen in het buiten
land onderling én tussen deze en de
vrouwen in de landen waar zij verblij
ven. De laatste jaren hebben de Clubs
echter ook een grote activiteit ten toon
gespreid op sociaal gebied.
Zo heeft de Haagse afdeling geiden
ingezameld voor de aankoop van cou
veuses voor het Juliana Kinderzieken
huis en voor de bouw van een bijge
bouw van de tuberculosenafdeling. Bo
vendien reikt deze afdeling in samen
werking met het Nederland Amerika
Instituut ipde" jaar aan een Nederlands
meisje een beurs uit om aan een Ame
rikaanse universiteit te studeren.
