Turkse democratie bespied
door radicale officieren
M
KETELHUIS Centrale
Waalhaven radio-actief
Duits schip arriveerde met
brand in Merwehaven
Personenauto reed op
geparkeerde vrachtauto
Wollen japonnen
die heel wat meer waard
zijn dan 2975
Kemalisme stuit op verzet
van constante meerderheid
DE TRIOMF VAN DE DODE MAN
GURSEL is nu
opperste arbiter
Rijnaak brak
doormidden
Frans plan: Unie
Europese staten
Dikke mist belem
mert scheepvaart
Bejaard echt paai"
door gas bedwelm^
Expositie R'damse
vogelkwekers
Batig saldo voor
poliobestrijding
A
Opvarenden gered
Geen gevaar
Na „plof" rende vier
man voor hun leven
Noodweer bracht
schepen in moeilijk
heden
De krant kunt U
missen, geen dag
Twee zwaargewonden
uit autowrak gehaald
NSC
MAANDAG 6 NOVEMBER 1961
PAGINA^
C* lemens Holzmeister is de
ontwerper van het Turkse
parlementsgebouw. Met de
constructie ervan is in 1938 be
gonnen, kort na de dood van de
stichter en vader van de repu
bliek, Kemal Ataturk. Het staat
nu op de Anatolische hoogvlakte
te Chankaya, vlak bij Ankara. Een
van de bijzonderheden is, dat de
zalen allerpaal betimmerd zijn met
Pools eikenhout. En verder heet
het gegarandeerd bestand te zijn
tegen aardbevingen. Dat is waar
schijnlijk meer dan men van het
parlement zelf kan zeggen. Een
groep van omstreeks tweehonderd
officieren, die bekend staat als de
„Ordu Surasi" (Raad van het
Leger) volgt nauwlettend alle
handelingen van de nieuwe volks
vertegenwoordiging. Deze groep
is van mening, dat de militaire
revolutie, die op 27 mei 1960 be
gon en die een eind maakte aan Generaal Kemal Gursel is op 26 oktober j.l. gekozen tot presiderlt van de Turkse
Partij van Adnan Menderes en
Celal Bayar, te snel is beëindigd.
De „Ordu Surasi" is het vooral,
die heeft aangedrongen op de
terechtstelling van Menderes,
Zorlu en Polatkan. Het is dezelfde
organisatie, die de samenstelling
van het nieuwe parlement met
wantrouwen bekijkt en die gereed
staat om in te grijpen.
ROTTERDAM, 6 nov. Door
een ongeluk in de Elektriciteits
centrale aan de Waalhaven is een
ketelhuis radioactief geworden.
Een kleine stralingsbron, die ge
bruikt wordt om de kwaliteit van
lassen te kunnen controleren, is
van grote hoogte naar beneden ge
vallen en daarbij beschadigd. Een
deel van het ketelhuis is daardoor
hesmet geraakt met radio actief
materiaal.
Goede brandweer
Vol water
enO'Z
'J. LagerwaSrcU
C&A heeft een grote kollektie
„heel-wat-meer-waard" japonnen van wot
1-mt hotin'tiH van Ho Tionanoraticnhty republiek. Het was de eerste keer, dat hij in het openbaar in een burgercostuum
net oe.vma van ae uemocrauscne verscheen Men ziet hem hier tijdens Zijn toespraak tot beide huizen van het
parlement.
De macht van deze „junta achter de
junta" is niet te onderschatten. De chef
van de luchtmachtstaf en zijn collega
van de marinestaf maken er, naar ver
luidt, deel van uit. De chef van de
generale staf, generaal Cevdet Sunay,
sympathiseert met de groep. Het merk
waardige is, dat de denkbeelden van de
„Ordu Surasi" wonderwel overeenstem
men met die van luitenant-kolonel Tur-
kesj en zjjn gevolg van dertien radicale
officieren, die vorig jaar november als
„verraders" en „fascisten" uit het mili
taire revolutionaire comité zijn ver
wijderd.
Sinds de stichting van de Turkse
republiek in 1923 is de grote moeilijk-
iiHtHtHiiiiiitniiiiiiiiiiiiniiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiHiimiiiiiiiHiiiii
iiimimmiiiitiiiiiiiiiiiiiimiiiiiitiiiiHiiHHUiiHiiiHHiitiiiiiii
heid geweest, dat de hervormingen, dte
Ataturk wilde invoeren, door een grote
meerderheid in het volk niet werden
aanvaard. Onder revolutionair-dictato
riale omstandigheden kwam da.t niet tot
uiting. Daarom heeft Ataturk zelf veel
kunnen doen om van Turkije een Euro
pese natie te maken en om de gehecht
heid aan de Islam en de zeden van het
oosten wat losser te maken.
Maar niet zodra gaf de opvolger van
Ataturk, Ismet Inönü, de parlementaire
democratie vrij baan, of er kwam een
oppositie naar voren, die zich of zij
dat aanvankelijk wilde of niet wel
móést vereenzelvigen met de reactie.
Het Kemalisme was een zo pregnan
te conceptie, dat geen enkele oppo
sitie-partij zijde zou kunnen spinnen
bij een goedaardige parafrase daarop,
in zekere zin is dat de tragiek ge
weest van de Democratische Partij.
Zij was tegen het Kemalisme en zij
steunde op de traditionele intellec
tuelen, een onbekend aantal zaken
lieden en voorts op de meeste Turkse
boeren.
De revolutie van mei 1960 was het
produkt van een in Turkije geijkt sa
mengaan van het leger, de intelligentsia,
de jeugd en de meerderheid van de
pers. Na het aanvankelijke welslagen
hebben de revolutionairen verscheidene
fouten gemaakt. De twist tussen dege
nen, die nu eerst de sociale revolutie
wilden voltooien, en hen, die het wel
letjes vonden als op vrij korte termijn
de „kemalistische" Republikeinse Volks
partij weer aan het bewind kwam, werd
ten gunste van* de laatsten beslist. De
achttien maanden, dat het Comité van
Nationale Eenheid onder leiding van
generaal Kemal Gursel in Turkije de
lakens uitdeelde, zijn gekenmerkt ge
weest door een zekere steriliteit en door
tal van onderlinge ruzies. Meer dan
5.000 officieren zijn gedwongen af te
treden. Omstreeks 150 professoren zijn
ontslagen.
isschien de grootste fout van het
Comité is geweest, dat het de
revolutie door de rechtbank wil
de laten legaliseren. De schuld
van het gevallen regime moest met het
Wetboek van Strafrecht in de hand
worden bewezen. Maar de aanklachten,
die tijdens het proces op Jassiada tegen
de Democratische partij zijn gelanceerd,
waren in feite ook gericht tegen de
kiezers, die ooit hun stem op die partij
hadden uitgebracht. Noch het proces,
noch de prestaties van het Comité van
Nationale Eenheid hebben de Turkse
boer ervan kunnen overtuigen, dat de
revolutie terecht is uitgevoerd. Voor de
officieren, die meenden een patriot
tische plicht te hebben vervuld, was
dat een teleurstelling.
Zij stapelden nieuwe fouten op de
voorgaande. Nadat Turkesj en de offi
cieren, die zijn extreme sociaal-revolu
tionaire ideeën deelden, uit heb Comité
waren verwijderd, benoemde Gursel een
grondwetgevende vergadering, waarin
op niet geheel regelmatige wijze talloze
leden van de Republikeinse Volkspartij
kwamen te zitten. Deze partij raakte
zodoende in de ogen van het volk vol
ledig geïdentificeerd met de junta. Toen
medio september Menderes c.s. werden
opgehangen, was er niets meer, wat de
Volkspartij bij volledig democratische
verkiezingen van een nederlaag zou
kunnen redden.
De verkiezingen van 15 oktober zijn
volledig democratisch verlopen.
De Republikeinse Volkspartij, die kort
tevoren nog ruzie in eigen huis had
gekregen (Ismet Inönü zag zich ge
dwongen de uiterst bekwame Kasim
Gulek te ontslaan als partijsecretaris),
behaalde slechts 173 van de 450 zetels
in de Nationale Vergadering.
Op de tweede plaats kwam de Partij
van de Gerechtigheid, die wordt geleid
door een van de ontslagen officieren, de
64-jarige generaal Ragip Gu/nuspala.
Deze partij, die duidelijker dan de an
dere heeft geposeerd als de geeste
lijke erfgename van de Democraten,
kreeg 158 zetels. In de Senaat, die 150
zetels telt, overvleugelde zij de Repu
blikeinen zelfs: 70 zetels voor de Partij
van de Gerechtigheid en 36 voor de
Republikeinen.
Van de beide andere partijen staat
de Nieuwe Turkse Partij (geleid door
de oud-minister van financiën en voor
malig student aan de London School of
Economics Ekrem Alican) nog het minst
vijandig tegenover de denkbeelden van
Ataturk. Zij bezet 65 zetels in de Natio
nale Vergadering en 28 in de Senaat.
De reactionaire Nationale Boeren
partij, geleid door Osman Bolukbashi,
sluit de rij met respectievelijk 36 en
16 zetels.
De verkiezingen waren in zekere
zin een overwinning voor de gehan
gen Menderes. Het dagblad „Dunya"
schreef: „De dode man besteeg zijn
witte paard en trok het land door
van het ene uiteinde naar het andere".
De Partij van de Gerechtigheid heeft
nog een ogenblik gehoopt, dat zij haar
kandidaat, prof. Ali Fuad Bashgil, voor
de duur van zeven jaar president zou
kunnen maken. De „Ordu Surasi" heeft
echter duidelijk gemaakt, dat dat toch
echt niet ging. Bashgil trok zich daar
op schielijk terug. Generaal Gursel, die
ook het Comité van Nationale Eenheid
voorzat, is thans gekozen tot vierde
president van de Turkse republiek. Als
opperste arbiter bestuurt hij nu zijn
land. Maar de leden van de „junta
achter de junta" scheidsrechteren mee.
H. J. NEUMAN
ROTTERDAM, 6 noy. Met de grijper
van een kraan zijn vanmorgen de
41-jarige schipper Karl Beisel uit
Hirschhorn (Duitsland) en zijn knecht
uit het ijskoude Waalhavenwater gehaald
en netjes op de kant neergezet. Even te
voren was hun schip, het 1000 ton meten
de binnenschip „Joseph" pardoes midden
door gebroken. De schippersvrouw kon
met haar beide dochters (6 jaar en zes
maanden) tijdig van het achterschip
overstappen op een ernaast liggend
schip.
Het ongeval gebeurde om tien voor acht
vanmorgen aan de loswal van Frans
Swarttouw, waar de „Joseph" geladen
werd met titaanerts. Het schip brak en
zonk, toen reeds 700 ton geladen was.
Vermoedelijk is een onjuiste verdeling
van de lading er de oorzaak van dat het
vaartuig zonk.
PARIJS, 6 nov. (AFP, DPA, ANP)
De Franse vertegenwoordiger in de
ambtelijke politieke commissie van
de zes landen van de Europese gemeen
schappen heeft, naar te Parijs is ver
nomen, op 19 oktober een ontwerpver.
drag ingediend voor de vorming van een
unie van Europese staten. De commissie
is, zoals bekend, na de eerste topconfe
rentie van de regeringsleiders van de
Zes in februari te Parijs ingesteld. Op
de tweede topconferentie in juli in Bonn
kreeg de commissie opdracht voorstel
len te doen over de middelen die de
weg moeten effenen „om zo spoedig
mogelijk de unie van volkeren een sta
tutair karakter te geven".
Volgens het ontwerpverdrag zal deze
unie gebaseerd zijn op de eerbied voor
de persoonlijkheid van de volkeren en
dc lid-staten en de gelijkheid van
rechten en verplichtingen. De bond is
onontbindbaar. Als doelen van de unie
worden genoemd: een gemeenschap
pelijke buitenlandse politiek in kwes
ties van gemeenschappelijk belang,
nauwe samenwerking op het gebied
van wetenschap en cultuur, de ver
dediging van de mensenrechten, fun
damentele vrijheden en de democra
tie en vergroting van de veiligheid
van de lid-staten tegen elke aanval
door het vaststellen van een gemeen
schappelijke defensiepolitiek.
De landen zijn verplicht geen initiatief
óf besluit te nemen dat leidt tot ver
hindering of vertraging van de verwer
kelijking van de doelen yan de unie.
In het ontwerpverdrag worden de vol
gende organen van de unie genoemd:
een raad van ministers, het Europese
Parlement en als voorzetting van da
ambtelijke commissie de Europese
Politieke Commissie.
De bijeenkomst van het nieuwe Turkse parlement in de schepping van de Oosten
rijkse architect Clemens Holzmeister betekende het formele einde van de militair-
revolutionaire dictatuur.
ROTTERDAM, 6 nov. Een dikke mist
heëït vanmorgen het zeevaartverkeer op
Rotterdam vrij ernstig vertraagd. Op de
Nieuwe Waterweg was er niet meer dan
80 tot 100 meter zicht, hetgeen betekende
dat de tankers in leder geval buitengaats
moesten blijven.
Maar ook de andere schepen namen
geen risico's: van achf tot dlf Uur giagen
er slechts vier schepen naar zee en kwa
men er maar zes binnen, alle van geringe
tonnage. Het is overigens een normaal
verschijnsel dat op maandagmorgen wei
nig op de Waterweg wordt gevaren.
Ook op de Noordzee was er op ver
scheidene plaatsen weinig zicht. Verschei
dene schepen gingen voor anker. Voor
Hoek van Holland lagen er vanmorgen
vijf.
De mist hing in het gehele kustgebied.
Antwerpen, Terneuzen, IJmuiden en de
Duitse Noordzeehavens waren eveneens
moeilijk te bereiken. Bij Hamburg en
Bremen, was er maar 30 lot 50 meter
Vrijdagmiddag jl. is dit gebeurd maar
eerst nu maakt de gemeente dit onge
val bekend. De werkzaamheden wer
den aan de Waalhaven uitgevoerd bij
het monteren van een derde ketel. Bij
metingen is gebleken, dat de kracht
van de straling gering was. De arbeids
inspectie, de G.G.D., de Keuringdienst
van Waren en de Pharmaceutische
hoofdinspectie werden door het G.E.B.
gewaarschuwd. Gevaar voor omgeving
en personen acht men uitgesloten. De
vier instanties geven nog leiding bij
het onderzoek naar eventueel besmette
kleding van mensen die in de buurt
werkten. Tevens houden zij toezicht
op het onismettingswerk.
„In ieder geval is een nog aanwezige
straling zo gering, dat geen gevaar voor
de betrokkenen te vrezen is", zo deelt
de gemeente mede. Een deel van het
ketelhuis is reeds vrijgegeven en de
werkzaamheden zijn weer hervat.
ROTTERDAM, 4 nov. Vanmorgen
omstreeks kwart voor 12 kwam in de
Merwehaven het Duitse m.s. „Nabstein"
(3660 b.r.t.) yan de Norddeutsche Lloyd
Bremen bij „Kortevaart" voor de wal,
terwijl in ruim 2 een hardnekkige la-
dingbrand woedde. Het schip, komende
van Midden-Amerika. had katoen en
Ijjnzaadmeel aan boord.
Reeds op vrijdag 27 oktober werd de
brand in ruim 2 ontdekt Het schip
bevond zich toen midden op de Atlanti
sche Oceaan en de gezagvoerder, de 48-
jarige kapitein G. Warnken uit Emme
rich, besloot, na contact met de rederij
af te wijken van het vaarschema op
hetwelk Antwerpen als eerste haven,
stond. Men zou terstond doorvaren naar
Rotterdam waarvoor delading was be
stemd en waar de brandweer-accommoda
tie zo goed was zoals de kapitein ons
zeide.
Het is een knap staaltje van stuur
manskunst geweest zaterdagmorgen
de „Nabstein" bij windkracht 9 (noord
west, de kwade hoek), in alle vroegte
zonder loodshulp als eerste schip' bin
nen de pieren van Hoek van Holland
te brengen.
In Rotterdam stond de brandweer
klaar met gereedschapswagen 6 en blus-
eenheid 432. Bij de eerste werkzaamhe-
den werd het gebruik van persluchtmas- i
kers niet nodig geacht. Onderweg had
de kapitein al heel wat lading uit ruim
2, waar de brandhaard zich bevond, doen
overbrengen naar de ruimen 1 en 3, een
karwei dat te moeilijker was, omdat de
wind met een kracht van 6 tot 7 blies.
De brandweer hielp bij de lossing van
'~i ton balen katoen. Hoofbrandmeester
Jac. v. d. Spek achtte meer hulp no-1
3 en kwart voor 5 arriveerden de blus-
boot 12, een Ahrend Foxspuit van de
Westzeedijk en bluseenheid 431. Een uur
tje later verscheen nog een Ahrend Fox
spuit van de Zaagmolenkade en de vlie-
gende patrouille.
Vier van persluchtmaskers voorziene
brandweerlieden verwijderden het zeil
van 't tussenruim en zij waren juist bezig
met het weghalen van dekplanken toen
met een plof het vuur de plotselinge I
luchttoevoer „begroette". De vier man i
renden hals-over-kop weg; het ging er
levensgevaarlijk worden. Dek en ruim 3i
begonnen warm te worden. Twee man j
van de vliegende patrouille poogden nu
met schuim het vuur binnen de perken
te houden, maar ook voor hen bleek het
onbegonnen werk.
In overleg met de kapitein werd beslo
ten, het volgeladen ruim 2 geheel onder
water te zetten; 600 ton werd er in ge-
ROTTERDAM, 6 nov. Noodweer
heeft zaterdag op de Noordzee verschei
dene schepen in moeilijkheden gebracht.
De Poolse treiler „Curius" maakte zoveel
water, dat de machinekamer volliep en
het schip door een andere treiler op sleep
touw moest worden genomen. Vrijwel alle
lijndiensten bleven in Rotterdam: er voe
ren maar enkele schepen binnen, o.a. de
Maasdam en de Rijndam. Later op de
dag konden de loodsdiensten worden her
vat en werd het scheepvaartverkeer weer
normaal.
pompt en het schip begon naar bakboord
over te hellen. Na twee uren was het
karwei achter de rug en kon men de
nacht ingegaan met twee brandweerman
nen als bewakers. Zondagmorgen om 3
uur begon men met de lossing van de
lading en met het leegpompen van het
schip.
De „Nabstein" is een mooi schip en
de kapitein is er trots op. „Jammer van
die vracht", zei hij. „We waren het vol-
beladen en dat betekent wat, als het sei
zoen afgelopen is. De kunst is, bij een
brand als deze. de temperatuur naar be
neden te houden door een luchtdichte af
dekking. Ik had ze van meer dan veertig
graden, tot ruim twintig graden doen da
len".
ROTTERDAM, 6 nov. !n beH„a!iarl?e
toestand zijn zondagmorgen de
C. de Bruijn en zijn 79-jarige e°\baTin»
M. de Bruijn-Roggevecn uit de ca. jjei
Becrsmansstraat op Delfshaven be-
Dijkzigtziekenhuis opgenomen. be-
jaarde echtpaar werd zondagmors „taaud
dwclmd door gas, dat uit een ,?^ebeeft &e
comfoor stroomde. Vermoedelijk n jjjeii
heer De Bruijn des morgens water
opzetten, maar heeft hij vergeten
aan te steken.
VLAARDINGEN, 6 nov. Een ern
stig auto-ongeval vond in de vroege
uren van zondag 5 nov. op de Floris
Ve laan ter hoogte van pand nr. 40
plaats. Omstreeks 3.15 uur reed de 19-
jarige F. J. v. T. met zijn 18-jarige
verloofde mej. O. de G. uit 's-Graven-
hage in een personenauto over de
Floris Ve laan richting Billitonlaan.
Door onbekende oorzaak is de perso
nenauto met grote snelheid tegen de
achterzijde van de aldaar geparkeerd
staande vrachtauto gereden. De 'gevol-
Dit bleef er over van de VerSj fflaiti'
na de botsing met de geparkeerd si""
vrachtauto.
gen waren hevig. Mej. de G. be
zwaar gewond uit de wrakstukken 1'ij,
haald terwijl ook de bestuurder pj-
gewond was. Beiden zijn naar he fSr'
gemeen Ziekenhuis in Vlaarding01'
voerd. 0d-
De toestand van mej. de G. vva= jjep
dagavond nog zorgwekkend. ZO m
brak oe'
een schedelbasisfractuur op,
'ehdis
polsen en kreeg inwehdige kwe
etsUi'1
«9-
;cl<
De heer Van T. kreeg een hersen5^^»
ding en een hoofdwonde. De bes
der van de auto rook naar alcohol-
ROTTERDAM, 6 nov. De jaarlijkse
tentoonstelling, georganiseerd door de
„Rotterdamse Vogclkwekers" van de Ne
derlandse Algemene Bond van kanarie
teelt en vogelbescherming, zal dit keer
een bijzonder karakter dragen. Het batig
saldo van de expositie, die in januari in
Gebouw Courzand wordt gehouden, zal
geheel ten goede komen aan de polio
bestrijding.
Het wedstrijdelement in de tentoonstel
ling blijft behouden. Vogelkwekers uit
het gehele land zullen vogels inzenden, die
worden gekeurd op zang. kleur of af
komst. Men verwacht een aantal van twee
a drieduizend inzendingen. Er worden zo
wel plaatselijke als gewestelijke wedstrij
den gehouden. De Nederlandse kampioe
nen zullen prijken op de expositie, die
op vrijdagavond 12 januari wordt ge
opend en op 14 januari wordt gesloten.
Naar alle waarschijnlijkheid zal mr. J.
Klaasesz. commissaris van dé Koningin
in Zuid-Holland, die officiële opening ver
richten. Het erecomité staat onder zijn
voorzitterschap en bestaat voorts uit tal
van vooraanstaande Rotterdammers.
De eigenaar van het gebouw Courzand
stelde zijn gebouw, dat bijzonder geschikt
is voor het houden van een dergelijke ex
positie, belangeloos beschikbaar, hetgeen
meteen al een aanzienlijke winst voor het
doel. de poliobestrijding betekent.
De entree voor de expositie bedraagt
een gulden. Voor hen, die nog een extra
bijdrage willen geven voor de poliobe
strijding, volgt Jiier het gironummer van
de „Rotterdamse Vogelkwekers"! 24.44.37,
ten name vap de penningmeester, de hee»
U ziet hier drie voorbeelden:
Asymmetrische geklede japon, groen, royal, rood, 42-48
Jeugdige wollen ruiten deux-pièces met tricotcol. 38-44
Doorknoopmodel, moderne streep, leren knopen. 42-50
-»'■* r' f a
