Opschorting kernexplosies
duurde bijna drie jaar
°orsprong van V.S. snel
°°r de Russen ingehaald
TOMELOZE DRAAK II
vc
h
z
O
Bok ma
AARTSBISSCHOPPELIJKE
WAAIERS
i
Scheveningse klederdracht
De „Cutty Sark" krijgt
haar „hemd" terug
Nucleaire geschiedenis in data en feiten
v'Y)omcu:b" van
v'er landen
lit
GANZENBORD
V B
Au
inTér
DE KERSTBOOM IS
EEN FIJNSPAR
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1961
(V
an een redacteur)
Ir Verenigde Staten op
1945 de eerste (expe-
rchiP fnt.e'e) atoombom in de
gpue.n^s van de mensheid in
°0m wlrr| lieten ontploffen in
i^losip CC". hebben de kern-
Ss de aandacht van de
A j>.v°0rtdurend bezig gehou-
donder volgt een korte
aVing van de belangrijkste
10 zich in de afgelopen
Agh 'aar op nucleair gebied
f.0N a voorgedaan.
UNIE
Fregat „Lynx" gaat
naar Italië
Lustrumviering Gulem-
borgs Studiecentrum
A'y-<%n' hebbger en n00it ietS an'
-t Ipl
I
,TV'.
fMi v m Él
wÊk
Oorijzer en kap
De schoudermantel, de
omslagdoek en het jak
De rok en de schort
Schoeisel
Postmuseum
b
Sinds a
l'"=^stus 1945 ontploft een Ame-
8,,1'ïHa mbom op de Japanse stad
■rtkAs Acht dagen later, op
ontploft een tweede atoom-
vfn Nagasaki!
I'tlbAt-y V1 1945 lanceert Amerika het
eer,' dat: voorziet in de oprich-
fopk t eJ1 'nternationaal bureau voor
at 6n et gebruik van atoom-
C1 °°fnK^rniet;ig]ng van de bestaan-
men in de V'S'
Sik'fil in' 1?46 doet Rusland een tegen-
v een verbod op het ge-
r\ im„n atoomwapens, evenwel
3o nationaal toezicht.
van11' I946 beproeft Amerika de
5|4i!°Or a.een atoombom op schepen,
be 2)1 doel bij Bikini in de At-
9 ft eaan bijeen zijn gebracht.
^AwAblember 1949 komt er, door
'th "Ooi '"'1 Van de eerste Russische
a,j ven einde aan het Ameri-
Jt 3 „uf^bezit van atoomwapens,
ptti 1 de 1952 treedt Engeland
v ,>atoomc]ub" door de ont-
Slie n een Britse atoombom in
t,,p l6
Stl°.VeTriber 1952 maken de Ver-
alerft ,n bekend, dat zij hun eer-
«^ffenst°fbom (H-bom) hebben laten
Oorf,' KDe explosieve kracht van
,0r,aAn,?6rust op kernfusie, die van
'tb'2 2, 111 op kernsplitsing.
JOAssis,''fUstus 1953 ontploft de eer-
r 0 "R ian waterstofbom.
Aüto Uari 1954 wordt in Amerika
n ate. atoomonderzeeër „Nautilus"
^1 iur en.
Jul1 1955 lanceert president
f Advertentie)
bekent meerwaarde
0 di:,E
door selectie
Eisenhower zijn „open sky"-plan. De
atoommogendheden moeten hun lucht
ruim voor elkaar openstellen, opdat een
gezamenlijk toezicht op explosies met
nucleaire wapens kan worden uitge
oefend.
Op 29 december 1955 wijst de Sovjet-
Unie het „open sky"-plan van de hand.
Op 15 mei 1957 brengen de Engelsen
hun eerste waterstofbom tot ontplof
fing op het eiland Christmas in de Stille
Oceaan.
Op 11 juli 1957 beproeft Amerika de
eerste raket met atomaire oorlogskop
(„atomic warhead").
Op 21 oktober 1957 deelt Frankrijk
mee dat Franse geleerden zich bezig
houden met de ontwikkeling van atoom
wapens.
Op 31 maart 1958 besluit <le Sovjet
unie tot eenzijdige opschorting van
proeven inet kernwapens over te gaan.
Op 28 april 1958 begint Amerikaeen
serie proeven met nucleaire wapens in
de Atlantische Oceaan.
Op 22 augustus 1958 zeggen Amerika
en Engeland toe dat zij hun proeven
met kernwapens een jaar lang willen
staken, indien de Russische regering be
looft dat zij de proeven niet zal her
vatten.
Op 3 oktober 1958 maakt de Russi
sche regering bekend, dat de Russische
geleerden hun proeven met kernwa
pens zullen hervatten. Argument: De
Amerikanen hebben hun proefnemingen
voortgezet toen die van Rusland al
waren gestaakt.
Op 30 oktober 1958 beëindigt Ameri
ka de proefexplosies.
Op 31 oktober 1958 begint in Genève
de conferentie van Amerika, Rusland
en Engeland over'het staken van proe
ven met kernwapens.
Op 3 november 1958 zet Rusland voor
de tweede maal een punt achter de
proefnemingen.
Op 26 augustus 1959 deelt de Ameri
kaanse regering mee, dat de Verenig
de Staten bereid zijn de opschorting van
de kernproeven te verlengen tot eind
1959.
Op 28 augustus 1959 deelt de Russi
sche regering mee dat zij geen kem
proeven meer zal nemen, op voorwaar
de dat het Westen het ook niet doet.
""Op 20 november 1959 vraagt de Alge
mene Vergadering van de Verenigde
Naties (met 51 tegen 16 stemmen) aan
Frankrijk de op handen zijnde proef
explosie van een Franse atoombom in
de Sahara niet te laten doorgaan.
Op 29 december 1959 deelt de Ameri
kaanse regering mee, dat de vrijwilli
ge periode van „onthouding", die op
31 december afloopt, zal worden ver
lengd als de regering van de Sovjet-
Unie eveneens tot verlenging over
gaat.
Op 30 december 1959 deelt de rege
ring in Moskou mee dat Rusland de
proeven met kernwapens mei zal her
vatten.
Op 13 januari 1960 treedt Frankrijk,
als vierde mogendheid, toe tot de
„atoomclub" door de ontploffing van
een atoombom in de Sahara.
Op 1 april 1960 ontploft de tweede
Franse atoombom.
Op 27 december 1960 ontploft de der
de Franse atoombom.
Op 25 april 1961 ontploft de vierde
Franse atoombom, terwijl in Algiers
de „opstand der generaals" in volle
gang is.
Op 21 juni 1961 houdt de Russische
premier Khroesjtsjev een opzienbaren
de rede in Moskou, waarin hij zegt
dat de Sovjet-Unie de proeven met kern
wapens zal hervatten als de Verenigde
Staten dit ook doen. Hij voegt hieraan
toe: „Wij hebben heel wat nieuwe uit
vindingen gedaan, die beproeving in
de praktijk nodig hebben."
Op 28 augustus 1961 wordt in Genève
de tijdelijk onderbroken conferentie van
de VS, Rusland en Engeland over het
staken van kernproeven hervat.
Op 30 augustus 1961 maakt het Rus
sische persbureau „Tass" bekend, dat
de regering van de Sovjet-Unie heeft
besloten de proeven met kernwapens
te hervatten. De „atoomloze" periode,
begonnen in het najaar van 1958, is
voorbij.
Advertenn
DEN HAAG, 31 aug. Het ligt in de
bedoeling om het fregat „Lynx" bin
nenkort over te dragen aan de Itali
aanse regering. Dit schip, dat in 1956
door de V.S. in het kader van de weder
zijdse hulpverlening aan Nederland
werd overgedragen, blijkt, als enig
type van afwijkend model in de serie
fregatten van de „roofdierenklasse" bij
de koninklijke marine, op de duur ope
rationeel weinig effectief en in onder
houd zeer duur te zijn. Aangezien de Ita
liaanse marine meer van deze eenhe
den bezit en het schip bovendien in dat
land (Venetië) is gebouwd, is in onder
ling overleg besloten de „Lynx" terug
te geven aan de V.S., die het vervol
gens op M.D.A.P.-voorwaarden zal
overdragen aan de Italiaanse marine.
CULEMBORG, 31 aug. De viering
van het 15-jarig bestaan van het Neder
lands Schriftelijk Studiecentrum van de
paters Augustijnen op zondag 3 septem
ber a.s. zal worden ingezet met een
kerkelijke viering. Door de Hoogeerw.
pater Provinciaal drs. L. Hoogvelt zal
in de kapel van het N.S.S.C. een plech
tige H. Mis worden opgedragen. Des
middags vindt in de aula een academi
sche bijeenkomst plaats met o.m. als
spreker dr. M. van Straaten, rector van
het N.S.S.C. Deze rede wordt omlijst
door een kwartet van het U.S.O. uit
Utrecht. Na afloop zal de grootse hul
diging plaats vinden van die docenten
die vanaf de oprichting van het N.S.S.C.
sinds 1946 aan dit schriftelijk onder
wijsinstituut zijn verbonden.
in deze wereld niet al-
scu"> zoals in een vorige be
lli1 h„ een gezegd werd, met
liVA h 0rneloze draak, wij prikke
lt iJh füy.endien om steeds gevaar-
S,ller te worden. Wij doen dit
AAi tae-toeng te dwingen van zijn
1 Zw ?cht te maken.
VTf-ieti a,k is, van het vertrekpunt
A y? lSs<?at miljard Chinezen dat
V aS e aan de hals zal hangen.
een respectabel bewijs in
tSv «en'vitaliteit der Chinezen,
'^iC"Meiinaar of wat geleden proef-
McJl orX aantoonden, dat zij Mao's
WhAip de.technieken der geboor-
vfvTtder hen ingang te doen
'Ab Vp,.?2r'aadden en doorgingen
3 A5 epT'snigvuldigen. Ze leveren
VRah Ussui*. bevolkingsexplosie op, die
C (F' Oou nachtmerries kan be-
«VLSeC-Mao, blijkens he'
Vti a°> blijkens het feit dat
t-dt >j2rtebeperking heeft voorge-
Atipdb Probleem althans eniger-
:PC2h-in jj, de. grenzen te houden.
A tg dighpj; ni«t gelukt is, dwingen de
LAH0tiEpy, bem dit probleem met
VNiiriA ,adiger hardnekkigheid aan
ïitSi .L. j2 althans is de visie van
die en zijn talrijke zegs-
aan het woord laat in
kNrA z'p5.ragon in the Kremlin"
jA ïhes St Kalb de proef met de
IvefAtripi? Mao en zijn medewer-
h^ai-xt11-6 intellectualisten als zij
V>1 p6hbppsrne nu eenmaal zijn, op
ff1 eerL gezet om in de kortste
V dUsiSbmische macht van China
lAAti 0paIisatie en deze uiteraard
W, Hnjdiho y een voldoende agrarische
IftiA de,te ontplooien. Hii komt
AoJ'öopr beldmarkt naast de reeds
W-dnP Zipu Twikkelde Sovjet-Unie en
V Sh" gptj haasten om zich te kun-
H Vi btiflo ,2n' wil hij niet overvleu-
i®t!'®chp ''drukt worden. Want alle
Kv tórhondenheid
en gemeen-
-'.mp^ van belang in dit op-
y° T« n'et dat de machtspo-
KhrrJ?~?-°eng een rivaal is van
danuS;l siev- Hii heeft hem
i ah rv2n- De Communistische
d-hina
'J cri't sU","' de grootste ter we-
JehThtii h lts met de Communis-
'Ij 'es hifpder Sovjet-Unie de eer dat
VC vane£d heeft uit eigen kraciit.
Vj.dst beeft Mao zich daar-
'j 0-1 Staiip .het verraad te lierinne-
b'eeg^ h" 1327 aan hem en
bijgehaald om het tot een oncommunis
tische methode te construeren, doch dit
is maar uitlegkunde. Khroesjtsjev zegt
in werkelijkheid, dat de communes
slecht zijn, omdat ze ondoelmatig zijn
en hij heeft er geen beter argument
voor dan dat de methode in de twinti
ger jaren in Rusland niet is geslaagd,
Alles moet dus verder nog blijken met
betrekking tot China, dat bepaald met
op Rusland lijkt, en dan in de zestiger
jaren, wat in termen van technologi
sche ontwikkeling gezien ook nogal wat
verschil maakt.
Wat Khroesjtsjev in werkelijkheid
zegt is, dat het communisme slechts is
te verwezenlijken in een economie van
overvloed en dat overvloed slechts ver
krijgbaar is volgens de gewone beken
de economische wetten: ,agere kosten,
hogere produktiviteit, rationeler pro-
duktie, allemaal op hun beurt niet te
bereiken dan wanneer men de meetlat
van de roebel hanteert. Vandaar die
betrekkelijke liberaliseringen, de moge
lijkheid van eigen bezit, hogere belonin
gen, meer persoonlijke weelde en com
fort.
'yriethëntUnes zÜn voor Mao het
*1» H °t tl 2® ziJn probleem in korte
hst Ae tossen. Ze
i Y°t tD 'ossen. Ze zijn de steen des
V'ijkp ehl el ^hat ze hét antagonisme
V,c0yL WH, Khroesjtsjev op zulk een
Aii^WIZe manifesteren. Ze moeten
6 rechtstreeks verwe-
;<tt6hMoen rugger, van die honder-
dan h nese slaven, die mets
oor Mao bestaat er geen mogelijk
heid om de weg van het socialisme
als omweg te nemen naar het
communisme, omdat zijr, probleem
zo onvergelijkbaar gro >t is en hij geen
tijd heeft. Hij moet. omdat hr geen an
dere keus heeft, keus die voor hem zo
zeer geurgeerd wordt door dt machts
strijd die hij tegen de Sovjet-Unie moet
voeren. Keuze mag door rationele mo
tieven worden gerechtvaardigd, ook bij
doctrinaire intellectualisten spelen de
irrationele drijfveren de hoofdrol. De
radicale weg ligt hem biizonder goed.
Hij toont er zich ook de meerdere mee.
de grotere, de betere, de sterkere in
geestkracht, hij en zijn volk. Ook Mao
is een nationalist.
Scheldt Khroesjtsjev hem uit voor
een slecht communist, die de kansen
van het communisme bederft, dan ant
woordt Mao dat de Russen margarine
communisten ziin, niet echt. En dat is
niet het enige, want met de superieure
minachting van een man die zich de
hoog begaafde erfgenaam van een dui
zenden jaren oude cultuur weet, be
schouwt hi.i de Russen als barbaren.
Maar ook daarbij blijft het niet. De re
denering draait terug naar haar uit
gangspunt, het nationale zelfbewustzijn:
de geestkracht der Chinezen zal het
communisme verwezenlijken, de barba
ren in het Oosten van Europa, daar
ginds aan de westelijke randen van het
onmetelijke Azië zijn al aangetast door
de hebzucht, de jacht naar genot en
weelde; ze zijn al door het kapitalisme
gecorrumpeerd.
o diep zit het, wanneer men de
deskundigen mag geloven, die
Marvin Kalb in zijn boek, ieder
uit eigen ervaringen, laat praten.
Interessant is het daarbij uit Kalbs on
derzoekingen op de waarnemingsposten
in Z.O.-Azië te lezen hoe zich die strijd
ontwikkelt onder de dekmantel der nu
nog gelijk geheten ideologische belan
gen. Daar is de strijd om territoir
waarvan de bude Mongolia's en het on
metelijke binnert-Aziatische gebied Sing-
kiang de objecten zijn, evenals aan
zienlijke grensgebieden in het noorden
van Indië. Daar is dat zeer merkwaar
dige verschijnsel, dat de communisti
sche partijen in de Z.O.-Aziatische lan
den zich in de loop van weinige jaren
georiënteerd hebben op Peking, terwijl
ze gericht waren op Moskou. Is
daar een partijpolitieke omsingelingsbe
weging gaande?
Al deze verschijnselen, die Kalb in
zijn boek scherp signaleert maar
uiteraard geenszins in hun diepste gron
den kan doorzien, nog zeel minder in
hun komende ontwikkeling kan voorzien
vragen om veel verder gaande bestu
dering. Men mag uit de enkele waar
neming niet de verwachting opmaken,
dat het spoedig tot een breuk zal ko
men tussen de beide machten. Men
mag het zelfs nauwelijks h pen, want
op dat moment zou zich een problema
tiek kunnen voordoen die nog gevaar
lijker zou zijn dan die van het ogenblik
zich het theoretische
het meer van econo-
aard. Mos-
y.-<=ettl -y-vcicu, dat het com-
v= j0ncornmunistisch in zich-
Nh vanlV"vl
m iets te durven hopen zouden
eerst geheel andere voorwaarden
vervuld moeten zijn. Men denkt
weer aan die gevaarlijke ruzies
hier in het Westen. De Chinezen zou
den gelijk kunnen hebben als zij meneri
dat de Russen eigenlijk niet in hun
kamp behoren. Wij en zij mogen dit
verschillend beredeneren, maar de me
ningen naderen elkaar wel. Het zou niet
zo behoeven te verbazen als Khroesj
tsjev daar meer van snapt dan hij zich
zelf in zijn droom durft te bekennen.
Maar omdat er zulk een groot tijdsver
schil schijnt te moeten bestaan tussen
begrijpen en handelen, tussen inzien en
hanteren van onze problemen, omdat
wij zozeer tekort schieten tegenover de
onmetelijke krachten, die wjj zelf ont
ketenen. daarom groeien de draken. Ze
zijn de demonen van onze onvervulde
plichten.
y LIBRA
Advertentie
1 vader,
en worden er weliswaar
Oude genever Besscnrood Citroen jenever
Mechelen (BeMë) viert het 400-jarig
bestaan als aartsbisschoppelijke stad.
Naarmate men door het Vlaamse land
schap, tussen Antwerpen en Brussel,
Mechelen nadert, rijst de toren van de
H. Romboutkerk hoger en hoger ten he
mel en tekent hij zich duidelijker tegen
de lucht af. Gesticht in de .achtste eeuw
door dezelfde H. Rombout wiens naam
de kathedraal draagt, is Mechelen niet
weinig trots op haar schitterend verle
den.
Het eenvoudig leen dat Mechelen in
den beginne was, groeide uit tot een
heerlijkheid om eindelijk een vrije ge
meente te worden dié een gföte toe
komst tegemoet ging. Opklimmend, tot
haar middeleeuws verleden, springt ons
dadelijk in het oog haar bevoorrechte
ligging aan de oevers van een bevaar
bare rivier, toentertijd vrijwel de enige
De
St. Romboutkathedraal met de
meter hoge toren.
toegangsweg voor de handel. Dank zij
die gunstige ligging ontwikkelde Meche
len zich tot een aanzienlijke handels
stad. Met de handel bloeide tevens de
industrie: de leerlooierijen, de edel
smeedkunst en vooral de lakenweverij.
Het groots^ verleden van deze stad valt
de bezoeker die haar 'angs de gewone
verkeerswegen bereikt, dadelijk op: de
Brusselse poort als laatste overblijfsel
van de oude vestingen.
Doch reeds in het begin van de XlIIe
eeuw ondernamen de Mechelaren het
bouwen van St-Rombouts, die steeds een
der mooiste kerken van België blijft. De
afmetingen waren zo groots dat het ge
bouw twee eeuwen later pog niet vol
tooid was. Met het bouwen, van de to
ren werd eerst in 1452 een aanvang ge
maakt. Het spel van zijn verticale lij
nen móest in de geest van zjjn ontwer
pers ruimschoots de huidige hoogte van
97 meter van thans, overtreffen. De m
1520 onderbroken werken werden niet
voortgezet.
Het eerste kwart van de zestiende
eeuw is het gróte tijdvak van Mechelen.
Het paleis van Margareta van Oosten
rijk dat opgericht werd in 1507 getuigt
er nog van. Bewonderenswaardig is de
rechthoekige binnenplaats met haar
prachtige zuilengalerij die ons aan Ita
lië doet denken. Hier kunnen wij ons
het dagelijkse léven van de kunstmin
nende landvoogdes der Nederlanden, om
ringd door dichters en geleerden, waar
op zij ten zeerste gesteld was, voorstel
len.
Helaas, onder het bewind van Maria
van Hongarije, nicht van Margareta,
werd de hoofdstad overgebracht naar
Brussel. Vanzelfsprekend verloor Me
chelen hierbij veel van haar glans.
In de XVIIe, eeuw kregen de kunste
naars de gelegenheid (vooral op het ge
bied der beeldhouwkunst) een tempera
mentvolle werkzaamheid aan dc dag te
leggen. De hoofdaltaren en graftomben
in de kathedraal, de kerkmeestersban-
ken in St-Janskerk. de biechtstoelen van
St.-Pieters- en St.-Pauwelskerk brengen
alle bewonderaars van de volop ont
luikende barok in verrukking.
Mechelen bezit ook schilderden van de
grootste meesters uit de tweede bloei
periode der Vlaamse schilderkunst. Een
dezer werken in Ie St.-Janskerk verdient
ten volle zijn roem. Het bevindt zich bo
ven het hoofdaltaar en stelt de Aanbid
ding van de Drie Koningen voor. De
kunst van Rubens triomfeert in dit schil
derij dat van een verrassende schoon
heid is.
Vermelden wij nog dat in het land der
beiaarden Mechelen er fier op gaat de
kroon te spannen met haar beiaardcon
certen.
Weleer hoofdstad en prinselijke resi
dentie, is Mechelen thans een aarts
bisschoppelijke stad. Bovendien leeft in
de herinneringen aan het verleden de
gestalte van een prelaat, die tot de
grootste geestelijke figuren van onze tijd
behoort: Kardinaal Meixier.
iMiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiniiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiimiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiHiHiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiü
iiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
c.
IIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIII1IIIII
N
-"wis,
Prachtig beschilderde waaier, uit de verzameling van de heer Tal, in het waaier
museum te Amsterdam.
In alle landen hebben de dames vroe
ger jaren de waaier gebruikt. Van het
eenvoudige palmblad af, waarvan men
zich in Oosterse landen honderden ja
ren geleden bediende, is de vorm in de
loop van de eeuwen dikwijls gewijzigd
geworden.
Reeds in het oude Egypte, zowel als
in Griekenland en China was de waaier
bekend en natuurlijk kenden ook de
Romeinen de waaier. Zeker is ech
ter, dat deze is ontstaan in het Verre-
Oosten.
Het doel der waaiers was tweevoudig;
ten eerste werd hij benut om zich koel
te toe te waaien, ten tweede om de vlie
gen en andere insecten af te weren.
Naar het eerstgenoemde doel heet hij
in 't Latijn: „flabellum" (van flare is
waaien) naar het tweede doel in het
Latijn „muscarium" (van musea is
vliegen). Als nevendoel werd de waai
er gebruikt om vuur aan te wakkeren
en wel speciaal bij de oude Perzen,
waar het aanblazen van het vuur met
de mond volgens de godsdienst verbo
den was. Verder werd hij nog gebruikt
als waardigheidsteken bij kerkelijke
gebruiken, ofwel aan het Hof.
De kwastwaaier is de eenvoudigste
en de oudste, gemaakt van gedroogde
palmbladen en uit vlechtwerk in de
vorm van een blad uitgebeeld.
In Italië maakte men .vaaieis wind
wijzers in d< vorm van een vaandel.
Later volgden ronde waaiers, versierd
met een spiegeltje in het midden en
bevestigd op een met juwelen bezette
steel. Zulke waaiers werden gedragen
door de dames aan het hof van de
koning van Frankrijk.
De plooivorm, uitgevonden door de
Chinezen, en door missionarissen naar
Europa overgebracht, werd algemeen
in gebruik genomen in de zeventiende
eeuw. Daarna kwam de waaier pas weer
goed tot zijn recht. Vooral carder
de regering van Lodewijk XIV ontwik
kelde de waaier zich tot een nuttig,
maar ook zeer kostbaar bezit.
De dames van zijn Hof te Versailles
gevoelden zóveel geestdrift voor de
waaier, dat vele van haar, niet tevre
den met er zich van te bedienen in de
zomer, om zich frisse lucht toe te wui
ven, hem in alle seizoenen gingen dra
gen
De ware gouden eeuw van de waaier
was evenwel de 18e, het tijdperk van
zovele meesterstukjes, van gekleurde
voorstellingen voorzien, vervaardigd
door beroemde schilders.
Er zijn tal van waaiers beroemd zo
wel om hun waarde als om de persoon
lijkheid der dames, die er bezitters van
zijn geweest. De vervaardiging der
waaiers vond in zekere mate het mid
delpunt te Parijs, waar de waaiersfa
brikanten reeds in 1522 een van de ge
nootschappen der kunsten en ambach
ten vormden.
Men onderscheidt in de waaier twee
gedeelten: het montuur, gewoonlijk
aangeduid als „voet" of „hout", van
welke stof het ook zij, en het „blad".
Het montuur is van latjes gemaakt,
waarop het blad wordt geplakt: de
buitenste, de sterkste en meest versier
de, worden met de vakterm „panaches
aangeduid. De uiteinden der latjes en
de „panaches" zijn met elkander ver-
Mooi uitgevoerde waaier.
enigd door een klinknageltje van paar
lemoer of metaal. Het getal latjes is
gelijk aan dat der plooien van het blad
dat] om geplooid te worden, wordt ge
plaatst in een vorm, samengesteld uit
twee vellen sterk papier. De vorm
sluitende, door hem met kracht saam
te persen, drukt men er niet meer glad
te krijgen "ouwen in.
Het gebruik van waaiers is groten
deels in onbruik geraakt. In Zuidelijke
landen," Spanje, Portugal, Italië, is hij
als van ouds, op sommige plaatsen nog
in ere.
-Xe Amsterdam is er een klein waai-
ermuseum „Het Waaierkabinet". De
verzameling omvat kostbare en vreemd
soortige exemplaren, uitgevoerd in hout
ivoor parelmoer, schildpad, celluloid,
zjjde 'en bedrukt of prachtig beschil
derd met voorstellingen in allerlei aard.
Scheveningse vissersvrouwen in hun typische klederdracht.
Ondanks de nabijheid van de grote
stad Den Haag heeft de klederdracht
van Scheveningen zich tot in onze tijd
gehandhaafd.
Het „ijzer" bestaat uit een beugel
van 150 gram zilver rond het hoofd,
welke de vorm van een hoefijzer heeft.
Aan de uiteinden bevinden zich knop
pen, tot een gewicht van 70 gram goud.
Door deze fraai versierae knoppen, die
„boeken" genoemd worden en die hoog
boven het voorhoofd uitkomen, worden
parelspelden van 12 cm. lengte gesto
ken ter bevestiging van de kap in het
haar. De muts, die over het „ijzer"
gedragen wordt, is van neteldoek en op
feestelijke dagen van Brussels kant. In
de rouwtijd draagt men een kamer-
doekse of „dikke" muts. Onder het
werk heeft de Scheveningse vrouw een
„nachtmuts" op, d.i. een klein wit kap
je zonder zilveren beugel.
Kenmerkend voor de dracht zijn de
fraaie pastelkleurige schoudermantels
met staande kraag, overblijfsels uit de
tijd van de Spaanse overheersing. De
zware vracht laken of serge van deze
cape bepaalt voor een groot deel de hou
ding van de vrouwen en hun silhouet:
de grootste plooienmassa, bijeengehou
den in het met fijn gekleurd lint- en
kralenwerk versierde stijve kraagje,
valt midden tussen de schouderbladen.
De omslagdoek - grijs, blauw of
zwart wordt doorgaans gedragen in
plaats van de schoudermantel. Veelal
zijn het ook Kashmirdoeken met een
veelkleurig patroon op een zwart fond.
Het „jak" is grijs of zwart en wordt
aan de 'hals gesloten met een gouden
slot. De omslagdoek gaat hierover
heen en deze wordt bijeengehouden
met een gouden speld.
De rok is zwart en wordt gedragen
over een witte of zwarte, soms wijd
uitstaande onderrok. Over de rok heen
Een van de beroemdste schepen ooit
in Groot-Brittanië gebouwd, was de
China-klipper, de „Cutty Sark", die in
dok ligt te Greenwich, Londen, ter na
gedachtenis aan de oude kooplieden die
de wereld doortrokken. Haar vreemde
naam is te danken aan de metalen
windvaan aan de top van de mast, die
gemaakt was in de vorm van een kort
hemd. „Cutty" is het Schotse woord
voor kort, en „Sark" voor hemd.
De „Cutty Sark" werd te water ge
laten op 23 November 1869. Het schip
werd gebouwd met een speciaal doel
en wel om vlugger te kunnen zeilen
dan enig ander schip en ladingen tarwe
uit Australië, of thee uit China naar
Londen te brengen.
Welhaast vanaf het begin van haar
bestaan had de „Cutty Sark" moeilijk
heden met het tuig en de masten en te
weinig wind. Toch maakte het schip de
eerste reis van Londen naar Shanghai
in 104 dagen - toen een heel goede tijd.
Maar de dagen van de zeilschepen
waren reeds geteld en deze grootse ou
de schepen moesten het langzaam maar
zeker afleggen tegen de stoomboten.
De „Cutty Sark" had zelfs haar onder
scheidingstekens verloren. Het schip
werd in 1957 ingericht tot museum.
werden over de hele wereld onder
zoekingen gedaan naar onderdelen af
komstig van het schip en vele werden
inderdaad teruggevonden. Maar geen
teken van de windvaan. Tot men, eind
1960, vernam dat het voorwerp voor
kwam op een veiling in Londen. In
1916 voer de „Cutty Sark" onder Por
tugese vlag en werd, ernstig bescha
digd aan de zuid-west kust van Afrika,
de haven van Kaapstad binneng_esleept.
De kapitein verkocht daar de windvaan
aan een verzamelaar van voorwerpen
uit zeilschepen en deze hield de vaan
44 jaar in zijn bezit, tot zijn collectie
na zijn dood werd verkocht. De be
roemde windvaan werd in april 1961
weer bevestigd aan de „Cutty Sark
draagt men altijd een schort, 's-zon-
dags een zwart zijden, in de week een
bonte schort van katoen. Gaat men
uit, dan draagt men een schort van fijn
blauw-wit gestreept katoen, dat drill
genoemd wordt.
Klompen worden eigenlijk alleen nog
bij het sckrobben gedragen. Haast alle
vrouwen lopen op schoenen.
Kenmerkend voor de tegenwoordige
mannendracht zijn: een zwarte of grij
ze platte pet, een zwarte of donker
blauwe schipperstrui en een donker
colbertcos tuum.
Zeker hebben jullie wel eens van het
ganzenbordspel gehoord of dat beoefend,
hoewel het helemaal uit de tijd is na
tuurlijk. Het ganzenbord is al zeer oud.
Een oorkonde van de stad Brussel uit
het jaar 1342 maakt al melding van
lieden „werpende ter gans". Hugo de
Groot, je weet wel, de man van de
boekenkist, speelde ook al dit spel voor
tijdverdrijf tijdens zijn gevangenschap
op het slot Loevestein. Het ganzenbord
spel wordt het toneel van het menselijk
leven genoemd, waarin ieder zijn rol
speelt, en wel dikwijls op onverstandige
wijze, zoals te kennen gegeven wordt
door de harlekijn en zotskappen, welke
soms beneden op het ganzenbord in de
hoeken staan afgebeeld. Wat het spel
betreft: er is veel stof in tot nadenken.
Merk op uw aardse reistochten: die
wat bezit, komt over de brug. Die op de
brug komt betaalt tolgeld, doch als men
dubbel betaalt, gaat men zes hokjes ver
der. In de herberg moet je niet alleen
het gelag betalen, maar uw beurt eens
voorbij laten gaan. Terwijl men, als
Josef, in de put geworpen, het kind van
de rekening is en bovendien blijft zitten
tot men verlost wordt. Kom je in de
doolhof, dan kost het je niet alleen geld,
maar je moet ook terug! Soms bevind
iemand zich opeens in de gevangenis en
plotseling ziet men zich geworpen in de
akelige dood. Gelukkig hij die zeggen
kan „het valt op een gansje", want die
kan log één zo ver door.
De gansjes zjjn zo op het bord ge
plaatst, dat ze elkaar beurtelings opvol
gen met een afstand van 3 en 4, getal
len, waaraan vanouds bijzondere waar
de en betekenis werd gehecht. Alles bij
elkaar wijst er op, dat een ernstige ge
dachte voorzat bij de uitvinder van het
spel.
Alhoewel in ons land zeer mooie exem
plaren van de fijnspar voorkomen, is
deze boom niet inheems en wordt het
eigenlijke vurenhout uit Noord-Europa
betrokken. Het mooiste hout, compact
gegroeid, met veelal fijne groeiringen,
is afkomstig uit Finland, Rusland en
Zweden. Dit heeft een hoge zilverachti
ge glans, is witgeel van kleur, sterk,
taai en laat zich zeer goed verwerken.
De takken van de fijnspar wijzen
schuin naar beneden, waardoor de gro
tere kwasten in het gezaagde hout een
ovale doorsnede hebben.
Over het algemeen zijn vurenkwasten
lichter van kleur en minder hard dan
de kwasten in het dennehout, hetgeen
eveneens als een onderscheidingsken
merk kan worden beschouwd.
Het Nederlands Postmuseum geeft
een beeld van het heden en verleden
van het bedrijf der Posterijen, Telegra
fie en Telefonie, in modellen, schilderij
en, prenten, documenten en, voor wat
de technische afdeling betreft, in func
tionerende en voor demonstratie ge
schikt gemaakte apparaten. Het muse
um bezit ook een zeer uitgebreide post
zegelcollectie, waarvan steeds een deel
in een speciaal hiervoor ingerichte ga
lerij is tentoongesteld, (adres: Zee
straat 82, Den Haag).
