De Pier
Gloednieuw wandelhoofd steekt 375 meter in zee
Stuk branie
in de see
Een eiland voor kinderen
zonnebaders en toreneiland (in aanbouw)
MILJOEN
Nog dit jaar anderhalf
MILJOEN BEZOEKERS?
Judo op
de pier
Spreekhuis
WEÈ
V~'v" W
ZATERDAG 13 MEI 1961
II lfif|i: - -■:"'
Dit is een foto-montage van de Scheveningse boulevard en een tekening van de nieuwe pier. Zo zal het worden.
Zeevis
(Van onze Haagse redactie)
Scheveningen heeft zijn pier terug. Witglinsterend als een paleis
in de tropen ligt hij te wachten op de officiële opening, die vrij
dagmorgen 19 mei door prins Bernhard verricht zal worden. De
pier anders zal hij niet heten, want een officiële naam krijgt hij
niet is dan weliswaar nog niet helemaal klaar, maar de eigena
resse van het zeewaardige bouwwerk heeft de toeristisch zo aantrek
kelijke Pinksterdagen niet aan haar beurs voorbij willen laten gaan.
Zij heet niet voor niets Exploitatie Maatschappij Scheveningen.
Meer dan zeven miljoen gulden heeft zij er in geïnvesteerd, maar
daarmee heeft zij zich dan ook een toeristische trekpleister van be
lang geschapen. Tienduizenden bezoekers per dag verwacht men op
mooie dagen, anderhalf miljoen nog dit jaar. Daarna hoopt men jaar
lijks op zo'n twee miljoen piergangers. Alles heeft de zee gedaan om
deze aanval op haar grondgebied af te slaan. Geassisteerd door een
onverwachte zomerstorm in juni van het vorige jaar heeft zij wel
kans gezien de bouw weken achterop te brengen, verder bleef zij
machteloos. Steeds verder kroop de pier, onverstoorbaar, onwrik
baar ook toen hij eenmaal op zijn betonnen palen stond, 191 in totaal
en zo indrukwekkend sterk dat zij zelfs Samson hoofdschuddend op
zijn schreden zouden doen terugkeren.
Modieuze poedel
SCHEVENINGEN HEEFT WEER EEN PIER
FIMftmttfftNmmtMmfMIHIHfHMtflIlHlttlNItlHIIIIIIIIVIIimil!
ramen zal men steeds uitzicht kunnen
houden op de zee. Er zijn plannen ge
weest om het in dit restaurant echter
te maken dan echt: een bandrecorder
moest zorgen voor het geluid van kab
belende golven en krijsende meeuwen.
Gelukkig heeft men te ell'der ure deze
kitsch de toegang tot de pier ontzegd.
Voor natuurlijke hoogtezon kan men
terecht op het dak van het restaurant,
dat ook weer de nod.'ge plaats biedt
aan hen die houden van een plekje in
de zon #n tast de wind. In totaal zullen
meer dan duizend personen tegelijk op
dit eiland kunnen genieten van 7,011,
zee en frisse lucht.
Het nog niet geheel gereed zijn van
de pier blijft voornamelijk beperk! tot
het derde platform, het toreneiland,
dat het verst in zee steekt. Zo zal de
uitkijktoren, die 43 meter boven de
zeespiegel zal gaan uitrijzen, niet klaar
zijn en dit jaar niet meer beklommen
kunnen worden. Ook de lichtkrant zal
dit jaar niet meer draaien. Wel is op
dit eiland toegankelijk de aangelegde
visring die zover in zee een ideale
visplek zal betekenen voor de zeehen
gelaar. A raison van drie gulden vijf
tig zal hjj er een dag lang zijn in aas
verpakte vishaken mogen uitwerpen.
Hij moet er wel rekening mee houden
dat al zeven meter draad van zijn mo
len zal zijn gerold voordat hij het wa
ter heeft bereikt. Voor niet-hengelaars
wei-vissers hangen er kruisnetten die
men voor een gulden per half uur mag
ophalen m%t. de kans op een voordelig
zootje glinsterende zeevis.
Als men te ongedurig is om te zon
nen, te rustig voor het vermaaksei-
land, en men houdt ook niet van vis
sen, dan nog hoeft men zich niet te
vervelen op de pier. Is men uitgeke
ken op de andere bezoekers en op het
uitzicht naar zee en naar het land, dan
zou nien zich bijvoorbeeld naar het
golf slagmeets nation kunnen begeven
vlak bu de visring. Op het laatste ogen
blik is dit er nog bijgebouwd op voor
stel van Rijkswaterstaat. Voor deze
instantie was er veel aan gelegen op
dit verst mogelijke punt buiten de
kust van Nederland over zo'n registra-
tie-apparatuur te beschikken. Het pu
bliek zal zich van de werking van de
installatie op de hoogte kunnen stel
len doordat er grafieken met verkla
rende teksten bij zijn aangebracht.
Dan is er ook nog de mogelijkheid'
om „televisie-regisseurtje" te spelen
met behulp van naar alle zijden
draaibare elektronische verrekijker,
die de ontvangen beelden overbrengt
naar drie t.v.-schermen. Een weinig
subtiel vermaak omdat het voor nie
mand prettig is ongemerkt geobser
veerd te worden. Vooral niet op het
strand.
Veel aandacht is er ook besteed aan
de verlichting op de pier, die met zijn'
375 meter even lang is als de oude,
maar door zijn eilanden een twee keer
zo grote oppervlakte heeft (12.000 vier
kante meter). De moeilijkheid voor de
ontwerpers van de verlichting was dat
men geen ervaring had met zo'n zeld
zaam project. Vandaar dat men zelfs
de moeite heeft genomen de pier ge
deeltelijk op ware grootte in dc duinen
na te maken om te zien hoe het effect
van een bepaalde verlichting zou zijn.
De keus is tenslotte gevallen op een
blauwe band met witte golflijn, waar
achter t.l.-buizen zullen branden. Om
de bezoekers van het veel verder ge
legen Katwijk en Noordwijk op de pier
attent te maken zullen aan de noord
zijde witte en groene persplaslampen
komen, die beurtelings zullen opgloeien
Tot 's nachts twaalf uur zal men op
de pier terecht künnen. Het kinder
eiland wordt om zes uur gesloten
Bij de enorme toeloop die verwacht
wordt zal afgewacht moeten worden"
of de invloed van de pier zo groot is
dat hij het verkeer op dc toegangs---
wegen naar Scheveningen kan ont
wrichten.
Zij die pei auto komen zullen moeite
genoeg hebben voor hun wagen een
plekje te vinden. Weliswaar heeft de ge
meente een paar +on beschikbaar gesteld
voor de aanleg van een groot parkeer
terrein, maar verwacht kan worden dat
tun'nnD1 aerd auto's die hier neergezet
oif u'°lden op mooie dagen al voor.
m terrein op de voormalige
spoorlijn naar Scheveningen zullerf
hebben gevuld.
..Gelukkig zijn de mensen eenmaal b,
Scheveningen, eerder bereid een minuut
of tien in te lopen dan in de binnenstad,"
zegt de verkeerspolitie.
Zou iemand oner de pier iets kunnen schrijven met de sfeer, die Jan
Prins opriep in zijn vers over de „Zwarte hoofden": „Ik hou zoo van
die lage palissaden, die van de kust de groote zee ingaan...?" Het lijkt
niet erg waarschijnlijk. De oude pier was niet „nederig, trouw en goe
dig" en de nieuwe is het nog minder.
Een pier is een pretentieuze zaak. Eigenlijk een beetje belachelijk. Wie
op het uiterste puntje gaat staan en van 375 meter afstand terugblikt op
de boulevard, kan zich een hele Piet wanen. Maar zich omdraaiend, zal hij
met de Noordzee vóór zich moeten erkennen, dat hij toch nog maar een
heel klein stukje uit 'de kust is. Zo moet het ook, zeggen de pierdeskundigen:
het aardige is, dat je van de boulevard af het einde van de pier kunt zien
en omgekeerd van de pier af de boulevard. Het heeft iets van de veel
besproken bermrecreatie, waarbij men toch maar vooral niet het contact
met het drukke verkeer wil missen.
ee, de nieuwe pier lijkt niet erg inspirerend voor de poëet. Ze kan wel
de reclamemensen inspiratie bieden, als het een beetje wil ook de
tekstschrijvers van het populaire lied en voorzeker zal ze de Haagse
historici aan het schrijven zetten. Het nieuwe bouwwerk dankt niet
op de laatste plaats zijn bestaan aan de omstandigheid, dat Scheveningen
voor de oorlog een pier had en er na de oorlog een terug wilde hebben.
De verwerkelijking van dit verlangen mag met. de bekende denkbeeldige
gulden letters in het geschiedboek van de badplaats worden opgetekend.
Toen in juni 1946 in de Kurzaal voor het eerst na de bevrijding weer
een concert werd gegeven zijn daarbij bezoekers geweest, die oprecht ont
roerd waren. Het Kurhaus was weer open. Scheveningen herleefde. We zijn
in de loop der naoorlogse jaren wat nuchterder geworden. Hei zit er niet
in, dat er iemand in snikken zal uitbarsten wanneer op 19 mei de nieuwe
pier de oude gaat vervangen. Maar ook al komen er dan geen tranen meer
aan te pas, het recente verleden blijft een herinnering waard.
Wat was Scheveningen bij de bevrijding: een volkomen afgetakelde bad
plaats. Langs de boulevard, van hotel Rauc.h tot. aan het Noordeinde een
2Vz meter hoge en dikke vestingmuur met bunkers en schuilplaatsen. Er
1 aas een bunker bij, die zes meter boven en zes meter onder de grond zat.
Op het s-rand palen en landmijnen. De trappen waren dichtgemetseld. De
hotels wdren als ..Erholungsheime" en kazernes uitgewoond en geplunderd.
Het Kurhauscabaret afgebroken. Enkele hotels zwnr beschadigd door vol
treffers. Het paviljoen van de pier was afgebrana, de pier zelf gesloopt.
Zo zag men, toen de „vesting" open ging, Scheveningen terug.
De situatie van toen zweeft ons nu alleen nog maar als een gelukkig
voorbije nachtmerrie voor de geest. Scheveningen is er wonderbaarlijk
bovenop gekomen. Verscheidene andere desideratie heeft Den Haag nog
niet vervuld gekregen: met de verbetering van de Scheveningse haven
is men ondanks alle jeremiades nog niet veel verder gekomen, de realise
ring van het, plan-Wilsveen is een vraagteken geworden, het congres
gebouw bestaat alleen nog maar op papier. Maar over de ontwikkeling van
haar badplaats heeft de stad niet te klagen. Scheveningen maakt het goed
en zal 't nog beter gaan maken met z'n pier. Men zou een roulette willen
hebben om nóg meer vreemdelingen te trekken (kunnen ze er nog wel
bij?), maar de pier mag in ieder geval beschouwd worden als een belangrijk
„statussymbool".
rat betekent dit bouwsel-in-zee voor de Hagenaars zelf? Met een her
innering aan het verleden is de zaak te sentimenteel gesteld en met
het wijzen op een nieuwe recreatie- en geldbestedingsmogelijkheid
te nuchter.
Er ligt ook nog iets tussenindat moeilijk te definiëren is, maar dat toch
wel een rol moet spelen anders zou er met de bouw van de pier niet zo
zijn meegeleefd. Dat piertje van 375 meter gBat de betekenis van Schevenin
gen nog eens extra markeren en men krijgt de indruk, dat de sterk ver
anderende stad die markering nodig heeft. We hoeven aan de pier nu niet
meteen een zwaarwichtig betoog over de desintegratieproblemen op tc gaan
hangen, maar het feit ligt er, dat de samenhang in het nieuwe Den Haag
De ravage voor het Kurhaus vlak na de bevrijding.
(evenals in andere uitgedijde steden) voor een goed deel verdwenen is.
De bewoner van Bohemen weet van de Moerwijk alleen maar, dat hij er
niet zou willen wonen, ook al is hij er nooit geweest; Mariahoève is voor
velen niet meer dan een verzameling huizen, waaraan men voorbij rijdl
op weg naar het noorden; de ontwikkeling van de Leyweg tot een boule
vard laat de mensen in Duttendel koud. Den Haag is onoverzichtelijk ge
worden. Men heeft behoefte aan iets gemeenschappelijks.
Scheveningen is aller bezit en zo ook de pier. Geen zware palissade
om te bezingen. Veel meer een stukje branie in de zee. Een nieuwe generatie
zal cv wellicht stevkev aan gaan hechten dan de vorige het deed aan
haar ,ywandelhoofd dat geen stand kon houden in de tijd der marcherende
laarzen. Ton ELI AS
De pier en ook de honderd mensen
die er op werken, zullen al direct met
de Pinksterdagen voor een vuurproef
komen te staan. Zal het lukken zonder
ook maar enige inwerkperiode de toe
ristische mammoet direct goed te laten
marcheren? Zullen alle nieuwe appa
raten goed functioneren en zullen de
Iloreca-bedrijven goed bevoorraad
zijn? De chef van deze sector, de heer
G. Snabel, zal er in ieder geval voor
zorgen dat zijn enorme koelruimte vol
zit, wat wil zeggen dat er dan 18.000
flesjes bier en limonade in gestouwd
zijn. Aanvullen van de voorraad zal
alleen in de vroege morgen mogelijk
zijn. Kleine bestelautootjes kunnen via
een oprit de pier oprijden en voor de
rest zal gebruik gemaakt worden
van elektrische wagentjes. Chef-kok
zal nog even moeten wennen aan zijn
De uitkijktoren op het toreneiland staat
nog in de steigers en zal dit jaar nog
niet in gebruik genomen kunnen wor
den. Na de voltooiing zal de toren zich
43 meter boven de zeespiegel verheffen.
tüL is het amusementseiland van de nieuwe piergeziêvan het toreneiland af. Op het dak komt het kinderterras.
met olie gestookt fornuis en de chef
van de pier voor zover het niet de Ho-
reca-sector betreft, piermeester G.
Ubels (E.M.S. wil kennelijk af van de
ze titel. „Bedrijfsleider heet zo iemand
tegenwoordig", zegt men) zal het druk
hebben als nooit tevoren. Iedereen
hoopt er het beste van, maar ergens,
in een klein hoekje, huist de vrees.
Zes loketten zullen gereed staan om
de stroom bezoekers aan een kaartje
van twee kwartjes te helpen. Zij die
zich direct al tot habitué willfcn maken
en op voordeel uit zijn zullen een knip-
kaart nemen van tien voor f 4.50. Men
zal zich ook zelf kunnen bedienen aan
twee automaten die er zijn geplaatst.
Eenmaal op het twaalf meter brede
wandeldek zal men kunnen kiezen tus
sen twee paden: een op het zuiden ge
richt met open zijde en een weg geheel
van een luifel voorzien die hier even
wijdig mee loopt. Omdat het alleen bij
mooi weer druk zal zijn is de weg aan
de zonkant twee keer zo breed als de
overdekte wandelweg. De pier zal ove
rigens ook 's winters geopend blijven en
zelfs bij storm en regen zal men er
terecht kunnen, al zal de praktijk uit
moeten wijzen of het er bij windkracht
negen nog veilig is. Dagjesmensen zal
men er dan niet treffen maar wel de
echte minnaars van de zee. die zich
pas heerlijk voelen als het zilte schuim
hen om de oren slaat en zij de donker-
dreigende golven tussen de betonnen
palen zien kolken. Bang hiervoor hoeft
men niet te zyn want een stevige, teak
houten balustrade niet een totale lengte
van 2200 meter zorgt ervoor dat men
zelfs dan niet van het wandelhoofd ge
blazen kan worden.
Honden zullen op de pier niet wor
den toegelaten, al geldt het nog
zo'n modieuze poedel met een
nog zo charmante begeleidster.
Nauwelijks op het wandeldek zal
men al direct geconfronteerd worden
met een aantal winkeltjes en vitrines.
Reclames zullen van alle kanten op de
bezoeker afspringen: uit estetische over
wegingen alleen is nog nooit een pier
gebouwd. De eerste uitwijkmogelijkheid,
rechts van do (geasfalteerde) wandel
weg is het vcrmaakseiland, voor kinde
ren, maai" voor hen niet alleen. Er
staat een hal, met glas aan alle kan
ten, waar men (onhoorbaar, naar men
zegt) met busautootjes kan rijden, waar
elektronisch geschoten kan worden op
bewegende doelen, waar kegelbanen
zijn met zich zelf weer oprichtende
kegels en miniatuur-golfbaantjes.
Voor de kinderen zijn er „link-trai
ners" waarop zij naar wens piloot of
chauffeur „op de plaats" kunnen zijn.
Op het dak is een terras voor de
jongsten, waar kindèrverzorgsters de
taak overnemen van ma, die zit te
zonnen. Er is een draaimolen, een zand
bak en zelfs is er een vijver om in te
poelen. Men heeft er letterlijk water
voor naar dc zee gedragen. Verdoofd
van alle warreling en lawaai is 't voor 'n
volwassene verstandig zich tijdig onder
bet wandeldek door of via een boven
de zee zwevende trap naar het eiland
ter andere zijde te begeven, waar ge
zond kan worden voor zover er zon is.
Dit eiland ligt geheel op het zuiden, wat
geen toeval is. Op het terras zal men
zich op bet dek van een luxueus passa
giersschip kunnen wanen. Niet alleen
omdat men neerkijkt op de golven,
maar ook door de scheepsrailing langs
de rand en een 25 meter hoge mast.
Glazen windschermen geven de hier al
tijd frisse zeebries geen kans en in ge
makkelijke ligstoelen zal men er zich,
bijna los van het vasteland met zijn be
kommernissen, heerlijk in de zon kun
nen koesteren.
Het centrum van het eiland wordt in
genomen door een groot terras met
plaats voor 300 gasten. Door de lage
"jrj ehalve cabaretsterren als Pi-
t-f suisse, Louis Davids en Alex
JL-f de Haas heeft er ook een heel
andere figuur op het podium
van het vooroorlogse Bierpaviljoen
gestaan, Maurice van Nieuwenhui-
zen, een van de eerste judoka's van
ons land. Hij heeft er voor een select
publiek verscheidene demonstraties
gegeven van die verdedigingssport
die hij, met veel vallen en opstaan,
van een Japanner had geleerd. „Men
vond het toen maar griezelig en ge
vaarlijk ook", vertelt Maurice nu,
„ze liepen met een boogje om je
heen." Van Nieuw enhuizen, wiens
profiel en grepen door het hele land
bekend zijn omdat hij model heeft
gestaan voor Nederlands eerste en
meest populaire stripfiguur Dick Bos,
de man die tientallen „boeven" met
een enkele bliksemsnelle hand- of
voetbeweging buiten gevecht stelde,
hoeft nu niemand meer te demonstre
ren wat judo eigenlijk is. De judo-
sport heeft thans duizenden beoefe
naars Van N ie' :w enhuizen is
vijfde dan en er wordt niet meer
met een boogje om hem heengelopen.
Op de voorgrond een strijkje, in het
midden van de zaal een zanger, langs
de kanten tafeltjes met gasten, voila,
Scheveningen, zoals vele ouderen het
zich nog zullen herinneren.
iiiiiMiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiitimiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Behalve alle mogelijke draden,
leidingen en kabels heeft de
nieuwe pier ook een bijzondere
buis: een spreekbuis. De naam:
Will G. Gilbert, van huis-uit musico
loog, maar sinds vele jaren pers
chef van Zeebad Scheveningen. Hoe
wel het in niets valt te merken moet
de nieuwe aanwinst van Scheveningen
voor hem langzamerhand welhaast
een „kwade pier' zijn geworden. Het
laatste jaar is er geen dag voorbij
gegaan of het woord „pier" is hem
vele tientallen malen uit de mond
gerold of uit de pen gevloeid. Hij
heeft erover vergaderd, over ge
schreven, over gesproken, over ge
ïnformeerd en over voorgelicht. Hon
derden telefoontjes heeft hij erover
gehad en vooral stond zijn toestel
geen ogenblik stil als het had ge
stormd. Steeds kon hij zeggen dat de
pier er nog stond. In juni van het
verleden jaar echter moest hij melden
dat een storm het werk vele weken
achterop had gebracht en ook is de
bouw gestagneerd geweest door een
bouwstaking. De openingsdatum is
daarom tot het laatste ogenblik onge
wis gebleven, tot ergernis ook van
Gilbert, die steeds maar weer he'.
antwoord moest schuhiig blijven op
de talloze malen gestelde vraag hier
over. Op het opvallende, felgekleur
de papier van Zeebad Scheveninaen
heeft hij pers, radio, televisie en film
door middel van tientallen, soms
heel technisch aandoende, persbe
richten van de vorderingen op de
hoogte gehouden. Tot in het buiten
land toe. Vooral de Duitse pers toon
de veel belangstelling voor het
nieuwe project in Diisseldorf aan
zee maar ook Zicitserse en Engelse
journalisten legden hun oor te
luisteren bij de spreekbuis, het „on
derdeel" van de pier dat er al was
voor er één betonnen paal de zee
bodem was ingedreven.
