Goeree-Overflakkee een
Zwakke stee in de
kerk van Flakkee
vertekend eiland?
Jeugdland 1961: oord van
„lering en vermaak'
Pingelen met de boer
iu,
Amerikanen wilden uitbreiding van de
bestaande luchtlijnen beperken
Reclame
Dorus wordt steeds
meer de clown
A
1
DELTA TEGENOVER ALFA
WËsËÊkï
Attracties in en
om de Energiehal
Geen landingsrechten in Los Angeles
Verschillende interpretatie van de
Bermuda-overeenkomst
voor Uw zaak
tip: m
imw?.
Gouwenaar directeur
van Oostenrijkse
Maatschappij
Afscheid C. Droog
bij H.V.O.
Gecompliceerd ongeval
Maakt
Hoogste punt op
P anagro-woningen
Belangstelling voor
expositie Kwaliteitszorg
D K D N S C—N D C
ZATERDAG 15 JULI 1961
PAGINA 4
-.y
wé -
lift lp
4 a a-
Tf zhhï,7 Jj
v' sA'Va'UA
Stel er komen pamghini peg: vUeg-l
zeventig, in de dure wintertijd maar
goed vijftig gulden schoon per week!
Bovendien bestaat het arbeidsver-
band op de boerderij vaak op een
weinig menselijke wijze: men pingelt
van weerskanten. Met loven en bie
den is de landarbeid tot koopwaar
vervallen, aldus de rapporteurs, die
dit sociaal-agrarisch kuituurpatroon
economisch en menselijk uit den tijd
achten. De menselijke verhoudingen
verbitteren, de zuinigheid van de
boer die de vaste kern op de boerde
rij zo klein mogelijk wil houden, be
driegt de wijsheid van de zakenman.
De losse werkers die niet gemist kun
nen worden en die het beter gewend
zijn, wekken de jaloezie van de vaste
staf. Dit alles maakt het pendelver
schijnsel struktureel niet gebonden aan
een toevallige hoogconjunctuur
in de industrie. Om half vijf op? Goed,
maar dan ook een „gegarandeerd
jaarinkomen!" Vandaar die run op
de boot, het gebroken gezinsleven met
De trots van Middelhamis is de zeventiende-eeuwse kerk, die met haar stoere
toren tot ver in het rond het landschap beheerst.
„Goeree-Overflakkee, het vertekend
eiland'. zc luidt de titel die drs.
P. Kraemer en drs. H. de Tombe ge-
geven hebben aan hun studie over het
veelingeiland in het Znidhollandse
deltagebied. Dit allesbehalve knap ge
schreven maar toch bijzonder boeiende
boekje verscheen bij Boekencentrnm
n.v. Den Haag, in opdracht van de
Commissie voor de Deltazaken en van
wege de Ned. Herv. Kerk. Vanwege
diezelfde kerk is niet veel eerder nóg
een sociologische studie over Goeree-
Overflakkee verschenen ten behoeve
van de Centrale Watersnoodcommissie.
Stond laatstgenoemd rapport onder su
pervisie van de Stichting voor Prakti
sche Psychologie en Pedagogische Ar
beid, Kraemer en Tombe rapporteer
den namens een zusterinstituut: de Com
missie voor de Deltazaken. De studie
over het Friese land: Dorpen willen le
ven, van ds. J. J. Kalma, in menig
opzicht vergelijkbaar met Het Verte
kend Eiland en in dit blad vorig jaar
besproken, was een publikafie van het
Sociologisch Instituut der Ned. Herv.
Kerk. fk wijs verder op een figuur als
prof. Banning, hoogleraar in de kerke
lijke sociologie, auteur van o.a. Maat
schappij, Kerk en Evangelie en inlei
der van Vermootens Hervormd Amster
dam, het roemruchte zesde deel van
Handboek Pastorale Sociologie, even
eens een uitgave van het Haagse Boe
kencentrum dat met zijn sociologische
rapporten de predikant van de Neder
landse Hervormde Kerk telkens weer
materiaal aan de hand doet, dat de
zielzorger onontkoombaar dwingt tot
pastorale bezinning.
Beets is dood! Lééfde hij nog, dan zou
hem geen nationale uitvaart meer ge
worden. Vermooten heeft de ineenstor
ting van de „grote kerk" genadeloos
beschreven. Maar wat op de AÏnsterdam-
se Dam te zien is, wordt vroeg of laat
waarschijnlijk vroeg, ook elders zicht
baar. De dorpstoren van Tsjum (72 m)
in Franekeradeel is de hoogste in
Friesland. Maar is hij daar niet te
gelijkertijd een teken aan de hemel?
De (eigen) kerktorenpolitiek moet door
broken worden. De toren van Tsjum
wordt geen cm. hoger, wel kleiner naar
mate Euromasten en televisietorens
de omgeving meer en meer beheersen.
De leefbaarheid in de Friese dorpen
neemt af, de onkerkelijkheid toe, vooral
bfl de hervormden. Ds. Kalma wees op
de dorpistische struktuur van de kerk
organisatie op het Friese platteland.
Blijkens Vermooten is het ook deze die
hervormd Amsterdam mede deed afta
kelen. De kerk, wil zij waarlijk leven,
moet een realiteit zijn in de gemeen
schap en geen kuituurmonument:
dorp Kimswerd (heeft) met man én
macht de bouwvallige toren van da
Ned. Herv. Kerk gerestaureerd... maar
van een levende, kerkelijk gemeente
is sinds lang geen sprake meer in dit
dorp." (Kalma). Als het levende water
waarvan de dorpsgemeenschap put, niet
het doopwater blijkt, schort er iets aan
de verhouding theologie en maatschap
pij. En als de Ned. Herv. kerk socio
logisch de laatste jaren bijzonder aktief
blijkt, stemt dat iedere christen hoop
vol: in haar vernedering voelt een kerk
de behoefte de maatschappij, de
meenschap, waarin zij staat, waarlijk
te kennen.
Mocht op het woord vernedering wat
Goeree-Overflakkee betreft vooralsnog
wat af te dingen zijn, van bedreiging
ie zeer zeker sprake. Sinds Hobbema
eeuwen her Het Laantje van Middelhar-
nis schilderde, is er veel veranderd op
Goeree-Overflakkee. Toen een schame
le boerderij op de voorgrond, een rijke
kerktoren op het achterplan. Verder
karresporen, bladergroen en de alles-
overstralende vrede van de hemel. Die
zelfde, allesoverweldigende hemel vindt
men ook op het schilderij van Sommels-
dljk door Marius Richters, verder boe
ren en paarden en in het centrum van
het doek de dorpskerk, massief en
zwaar, als een burcht. Als twin tigs te-
eeuwse toeschouwer voelt men, Jat de
weergaven niet meer kloppen.
De evolutie in het kuituurpatroon
blijft niet staan voor een Haringvliet.
Bü stukken en brokken is het eiland
in de loop der eeuwen door het water
overspoeld, verzonken, weer ingepol
derd en droog gemalen, opnieuw ver
dronken, opnieuw drooggelegd. Goeree
schijnt ooit één geheel gevormd te heb
ben met Schouwen en Oost-Voome. Van
daar die oerzucht naar het vasteland"
Reeds vroeg in de Middeleeuwen be
gint de bedijking. In de achttiende eeuw
icomt via de Stellendam de aansluiting
tussen Goeree en Overflakkee tot
stand. En nu, na de jongste spring
vloed, is het Deltaplan in Deltawet om
gezet. Diep in de bouwputten wordt reeds
het beton hard van de nieuwe werke
lijkheid: geen eiland meer maar met
vjjf vaste oeververbindingen naar Voor-
ne. Hoeksche Waard, West-Brabant,
Schouwen en Duiveland een landstreek
geen wereldje meer op zichzelf, geen
homp boerenkiel meer in een geweldi
ge plas water, maar een rekreatiege-
bied onder de rook van Rotterdam. De
eilander wordt overkanter. Vandaar dat
de Herv. kerk, die na de springvloed
een eerste rapport over het eiland liet
uitbrengen, nu met een tweede begon
nen is. Na het lijfsbehoud blijkt het le
ven op een geheel andere wijze geleefd
te zullen worden. Het jong dat eeuwen
her is verdwaald en losgeslagen, staat
op het punt weer terug te springen in
de buidel van het moederland. Is biolo
gische bezinning 05 deze beeldspraak
minder gewenst, sociologische lijk. nood-
laak.
Deltawerken, aansluiting op de nieu-
W* tijd, verbreking van aen oeroud iso
lement, eind van een traditioneel be
slag! Een gesloten gemeenschap met
'n archaïsche structuur wordt openge
broken! Lang verzonken kultuurgoed
wordt eindelijk vernieuwd! Dit, aldus
de rapporteurs, zijn zo de eerste reak-
ties van de overkant. Maar die kennen
de feitelijke toestanden niet, hebben een
vertekend beeld van het eiland. De
eilanders hebben d? ook geprotesteerd:
hun eiland zit niet dicht geplakt met
ouwe kranten, de landbouw is niet ach
terlijk, de boeren tuffen in auto's tot
aan de Rivièra toe, de arbeiders zijn
gemotoriseerd! Uit eilandse kring cite
ren de schrijvers menige persstem,
o.a. deze: „Neem Middelhamis, daar
woon je tegenwoordig als in een stad.
In mijn eigen straat ken ik heus niet
iedereen meer."
Het zou niet bijzonder verbazen, als
deze tekeningen van het eiland allebei
vertekeningen waren. De schrijvers zijn
het Haringvliet overgestoken, hebben
het eiland van Punt tot Plaat door
kruist en hun bevindingen ter plaatse
vervolgens in een zakelijk rapport vast
gelegd. Wie deze zomer als toerist het
eiland bezoekt moet niet vergeten van
dit boeiende rapport kennis te nemen.
Het handelt over een gemeenschap, die
bijzonder interessant is. De eilanders
mogen rustig beweren, dat het land
hunner vaderen niet dichtgeplakt zit
met het Eilanden-Nieuws, dat er niets
aan de hand is, mag men niet zeggen.
Er broeit iets, iets nieuws. Sommigen
leven ernaar toe, anderen zetten er
zich tegen af, men is ervoor, men is
ertegen. Kuituurpatronen schuiven over
elkaar, en dat gaat niet zonder wrfl-
ving en onlustgevoelens. Na lezing van
het rapport heeft de lezer de stellige
indruk dat de gemeenschap in beweging
is. Dat blijkt duidelijk uit de hoofdstuk
ken over landbouw, industrie, kerk en
rekreatie. Neen, iets volmaakt nieuws
staat er op het eiland tig.v. het Delta
werk niet te gebeuren. Het Deltawerk
is de exponent van een nieuwe tijd,
van een veranderde mentaliteit, van ge
wijzigde behoeften. Die nieuwe tijd
heeft het eiland al eerder aangetast
via pers, radio en verbeterde veerdien
sten: De oude gemeenschap werd er
door gegrepen. Wi
at. met de geluidsbrug
van de" radiotechnici begon, zal door
het Deltawerk van beton, keileern, ba-
zalt aanzienlijk worden versneld.
Het eiland is een prachtig landbouw
gebied en heeft sinds jaar en dag een
agrarisch klimaat. De boeren zjjn voor
uitstrevend en als straks het zoute wa
ter zoet wordt, het areaal gevarieerd
wordt in de richting van de tuinbouw,
kan het eiland de „tuin van Holland"
worden. Oorlog en watersnood hebben
het eiland geteisterd, maar de boer
jloegde voort. Hij is ondernemend en
bekwaam en vooruitstrevend genoeg om
met de eisen van de tijd mee te gaan.
Er hangen echter een paar donkere
wolken boven de „tuin van Holland".
In 1956 bereikte agrarisch Flakkee een
mijlpaal: nog slechts 46 pet. van de
maimen-ln-beroep bleek ia de landbouw
werkzaam. Een gemeenschap in be
weging? Sinds de woningtelling is het
pendelverschijnsel duidelijker waarneem
baar geworden: voormalige landarbei
ders trekken iedere dag naar Rotter
dam, in 1960 waren het er al duizend.
Waarom? Voor dag en dauw opstaan,
per bus-boot-bus naar haven of indu-
strie en pas weer in de late avond te-
rug, dit zijn dingen die geen enkele ar
beider aanlokken. Van belang is de
wervingskracht van Rotterdam maar
óók de moeilijke verhouding tussen boer
en landarbeider.
Voormalige landarbeiders
in Ouddorp
Voormalige landarbeiders in Oud
dorp staan 's ochtends om half 5 op,
om „aan de overkant" tijdig op het
werk te kunnen arriveren. Waarom
getroosten zij zich deze ellende? O.a.
omdat één traktorchauffeur twee ol
drie paardenknechts vervangt. Ratio
nalisering van de landbouw loopt uit
op een enorme besparing van ar
beidskrachten. Bovendien wijzigt de
rationalisering de verhouding tussen
de benodigde vaste en losse arbeids
krachten. De vaste kern wordt inge
krompen. Gevolg: seizoenwerkloos
heid. Tegelijkertijd gaan de landar
beiders ook méér voor een los verband
voelen. „Vast werk is vaste armoe
Een vaste arbeider buiten ieder ak
koord verdient in het drukke seizoen
een eeuwig slapende, reizende of wer
kende vader. Van Goeree-Overflakkee
naar Rozenburg! Maar de pendelaar
zegt: voor mij vast werk! En de thuis
blijver: laat ze maar pendelen, hoe
minder aanbod des te steviger sta
ik in mjjn schoenen, als ik pingel met
de boer!
Tegenover deze vlucht van het land
naar de stad staat een toekomstver
wachting: een vlucht van de Randste
deling naar het rekreatiegebied Goeree-
Overflakkee, naar duin en zeestrand,
naar landelijke rust en ruimte. Bij dui
zenden en duizenden worden de vreem
delingen over de nieuwe dijken verwacht.
En ook hier weer bij sommigen afwij
zing van die „mondaine" mogelijkheid.
Bij anderen, bij de man van de warme
hap en koele lik, bij de bad- en bun
galow-exploitanten, aanvaarding. Steeds
weer wordt met gemengde gevoelens
de toekomst tegemoet gezien. De
eilandse samenleving is reeds aange
tast, door de pendelaars, die het nodige
leren van de Mannetjesputters, door de
vreemdelingen en toeristen, door de
eilandse jeugd die zich niet houdt aan
de oude spelregels, die voetbalt op zon
dag en gaat zwemmen. Pendel-arbeider,
vreemdeling en jongeling zijn de drie
geleiders met de overkant. Tussen de
ramp die voorbij is en de dijken die ko
men gaan, staat een verdeelde ge-
meensNiap. De ijsbereider en fritesbak-
ker denkt anders dan een ambtsdrager
uit kerkelijke kring. En juist in kerke
lijke kringen ziet men met lede ogen
ieder seizoen het aantal vakantiegan
gers toenemen. Goeree-Overflakkee is
een bolwerk van de kerk, de toerist is
het beeld van de onkerkelijke mens. De
ze uitlating deed de rapporteurs de
vraag stellen, of ook deze visie geen
vertekening inhoudt? Van de overkant
ziet men het eiland nogal vaak liggen
als een eiland van de orthodoxie. De
rapporteurs troffen tussen Punt en Plaat
echter zó vaak onkerkelijke eilanders,
dat ze kerkelijfcen moesten gaan zoeken.
Een ingesteld onderzoek wees op me
nige zwakke stee in de kerk van Flak
kee. Afechuiving op besmette pendelaars
bleek irreëel, daar onder de blijvers het
percentage onkerkeüjken groter is. De
rapporteurs werden naar de volgende
oorzakelijk verschijnselen gewezen:
kritische houding van de ouders ten
opzichte van de kerk, verschillende ker
kelijke gemeenten zaten lang zander
predikant, arbeiders bleven te lang uit
kerkelijke colleges geweerd, de vroege
re machthebbers, boeren en zakenlui
trekken zich meer en meer terug, en
tenslotte het verschijnsel van louter tra
ditionele kerkelijkheid, wat een predi
kant deed opmerken: „één van onze
gemeemschaps7.on.den is de zonde van de
uitwendige godsdienst.
Een plaatselijk bericht maakte mel
ding van een „Flakkeese buurt" aan
de overkant van wel 200 gezinnen met
slechtsvijf procent kerkelijken
Wat wordt dat voor het bolwerk van
de kerk als het eiland straks wordt in
gelijfd bij de overkant? Is de zwakke
stee in Overflakkee slechts een rand
verschijnsel, een beurse plek aan de
buitenkant, veroorzaakt door besmet
ting van buitenaf? Of is de stam zelf,
van binnenuit aangetast? De vraag is
van een eilandse dominee, de rappor
teurs nemen haar over. Ze hebben de
plaatselijke verkiezingsuitslagen bestu
deerd en geconstateerd dat de gezamen
lijke protestants-christelijke partijen con
stant achteruitgaan. WD en PvdA
groeien te ener, de SGP groeit te ande-
rer zijde. De conclusie ligt voor de
hand. al wordt ze door de rapporteurs
voorzichtig in een vraag geformuleerd.
Een halve eeuw geleden ongeveer gin
gen de meeste hervormde gemeenten
om: de liberale boeren die voordien op
het kerkekussen zaten en de liberale
predikanten beriepen, maakten plaats
voor orthodox-bevindelijken uit de kring
van kleine boeren en arbeiders, nering
doenden en ambachtslieden, kleine lui
den die nog vandaag de oude geest
van het eiland gestalte geven in de raad
van kerk en gemeente. Deze richting
en partijvemauwing betekende voor het
eiland een versnelde ontkerkelijking.
En van Vermooten kan men leren
dat de ondergang van de grote kerk
in Amsterdam door eenzelfde verschijn
sel is verhaast. Op Goeree en Overflak
kee is zo de kerk losgeraakt van diver
se groepen, met name van de grote boe
ren en kleine arbeiders. Met ai het ge
vaar van dien. Hevig rechtzinnige klei
ne luiden vertegenwoordigen ongetwij
feld een bewonderenswaardig geestelijk
elan. Wie die groep echter kent, weet
tevens dat ze met haar benepen bour-
geois-opvattingen van de andere kant
een gevaar oplevert voor de religieu
ze gemeenschap. Hoe gedreven ze ook
zijn door het Woord, het evangelie we
ten ze uiterst moeilijk te plaatsen
in een nieuwe tijd. Ze zijn star. In de
verte, boven de olievelden van Pernis,
zien ze slechts de vlammen van Sodo-
ma. Ze kijken terug in de tijd en moeten
de jeugd die anders wil. onherroepe
lijk loslaten. Er ligt een bittere tragiek
in het verschijnsel van deze felle maar
smalle orthodoxie. Zij kant zich in hei
lige verontwaardiging tegen het gevaar
van de overkant, en beseft niet dat ze
zelf het bolwerk ondermijnt.
De Ned. Herv. Kerk mag haar rap
porteurs dankbaar zijn. Op menige
zwakke stee is de vinger gelegd. Wat
Vermooten voor Amsterdam heeft
waar gemaakt, geldt eveneens voor
Goeree-Overflakkee. De rapporteurs
hebben zich zeer voorzichtig uitge
drukt, naar mijn smaak te voorzich
tig. In eerlijke verontwaarding mag
men veel zeggen. Verder ware het
zeer tewensen dat een dergelijke
studie ook eens werd opgezet voor
een specifiek katholieke plattelands-
streek. Kleppen ook onze klokjes niet
wat al te vredig in de verteOok
in onze liefelijke dorpjes is iets. gaan
de. Wat precies, zouden sociologen t
moeten rapporteren en de kerkelijke
overheid zou ze er wel eens dankbaar
voor kunnen zjjn.
JAN ELE'MANS
V I
'Wx" „FM
:!H\>
L' 7' -Vi - V - V.t
V'"-'-
v ,1 - - -•
Pr
,V:'" 7'AFT'**:
De pendelaars vertrekken zeer vroeg naar hun werk. Bus in, bus uit, met het
veer naar de overkant en dan nog een behoorlijk lange tijd rijden voordat zij op
■werf of fabriek in Rotterdam arriveren.
ROTTERDAM, 15 juli. Voor de
derde maal heeft de Commissie Va
kantiebesteding van de Raad voor de
Lichamelijke Opvoeding in en om de
Energiehal de speel- en werkplaats
Jeugdland zijn première, in 196') moest
Jeugdland zjjn premlrère, in 1960 moest
het kinderparadijs wijken voor de Flo-
riade. Van maandag 17 juli tot en met
vrijdag U augustus zijn de poorten van
deze kindertuin dagelijks van negen tot
vijf uur geopend, 's Zaterdags en 's zon
dags is Jeugdland gesloten.
Enkele stands van vorige keren ont
breken thans, zoals het spel, waarmee de
posterijen tweemaal de kinderen hebben
bezig gehouden, de leeszaal en de stand
van de Spoorwegen. Andere organisaties
en bedrijven hebben echter de openge
vallen plaatsen ingenomen, zodat de jon
gens en meisjes zich opperbest kunnen
vermaken in dit op zelfwerkzaamheid
gebaseerde oord.
Nieuw is bijvoorbeeld de timmer-
winkel in de hal, die in verbinding
staat met de bouwplaats buiten. De
jeugdige handwerkslieden binnen ver
vaardigen de deuren en ramen voor
de huisjes en andere bouwwerken, die
hun collega's in de bouwplaats op
trekken. Onder leiding van volwasse
nen kunnen de jongens zich bedienen
van machines voor het bewerken van
hout. Handige knutselaars, die boeken
plankjes of zitbankjes hebben ge
maakt, mogen hun werkstukken mee
naar huis nemen.
Ofschoon Jeugdland eigenlijk niet is be'
doeld voor kleuterskomen er voA"
kleintjes met oudere broers of zusje
mee. Daarom is er een kleuterkamer '"J
gerichtwaar de allerkleinsten zich
houten speelgoed ksmnen amuseren.
GOUDA, 15 juli De heer J. H. Vos-
kuijl, die voorheen verbonden was aan
de Goudse Verzekering Maatschappij, is
benoemd tot directeur van de onlangs
te Amsterdam opgerichte Nederlandse
vestiging van de Erste Allgemeine Un-
fall- und Schadenversicherungs Gesell-
schaft, een Oostenrijkse maatschappij,
die in 1960 een premie-inkomen noteerde
van rond 150 miljoen gulden.
DEN HAAG, 14 juli In zijn relaas
over het verloop van de onderhandelin
gen betreffende het verlenen van lan
dingsrechten aan Nederland in Los An
geles heeft staatssecretaris Stjjkel. ge
lijk wü meldden, medegedeeld, dat de
Amerikanen te elfder ure nog met een
voorstel kwamen om nit de impasse te
tuig uit Karachi in Amsterdam aan en
die moeten nu naar New York. „Volgens
onze opvattingen kan hiertegen in het
kader van de Bermuda-overeenkomst
geen bezwaar bestaan, maar de V.S. me
nen, dat dergelijke passagiers niet de
hoofdsom van het vervoer op de lijn
Amsterdam-New-York mogen vormen.
komen, doch dat de voorwaarden daar- Op dit punt hadden wij wel een ver
schil van mening. Nog kortelings is ge
bleken, dat de oorspronkelijke partner van
de V.S. in de Bermuda-overeenkomst
(Groot Brittannie) onze opvatting deelt.
In al onze besprekingen is van het be
gin af aan duidelijk geweest, dat dit
verschil niet zou zijn te overbruggen en
daarom heb ik aan mijn gesprekpartners
voorgesteld naar een praktische oplos
sing te zoeken, die beider opvattingen on-
VLAARDINGEN, 15 juli Een gecom
pliceerd ongeluk heeft zich voorgedaan
op de aansluiting van Rijksweg 20 met de
Broekweg. Uit de richting Maasland na
derde een vrachtauto met aanhangwagen,
bestuurd door C. J. Z. uit Hendrik Ido
Ambacht. In de flauwe bocht remde de
auto af Hierdoor begon de aanhanger op
het natte wegdek te slippen. De tegemoet-
rijdeode F V. uit Den Haag zag het ge
vaar van een frontale botsing en stuurde
ziin personenauto scherp naar rechts,
wtardoor hij in de sloot terecht kwam.
Een tweede tegenligger drukte zijn
auto dicht in de rechterberm, terwijl een
vóór rijdende vrachtauto, op het gevaar
opmerkzaam gemaakt door claxongeloei
eveneens in de berm tot stilstand werd
gebracht. De vrachtauto met aanhanger
konden daardoor tussen beide auto's door
gelaveerd worden, zodat het geval uiter
mate gunstig afliep. Slechts de in de
sloot geraakte auto werd aan de rechter-
Kporzijde zwaar beecbadégd,
VLAARDINGEN, 15 juli Wegens net
bereiken van de gepensioengerechtigde
leeftijd heeft de directie van het Haven
bedrijf Vlaardingen Oost gisteren af
scheid genomen van de heer C. Droog,
sinds 1946 is hij hier werkzaam ge
weest als bankwerker in de afd, Bank-
werkerij van de Machinefabriek, Con
structiewerkplaats en Scheepsreparatie.
Daar de directeur P. Baaima verhin
derd was, sprak de heer E. Bongerts na
mens de directie. Uit naam van de bank-
werkerij sprak de heer Kioet-Overbeeke,
die de verdiensten van de heer C. Droog
in de afgelopen jaren schilderde. Voor
de Ondernemingsraad voerde de heer
H van de Linden het woord.
Van de directie, ondernemingsraad
en afdeling bankwerkerij kreeg de heer
C. Droog een cadeau onder couvert en
een televisietoestel aangeboden.
va voor onze delegatie niet aanvaard
baar waren. Een bericht uit Washington
heeft waarschijnlijk meer licht op dit
Amerikaanse officiële instanties in ver
band met he mislukken van de bespre
kingen opgemerkt, dat de Verenigde Sta
ten van de K.LJVI. verlangden, dat toe
komstige uitbreiding van de diensten
op New York, Houston en Miami zou
worden beperkt, in ruil voor het toe
kennen van landingsrechten aan de west
kust voor hetgeen ais een route over de
pool werd beschouwd.
De Amerikaanse voorstellen beoogden
derhalve geen beperking van de bestaan
d° diensten maar Washington wenst geen
toekomstige vergroting van het aantal
passagiers, dat op alle routes tussen
Nederland en de Nederlandse Antillen
naar de Verenigde Staten wordt ver
voerd.
In aansluiting aan hetgeen we gis
teren reeds mededeelden over de verkla
ring van de heer Stijkel op Schiphol
valt nog te melden, dat de staatssecreta
ris eigenlijk alleen maar tevreden was
over het feit, dat er ditmaal serieus is
onderhandeld en dat van beide kanten
al het mogelijke is gedaan om iedere
kans volledig af te tasten.
Van de aanvang af was het duidelijk,
dat de V.S. weliswaar bereid waren Ne
derland landingsrechten te verlenen,
maar dan alleen indien wij onzerzijds
bereid zouden zijn te conformeren aan
de luchtvaartpolitieke opvattingen, die
door de regering van de V.S. worden aan
gehouden.
Ten aanzien van die opvattingen be
stond tussen de twee delegaties een dui
delijk verschil van mening. „Het heeft
te maken met de interpretatie van de
zgn. Bermuda overeenkomst, die na de
oorlog is afgesloten tussen de V.S. en
het Verenigd Koninkrijk. Deze Bermuda
overeenkomst is later een voorbeeld ge
weest voor een reeks bilaterale overeen
komsten, ook die tussen de V.S. en Ne
derland. In die overeenkomst komt de
bepaling voor, dat wanneer men besluit
om een luchtlijn tot stand te brengen
het vervoer voornamelijk moet bestaan
uit eindpuntverkeer. Met andere woor
den: men mag op tussengelegen punten
niet zoveel passagiers opnemen, dat het
hoofdvervoer zou 2aan bestaan uit het
vervoer van tussengelegen punten. Maar
daarover bestond tussen onze cjelegaties
geen verschil van opinie."
De Verenigde Staten echter menen in
tegenstelling tot Nederland de Bermuda
overeenkoms' zo te moeten interprete
ren, dat het vervoer van passagiers op
een bepaalde lijn, die tevoren ergens an
ders vandaan zijn gekomen, geen hoofd-
vervoer mag worden.
De heer Stijkel verduidelijkte dit met
een voorbeeld:
aangetast zou laten. Van de zijde der
V.S. en de Amerikaanse delegatie
op dit voorstel ingegaan. De besprekin
gen duurden daarna lang. Ze verloren al
spoedig het karakter van officiële on
derhandelingen tussen twee delegaties en
kregen dat van een informeel gesprek
tussen Martin en mijzelf. Telkens moest
Martin ruggespraak houden met ver
schillende instantier in Washington en
met het Witte huis."
De president-directeur der KLM, drs
E. H. van der Beugel, sprak tot slot en
kele woorden van dank uit voor de in
spanning, de grote toewijding en de vol
harding van de Nederlandse delegatie.
Ook hij noemde het teleurstellend, dat
er geen resultaat was bereikt, maar hij
bewonderde het geduld, dat de staats
secretaris had weten op te brengen. „In
1957 heb ik zelf als staatssecretaris soort
gelijke onderhandelingen gevoerd, en ik
weet dus uit ervaring hoe moeilijk het
is om rustig voort te blijven gaan en
hoe gemakkelijk men zijn geduld kan
verliezen.'
Stereosh®''
Voor de eerste maal verleent het In#®"
tuut voor Culturele Voorlichting te Bun'
nik zijn medewerking aan Jeugdland.
het „Jeugdland Stereo Theater" ver'
toont de heer M. A. de Wijs zesma®'
daags een stereoshow; stereofonisc»
muziek begeleidt de kleurendia's.
Het „Paviljoen Rotterdam" is dit 3aa'
ingericht voor het beoefenen van SP°!7
ten en spelen: handbal, korfbal, taffj'
tennis, kegelen, sjoelbakken etc. Zei'®
voetballen is hier mogelijk, zij het
een heel aparte manier. De spelers mae'
ten de bal trappen of koppen in gatea'
die in een houten wand zijn aangebracht-
Hoe kleiner het gat, waarin de bal h#'
landt, hoe hoger is het aantal punten, <ia
wordt genoteerd.
Er is ook een zelfbedieningswinKS"
waar aan de hand van een lijstje artike*
len bij elkaar moeten worden gezocht-
Wie zijn boodschappen goed heeft gedaa"'
krijgt een kleine verrassing als beloning-
Consultatiebureau
Een poppendokter en twee verpleegste^
onderwerpen in een grappig gevelhui?!
het „consultatiebureau voor zuigelW'
gen" zieke po-ppekinderen aan een <>n"
derzoek. De meisjes kunnen zich voort
op hun toekomstige huisvrouwelijke *-a*
ken voorbereiden in de naaimadhin^
stand en in de keuken, waar zij op elet'
trische fornuizen pannekoeken en poffeu"
tjes mogen bakken en misschien
soep koken.
Evenals de vorige keer komt er op h®*
voorterrein weer een grote linnen ten®
waar de heer Guido van Deth voorste'"
lingen geeft van zijn poppenspelen. B°'
vendien is er in de hal een stand in£®"
richt, waar les wordt gegeven in he*
maken van poppen voor een poppC*"
kast.
Op verschillende plaatsen in de ha
zijn tafels opgesteld, waar de bezoeke1"*
en bezoeksters met stukjes plastic-doek*
vilt en papier kunnen werken. Voort®
is er een tafel van twintig meter lengte*
waar met plastic bouwsttentjes complet
kasteleri kunnen worden ge construeer*?
Ook wordt er in Jeugdland les gegeveJJ
in het snijden van linoleum, terwijl lie*^
hebbers van tekenen en boetseren eveh'
eens aan hun trekken komen. t
Leden van de Rotterdamse Luchtvaar
Club geven onderricht in het bouw#®
van modelzweefvliegtuigen en zes gro'
Rotterdamse rederijen hebben een s\oe°
geïnstalleerd, waaromheen gelegenheid 1
te leren touwknopen en splitsen.
In het midden van de hal is een vijY®'
aangelegd, waarin kinderen tot twaa7
jaar kunnen spelen en ploeteren.
deze vijver zijn twee kleedkamers en
wasserij met een paar wasmachines.
Andere attracties zijn het treinempla'
cement, de rolschaats-baan, waar zo nu 'Y
dan demonstraties worden gegeven,
schrijfmachine-stand en de ruilbeurs.
eugdland bezit een tijdelijk bijpostkaa
toor, waar alle brieven en briefkaart®1^
die in de bus worden gedeponeerd, voör.
ROTTERDAM, 15 juli. Tom Man-
ders gaat zich in zijn Dorusfiguur steeds
meer ontwikkelen als een clownsfiguur.
Zijn Dorusshow '61, waarvan gisteren
avond de Rotterdamse première werd
gegeven, telde diverse nummers die zo
uit het circus afkomstig lijken. Zijn gro
teske caricatuur van de klassieke cellist
die begeleid wordt door een compleet
orkest, eindigend in een pure clowns
climax was hiervan het beste voorbeeld.
Dorus is een mannetje geworden dat
overal doorheen loopt, dat ai tegenstrib
belend en pruttelend commentaar geeft
op hetgeen anderen op het toneel pres
teren. Zijn droeve hangsnor verbergt een
constant kwebbelende mond die, in niet
al te gemeen Amsterdams, moppen tapt
en geestigheden uitkraamt die de volle
schouwburg gisteravond met veel animo
onderging.
Tom Manders heeft zijn one-manshow
dit keer aangekleed met enkele nieuwe
figuren die meestal aanwinsten bleken,
al was het mannelijke gedeelte hierbij
sterker vertegenwoordigd dan het vrou
welijke element. Manders weet te voor
komen dat bepaalde zwakke nummers,
zoals een oeroud zangnummer over de
regen, net even in de parodistische sfeer
getrokken worden zodat ze toch nog in
slaan. Zijn vakmanschap in het bespelen
van het publiek wordt duidelijk in zijn
regie, in de decors, de opvallend knappe
belichting ondanks betrekkelijk eenvou
dige middelen. Zijn humor is niet be
paald spiritueel, is recht op de man af,
niet scherp, cynisch of spits, eerder oubol
lig en bestemd voor iedereen. Zo'n beer
de manoeuvrescène, de nachtscène op
het Amsterdamse pleintje, het muizen
grapje, het telepatische nummer, zijn be
paald niet nieuw. Maar Manders in zijn
Doruspak weet er toch steeds weer een
nieuw tintje aan te geven zodat het pu
bliek van het begin tot het daverende
eind heeft kunnen genieten van een af
wisselende. vlotte show waarin ditmaal
zelfs een hondenummer voorkomt en
waarin Tineke van Leer een wat na
vrante parafrase van Alie cyaankali gaf.
De apotheose waaraan zelfs een
Haagse harmonie en drumban te
pas kwam die de muzikale prestaties
van het Dorusorkest oorverdovend kwa
men aanvullen, leek wat geforceerd: een
ode aan de Scheveningse pier met „een
zoen voor Den Haag" leek van de Rot
terdammers wat teveel gevraagd. Maar
lawaaierig en uitbundig was het wel.
VLAARDINGEN, 15 juli Zonder offi
ciële gebeurtenissen is gistermiddag in de
Zuidbuurt het hoogste punt bereikt op
de eerste 45 woningen, die gebouwd zijn
volgens het Panagrosysteem. De elemen
ten voor deze huizen worden pasklaar ge
maakt in een speciaal daarvoor gebouwde
fabriek in Maassluis. Met grote vracht
wagens worden deze onderdelen naar
Vlaardingen gebracht en met behulp van
kranen in elkaar gezet.
Deze woningen zijn de eerste, die ge
bouwd zijn door de Panagrofabriek. De
elementen worden gemaakt bij de doch
teronderneming van de Panagro, de Ele-
mentum N.V. Het blok bestaat uit vijf
woningen tussen de onderbouw aan de
twee uiteinden ven het blok en tien wo
ningen in vier .woonlagen,
zien worden van een speciaal stemP*j
Een drukkerij verzorgt elke dag
Jeugdlands Dagblad, dat onder redact'
staat van mej. Suus van der bind®aj
Journalisten in de dop kunnen hun kcpu
op haar „redaetiebureau" bezorgen.
De Rotterdamse verkeerspolitie is ve?
tegenwoordigd jnet een grote sta"';',
waarin door middel van een spel de
ten van het verkeer worden ond®1".
wezen. Oorspronkelijk lag het in de
doeling om op het voorterrein van
Energiehal een Sheil-verkeerstuin in
richten, waar praktische lessen zoudcf
worden gegeven. Dit project zal echt"
voorlopig althans geen doorga"
kunnen vinden.
Ook de Kinderpolitie en de Plants"®'
nendiens-t zijn o-p het appèl met
stand, die is te herkennen aan het
kende affiche: „doe geen kattekwaad
straat".
De Koninklijke Nederland-se Ma®''
schappij voor Tuinbouw en PlantkuF®
geeft les in bloemenschikken; twee gr®
veilingen stellen hiertoe dagelijks bl®a
men ter beschikking. Op het buitent®'.,
rein is een dierentuin met ezeltjes, f>el
ten, eenden, duiven etc.
Kleuterka«"e'
In de kleuterkamer worden de kle'-ji
ste kinderen bezig gehouden. Vlak
deze kamer is een plaats, waarheen k'.",
deren, die hun broertje of zusje
kwiitgeraakt, worden gebracht.
Jeugdland 1961 zal zo nu en d«n WY
den opgeluisterd door bijzondere geb®a j,
tenissen, zoals bijvoorbeeld het optre®'
van een drumband uit. Tilburg. gf
Detoegangsprijs bedraagt 75 cent
dag; knipkaarten voor vijf bezoeken k°aj)
ten drie gulden. Tegen betaling van
cent ontvangen de kinderen een c®
sumptiekaart.
De organisatoren verwachten een
zoek van gemiddeld 3590 kinderen v"
dag.
At
ROTTERDAM, 15 juli De doof
Stichting Kwaliteitsdienst voor de
trie met het Bouwcentrum ingerichte "e(
positie Kwaliteitszorg blijkt ook in m
buitenland grote belangstelling te
ben. Woensdag a.s. arriveren via Zesti®,t»
hoven veertig Engelse deskundigen,
zich in Rotterdam op de hoogte W&.q
stellen. De bezoekers komen uit vij'' jj)
van de grootste bedrijven in Engeland-.^
augustus komt een tweede groep En^jj
belangstellenden. Waarschijnlijk
een delegatie uit Duitsland naar
