DE KLERK&ZN
Zullen ruimtevaartuigen zijn
als in schrijversfantasie?
Kwestie van brandstof
nog altijd het probleem
thuiskomen bij een
kop lekkere koffie...
Leeuwarder VSF
naar groter
terrein
0der/>p
Economisch bezwaar
tegen Mohammedaans
gebed
Berekeningen
Zon levert brandstof
Kosmische vlinder
Kunstm atige zwaar te-
krach t
WOENSDAG 19 JULI 1961
PAGINA 5
Fijne Dessert Rood Merk
De koffie voor fijnproevers; De kwaliteitskoffie
werkelijk iets bijzonders. bij uitstek. Pak
Pak van 250 g 1.80 van 250 g 1.48
voor de sovjet-Russische geleerd e, over
Wie we in een vorig artikel spraken, is een tocht
haar de planeet Venus slechts een rekensomme
tje. Weliswaar komen er elektronische reken
machines bij te pas, maar voor de rest laat hij
a"es aan de technici over, wier taak het zal zijn,
het meest geschikte ruimtevaartuig te onwerpen.
"lgens hem zal men alle, tot dusver gebruikte
'ypvn van capsules moeten laten varen en terug-
kt i cu tot een der oude principes van de lucht
vaart en zijn toevlucht moeten nemen tot een
ballon. Het ideale ruimtevaartuig zal de vorm
van een ballon, een kogel hebben, omdat deze
de meeste ruimte hij een zo min mogelijke weer
stand oplevert. De goede man heeft er zo eens
zijn gedachten over laten gaan. Hij heet Nicolai
Vatvarov, hetgeen ons niet zo heel veel zegt.
Maar tenslote, men weet nooit, hoe zo iemand
opeens als een geleerde van het eerste plan en de
uitvoerder van een indrukwekkende onderne
ming kan opdoen. Lang niet alle autoriteiten in
zake de ruimtevaart zijn pioniers, wereldbekend,
zoals een Hermann Oberth of een Wernher von
Braun. Gaan we eens na, hoe Varvarov zich een
tocht naar een der het minst ver van ons ver
wijderde planeten en meer in het bijzonder naar
Venus voorstelt.
Zo zag een artiest in zijn verbeel
ding een landschap op de planeet
Venus, uit een ruimtevaartuig,
komend van de aarde.
Linoleum
van het
beste
NU
VÈR BENEDEN
DE PRIJS t
MARMOLEUM
LINOFELT- HOUTNERF
LINOFELT-MOIRÉ
NU per meter
I NL AID-LI NOLEUM
PARKET-INLAID
Lekkere koffie: cfat is Douwe Egberts Koffie,
bekend als het fijnste van de plantages!
Douwe Egberts Koffie wordt op een speciale manier
voor u gebrand en is, door de grote vraag,
altijd vers bij uw winkelier verkrijgbaar!
-6öü5j>
Men heeft de wonderlijkste ont
werpen van ruimteva&rtschepen
kunnen zien. De typen der raket
ten en capsules wijzigen zich
steeds. Merkwaardig genoeg zul
len als resultaat van de laatste
onderzoekingen de ruimtevaar
tuigen, die eens werkelijk een
tocht naar de planeten zullen
maken, veel overeenkomst heb
ben met de modellen, door schrij
vers en auteurs van filmscenario's
in hun fantasie ontworpen. Zo
zullen ze wellicht met eenzeil
uitgerust worden en dus op de
zonnestralen reizen
op
O
WENEN, 17 juli (Reuter) Het Bul
gaarse communistische blad Otetsjest.-
ven Glas schrijft naar aanleiding van
vele voorgeschreven buigingen bij het
ZEILEND oü de zonnestralen
Hij begint met het begin, er op wij-
•jencl, dat de baan welke de aarde rond
zon beschrijft, tussen die van Venus
Mars ligt. Afgezien van de maan,
zijn Venus en Mars, de bet dichtst bij
°ns cirkelende planeten. Mars kan tot op
®en afstand van 56 miljoen kilometer bij
Aarde komen. Deze afstand dijt tot
100 miljoen kilometer uit. De afstand tus-
sen aarde en Venus omvat een minimum
an 39 miljoen kilometer en een maxi
mum van 258 kilometer. Uiteraard zullen
Kosmonauten, wier doel de planeet Ve»
aus zaj zijn, zorfls bij alle ruimtevaarten
e kortste route dienen te nemen. Maar
oerokeningen hebben reeds uitgewezen,
oat er wat betreft de drijfkracht, dus
e brandstoffen, waarover men mo
menteel beschikt, geen mogelijkheid be
gaat, daarvan voldoende in een ruimte
vaartuig te stuwen. Een directe „verbin-
o'ng Aarde-Venus" is derhalve op het
?Senblik onmogelijk. Maar een tocht in
®taPpes is mogelijk. En deze étappes be
hoeven niet gezien te worden als spron-
gen van het ene ruimtestation naar het
andere. Wel zijn er ddrie fasen. Ten eer-
ste de start, welke enkele tientallen mi-
hoten in beslag neemt. Wanneer het
rhimtevaartuig de goede hoogte heeft be-
reikt, kan het motoren afzetten en
gebruik maken van de aantrekkings
kracht van de zon. Het zal als het ware
daarop zeilen, zoals eens de zeilschepen
v°or die tijd enorme afstanden aflegden
v°ortgedreven door de wind. Er zijn zeer
Vermoedelijk ook andere krachten, in
"et heelal, waarop men zal kunnen reke
nen Er waaien daar een soort winden,
'h ieder geval is het er niet volkomen stil.
z-odra de aantrekkingskracht van Venus
er is natuurlijk in die richting gestuurd
groter wordt dan die van de zon, be
gint voor het ruimtevaartuig de derde
fase. De motoren worden wéér in wer
king gesteld, teneinde te voorkomen, dat
"et vaartuig, tegen de planeet te pletter
®|aat. Ze treden derhalve remmend op.
eze wijze van reizen in de wereldruim-
te zal heel wat minder snel zijn, dan
tvanneer een voldoende voorraad brand
stoffen zou kunnen worden meegenomen,
pm het ruimtevaartuig aan één stuk door
'e doen razen. Hoewel, de geleerden
*'jn het er nog niet over eens, wat beter
Zal zijn, gebruik te maken van de in de
Wereldruimte aanwezige energie of op
e'gen voorraden te vertrouwen. Dit zal
perst proefondervindelijk moeten wor-
den onderzocht. Intussen, de derde fa-
*e van de tocht zal aanzienlijk langer
hren dan de eerste en wel bijna een uur.
Maar teneinde het doel te bereiken,
l'ln ontzaglijke "berekeningen nodig,
ffh de minste afwijking van de uitgestip
pelde koers kan ten gevolge hebben, dat
®t ruimtevaartuig tot miljoenen kilome-
toe uit zijn koers kan raken. Hier-
r°°r zal het vermoedelijk tot in de eeu-
W'gheid door de wereldruimte blijven
J°ortreizen. nooit meer naar de aarde te-
hgkeren en waarschijnlijk zelfs een
"blinde klip" worden, waarmede latere
P°smonaut.en het een en ander te stellen
u'len hebben. Tenzij men er in slaagt.
PP haan er van vast te stellen en op de
Wereldruimtekaart vast te leggen. Deze
-'cinruimteKaart vasi re leggen, uete
hreldruimtekaart omvat naar vanzelf
prrky steeds het gedeelte van 't heel-
in de omgeving van de zon en de pla
kten van het zonnestel. een overigens
hiljoenste en miljoenste gedeelte van het
hhhense geheel
Jhist met het oog op mogelijke, uiterst
•hinieme afwijkingen met waarlijk nood-
otUge gevolgen is e<m ruimtevaart een
'"'""me rekensom, welke tot schier in
het oneindige gecontroleerd moet wor
den en geregeld opnieuw begonnen. Aan
gezien de banen van de aarde en de Pla
neten zich niet op dezelfde hoogte bevin
den, wordt het rekensommetje nog veel
ingewikkelder en zou de commandant
van een ruimtevaartuig voor Venus be
stemd, een soort rekenmachine moeten
zijn. ook al ratelen de elektronische ma
chines op de aarde, die de koers van het
vaartuig moeten nagaan, nog zo snel en
minitieus nauwkeurig.
Een grote moeilijkheid voor tochten,
haar de planeten ligt ook nog in het feit
dat ze zich met een enorme snelheid
rond de zon verplaatsen, de aarde met
dertig kilometer perseconde. Venus met
vierendertig, Mars met vierentwin
tig. De plaats van de planeten in het zon»
nestelsel wissel voorts steeds, als gevolg
van hun verschillende snelheden en het
verschil in de afstand, waar ze zich van
zon verwijderd bevinden.
„Onze Sovjet-geleerde", sprekend over
de bezwaren, welke de brandstoffen nog
steeds opleveren, zwijgt over hetgeen de
Amerikanen gedurende de laatste tijd
langs streng wetenschappelijke weg op
dit gebied aan het experimenteren zijn.
Aan dit experimenteren gaat uiteraard
een uitgebreid theoretisch onderzoek
vooraf. De Amerikanen hebben zich ten
doei gesteld, uit te vorsen, hoe het moge
lijk zal zijn, de energie van de zon zelf
aan te wenden, als drijfkracht voor
ruimtevaartuigen op tochten naar de
planeten, hetgeen nog iets anders is dan
zich te laten voortdrijven. Naar hun me
ning moet de zon op den duur de goed
koopste brandstof opleveren, welke te
vens heel gemakkelijk te winnen zal zijn
en niets zal wegen, aangezien de ruimte
vaarders deze brandstof gedurende hun
reis kunnen innemen. Het streven der
Amerikanen komt hierop neer, een mo
gelijkheid te scheppen, om ruimtevaar
ten te maken zonder dat het nodig is,
een grote voorraad „aardse" brandstof
mede te nemen, waardoor het ruimte
vaartuig immers nadelig belast wordt.
Ze zijn op het ogenblik bezig, tal van
apparaten te ontwerpen, waarmee de
uitstralingen van de zon niet alleen kuh-
nen worden opgevangen, doch tevens in
energie omgezet. Naar beweerd wordt
hebben deze apparaten niet de minste
overeenkomst met de toch zeer bijzon
dere machines, instrumenten en appara
ten, waarover men reeds beschikt. Er
zou iets heel nieuws gewrocht worden,
waarbij de theoretische geleerden, zo
wel als de praktische technici en de tal
rijke werkers op het gebied der ruimte
vaart en atoomenergie, die daartussen
het midden houden, telkens weer nieuwe
ideeën te berde brengen en uitvindingen
de ontdekkingen doen, welker aard t.z.t.
de wereld zal verbazen
Het experimentele zowel als het prak
tische onderzoek op dit terrein, vinden
plaats in het bekende wetenschappelijke
laboratorium van Los Alamos in Nieuw-
Mexico, waar men voor enkele nieuwe
methoden en apparaten reeds namen
heeft uitgevonden, als Zonnezeil en Kos
mische Vlinder. Wat het Zonnezeil ge
noemd wordt, berust op een verbluffend
eenvoudig principe, waarvan de uitwer
king inmiddels een hoogst ingewikkeld,
mechanisme is. Het komt in werkelijk
heid op een zeil neer. Voorlopig zal men
proberen, het op een kunstmaan te „hij
sen". die over een bepaalde baan langs
de aarde zal worden geleid. Wanneer
deze haar plaats zal hebben ingenomen,
gaat het zeil zich allengs ontplooien en de
energie van de zon opvangen en ver
werken, zodat een bepaalde hoeveelheid
drijfkracht verkregen wordt. Het mecha
nisme zeil zal dusdanig werken, dat het
de kunstmaan steeds hoger zal stuwen,
zelfs totdat ze de aantrekkingskracht
van de aarde overwonnen heeft. Een der
weinige gegevens gepubliceerd, over het
materiaal, waaruit het zeil wordt samen
gesteld is dat het uit plastic en een op
een bepaalde manier bewerkt aluminium
bestaat. Door middel van gyroscopen, in
het midden van het zeil gemonteerd, kan
het en daardoor uiteraard ook de satel
liet, in een van te voren berekende rich
ting gestuwd worden. Het zal zelfs mo
gelijk zijn, de zeilende satelliet rond de
zon te laten draaien, rond de maan en
de andere planeten. Aangezien het zeil in
de wereldruimte geen tegenstand on
dervindt, kan he. eeri flinke oppervlakte
krijgen en de aard van het gebruikte ma
teriaal waarborgt een goed functioneren
gedurende een aantal jaren.
Een ruimteschip, misschien vrijwel in
de vorm, zoals de eerste films over toch
ten naar de maan enz. ons lieten zien
(Het Hemelschip) zal, indien het met een
zeil ter grootte van 400 vierkante meter
wordt uitgerust, hetwelk slechts 45 kilo
zal wegen, in twee en een half jaar ecn
tocht naar Mars en terug kunnen
maken
De Amerikanen hebben met hun „Ex
plorer V" reeds energie uit de zonne
stralen gewonnen, waarmede radiosigna
len over een afstand van 37.000 kilome
ter naar de aarde konden worden gezon
den. Met de langs ingenieuze weg ver
kregen zonne-energie werden de batterij
en van de zender van deze satelliet op
nieuw geladen. Op grond hiervan is door
de Westinghouse Electric Corporation en
de Boeing Aircraft Company 'n thermo-
elektrische generator vervaardigd, die
met een aluminium „opvanger" de zon
nestralen opslurpt en ze vervolgens in
energie omzet, in een continu-elektrische
stroom. Deze generator wordt geprezen,
als uiterst klein en compact, alsmede
heel duurzaam, zodat ze op ruimtevaart-
vluchten dienst kan doen enkele jaren
achtereen.
Wat de „Kosmische Vlinder" aangaat,
ze is feitelijk een imitatie van de „Ex
plorer VI". Deze kosmische apparatuur
heeft vleugels, bestaande uit grote spie
gels, waarmede de zonnestralen worden
opgevangen. Ze worden vervolgens naar
de „vlinder" zelf geleid, waarin ze door
een generator worden opgevangen. Al
dus wordt een door ionen gedreven raket
gevormd, waardoor de vlinder van drijf
kracht voorzien wordt. Sommige geleer
den zijn van mening, dat dergelijke, vol
gens betrekkelijke eenvoudige principen
gebouwde ruimteschepen veel meer mo
gelijkheden zullen bieden, dan de huidi
ge, door „aardse" brandstoffen voortge
dreven raketten.
Het is inmiddels Hermann Oberth, die
onlangs verklaarde, dat inzake de aard
van de ruimteschepen, die eerlang naar
de planeten zullen worden gestuurd, het
laatste woord nog lang niet gesproken
is. Hij wees cr o.a. op, hoezeer er mo
gelijkheden schuilen in het scheppen van
een kunstmatige zwaartekracht, waar
door de kosmonauten niet meer door ge
wichtloosheid gehandicapt zullen worden.
In een overzicht, hetwelk hij onlangs
gaf, publiceerde hij als zijn berekening
van de kosten van een tocht naar de
Maan door een mens, met inbegrip van
het lanceren van ruimtestations: onge
veer zestig miljoen dollar! Een betrek
kelijk onbetekenend bedrag, vindt hjj
gezien in het licht van het wereldruimte
onderzoek in het algemeen, dat ook op
aarde verstrekkende gevolgen voor het
mensdom hebben zal.
Observator
Het gemeentebestuur van Leeuwarden
heeft een uitbreidingsplan ter visie ge
legd voor een nieuw industrieterrein van
50 ha., dat primair zal dienen voor de
definitieve vestiging van de Verenigde
Stofzuiger Fabrieken (Philips-v. d. Helm)
welke bedrijf aanvankelijk op het vorig
jaar gereed gekomen industrieterrein,
,Van Harinxmakanal" zou komen. Bij
het uitwerken van de plannen van de
VSF bleek de ruimte, die nog open is op
In de nieuwste dessins, passend in elk Interieur.
Onverwoestbaar sterk linoleum, dat practlsch een
mensenleeftijd meegaat. 200 cm. breed 30
NU per meter voor
200 cm. breed, NU belangrijk
goedkoper, per meter
200 cm. breed. f 90
leuke dessins in frisse kleuren. Bijzonder
geschikt voor badkamer, keuken, hal en
gangen. 200 cm. breed, 80
v. 16.90 p. mtr NU voor
183 cm. breed, vastgestelde verkoop--
prijs 15.50 per meter A 30
NU voor O*
200 cm. breed, van 1 6.90 80
per meter, NU voor
BINNENWEG "CITY CENTRUM"
BEIJERLANDSEIAAN
ROTTERDAM - DEN HAAG UTRECHT VUSSINGEN
dit 24 ha. grote terrein, echter te gering
te zijn voor de verdere ontwikkeling.
Het nieuw aan te legg^p industrieter
rein ligt aan de westkant van de stad, ten
zuiden van de verbinding Leeuwarden-
sluitdijk, en krijgt de naam „Bisschops
rak". Leeuwarden heeft, behalve de in
dustrieterreinen „Van Harinxmakanaal"
en het aan te leggen ..Bisschopsark", nog
twee industrieterreinen in project gereed,
namelijk de terreinen „De Zwette" en
„Schenkenschans", respectievelijk met
een oppervlakte van 12 en 41 ha.
bidden een belemmering betekenen voor
de economische vooruitgang, omdat d«
gelovigen lichamelijk worden verzwakt.
De Mohammelanen, aldus het blad, wor
den verondersteld op 108 dagen per jaar
onder meer vijf gebeden per dag te
doen, hetgeen betekent dat men 120
maal moet buigen. 80 maal zo laag
dat het voorhoofd de grond raakt. „Ons
volk bestrijde actief deze godsdienstige
vooroordelen, daar zij een belemmering
vormen voor de snelle economische ont
wikkeling de snelle opbouw van de so
cialistische maatschappij en de overgang
naar het communisme", aldus het blad.
