H
p -
Topconferentie „neutrale"
naties streeft niet naar
een derde blok
Washington en Moskou vol spanning
over het resultaat van Belgrado
f
Berlijn
u
Waarneemsysteem in opbouw
mé
PRESIDENT TITO TROTSE GASTHEER
Neliroe en
Vervolg op bijeenkomst in
Bandoeng van april 1955
<La"
Satellieten fotograferen doorlopend
wolkenvelden
De deelnemers
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1961
^**-**4 «L ivO.
- -
Nieuw materiaal
"er
"<v
'aal:
H'iik
GW'lieten Tiros E 11 en IIL AUe drie
Beter weerbericht
Ontdekkingen
Xn
Poolgebieden
ïtiimiiiiiiiiiiMiitmiiiiHifmfiiiiiiiiimmimHmiiitmHiHiiHmiHtMHflHfHHimiimmmmmtimiiHiimiHiimiifnHtmmm
/*rë
Voor president Tito van Joego
slavië is deze week een lang
gekoesterde wens in vervul
ling gegaan. Hij fungeert op het
ogenblik als gastheer van de leiders
van drie en twintig „neutrale" lan
den. Tito acht het belangrijk, dat de
topconferentie van de niet gebonden
staten in Belgrado wordt gehouden,
omdat hierdoor de betekenis van de
Joegoslavische rol in de wereldpoli
tiek wordt geaccentueerd. De cotn-
munistische leider van Joegoslavië,
die in onmin leeft met Rusland en
vooral met Rood-China, zoekt de
laatste jaren vooral aansluiting bij
die Afrikaans-Aziatische landen die
noch tot het Westerse noch tot het
Sovjet-blok behoren. Hij hoopt, dat
de huidige conferentie bij zal dragen
tot een versterking van zijn prestige
in de wereld. De bijeenkomst zou
bovendien ook zijn positie in zijn
eigen land kunnen verstevigen. De
Joegoslavische dictator wil tegen
over zijn onderdanen demonstreren,
dat hij vele machtige vrienden heeft
in het buitenland, en dat Joegoslavië
dus niet bang hoeft te zijn in een
isolement te raken.
H. Br#
KOSTBARE (nieuwe) GEGEVENS
VOOR HET WEERBERICHT-
mmm.
:<V -V
4;>~ I
|»I1I
R* hee/t deze foto van Spanje gemaakt, met inbegrip van Gibraltar en de noordkust van Marokko (beneden links). Men kan tevens de oost-west-hoek
zien van een uitgestrekt gebied zonder wolken, uitlopend op een lagedrukgebied boven Engeland.
t Weerbericht, dat ons dagelijks
voorgeschoteld wordt, is men
'al het weten opgebouwd uit
6 W ?en groot aantal gegevens over
J.'&at* nd van de atmosfeer op tal van
Eank zij de moderne comnni-
ruiddelen kunnen deze gegevens
chtverzameld worden. Zeevaart en
&rk'Oon Jn V>Ai/4./\ tmi '/AAr'eto Kil
aan het tot stand komen er-
xueicl wurufcMi. 4Jcv\aaii c»
Gdp e'keer, die beide ten zeerste bij
1 ?„ueerberichten gebaat zijn, wer-
1*eh aan het tot stand komen er-
Oh- Ervaringen opgedaan tijdens
Nw0,1 zeereizen vormen kostbaar
,chon„ al ervoor. Verder zijn er weer»
"■tl Lr1 en weerstations. Deze zijn even
ly °stbaar en dus niet overal te vin-
een .jaar beschikken de me-
l"rj,i ''ken nu over geheel nieuw ma-
r'ie
over foto's van de bovenkant
en. Drie satellieten, die om de
!ys 1 rakelen, maken voortdurend fo-
*'e verdeling van de wolken.
'1'; 'H|en toto's sturen zij naar de aar-
'tn 0r- Iedere foto bevat een schat
Kevens, die vroeger voor de me-
bjt R onbereikbaar waren.
SatV^tige werk wordt verricht door
twee televisiecamera's aan
e®n groothoekcamera en een ca-
>*r?T een telelens. De groothoek-
^bip ,a ban opnamen maken van een
Vtgj. rnpt een middellijn van 1500 kilo-
«W kelens neemt intussen een
'Mlame van het centrum van dat
Wer een middellijn van 150 kilo-
r>b de eerste opname kan men
v&n vijf kilometer waarnemen,
"f. efailopname details van 500 me-
AlilW2® opnamen worden in de sa-
f^iriB]r10P een magnetische band ver-
l'-arrT BÜ Eet passeren van een
i'jWnistation worden ze er uitge-
b'ÜkP r foto's blijken van voortref-
Otoi0 kwaliteit en zijn voor de mete-
8 van he grootste belang.
,^s 'if' alles de wetenschap iets
Whtjn °''6n en zullen de weersver-
N da,Sen straks nog betrouwbaarder
N een\tot nu toe? Het staat vast,
jr de fj etere kennis van wat er zich
T de arnpkring afspeelt moet leiden
agtio^rnogfelÜl'heid van betere weer-
J* t, 6s- Ee vraag is - en het is
>°°''d 0eS om daar reeds een ant-
a -=lqe geven of men de ver-
El' vGt.x 8eSevens snel genoeg zal kun-
VoileVerken en interpreteren om er
van te trekken. De op-
b In eiVat"ingen stemmen wel hoop-
vA't |,i„enk(''e gevallen bijvoorbeeld
G gebj11' daid{ zij de nieuwe foto's
,.;'-tsiatiHGn zonder of met te weinig
rium. Het huidige drietal maakt een
hoek van ongeveer vijftig graden met
de evenaar. Met hun camera's overzien
zij dus de gebieden met vijftig graden
noorder- en zuiderbreedte. De nieuwe
satellieten, die het Amerikaanse weer
bureau in samenwerking met het Ame
rikaanse bureau voor ruimtevaart (Na-
sa) wil lanceren zijzullen Nimbus
satellieten heten moeten de beide
polen waarnemen. Het hele aardop
pervlak komt dan binnen het bereik
van de metereologische wolkenfotogra-
£ie.
Zulke waarnemers in de poolgebie-
IIIIIIIIIIIIIIMIIIItllllillilllllllllllllllllllillUtlllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllltlHIIIIIHIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllHIII
den ziin van groot belang, omdat men
van de weersomstandigheden daar nog
weinig weet, hoewel zij grote invloed op
het weer uitoefenen.
Daarna staan er nog andere satel
lieten op het program, tlie naar de
naam Aeros luisteren. Deze gaan
veel verder de ruimte in. Tiros blijft
op ongeveer <50 kilometer, Aeros wil
naar de 40.000 kilometer. Hij draait
daar in een dag om de aarde, dat wil
zeggen, dat hij steeds hoven hetzelfde
gebied blijft hangen en dus voortdu
rend de veranderingen in het wolken-
patroon kan waarnemen. Tiros, Nim
bus' en Aeros zullen samen een ideeal
waarneemsysteem vormen.
De gegevens, die men zo krijgt, zul
len met, behulp van electronische re
kenmachines uitgewerkt worden. Men
hoopt ze daarbij tevens zo te kunnen
rangschikken, dat zij dienstig zijn voor
de weersverwachtingen van vele ge
bieden op aarde. Voor de verre toe
komst denkt men zelfs aan de moge
lijkheid om met de zo verkregen gege
vens tegenmaatregelen tegen ongewen
ste weertoestanden te beramen. Met na
me: de bestrijding van orkanen en van
langdurige droogte.
Tiros heeft intussen ai een aantal
nieuwe ontdekkingen opgeleverd. Grote
gebieden van lage atmosferische druk
in de dampkring g'aan meestal gepaard
met cyeloonvormige windpatronen. Zo
als nu uit de foto's blijkt worden ze
meestal begeleid door cirkelvormige
wolkenpatronen, die soms een middel
lijn van enkele duizenden kilometers heb
ben. Met de fraaie overzichtsfoto's heeft
men de structuur hiervan kunnen aan
tonen. Soms ook blijken deze giganti
sche wolken complexen verbonden met
gelijksoortige elders.
Ook zijn er wolken ontdekt, die men
tot dusver niet had kunnen waarnemen.
Zij hebben een speciale vorm en spelen
vermoedelijk een belangrijke rol bij het
tramsport van bijvoorbeeld waterdamp
naar de onderste lagen van de atmos
feer.
De Tirus-satellieten kunnen overigens
niet alleen naar beneden kijken, maai'
ook naar boven. Metingen van de stra
ling van de zon zullen een belangrijk
deel uitmaken van de toekomstige pro
gramma's. De zon is de enerigebron van
de aarde. Wanneer men de nauwe rela
ties tussen haar en de dampkring heeft
aangetoond en bestudeerd zal men een
antwoord vinden op tal van nu nog on
begrepen verschijnselen,
Wanneer de Tirossatelliet in wolkenloos
gebied opereert, maakt zij uiteraard fo
to's van het aardoppervlak. De beteke
nis van het systeem voor militaire ver
kenningstaken is dan ook niet gering.
Voor deze doeleinden nebben de Ver
enigde Staten overigens een speciale
satelliet in dienst, de Midas.
S. VAN AG?.'
iiimiiiMMUiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiii'iiniiiiHiiiiiiiimiiiiiiiiiiii
■G VooGA tijdig kunnen waarschu-
lstariri ornende zeer slechte weers
cheden.
'let urie «ff,- f°ekomst. wil men nog
een j'rjteibeten de ruimte inzenden
s uitgebreider instrumenta-
De Tiros-satelliet., is uitgerust met twee t.v.-camera's om het wolkendek te foto
graferen. Wat daarvoor nodig is blijkt uit de verdere inhoud: 1. Een van de
beide camera's; de lens van de groothoekcamera; 3. bandrecorders; 4. elektro
nische tijdregelaar voor het maken van opnamen; 5 t.v.-zender; 6. Chemische
batterijen; 7 en 8. elektronische apparatuur voor bediening van de camera's en de
bandrecorders; 9 contróle-apparatuur; 10. hulpcontröle-apparatuur; 11 transfor
mator voor de motor van de bandapparatuur; 12 voltageregelaar; 13 batterij voor
de stroomregelaar; 14. hulpgenerator voor het synchroniseren van de t.v.-appara-
tuur; 15. zendantennes; 16. ontvang ant enne; 17 apparatuur voor meting van de
positie van de satelliet t.o.v. de zon; 18. zonnebatterijen; 20. mechanisme voor het
stuiten van de draaiende beweging; 21. raketten voor het doen draaien van de
satelliet.
Aan de topconferentie van niet-ge-
bonden landen, die gisteren in Bel
grado is begonnen, wordt deelgeno
men door de volgende staten: Afgha
nistan, „Algerije", Burma, Cambodja,
Ceylon, Cuba, Cyprus, Ethiopië, Gha
na, Guinee, Mali, Indië, Indonesië,
Irak, Libanon, Marokko, Nepal, Sa-
oedi-Arabië, Somalië, Soedan, Tu
nesië, de Verenigde Arabische Re
publiek, Jemen en Joegoslavië.
President Tito van Joegoslavië-
President Gamal Abdel Nasser van de
President Kwame Nkroemah van Ghana. Verenigde Arabische Republiek,
Het is opmerkelijk, dat de conferen
tie juist in een Europese hoofdstad
wordt gehouden, hoewel Joegoslavië
en Cyprus de enige Europese staten
zijn die aan de bijeenkomst deel
nemen. Het is vooral een ontmoeting
van Afrikaanse en Aziatische leiders.
Van de Latijns-Amerikaanse landen
doet alleen Cuba als volwaardig lid
aan de besprekingen mee. want de
vertegenwoordigers van Bolivië. Bra
zilië en Ecuador wijlen slechts als
waarnemers beschouwd worden.
Vooral Soekarno had een groter aan
deel van Latijns-Amerika gewenst,
maar Fidel Gastro wilde geen Wes
ters georiënteerde staten als bijvoor
beeld Argentinië en Chili tot de con
ferentie toelaten, en de Cubaanse pre
mier is er inderdaad in geslaagd zijn
wil door te drijven. Er zijn aanvanke
lijk ook plannen geweest om meer
Europese landen bij het overleg te
betrekken. Enige uitgesproken neu
trale landen als Oostenrijk, Ierland,
Zweden en Finland werden benaderd
voor het zenden van een v ertegen
woordiger naai' Belgrado. Maar al
deze staten hebben de invitatie afge
slagen.
Voor het gemak kan men de staten
die in Belgrado vertegenwoordigd zijn
„neutralen noemen, maar de meeste
iiiiiiiiiiiiiiiiumiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitmiiiiiiiiiimiimiiiiii
(lllllltlllllllllllllllltllHIIIIIIIIIIIIIIMIIMIIIIimillllllllllllltlltl
van deze landen voelen niets voor het
etiket „neutraal". Zij noemen zich lie
ver „niet g'ebonden". De term „neutra
lisme" heeft voor hen te veel de be
tekenis van een lijdelijk toezien bij het
conflict van de grote blokken in de
wereld. In werkelijkheid zouden zij een
actieve rol willen spelen in de wereld
politiek. Kwame Nkroemah, de presi
dent van Ghana, zegt. dat zijn buiten
landse politiek er een is van ..positieve
actie" en als men zijn houding dan
..neutralisme" wil noemen, dan zou
men, volgens hem, toch moeten spre
ken van „positief neutralisme".
Het is een zeer heterogeen gezel
schap, dat. nu in Belgrado bijeen
is. Het „niet gebonden" zijn van
de deelnemende staten vertoont
sterke graduele verschillen. Onder de
politieke leiders op deze conferentie
zijn er die zeer dicht bij het Westerse
biok staan, maar anderzijds vindt men
onder Tito's gasten ook lieden die min
of meer met Moskou sympathiseren.
Het fel anti-Amerikaanse Cuba is bijna
een satellietstaat van Moskou. De pre
mier van Guinee, Sekoe Toeré, heeft
zojuist de Lenin-vredesprijs in ont
vangst genomen, en de nieuwe leider
van de Voorlopige Algerijnse Regering
heeft zijn bewondering voor het Chinese
communistische regime niet onder
stoelen of banken gestoken. Daar staat
echter tegenover, dat in Belgrado niet
minder dan vier Gemenebestlanden
aanwezig zijn (Ceylon, Cyprus. Indië en
Ghana), terwijl bijvoorbeeld Saoedi-
Arabië door nauwe economische ban
den met Amerika is verbonden.
De conferentie van Belgrado is tot
op zekere hoogte een vervolg op de
conferentie van Bandoeng van april
1955. Maar terwijl die bijeenkomst
van zes jaar geleden een louter Afri
kaans-Aziatische affaire was, zijn er
dus nu ook anderp werelddelen ver
tegenwoordigd. Bovendien was de
conferentie van Bandoeng niet uit
sluitend een ontmoeting van niet ge-
Premier Jawaharlal Nehroe van Indië. President Soekarno van Indonesië.
bonden staten. Er deden toen ver
scheidene landen aan de besprekingen
mee, die door militaire bondgenoot
schappen met de Westerse grote mo
gendheden gelieerd waren, als: Pa
kistan, de Philippijnen, Thailand en
Turkije. Anderzijds heeft communis
tisch China op de conferentie van
Bandoeng een dominerende rol ge
speeld. terwijl aan de conferentie van
Belgrado niet deelgenomen wordt
door enig land van het Sino-Sovjet-
blok.
Vooral de Indische premier Nehroe
heeft tevoren uitdrukkelijk gesteld, dat
de bijeenkomst van Belgrado niet tot
de vorming van een derde blok moest
leiden. Men zou zich moeten bepalen tot
een uitwisseling, van opinies over de
grote internationale vraagstukken, zon
der te proberen tot een strak gemeen
schappelijk beleid te komen. (Men kan
zich overigens moeilijk voorstellen dat
een politiek zo gemengd gezelschap
enig concreet plan zou kunnen opstellen
voor de oplossing der wereldproble
men). Alleen op het punt van het anti
kolonialisme zal wellicht een vrij grote
eensgezindheid bestaan, want de mees
te deelnemers zijn voormalige koloniën
die oude rancunes koesteren tegen hun
voormalige heersers. Maar ook op dit
terrein zullen er verschillen van me
ning zijn. Het anti-kolonialisme van
landen als Indonesië en Guinee is im
mers veel fanatieker dan dat van bij
voorbeeld Indië en Burma.
iteraard is de Berlijnse kwestie
een der voornaamste onderwer
pen van gesprek. De Westerse
Grote Drie hopen, dat vele deel
nemers aan de conferentie van Belgra
do begrip zullen opbrengen voor het
Westerse standpunt. Het oordeel van
„Belgrado" over „Berlijn" zou immers
van grote invloed kunnen zijn op de
debatten over dit probleem in de Alge
mene Vergadering van de Verenigde
Naties. De assemblee van de volkeren
organisatie komt op 19 september bij
een, en de Berlijnse crisis zal ongetwij
feld uitvoerig besproken worden. De
groep-Belgrado, die ongeveer een vierde
gedeelte vertegenwoordigt van de hele
V.N., zou bij een eventuele stemming
de weegschaal naar de ene of de andere
kant kunnen doen doorslaan.
In het Westen heeft men zich vorige
week ernstige zorgen gemaakt over de
visie van Nehroe op de Berlijnse crisis.
De Indische premier had immers op 23
augustus verklaard dat de vrije toe
gang tot West-Berlijn niet gebaseerd
was op enig recht van het Westen,
maar op een concessie van de Sovjet-
Unie aan de Grote Drie. Nehroe ont
kende dat in het Protocol van 1944 en
in de viermogendheden-overeenkomst
van 1949 de Westerse rechten op vrij
verkeer tussen West-Duitsland en West-
Beriijn verankerd lagen, zoals door
Washington. Londen en Parijs is be
weerd. Deze interpretatie van de histo
rische documenten over Berlijn heeft
vooral in Amerika grote verontwaardi
ging gewekt. Die reactie in de V.S.
heeft Nehroe kennelijk verontrust, want
hij heeft intussen gezegd, dat zijns in
ziens de vrij-e toegang tot West-Berlpn
gehandhaafd moet blijven. Hij had in
zijn eerste verklaring slechts gesproken
over het juridisch aspect van de kwes
tie, maar hij had niet willen sugge
reren dat hij geen bezwaren had tegen
een isolering van West-Berlijn door de
communisten. Nehroe heeft bovendien
nog een ander misverstand willen weg
nemen. Begin vorige week had hij ook
te kennen gegeven, dat de sluiting van
de grens tussen Oost- en West-Berlijn
door de communisten niet onwettig
was. Deze week heeft hij gezegd dal
„de oprichting van barrières in Berlijn
door de DDR juridisch misschien te
verdedigen is, maar in ieder ander op
zicht. ongerechtvaardigd genoemd moet
worden." Weliswaar heeft Nehroe
met zjjn jongste opmerkingen over de
Berlijnse crisis nog geen partij ge
kozen. maar de grootste bezorgdheid
van de Westerse Grote Drie heeft hij
nu toch weggenomen. De Indische pre
mier hoopt een bemiddelende rol te
kunnen spelen in het Berlijnse con
flict. Na afloop van de conferentie van
Belgrado wil hij achtereenvolgens naar
Moskou en Washington reizen voor be
sprekingen met Khroesjtsjev en Kenne
dy.
De Sovjet-Unie heeft de topconferen
tie in Belgrado deze week nog een
nieuw belangrijk onderwerp bezorgd:
de hervatting door Rusland van de kern
proeven. Juist in de Afrikaans-Aziati
sche landen is men fel tegen atoomex
perimenten gekant. (Vele Afrikaanse
staten hebben de laatste jaren scher
pe kritiek geleverd op Frankrijk van
wege de kernproeven in de Sahara). De
Russische boodschap heeft in Belgra
do dan ook geen gunstige ontvangst ge
kregen.
De „Grote Vijf" van Belgrado zijn:
Tito, Nehroe, Nasser. Soekarno en
Nkroemah. Deze vijf staatslieden
zullen ongetwijfeld een domineren
de rol spelen op de topconferentie, en
zij zullen elkaar het. 'eidersehap van
de niet gebonden landen betwisten. Van
deze vijf is Tito degene die de duide
lijkste lijn volgt in zijn buitenlandse
politiek, al is zijn beleid dan vooral
negatief: anti-Moskou en anti-Peking.
De opvattingen van de leiders van In
dië, de Verenigde Arabische Republiek
en Ghana zijn niet altijd even duidelijk.
Voor Nederland heeft de conferen
tie van Belgrado bijzondere beteke
nis, omdat Soekarno de kwestie Nieuw.
Guinea aan de orde wil stellen. Bo
vendien is onlangs door de Indonesi
sche minister van Defensie, Nasoe-
tion, en door de Indonesische uitgever
en politieke verkenner Oejeng ge
suggereerd, dat de aanwezigheid van
Soekarno in Europa tijdens de „neu
trale" topconferentie Nederland de
gelegenheid zou bieden tot informele
gesprekken over het Nederlands-Indo
nesisch geschil. Nu echter de groep-
Rijkens onlangs erklaard heeft van
verdere contacten met Indonesische
autoriteiten af te zien, is het de
vraag of van Nederlandse zijde nog
naar een ontmoeting in Belgrado met
Soekarno zal worden gestreefd.
De conferentie van Bandoeng heeft
indertijd grote consequenties gehad
voor de wereldpolitiek, omdat hier de
jonge staten van Afrika en Azië voor
het eerst als groep naar voren
traden. De conferentie van Belgrado
zou kunnen leiden tot een zekere con
solidering van deze Afrikaans-Aziati
sche groep, al streeft men niet naar
blokvorming.
Rusland en China hebben _al niet min
der belangstelling voor da uitkomst van
deze topconferentie als de Westerse
i i mTV/Tz-vc-L-/-V11 an
X crjYiiig entfl^JJUS eil uc -
anderzijds is een felle concurrent!estryd
gaande om de gunst van de niet gebon
den landen. De Chinezen en de Russen
speculeren op het antikolonialisme yan
de Afrikaans-Aziatische staten 111 hun
streven de jonge naties in de commu
nistische invloedssfeer te trekken.
