DONDERDAG 29 JUNI AS. WORDT
Te oordelen naar de man hij
betwijfel ik of hij oo
H
Ambassador at large
„Quatre filles et la mère,
cinq diables pour Ie père"
D
Herkenning
Abraham in
ere hersteld
ZATERDAG 24 JUNI 1961
dat
»ty;
die
Aan een positie die formeel
geen inhoud heeft, is door
de prins inhoud gegeven,
is zijn grote verdienste"
aarom loopt-ie toch altijd met
opzichtige anjer op zijn re-
erg?" „Prins Bemhard weet
!Jn activiteit en fantasie om te
,etten in groot nut voor heel het
and" „Het is eigenaardig, dat
'J het Engels beter spreekt dan
Nederlands, maar ja, hij zit
hjkbaar liever in het buitenland"
»Ik zou me geen betere voor
ster kunnen indenken, al was het
heen maar om z'n enorme ken-
j\ls van zaken" „Och, ik weet
Jgenlijk niet veel meer van hem
js dan dat hij graag vliegt en
paardrijdt" „Deze man heeft
ei1 zeldzaam plichtsgevoel en
stpiooit daarbij een energie, die
^auweiijks valt te rijmen met zijn
,°ch niet bijzonder sterke consti-
Reizen
Werkend
.°°!fov,
fff»
Ongebruikelijk
Boetelijst
Stem van hef hart
Geboren vlieger
°P
worpen had met tongvers trikkende zin
netjes als „elf snelle Belgen snelden
van Delft naar Gelderland" en „schran
dere schreeuwers schijnen scherpe
schimpscheuten niet te schuwen". Prof.
dr. J. H. Scholte, zjjn leermeester,
noemde 's prinsen accent niet Duits,
maar internationaal met een Engelse
ondertoon. Tja, dat waren blijkbaar des
tijds interessante bijzonderheden Iedere
week studeert prins Bernhard met zijn
secretaris, dr. F. A. de Graaff en nog
enkele anderen nog twee uur Spaans.
Onder leiding van prof. Van Dam ver
talen zfl standaardwerken van Huizinga
en Fruin in de Iberische taal en Don
Quichote in het Nederlands. Momenteel
prepareren zij een Nederlandse detec
tiveroman voor een Spaanse uitgave. De
vvoertaal tijdens de lessen van de „klas
van Soestdijk" is uitsluitend Spaans, en
prins Bernhard beheert persoonlijk de
boetelijst der overtreders. Hij is voor
zitter van het Spaans, Portugees en
Ibero-Amerikaans Instituut, en, als één
van ae slechts twee, erelid van de Ko
ninklijke Spaanse Academie. Om van
zjjn verdere ere-doctoraten nog maar
niet te spreken.
V M§
V r, Jil§
Prins (zonder bril!) samenlezend met prinses Irene.
PRINS BERNHARD vijftig jaar
Amerika. Zijn directe bemoeiingen met
het krijgsbedrijf beginnen in Frankrijk
waar hij het bevel krijgt over de Prin
ses Irenebrigade, een der beroemdste,
maar ook berooidste legertjes die de
ze oorlog hebben meegestreden. De prins
wist voor zjjn mannen eens 18.000 over
jassen uit de magazijnen van Montgo
mery te „versieren", en de generaal
moet hem dit nog steeds niet hebben
vergeven. Spoedig daarna werd de prins
benoemd tot bevelhebber van de Neder
landse Strijdkrachten, hetgeen beteken
de dat h(j het bevel voerde over man
schappen die voor een groot deel nog in
bezet gebied woonden. Allen die toen
met de prins te maken hadden en in het
begin op een mislukking van deze taak
rekenden, getuigen nu nog van hun be
wondering voor de organisatorische ga
ven die prins Bemhard wist te ont
plooien. Het was de zoveelste testcase
die hij met goed gevolg doorstond. Zijn
34ste verjaardag bracht de prins docr
met een rit in een jeep door westelijk
Nederland, die zeldzame ogenblikken
van toenadering opleverde en de band
tussen Nederland en de Oranje-dynastie
aanmerkelijk verstevigde.
ie';
t;A'J dit geschakeerde assortiment opvat-
Vi]fen over de Prins der Nederlanden
Öenn we het voorlopig laten. Wij teken-
1 VpLZe dezer dagen op, en ook zonder
dere uitleg is het wel duidelijk, wel-
categorieën van de bevolking hier
j (Vp, het woord waren. Niet slechts zijn
v «0 vrienden, maar ook zij die slechts
lw hjd tot tijd relatie met hem onder-
l0j den, laten zich met opvallend veel
hit \n waardering over prins Bemhard
Sev tuurlijk kunnen we dat in enkele
hei i en een dosis byzantinisme van af-
Ponji n.' maar dit doet aan de grote
krfv, "'teit waarin de prins zich in die
lie- f? kennelijk mag verheugen, wei-
afbreuk. Anders is het daarbuiten.
Scon waardering ontmoet men ook veel
hatni?- en lichtvaardige kritiek, voor-
ggidelijk te herleiden tot onbegrip en
vanr aan interesse. Met brede lagen
\ve; .°ns volk heeft de prins inderdaad
dan contact, misschien wel minder
dat. jR) zelf zou wensen. Het gevolg is,
$]A?.eze categorie zich prins Bemliard
in hts pleegt voor te stellen, gezeten
Anl Ferrari, op zijn geliefd paard
W? use of in de cockpit van het
W^Wste vliegtuig, allemaal zaken, die
itjgthdig tot de verbeelding spreken,
dep
et sociaal bewustzijn van prins
Bernhard spreekt uit zijn voor
zitterschap van de Demobilisatie-
raad en de Niwin, even na de
oorlog. In 1947 ondernam hij het eer
ste werkbezoek, een instituut dat nog
altijd succes heeft. Maar de richting
die de prins verder zou kiezen om zijn
laud te dienen, werd pas definitief be
paald in 1951, toen hij gevolg gaf aan
de uitnodiging van de regering om de
zakelijke belangen van Nederland in
den vreemde te bepleiten. Dit lag ge
heel in zijn lijn, het strookte met zijn
grote belangstelling voor economische
kwesties. En zo begonnen de grote rei
zen naar het buitenland, door velen teil
onrechte als plezieruitstapjes betiteld.
Men zou de reacties eens moeten ho
ren van degenen die op zo'n tocht in
zijn gezelschap verkeerden. De prins is
gewend om dan een bijna onrustbaren
de, en voor zijn omgeving in elk geval
ontmoedigende en uiterst afmattende
activiteit te ontwikkelen. „Als wij al
drie keer afgedraaid waren, besloot de
prins bijvoorbeeld, nog éven een paar
Nederlanders te bezoeken, die in de
buurt in een ziekenhuis lagen", zo ver
telde ons een zakenman die het „ge-
lérA ih'dhhk wekken dat dé prins
rtj, Nederlanden zidh uitsluitend met
u so
Een bedrieglijke indruk, naar
Wi jSOort spectaculair amusement op-
toii v Een bedrieglijke indi
y «open duidelijk te maken.
«h
ant de wezenlijke werkzaamhe
den van prins Bernhard spelen
zich meestal af buiten aanwezig
heid van film, televisie en pers
dus in feite zonder verdere getuigen
de groepjes prominente figuren,
lij Wier midden hij keer op keer vertoeft.
tl6e .Prominente figuren zijn bijvoorbeeld
(sj, hevelhebbers van luchtmacht, leger
vloot, iedere week bijeen op het
la„'"kwartier De Zwaluwenberg te Hol-
Rading, van welke strijdkrach-
k'M he prins Inspecteur-generaal is, of-
ll,l "e commissarissen van K.L.M.,
&Ï1
h,.wie de prins er één is, ofwel het
be fj Ur vai' de Federation Européen-
Si<l' e la Culture, waarvan de prins pre-
k6|. ht is. Het is slechts een vrij wille-
j>fj 'Ke greep uit de talrijke functies die
bernhard bekleedt, maar genoeg
V,,, aan te duiden, dat hij zich in de
N'iv'* regionen van het militair, eco-
Vve"'8ch en cultureel leven pleegt te be-
';c.. n' zowel in ons land als daarbuiten.
yens, Fokker en de Jaarbeurs,
«,ch- Wonder, dat, velen daardoor het
op hem verliezen en zich blijven
"tH;i i aren °P de schittering van het
'aar vertoon, op officiële plecht
hij Sneden en op de liefhebberijen die
voor ieder zichtbare wijze beoe-
SaA' ?ou overdreven zijn te beweren,
«Si, Prins Bernhard (Leopold Friedrich
b|.| bard Julius Kurt Karl Gottfried
ail,'^r) von Lippe-Biesterfeld op slag
kharten stal toen zijn verloving met
Vj-'J'Prinses Juliana bekend gemaakt
jj- Immers, zijn persoon en zijn
Waren vrij onbekend en boven-
^ort hij Was een Duitser, en het ge
nland van de prins stond om
streeks die tijd 1936 bjj ons niet
bijzonder goed te boek. Dat laatste
werd er overigens niet beter op, on
danks het toch gastvrij onthaal dat de
uitheemse echtgenoot van do kroonprin
ses te beurt viel. Zijn vroegere landge
noten zouden de prins zells eens vol
bitterheid een verrader noemen die zijn
Heimat verloochende. Geïnteresseerden
in onze vaderlandse historie zal het
wellicht plezier doen te weten, dat het
geslacht Von Lippe al eens eerder een
rol heeft gespeeld binnen onze huidige
grenzen, al geschiedde dat in een ver
verleden. Omstreeks 1325 was de bis
schop van Utrecht namelijk een zekere
Otto zur Lippe, en diens broer was
proost in Deventer. Beiden kwamen om
in een gevecht tegen Drentenaren.
Voorts is in 1515 een verwant uit het
huis Nassau getrouwd met een telg uit
het geslacht Lippe, reden waarom men
de wapens van beide vorstelijke fami
lies nog aantreft in het kerkje van
Hall op de Veluwe. Tenslotte is een der
takken Von Lippe lange tijd in het be
zit geweest van de heerlijkheden Via-
ncn en Ameide en zelfs van de ruïne
van Brederode.
iettemin, Bernhard von Lippe
was een volslagen vreemde voor
ons land. Hij was bijna 25 jaar
toen hij voor het eerst vöet op
onze bodem zette. Zijn carrière was
nog maar nauwelijks begonnen, al wa
ren de vooruitzichten toen al veelbelo
vend. Prins Bemhard, wiens oom, de
broer van zijn vader, tot 1918 de heer
sende vorst von Lippe was, had na zijn
kostschooljaren en rechtenstudie in
Lausanne, München en Berlijn overi
gens een voor een zo voornaam per
soon vrij ongebruikelijke weg ingesla
gen. Ten dele hield dit verband met het
feit, dat zijn familie min of meer ge
brouilleerd was met de keizer. Het ge
slacht Von Lippe vertoonde namelijk
weinig uitgesproken Pruisische trekken
en was meer internationaal ingesteld.
Ten dele lag het ook aan de zakelijke
instelling van prins Bemhard, die daar
om geen politieke functie begeerde
zoals vorstelijke personen in het toen
malige Duitsland plachten in te nemen
maar met de meest nederige positie
bij het I.G. Farben-concem in Parijs
tevreden was. „Gunstelingen kunnen
we niet gebruiken", had de directeur
gezegd.
Het moet dan odk uitsluitend aan zijn
ijver worden toegeschreven dat hij snel
promotie maakte. Daarnaast studeerde
hij aan de Sorbonne nog Nederlands,
want hij had Intussen zijn toekomstige
vrouw ontmoet in Garmisch-Partenkir-
chen. Het Nederlandse publiek maakte
bij een der eerste gelegenheden al ken
nis met een opvallend vlotte en char
mante jongeman, die zelf aan het stuur
van zijn twoseater zat met de kroon
prinses naast hem. lfts ongehoords
voor die dagen, geheel 'm strijd met al
le protocollaire tradities. Wat eerst als
een stunt beschouwd werd, misschien
een manier om zich populair te maken,
pakte later uit als een voorbeeld van
de betrekkelijke waarde die de prins
aan formaliteiten toekent. En dat er
sinds zijn komst in ons Nederlandse ko
ningshuis zo het een en. ander veranderd
is, met name in de afstand volk-vorst,
is niet maar toevallig. Hij is in dit op
zicht te vergelijken met prins Philip
van Engeland, een goede vriend van
hem. die re ook niet tegen opziet zin
loze barricades omver te stoten.
Zelf hebben deze reizen de prins,
behalve uiteraard tal van prettige
herinneringen, als hobby de lief
de voor Zuidamerikaanse muziek
nagelaten. In Soestdijk draait hij graag
plaatjes. Het is vrijwel de enige muziek
die hij kan waarderen. De tekst ver
staat hij woordelijk dank zij zijn kennis
van de Spaanse taal. Tien jaar geleden
nam hij de eerste lessen bij professor
dr. C. F. A. van Dam te Utrecht, zoals
hij in 1937 zich op het Nederlands ge-
og in ander opzicht is hun positie
dezelfde. Als echtgenoten van
een koningin zonder zelf ooit de
kroon te kunnen dragen is hun
functie in een constitutionele monarchie
vrij zwevend. Zij moeten er zelf inhoud
aan geven. Uiteraard geen benijdens
waardige taak, want wat is gemakke
lijker dan kritiek te richten op iemand
die op zo hoog niveau eigenlijk geen
verantwoordelijkheden heeft. Prins
Bernhard meende evenwel de stem van
zijn hart te moeten volgen. Wij kunnen
hem nu dankbaar zijn voor dat besluit,
want de prins der Nederlanden de
titel „prins-gemaal" heeft in ons land
nooit bestaan is er in geslaagd het
oorspronkelijk vacuum van zijn functie
te vullen met een stroom van activi
teiten, die hem dag in dag uit bezig
houden en weinig blanco ruimte in zijn
agenda overlaten. Niets wijst er op, dat
zijn vijftigste verjaardag in dit opzicht
een keerpunt zal betekenen. Hij heeft
in al die jaren namelijk ook bij andere
zoveel energie losgeslagen, dat de prins
wel eens het slachtoffer dreigt te wor
den van zijn eigen ambities.
In de oorlog kreeg de prins pas goed
de kans om te tonen wat hij waard
was. Londen, waarheen hij zich op
last van koningin Wilhelmina in
veiligheid had moeten brengen, beje
gende hem koel. Duitsers werden im
mers ruiet vertrouwd. „A leopard never
changes his spots" zei een Engels of
ficier van hem. Later zijn die twee nog
vrienden geworden. De prins nam toen
maar een aanbod aan om te leren vlie
gen, het begin van zijn avonturen in
de lucht. Een instructeur schreef in
zjjn logboek: „te oordelen naar de ma
nier waarop hjj vliegt, betwijfel ik of
hij ooit de 2000 zal bereiken". Maar de
prins haalde met glans zjjn brevet, zjj
liet onder de opmerking, dat hjj moest
waken tegen een zekere roekeloosheid.
Zjjn aantal vlieguren zal nu omtrent
de 20.000 liggen, en het aantal vlieg
tuigtypen waarvan hij de knuppel heeft
bediend, schommelt rondom de honderd.
Hjj is zelfs één dag houder van het
Prins Bernhard voert het woord.
s Bernhard in de cockpit van
en „Fairchild C119", een enorm transport
vliegtuig.
Prins Bernhard wandelde eens
door de straten van New York,
toen hij door een voorbij
ganger herkend werd. Deze
stootte zijn buurman aan en zei:
„look, prince Bernhard". ..Oh", was
het antwoord, „yoa mean the guy
het antwoord, „you mean the goy
that married Rita Hayworth".
wereldsnelheidsrecord geweest, en wel
in een F 104 B Starfighter, waarin hjj
tweemaal sneller dan het geluid vloog.
Iedere maand is de prins nog enkele
uren op Schiphol om in de „lokeend"
zijn kennis' en reactievermogen op peil
te houden. „Een geboren vlieger" is
daar op Schiphol het oordeel over de
prins.
Op de 29ste verjaardag van prins
Bernhard stond er in bezet Den Haag
bjj het standbeeld van Willem de Zwij
ger een bloemenventer die witte anjers
verkocht. Het was ook de dag, dat
Goebbels een bezoek bracht aan de
vroegere residentie. Hoe het kwam
weet nog niemand, maar plotseling
kregen die anjers symbolische beteke
nis; zjj herinnerden aan vrijheid er
feestelijkheid, en iedereen liep al spoe
dig met zo'n bloem in het knoopsgat.
Later werd in Engeland het Anjerfonds
officieel: Prins Bemhard Fonds, opge
richt, eerst met het doel geld voor oor
logsmaterieel ter bevrijding van on:
land te verzamelen. Na de oorlog streef
de het fonds culturele doeleinden na
De prins is er regent van en legt daar
van dagelijks getuigenis af door eer
verse anjer op de revers te steken. Ir.
een New-Yorks warenhuis aan de Fifth
Avenue deed hii daarmee eens een zon
derlinge ervaring op. Hjj deed er inko
pen zonder dat het hem was opgeval
len, dat er meerdere heren met with
anjers rondliepen. Dat waren namelijl
chefs van afdelingen die aan deze on
derscheidmg kenbaar waren en korting
genoten bij hun aankopen. De cassièrc
vroeg daarop de naam van de prins en
belde argwanend de directeur op met
de vraag, of zjj een zekere Bernard
Prince ook korting mocht geven. „Dal
is natuurlijk een bedrieger,r, antwoord
de haar baas om even later de print
tegemoet te treden en met fluweler
stem naar diens bedoelingen te vragen
Toen was dit amusante misverstand
vlug opgelost.
Het optreden van prins Bernhard Ge
durende de oorlogsjaren is van grote
De Bilderbergconferenties, mede op
zjjn initiatief ingesteld, zijn de gelegen
heden, waar prins Bernhard zjjn idea
len bjj voorkeur belijdt: de idealen van
een samengeklonken Europa, in elk ge
val van West-Europa, en van een hech
te samenwerking op alle gebied met
Amerika. Vooraanstaande figuren uit
alle vrije landen, totaal meestal 70 a
80, ontmoeten elkaar onder zijn leiding
om openlijk met elkaar te spreken. Het
geen besproken wordt, blijft binnenska
mers, maar ingewijden weten, dat de
resultaten aantoonbaar zijn. De confe
renties hebben de prins in contact ge
bracht met mensen die het lot van de
wereld bepalen. De scherpzinnige wijze
waarop hij de bijeenkomsten leidt, heeft
hem de best denkbare reputatie be
zorgd. Generaal Smuts heeft eens ge
zegd: „jammer dat de prins zich niet
met het staatsleven mag bezighouden;
hij zou anders een der big bosses in
deze wereld zijn".
Een foto uit. 1960. De prins tijdens de openingsbijeenkomst van het studiecentrum
voor militair leidersschap in Huize „Sonneheerdt" te Hilversum.
tijnse dictator Perön nog even. een paar
beeld de handtekening los te krijgen on
der een contract voor levering van
spoorwegmateriaal. Een order van
tweehonderd miljoen. Een paar dagen
later had Evita Perön een lintje en kon
de prins naar Nederland telegraferen:
„jongens, ik heb ze". Rafael Kubitchek,
de vorige president van Brazilië, noem
de de prins eens „de beste handelsrei
ziger die ik ken, en ik krijg ze hier
allemaal". Nog een paar cijfers die de
betekenis van zijn reizen als „ambassa
dor at large" illustreren. In 1950 voer
de ons land naar Latijns Amerika en
Canada uit voor een bedrag van 320
miljoen gulden. Tien jaar later was de-
zo som gestegen tot 887 miljoen gulden.
Voor Afrika zjjn deze bedragen resp.
225 en 809 miljoen gulden.
e volgende week donderdag be
reikt de Prins der Nederlan
den zijn 'vijftigste verjaardag.
Zonder twijfel zal hij bij die gelegen
heid uit diverse geledingen van het
Nederlandse volk tal van gelukwen
sen mogen ontvangen. Het Neder
landse bedrijfsleven dat wel bijzon
dere redenen heeft om zijn erkente
lijkheid jegens prins Bemhard ie
betuigen, is van plan men weet
het hem een motorjacht aan
te bieden. Het scheepje is deze week
onder de naam „Budi" te water ge
laten. Dan bereikt ons het bericht,
dat het Station voor Maalderij en
Bakkerij te Wageningen deze vorste
lijke verjaardag wil aangrijpen om
een oud gebruik in ere te herstellen.
Namens het hele Nederlandse bakke
rijwezen zal de prins namelijk een
Abraham worden aangeboden, een
gebeurtenis die met vrij veel ophef
zal geschieden. Vjroeger kwam het al
gemeen voor, dat men bij het af
ronden van zijn negenenveertigste
levensjaar een dergelijk baksel kreeg
aangeboden, maar deze traditie is
vrijwel ter ziele. Misschien zal het
gebaar van de bakkers de Abraham
poppen nieuw leven inblazen.
noegen" had een prinselijke missie mee
te maken. Overigens kon hü zich geen
prettiger en hartelijker reisgenoot voor
stellen dan de prins, zo voegde hjj hier
aan toe. De prins der Nederlanden leidt
geen handelsdelegaties, maar prepa
reert voornamelijk het klimaat voor
gunstige besprekingen. Er zijn wel eens
uitzonderingen. Van de vroegere Argen-
gens
e vraag die vrienden keer op keer
verbaasd stellen, is: hoe kan de
prins dit leven dén, dit dagelijks
terugkerende tempo van 's mor-
8 tot 's avonds 10 uur? En zij
denken dan aan het niet overmatig
Foto
van bijna tien jaar geleden,
prins en zijn hond.
De
sterke gestel van de prins, dat het in
zijn jeugd al zo te verduren heeft ge
had. Nog in 1952 hadden Amerikaanse
artsen verklaard, dat hij nog hoogstens
acht jaar te leven had. Zij zagen na
melijk enkele kwetsuren die prins Bern
hard aan zijn nekwervels had opgelo
pen, ernstig in. Die dodelijke termijn
\s voorbij en de prins geniet nog altijd
een goede gezondheid. Hij heeft een
door sport getraind lichaam en is taai.
De noodzakelijke rust tracht hij de week
einden te vinden in zijn gezin. Dit on
danks de spreuk die zijn asbak siert:
„Quatre filles et la mère, cinq diables
pour le père".
De vader van prins Bernhard zei hem
eens: „twee heerlijke gaven Gods zijn ie
op je levensweg meegegeven: je hart
van goud en je helder verstand". Het
is op de vijftigste verjaardag van de
I'rrns der Nederlanden passend te con-
stat eren, dat ons land in lioge mate van
deze gaven profijt heeft mogen trek
ken.
HANS STEVENS
|Wi p.> Deze gegevens en vele andere zijn te
UB I linden in het pas verschenen boekje „Prins
M ShH ^ernhard" door Huib Hendrikse. In een
HH I soort journalistiek overzicht heeft de
|Hr êMÊESÊK i schrijver tal van wetenswaardigheden over
Wm de prins en z1n leven samengebracht. Het
werkje is vlot geschreven en met aardige
Een vertrouwd beeld op Schiphol: de prins wordt uitgeleide gedaan door enkele foto's geïllustreerd. Een uitgave van uit-
tekenis geweest, al was het alleen maar leden van het koninklijk gezin (in dit geval de koningin en prinses Beatrix) bij eeverscompagnie „De Branding" Amster-
om het contact tussen de regering en zijn vertrek naar het buitenland. dam.
