Structuurwijziging van de
K.R.O. in studie
„DE HUISBEWAARDER"
Verbijsterend en toch boeiend
stuk van Harold Pinter op tv
DE RODE CIRKEL
DE LAATSTE SLAG
l
Alfredo
r
DAGPUZZLE
SCHROOT
pffppli lp
Br
Schijn dient vermeden dat middel
belangrijker zou zijn dan het doel
Addressoqraph - Multiqraph
Vanavond
Wij kijken naar
holland
fund
V B
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1961
PAGINA 2
ERIC DE NOORMAN
28. Terwijl Svein Langtand zich als een hongerige wolf op de spijzen
stort en in de kortste tijd de beste maatjes is met de luidruchtige boe
renfamilie, zit Eric op hete kolen. Ieder moment verwacht hij boven
het feestrumoer het diepe geblaf van de hofhonden te zullen horen en
een zwerm Hunnenpijlen de woonhal te zien binnenvliegen. Maar de
feestvreugde duurt ongestoord voort zonder dat er iets,van dat al
gebeurd. Toch blijft de Noorman onrustig en ook Axè voelt zich
blijkens zijn gezichtsuitdrukking niet op zijn gemak. Als de brui
lof tgangers, overmand door slaap, eindelijk een einde aan de pret
maken, is het diep in de nacht. Eric geeft er de voorkeur aan de tocht
voort t e zetten. „We hebben een belangrijke boodschap voor de vorst
der Franken," zegt hij tegen de boer, die zich een beetje beledigd voelt
dat zijn gasten niet ianger willen blijven. De mededeling maakt ten
minste indruk en de boer haast zich zelfs het drietal de weg te wijzen
naar Gondalfs burcht. „Het is nog wel een lange tocht," zegt hij,
„maar misschien kunt ge ergens paarden krijgen." Nog eenmaal waar
schuwt Eric hem voor het gevaar van de ronddolende Hunnen, doch
het maakt totaal geen indruk. „We hebben in ieder geval ons best
gedaan," mompelt Axe, wanneer ze weer op weg zijn. Ze volgen een
breed karregpoor, dat door een dicht woud kronkelt. Hier en daar
glimmert maanlicht door het geboomte heen en na het oorverdovende
kabaal van de bruiloft lijkt de nachtelijke stilte des te intensiever.
Hier en daar schrikt een vogel met een zacht gekwetter op uit zijn
slaap. In de diepe duisternis van het woud kraakt een takje. Een
beer? Ofnee! Met een ruk staan ze stil. Met een ruk staan ze
stil. Daar beweegt zich iets voor hen uitdaar glippen een paar
gedaanten weg tussen de stammen. Mensen!
III
ro wp\
Cutting costs
is our business
i r M/pJ
P. H.
DE WIT
e
u
fe
een zorgvuldig gespreide
deelneming in onze
nationale economie.
Participatiebewijzen
ter beurze genoteerd.
HILVERSUM, 28 sept. Het KRO-
bestuur bezint zich, in de vorm van
een intern, beraad, op problematiek
rond de structuurwijziging. Hiervoor
heeft de vorige voorzitter, pater drs.
E. H. J. van Waesberge, destijds de
grondslag gelegd. Het onderwerp is in
de periode, voorafgaande aan de wis
seling van het presidium, en ook daar
na, tijdelijk van de agenda afgevoerd.
De nieuwe voorzitter, mr. H. W. van
Doorn heeft op de persconferentie van
de KRO, in het begin van deze week,
enkele punten genoemd die bji de be
studering reeds ter sprake zün ge
bracht, als de uitbreiding van de dio
cesane comité's in de bisdommen Rot
terdam en Groningen, de programma-
bespreking in een kring van deskundi
gen en belangstellenden en een verbre
ding van het bestuur.
Bezinning op eigentijdse toestanden
en verhoudingen is voot de KRO van
belang, omdat men, evenals bij de ove
rige omroeporganisaties, worstelt met
hetzelfde probleem: de vrees om de
schijn te wekken dat het middel belang
rijker zou zijn dan het doel. Het is een
normaal sociologisch verschijnsel, dat
zich overal openbaart, -vaar aanvanke
lijk kleine instellingen uitgroeien tot
machtige instituten. De geschiedenis
van het politieke partijwezen en de ont
wikkeling van de vakbonden bieden op
dit terrein belangwekkend studiemate
riaal.
Het zijn de grote corporaties, die voor
een belangrijk deel het huidige tijds
beeld bepalen. Al naar gelang een or
ganisatie groeit, verslapt de binding
met de aanhang en wordt de leiding
door een kleine groep aan de top uit
gemaakt. Voor de grote massa gaat
dan het doel volkomen schuil achter het
apparaat. Bijkomende verschijnselen
z{jn verambtelijking en starheid in het
beleid.
Voor de omroeporganisaties is het
van belang deze schijn te vermijden.
Want de tegenstanders van het bestel
richten juist hun pijlen op de genoem
de verschijnselen, evenwel met de be
doeling daardoor de doelstelling te
treffen. Tegenstanders van het om
roepbestel, thans versterkt met de
voorstanders van de commerciële te
levisie, pleiten voor een nationale om
roep. Het heet dan. dat het gezamen
lijk veel economischer zou kunnen en
de verzuiling tot verbrokkeling van
krachten leidt, zowel organisatorisch
als programmatisch.
Het klinkt voor de buitenwacht aan
nemelijk. Maar afgezien van de be
staande samenwerking binnen NRU-
verband en de Federatie van Omroep
verenigingen er zou op dit terrein
veel meer voorlichting nodig zijn
gaat men aan de realiteit van de vrije
meningsuiting voorbij. Eveneens wordt
de :ijke schakering van godsdienstige,
geestelijke en politieke stromingen over
het hoofd gezien. Waarschijnlijk welbe
wust. Want het is moeilijk aan te ne
men, dat men van dit patroon binnen
ons volksbestaan niet op de hoogte zou
zijn.
Structuurwijziging van de KRO is al
leen reeds noodzakelijk op grond van
diplomatieke overwegingen. Men moet
aan de tegenstanders geen gelegenheid
verschaffen, om aan hun argumenten
de schijn van juistheid te geven. Deze
groep is het niet begomien om langs de
weg van opbouwend commentaar het
omroepbestel te verstevigen, maar om
met alle middelen de vrije omroepver
enigingen te ondergraven.
Daarmee wil allesbehalve gezegd zijn,
dat de KRO een kiesvereniging is en
aan de ruim 600.000 leden een stem
in het kapittel moet worden gegeven.
De katholieke omroep is een program
ma-instituut met als doel de verbrei
ding van de katholieke levens- en we
reldbeschouwing door middel van de
media radio en televisie.
Er bestaat in het KRO-bestuur begrip
voor een nauwer aanhalen van de band
met de leden (begunstigers). Welke we
gen daartoe moeten worden bewandeld
en welke initiatieven genomen, is een
zaak van het bestuur zelf. De instelling
b.v. van een programmaraad, bestaan
de uit competente figuren, is een stap
in een dergelijke richting. Men heeft
reeds personen aangetrokken die, in
klein verband, van advies dienen. Een
uitbreiding van deze opzet is één der
vele mogelijkheden. Een dergelijke uit
breiding beoogt ook de voorgestelde
versterking van de diocesane contact
commissies en de vertakkingen in de
dekenaten. Het stimuleert de belang
stelling en voedt de trouw aan eigen
omroep. Langs deze weg is de uoven
genoemde schijn te vermijden, wat ook
een morele steun kan zijn voor de top
leiding.
Het is zonder twijfel een moeilijk pro
bleem. Maar juist van de nieuwe voor
zitter, die meermalen beeft bewezen
een bekwaam organisator te zijn, is er
veel te verwachten.
Er zijn velen die, vandaag de dag,
staan te dringen om e KRO te ver
nieuwen. Liefst van de grond af. Over
maat aan overigens goedbedoeldHdea-
iisme en drang tot voortvarendheid, zijn
hieraan beslist niet vreemd, Vooral de
zienswijze van vele jongeren, dat in het
huidige tijdvak alles op de helling moet,
is van invloed. Niemand zal de beteke
nis van de huidige fase in de wereld
geschiedenis willen ontkennen. Maar
men hoede zich toch voor overdrijving.
Elke fase in de historie is een over
gang. Immers, de geschiedenis kent
geen ,,op de plaats rust", hoogstens
een versnelde pas. De geschiedenis
van het Nederlandse omroepwezen
vormt daarop geen uitzondering.
Het ontwerpen van een structuurwij
ziging vraagt een bestudering van het
verleden. Aan de hand daarvan is de
kans op een juiste en verantwoorde keu
ze tussen wat als waardevol dient be
houden te blijven en wat voor restau
ratie of eventueel vervanging in aan
merking komt, groter.
Afbreken is gemakkelijk. Maar op
bouwen, en vooral uitbouwen en ombui
gen vergen veel inspanning. Een ab
rupt afbreken van de draad met het
verleden zou bijzonder onverstandig
zijn. Daarbij denken wij aan de stich
tingsvorm van de KRO en de bestuurs
samenstelling.
De KRO van weleer was de KRO van
pastoor Perquin. Zoals ook de AVRO
vlees en bloed werd in de persoon van
Willem Vogt. Het was allemaal simpe
ler van opzet. Het doel werd minder
door het middel verduisterd d" thrns.
In de dagen van de radiostrijd was de
binding tussen leiding en aanhang hech
ter en het idealisme groter. Daarbij
kwam het romantische waas rond het
jonge medium. De ontwikkeling van de
techniek deed de omroep groeien. Er
ontstond een apparaat, dat een. veelheid
van instanties eiste, stuk voor stuk be
mand met deskundigen. Het specialis-
tendom veroverde de omroep. In de na
oorlogse jaren klopte de televisie aan
de deur. De problemen hoopten zich QP.
Het gevolg was het ontstaan van
spanningen: de normale wrijvingen en
kortsluitingen als de begeleidende ver
schijnselen van een corporatie in ont
wikkeling.
Het is merkwaardig, dat in de vele kri
tiek op de KRO en het beleid, hiermee
geen rekening wordt gehouden. Dan
zouden er minder aanvallen zijn ge
richt op figuren dan thans het geval is
geweest. Een vrij goedkope kritiek ove
rigens. Het zijn niet de leiders van de
KRO die een verstarring en verambte
lijking veroorzaken, maar het is de
structuur.
Dat men hiervoor van bestuurszijde
begrip blijkt te hebben, is verheugend.
Het wekt de beste verwachtingen voor
de toekomst.
G. GFF.
BUSSUM. 28 sept. Aston; ,.Ik was
een dag of wat geleden in een café. Ik
bestelde een stout. Kreeg ik die stout in
zo'n dik glas met een oor. Ik ben Wij
ven zitten, maar ik kon het niet door
mijn keel krijgen. Ik kan geen stout
drinken uit een dik glas met een oor.
Ik moet een dun, hoog glas hebben.
Ik heb een paar slokjes genomen, maar
ik kon het niet uitdrinken".
Lange pauze.
Davis: „Als het weer maar op wou
klaren! Dan kan ik naar Sidcup!"
Deze fragmenten dialoog lijken ons
kenmerkend voor „De huisbewaarder",
een modern spel van Harold Pinter, dat
de VARA-televisie drie leden van de to
neelgroep „Ensemble" vanavond onder
toneelreg'ie van Karl Guttmann en tele
visie-regie van Kees van Xersel op het
scherm liet brengen. En tegelijkertijd
zijn ze wellicht tot op zekere hoogte een
verklaring van de verbijsterde ver
warring, waarin de schrijftrant van de
auteur vele kijkers zal hebben gebracht.
Op het eerste gezicht lijkt zijn stuk
eenvoudig en duidelijk genoeg. Niets
van wat de drie personen, die erin op
treden, zeggen, is erg subtiel of duis
ter. Maar wel duister Is het verband dat
er is in wat ze zeggen, behalve mis
schien in het onderbewuste. En nog
duisterder is het verband tussen wat
de een zegt en wat de ander daarop
laat volgen. Zelfs hoe het mogelijk is,
dat die personen op een bepaald mo
ment in dezelfde kamer bijeen zijn, zon
der overigens tot enig contact te ko
men, wordt de toeschouwer in de mees
te gevallen niet duidelijk.
Welke rol spoelt de tot huisbewaarder
gebombardeerde zwerver eigenlijk in de
levens van zijn gastheer, een man die
om de hallucinaties die hem kwelden
een hersenoperatie heeft ondergaan, en
diens broer? Waarom gedragen zjj zich
zoals zij doen? Hoe hebben zij contact
met elkaar, als er van enig contact
tenminste sprake is? Tal van vragen,
die onbeantwoord blijven. Maar het
meest merkwaardige van dit spel, al
thans zoals het op het scherm werd ge
bracht, was, dat de kijker, die geboeid
toezag, hoe Guus Hermus de nutteloze
woedeaanvallen van de zwerver Da-
vies met verbluffende virtuositeit liet
afwisselen met kruiperig zelfbeklag en
op welk een aangrijpende wijze Henk
van Ulsen als Aston in zijn lange mo
noloog aan het eind van het tweede
bedrijf zijn langzame en nauwgezette
spreektrant verklaart, er eigenlijk geen
ogenblik aan dacht zich daarin tijdens
de duur van het stuk te verdiepen.
Gerard K. van het Reve, die de bij
De Bezige Bij in Amsterdam verschenen
vertaling van het stuk verzorgde, heeft
zijn best gedaan de stoere taal, die
Pinter zijn personen bij tijd en wijle
laat spreken, alle recht te doen weder
varen. Een moeite, die hij zich gerust
had kunnen besparen, want veel van
de door hem gevonden uitdrukkingen
bleken voor de televisie ongeschikt te
zjjn bevonden.
Het stuk was op telerecording opge
nomen. In de omstandigheden, waar
onder de Nederlandse televisiemen
sen moeten werken, waarschijnlijk on
vermijdelijk. Maar naast het daaraan
verbonden nadeel (sleehte beeldkwali
teit) heeft deze wijze van uitzenden het
voordeel, dat men tot op de minuut kan
nagaan hoelang de uitzending duurt.
Een voordeel waarvau men helaas geen
gebruik heeft gemaakt. Anders had
men de slordig in elkaar geknutselde
en slecht becommentarieerde documen
taire over het ontstaan van de geluids
film vooraf wel laten vervallen en had
het niet bijna kwart voor twaalf hoeven
worden. Een klacht overigens, die naar
wy weten in de kringen van kijkers op
de meeste tv-toneelavonden ook sterk
leeft.
Ftn.
ZATERDAG
HILVERSUM I, 402 m. VARA: 7.00
Nws. 7.10 Gym. 7.23 Gram. 8.00 Nws.
8.18 Gram. 9.00 Gym. v. d. vrouw. 9.10
Gram. (Om 9.35-9.40 waterst.). VPRO:
10.00 Lezing. 10.05 Morgenwijding. VARA:
10.20 Gevar. progr. 12.00 Gram. -2.30 Land
en tulnb. meded. 12.33 Hammondorgel en
zang. 13.00 Nws. 13.15 VARA-varia. 13.20
Gram. 14.10 Fries Kabaret. 14.40 Har-
monie-ork. 15.00 Gram. 16.40 Boekbespr.
17.00 Jazzmuz. m. comm. 17.30 Week-
journaal. 18.00 Nws. en comm. 18.20 Lich
te muz. m. comm. 19.00 Act. op kunst
gebied. VPRO: 19.30 Gesprek. 19.55 Le
zing. VARA: 20.00 Nws. 20.05 Gram. 20.15
Licnte muz. 20.45 Grand Gala du Dis
que 1961. 21.25 Soc. comm. 21.40 Sportuitz.
22.00 Grand Gala du Disque 1961 (verv.)
23.15 Nws 23.25 Cabaret. 23.55-24.00 Nws.
Golflengten: 25,55 m; dl, 10 m;
196 m.
Uur van uitzending: 22.15 uur.
Vrijdag 29 september
De vorming van de openbare me
ning en de goede smaak in Italië.
Dagelijks 21.00 uur:
Gezinsrozenkransgebed in het La
tijn o.a. op 196 m.
(N.B.: Programma-wijziging voor
behouden vanwege aktualiteiten)
(Advertentie)
Kent u reeds de charme van
het Binnenhof met Gouden
Koets bij avond - in
MADURODAM?
Den Haag Scheveningen
HILVERSUM II, 298 m. KRO: 7.00
Nws. 7.15 Gewijde muz. 7.30 Gram. 7.45
Morgengebed. 8.00 Nws. 8.18 Gram. 8.50
V. d. vrouw. 10.00 V. d.
Gram. 10.30 Gram. 11.00
11 45 Gram. 12.00 Middagklok. 12.04 Gram.
12.30 Land- en tulnb. meded. 12.33 Gram.
12.50 Act. 13.00 Nws. 13.15 Zonnewijzer.
13.20 Lichte muz. 13.50 V. d. jeugd. 14.00
Gram. 14.10 Franse les. 14.30 V. d.
jeugd. 15.30 Gram. 16.00 Gregoriaanse
zang. 16.30 Gram. 16.50 Amateursprogr.
17.20 Sportact. 17.30 Lichte muz. 18.00
Kunstkron 18.30 Gram. 18.45 Vragenbe-
antwoorden. 19.00 Nws. 19.10 Act. 19.25
Amateursprogr. 19.50 Lezing. 20.00 Omr.
ork. en solist. 21.00 Lezing. 21.10 Klankb.
21.40 Gram. 22.25 Boekbespr. 22.30 Nws.
22.40 Jaarcongres v. d. Ned. Pax-Christi
beweging te Hilversum. 23.00 Muz. lezing.
23.55-24.00 Nws.
ENGELAND, BBC Home Service, 330
m.13.40 Gram. 14.55 Hoogtepunten u.
d. progr. v. d. afgelopen week. 15.45
Gram. 18.45 Gevar. muz. 19.30 Gevar.
progr. 22.45 Avondgebeden. 23.06-23.36 Pia
norecital.
ENGELAND BBC Light progr., 1500 en
247 m.12.00 Gevar. muz. 14.00 Ork. muz.
14.40 Dansmuz 16.45 Pianospel. 18.30 Jazz
muziek. 19.31 Ork. conc. 20.31 Gram.
NDR-WDR. 309 m.12.00 Gram. 13.15
Gram. 16.30 Gevar. progr. 19.30 Kamer
koor. 20.10 Dansmuz. 22.10 Ork. conc.
22.35 Gram. 0.05 Dansmuz. 1.00 Gram.
FRANKRIJK 3. 280 en 235 m.12.10
Ork. conc. 14.00 Gram. 14.40 Hedendaag
se Italiaanse muz. 15.45 Festival van
BavreuthDas Rheingoid, opera. 18.45
Gram. 20.00 Ork. conc. 21.00 Gram. 23.05
Gram.
BRUSSEL 324 m.12.02 Lichte muz.
12.35 Lichte muz. 13,15 V. d. teenagers.
16.00 Theaterkron. 16.20 Grant. 17.15 Ne-
gro-spirituals. 18.00 Orgelrecital. 18.30 V.
kleuters. 10.15 d. sold. 19.30 Gevar. muz. 20.00 Cabaret.
V. d. zieken. 21.10 Gram. 22.15 Verz. progr. 23.05 Amus,
ork 23.30 Lichte muz.
484 m.12.52 Gram. 13.15 Bel Caoto.
14.03 Filmmuz. 16.02 Gram. 17.10 Grant.
18.02 Nwe gram. 18.38 Gram. 20.30 Gevar.
progr. 22.10 Jazzmuz. 22.45 Gram. 23.00
Gram.
AVRO: 17.00-17.30 V. d. kind, NTS: 20.00
Journ en weeroverz. AVRO: 20.20 Film.
20.45 Grand Gala du Disque 1961. 21.25
Detectivespel. 22.00-23.00 Grand Gala du
Disque.
DUITSE TELEVISIEPROGR.
15.00 Filmrep. 15.30 Film. 16.00 Atletiek-
vvedstr. 18.00-18.30 Hoe kwam u daarop V
(Regionaal progr.: NDR 18.35 Progr. over
zicht. 18.45 Die Nordschau. 19.25 Mtke Mol
to bet muisje. WDR. 14.00 Die Wocbt
Hier und Heute, weekjourn. 18.40 Hiei
und Heute. .journ. 19.15 Vader is de beste)
20.00 Journ. en weeroverz. 20.20 Vrolijl
progr. 22.00 Warum ist es am Rhein si
schon? 22.20 Laatste nws. 22.35 Het woori
voor de zondag.
TELEVISIEPROGR
jeugd. 19.00 Poppet
VLAAMS-BELG.
17.00-18.00 V. d.
film. 19.20 Tekenfilm. 19 30 Weekjourr
20.00 Nws. en weeroverz. 20.25 Het man
neke. 20.30 TV-feuill. 20.55 Eurovisie: Fes
tival van het Italiaanse lied. 22.30 Gevar.
progr. 22.55 Nws.
FRANS-BELG. TELEVISIEPROGR.
17.00-18.25 Spel. 19.30 Tekenfilm. 20.00
HILVERSUM, 29 sept. De KRO-
teievisie zendt vanavond een reportage
uit van de gala-avond, die bij gelegen
heid van het Grand Gala du Disgue
1961 wordt gegeven in het Amsterdam
se Concertgebouw. Medewerking aan
deze avond verlenen het Concertge
bouworkest onder leiding van Bem-
hard Haitink, de sopraan Elisabeth
Schwarzkopf en de pianist Robert Ca-
sadesus, die na de pauze het Vfjfde
pianoconcert van Beethoven speelt.
Tijdens de pauze, omstreeks kwart
over negen, geeft de heer J.A. de Rid
der zijn 18e les over: Bijzinnen, in
het avondcollege „Onze arme rijke
taal". Het programma opent met de
rubriek „Van onze sportredacteur" door
Jan Cottaar.
Voor de KRO-microfoon houdt van
avond om vijf voor half acht mr.
A. C. W. Beerman, minister van ju
stitie, een korte toespraak naar aan
leiding van de Nationale Reclasserings-
dag. In een amusementsprogramma,
VEN LATER-*»
124
Scenario: Guy Hempay Tekeningen: Oierre Broehard
Ik zat maar alles bekennen...
Daarna. verander
de ik. Van taktiek
ik (t'ebugeloveh
dab Legretr mij had
ontvoerd in Straats
burg... ik was het
dth telkerrS een
papier rneé een
Maar wal wou u op
den duur bereiken
ik Wou alle mededigenarsn ont
voeren enze dwingen een stuk,
ie tekenenwaardoor ik.de
enige eigenaar vande onder
neming zou worden
Ik had 't al lang door!
tf< heb
mnn
Dacht Uj dat de
politie u had
laten begaan
9(
Ik zou de onderneming
hebben, door verkocht
aan een buiten i and se
firmcx en zei F had ik.
de wijk genomen
naar Venezuela -
BEN HALF UUR.
LATER
Loop vooropJurkonal.
de
Opgesloten mdt
kelder vctn een
aude boerderij'
aan de andere
kant van'thos
Mocar vercol eerst
waar Panitowskt
Kom,-, erheen..
cv. Lee. 2M
-.d
W1 U
r
3680\
MOCQ j 1 1 111 H' I l' 1
dat om tien over half acht begint,
worden de prijzen bekend gemaakt
van de nationale loterij ten bate van
het Nationaal Rheumafonds.
In het grammofoonplatenprogram-
ma van de VARA „De gouden stem
men van deze eeuw" hoort men van
avond om negen uur de sopranen
Pia Tassinari, Licia Albanese, Magda
Olivero en Adriana Guerrini, de mez
zosopraan Fedora Farbieri, de teno
ren Ferrucio Tagllavini en Luigi In-
fantino, de baritons Paolo Silveri en
Gino Bechi en de bassen Giulio Neri
en Itato Tajo.
Advertentie I
Grootste fabriek ter wereld van adresseer- en kantoordruk-apparatuur
w
(Nederhnd)NV
Eigen vestigingen te Den Haag-Amsterdam-Rotterdam-Eindhoven
MAGISCHE VIERKANTEN
door
ïïlllHllllllllillllllllllllllllllllllHlillllllllllllllllllllllllillllllillr
14 00 Gram. 15.00 Selectie uit; Der Graf Journ. 20.30 Film. 20.45 Quiz. 21.45 Film.
von Luxemburg, operette. 15.30 Omr .ork. 22.30 Journaal.
62
Aan de waterkant is hij geboren, met het water
opgegroeid, aan de waterkant heeft hij zijn levens
werk gevonden, aan de waterkant hoopt hij nog
eens te mogen sterven. Hij kan het water niet mis
sen.
Onhoorbaar trekt hij de gordijnen toe. „Een mooie
dag is het geweest," zegt hij zacht, „maar de avond
is toch ook mooi."
Als hij inslaapt, heeft de klok reeds twee Uur ge
slagen.
HOOFDSTUK XXXV
Consequent brengt Verdam zijn voornemens ten
uitvoer. Hij gaat op reis om nieuwe sloopobjecten
in te kopen. In de oorlogsjaren versmaadde hij zelfs
het kleinste scheepje niet, indien daarin ook maar
de geringste mogelijkheid verscholen lag, om zijn
talrijk personeel aan het werk te houden, afgezien
nog van aanvulling der voorraden, waarvan boven
dien meer afging dan bijkwam. Nu staat de zaak
anders, hoe groter de schepen, hoe liever. De ar
beid wordt rationeler verdeeld, het karwei in zjjn
geheel wordt overzichtelijker. Binnen enkele maan
den tijd heeft hij beslag weten te leggen op enige
oude troepentransportschepen, die zo volkomen wrak
vertimmerd zjjn, dat de kosten om ze ooit weer bruik
baar te maken voor hun vroegere bestemming,
hoger zouden zijn, dan de aanbouw van nieuwe.
De aankomst van de reuzen, die de oceanen be
varen, baart in Spuidam geen verwondering meer.
De tijd, dat iedereen op de been was als er weer
zo'n kast bij Frans Noordstar er zijn er nog
die Frans Verdam zo noemen aan de wal kwam
te liggen, is reeds lang voorbij. Toch kan niet wor
den gezegd, dat het het eerste grote sloopobject,
dat na de wereldkrijg het Spui wordt opgetornd, aan
belangstelling ontbreekt. Alles wat maar even het
werk kan laten liggen, spoedt zich naar de water
kant. Er komt werk, veel werk en wie zou volop
lllllllllllllllllllllllllllliy; werk niet met vreugde begroeten. Het tweede schip
wordt eveneens nog met belangstelling ingehaald,
het derde geaccepteerd, nummer vier nog nauwe-
=j ljjks bekeken.
In de huisgezinnen wordt zo eens terloops gezegd:
„Je kunt wel merken, dat de baas meer armslag heeft
gekregen, hij kan weer op reis gaan." Maar daar
mede is dan ook alles gezegd. Frans kan weer op
reis gaan en kopen en verkopen. Meer en meer ont
snapt het dagelijks werk op werf en kantoor aan
zijn aandacht; hij heeft een staf om zich heen, waar
op hij zich kan verlaten en bouwen. Grote bedragen
worden geboekt. Een willig koper is hij, die erop
uit is de lege plekken op zyn terrein aan te vullen.
Voorzichtige opmerkingen, die nog geen aanmer
kingen zijn, glijden als onbetekenende schimmen
langs hem heen. Zij zijn niet tastbaar. Alleen de
realiteit en die ziet hij in de bedrijvigheid in Spui
dam, spreekt tot hem.
„Er wordt meer opgestapeld dan afgegeven,", is zo
terloops een mededeling van de materiaalchef, wel
ke door hem wordt genegeerd. Ook de cijfers in de
boeken spreken tot hem geen klare taal meer.
Vier jaar lang marcheerden zij op aan de debet
zijde, nu kan het hem niet schelen, dat zij zich
naar de creditzijde terugtrekken. Twintig jaren, nog
meer zelfs, hebben zich naar zijn wil gevoegd. Toen
het verleden nog toekomst was, is hij een ziener in
zijn vak geweest. Waarom zou dit nu veranderen?
Nog nooit was Frans Verdam zo zeker van zijn in
zicht, als op het ogenblik. De wereld heeft een
vernietigingsoorlog gevoerd, alles is kapot geslagen
en verwoest. Wat vernield is, moet weer worden op
gebouwd. Aan die opbouw zal hij nu meewerken
door onbruikbaar materiaal af te breken en klaar
te maken voor nieuwe produktie. Hoe sneller dat
gebeurt, hoe beter. De wereld snakt naar de
opvoering van het tot het diepse pun gezonken pro-
duktiepeiL De handen worden ineen geslagen en
eendrachtig zal worden getracht dit proces tot een
goed einde te voeren.
Rie is een en al opgewondenheid. Jan vertrekt
binnen enkele dagen naar Amerika en zal daar op
zijn minst een jaar blijven. Ze vliegt van het ene
magazijn naar liet andere, koopt duizend en een
dingen, die Jan beslist nodig zal hebben op de réis
en tijdens zijn verblijf in de Nieuwe Wereld, on
danks zjjn prolesten en verzekeringen, dat er aan de
overzijde ook winkels zjjn. Zij verzamelt een doos
vol goede raadgevingen, stalt ze uit als een collec
tie monsters en praat erbij als een reiziger, die ver
kopen moet aan een klant, die maar niet kan be
sluiten een keus te doen. Het wordt Jan te bar, te be
nauwd. Hij ontvlucht het zonnige huis aan het Spui,
blijft toch weer met tegenzin in Rotterdam hangen
bij vrienden en kennissen. Op de vaderlijke verma
ning, zo kort voor de reis eens wat meer in de
huiselijke kring te vertoeven, antwoordt hij geme
lijk: „Het lijkt wel of mama naar Amerika gaat en
toch ben ik het."
De dag van vertrek wordt voor hem de dag van
verlossing. Eindelijk zal hij dan bevrijd zijn van de
vele zorgen, die hem omringen, hoe goed ze ook
bedoeld zijn. Hij voelt zich nu pas volkomen zelfstan
dig worden. En toch zal hij het ouderlijk huis gaan
missen. Hjj zal de werf niet. meer zien, niet thuis
komen, niet worden verwend. Er zal niets meer
te bespreken zijn, niet ornaat er niets is waarover,
doch omdat er niemand is met wie te praten valt.
Zo komt hij tenslotte toch nog aan de sentimentele
stemming, die kenmerkend is bij hen, die op het
punt staan om een reis te ondernemen, waarvan
wel de datum van vertrek genoteerd staat, doch die
van terugkeer met een vraagteken wordt aange
duid.
Jan staat op de „(leerdam", die na zoveel lange
bange oorlogsjaren de Rotterdamse haven niet meer
heeft gezien en nu met de lichtschijn uit alle pa
trijspoorten de kijkgrage ogen der Rotterdammers
weer boeit; alle hens is aan dek. Een enkele ma
troos schiet nog langs de loopbrug schichtig aan
wal. De wegbrengers staan al op de kade. De
passagiers hangen over het hekwerk van de pro
menadedekken, waar ook Jan zich een plaats heeft
veroverd. De laatste groeten worden als ballen heen
en weer gekaatst. Een fors gebrom van de stoom
fluit klinkt als een waarschuwing over de rivier.
Bellen rinkelen. Alle lichten zjjn ontstoken. De brug
gen worden ingehaald, zakdoekeri komen wuivend
tevoorschijn. De twee sleepboten, die reeds meer
dan een uur sidderend naast de „Veerdam" hebben
liggen steunen en zuchten, zijn plotseling op adem
gekomen. Nijdig blaffen zij met haar „stoomflui
ten" het grote krachtige schip toe. Een lang gerekt,
dreurtend, geruststellend gezoem is het antwoord.
(Wordt vervolgd)
1
2
3
L
9
10
11
12
2
10
3
ii
2
12
5
t
7
13
U
15
16
6
7
15
16
Horizontaal en verticaal dezelfde
woorden invullen.
i zoogdier - 2 geestdrift - 3 tijding -
4 inkeping - 5 halmen van gedorst
koren - 6 drietal - 7 zurig - 8 wind
streek 9 eetgerei - 10 ongesloten - 11
plaats in Amerika - 12 wortel - 13
rose gloed - 14 slim plan - 15 Europese
hoofdstad - 16 halt.
OPLOSSING VAN 28 SEPT.
Horizontaal: 1 spade. Ob; 2. autopsie;
3. schop, geld; 4. ceremonie; 5. uiig,
Ursem; 6. insanje; 7. Lima, sujet.; 8. enz.,
solo; 9. ia. Sem. kil; 10. elf. schenk; II.
mat, merg.
Verticaal: 1. sas uiltie; 2. Puccini, alm;
atheïsme, fa: 4 doorgaans; 5. eppe,
zes, 6. muis. MCM: 7. rigoreus. he; 8.
eens, joker: 9. lieveling; 10. bodem, tolk.
(Advertentie)
iffi
