Engelse jagers werden door
strenge vorst gehandicapt
Einde van eeuwenoude afzonder in:
en 2 bruggen in
DELTAGEBIED
van nieuw
Tol blijkt
°nmisbaar
Vangnetten in
Friese polder
SSV5sF®s.'&iï
5®L»«
1*1# ISHIliillliSliSSi»
MÊm 1
„Leugen
ZATERDAG 30 DECEMBER 19(91
Het café bij de pont liep
aardig vol. Buiten gierde
k de wind en wierp met
di regenflarden tegen de
p^ne wanden van het houten
2. °Uvvtje. De chauffeurs van de
e ape vrachtauto's-met-aanhang
- de trucks schoven samen aan
n lange tafel en bestelden, de
- h na de ander, een kop snert.
'sschien haalden ze de eerst-
n ^^de boot van Middelharnis
in edev°etsluis. Dat betekende
ly. G-k geval een uur wachten.
aar kwam de kleine veerboot,
dPn Zou v??r de maesten hunner
n,, Wachttijd met nogmaals een
ner, v?r^enSd worden. De man-
tw dat en berustten er in.
Sehjke situaties hadden voor
k ™ets ongewoons. Er waren
dus rfn en er stond een jukebox,
chLef tljd kwam vvel om. Eén
ihftp!r-?Ur ,sckeen zich evenwel
hen oïn in de toestand te kun-
kaa^t n' Hi;ï raadpleegde een
hii v, en yartolde even later, dat
hu ïf" Breda moest, waar hij
over Rotterdam, wel heel laat
zou arriveren. Zijn collega's leef
den met hem mee. Zij wer
den zich weer even de absurde
situatie bewust: van Flakkee via
Rotterdam naar Breda, een om
weg van vijftig kilometer of daar
omtrent. „Waarom probeer je het
veer in Ooltgensplaat niet",
opperde er een, „dan zit je ten
minste al in Brabant". Na enig
dubben besloot de chauffeur op
deze suggestie in te gaan. Wij
hebben hem niet teruggezien, het
geen nóg niet wil zeggen, dat het
lot hem welgezind is geweest.
Onze buurman aan het tafeltje
had een afspraak in Den Haag,
maar belde, na wat berekeningen,
af. Op zijn vroegst kon hij er om
kwart voor vijf zijn, drie kwartier
na het begin der vergader*n£
Kabelbaan
Jong project
e steenkoude poldervlakten
van noordelijk Friesland
zijn dezer dagen getuige
geweest van een interessant expe
riment: het vangen van brand-
ganzen met behulp van raketten.
Het systeem werd gedemon
streerd door een aantal Engelsen,
van de Wildfowltrust, die er al
een jaar of tien mee werken. De
directeur van deze jacht- en
natuurbeschermingsinstelling, de
befaamde ornitholoog Peter Scott,
Was verhinderd, persoonlijk naar
ons land te komen om de operaties
te leiden. In zijn plaats trad dr.
Matthews als teamleider op.
Van Nederlandse zijde werd
aan de veldtocht deelgenomen
e door een bioloog met enkele assis-
tenten van het ITBON, het insti-
tuut voor toegepast biologisch
onderzoek in de natuur.
Zeeuwse eenheid
*s
I
Ganzenvangst
met raketten
fe het
Punt waar de
Beneluxtunnel aan.de Viaardingse kant zal beginnen. Een merkwaardig toeval is, dat hier, bij de Vijf Sluizen, vroeger ook tol is geheven
voor de smalle brugverbinding Schiedam—Vlaardingen,
cie Utrecht overtrof, en dat evenveel
belasting betaalde als gans Drente,
m zijn geïsoleerde positie scheen te
moeten berusten.
Op ander terrein waren overigens wel
successen bereikt. In 1929 kwam de
elektrifikatie van het eiland tot stand
een persoonlijke triomf voor de heer
Sieling. Die gebeurtenis is er weer een
voorbeeld van hoe particulier doorzet
tingsvermogen zich door ambtelijke
traagheid met liet ontmoedigen. Als men
zich aan de officiële instanties had moe
ten uitleveren, had Flakkee wellicht nu
nog geen elektriciteit. De heer Sieling
is president-directeur van de maat
schappij en vertelt met voldoening dat
de onderneming een geheel Flakkees be
zit is.
-u.
nu d'e brug. In de beruchte
crisistijd, zo omstreeks 1930, ontplooi
de de heer Sieling zijn eerste actie. Hij
deed Den Haag het voorstel om een
brug te bouwen als werkobject Men
ging er met op in. Een paar jaar bleef
het plan toen rusten. De initiatiefne
mer maakt zich nu nog nijdig als hij
denkt aan de Uitlatingen van een hoog-
gepletst functionaris bij de Rijks water-
no fbeweerde, dat het Vuile
!?n uf,roo,m £ssen, Tien Gemeten
en de Hoeksche Waard, voort;g meter
diep was. te diep voor de bouw
wanteenik I "Een p?rtinente leugen
want ik kon aantonen, dat het
water nergensi dieper dan tien meter
was. De zaak sleepte zich intns-
sen voort Voor de oorlog heeft nog een
actiecomité van Flakkeese ingezetenen
geijverd voor een brug, zonder enig
succes, en het jaar 1940 maakte een e"m
efnrf™leaPOgln?en- Zeven tear na het
einde van de oorlog sloeg een officiële
uitspraak van minister Algera alle hoop
de bodem m, dat het rijk met geld
„over de brug" zou komen. Dat was
het sein voor boer Sieling om de krach
ten aan het particuliere front weer sa
men te trekken. Alle gemeenten traden
JPe. ,tot de a-v- >>bruS Goeree en Over-
flakkee De watersnood betekende an
dermaal een opschorting van de activi
teiten. Men wachtte vervolgens even
af wat het Deltaplan voor Flakkee in
petto hield. Toen duidelijk werd dat de,
Grevelingen in 1964 zou zijn afgedamd,
hetgeen een nieuwe toevloed zou be
tekenen voor de reeds overbelaste veer-
^otto heen^zilh'kem1!k 1b°erderij van de. heer P ,D' Sieling' Dobor dit zi^k^ui'st^hteTnaa^Den Ha^g^ef
'cejt h'j zich kennelijk laten inspireren in zijn actie voor een brug. hindernnlen nnimwa. v,k
Jat hu precies dertig jaar geleden
rsto heer P. D. Sieling voor de
LmaaI serieus de gedachte rees
1 brug over bet Haringvliet, ter
•ab<3 r;rnS van Flakkee met het vaste-
's me Hoeksche Waard).' Momenteel
Pril», President-commissaris van de n.v.
a 1®ft frbjn<fing Haringvliet. Onlangs
nvlaardingen de oprichting van'
"beneluxtunnel" haar beslag
en wellicht zal binnenkort een
Gpsterschelde" de trits com-
k'e ha. juridische constellaties,
K?Uv elfde doe' beogen, namelijk de
bdin en exploitatie van een oeverver-
f9 "in -A^ijuii-auc vcticcui (>t:\ dl '/er-
Pat Een tweede overeenkomst is,
h6r0enOr de benodigde financiën gééh
zal worden gedaan op „Den
3t, En een derde? dat het stoffige
d,
Ovt
-rie
in 1965 of eerder gereed
f6h;iav, Xan de tolheffing van stal wordt
A?'e r?' ^uist om maar niet bij de een-
.°yerheid te hoeven aankloppen,
vde projecten zullen volgens
rt *8n 11 a<7Ut/
ri 1 hiiii at men een blik op de kaart,
dat de jaren 1964 en 1965 voor
tph dWse en Zuidhollandse eilanden
v ^lv, J v ujupeiK zuuen miuiaen. /.ij
voor heel dit verbrokkelde Del-
ain^pn bet definitieve einde van een
r', ''in 0 afzondering, aangenomen
-1 s- dat het provinciale plan voor
t, g over de Oostérschelde bjj de
b raad geen overwegende bezwa-
I„ 'hnoet.
f.r tja®®5, misschien al eerder, ziet het
^te„n zo uit: een brug van vijf kiio-
laag verbindt Noord-Beveiand
zi. Ze^ al lang eiland-af is met
p. 'i(,'' er|-Duiveland. Dit laatste eiland
5, "ohi de dam in de Grevelingen vast-
ö^rd( ,n aan Overflakkee, en de lijn
bïs ii doorgetrokken over de (inmid-
°ltooide) dam over de Hellégat-
iri bssiJr,611 de Haringvlietbrug naar Nu-
°P de Hoeksche. waard. Een
h t £or,j en derhalve, waaraan, voor
„aid 't®de wederzijdse verbinding ndo'rd-
>°blejjyCh nog één schakel ontbreekt,
e" dn een «mnel in de Oude Maas.
p®2® er zijn, dan zouden in 1965
2» bisJ;. dce! van de geprojecteerde
h tenri g en de centrale weg door
ijvhei," e-kelijkhéid zijn geworden. De
Vateer^tena®! m Vlaardingen ontsluit
ri„ .de gebieden aan weerszijden
h,aak .Waterweg, een door-
teriokn,® aan, de verlangens van het
e verkeer in-hoge mate tege
moetkomt. De verkeersknoop rondom
Rotterdam is met deze verlichting ove
rigens nog lang niet ontward. Wel zal
de Van Brienenoordbrug ten oosten van
de stad een deel van de stroom kunnen
geleiden, maar pas in 1971, wanneer
metrotunnel en Willemstunnel klaar zijn,
zullen de naar schatting 200.000 voer
tuigen, die dan dagelijks dg oever krui
sen, bevredigend kunnen worden opge
vangen.
Ergens tussen een enorme stapel pa
pieren, erfenis van dertig jaar strijd
om een oeververbinding, moet de heer
Sieling 'nog tekeningen hebben liggen
van een kabelbaan, die ver voor de oor
log door een Duitse fabriek was ont
worpen om het Haringvliet te overbrug
gen. Hét is ér niet van gekomen. De
kosten waren laag: slechts anderhalf
miljoen gulden, maar de capaciteit acht
te de heer Sieling, die last heeft van
een ver vooruitziende blik, ten enenma
le onvolcii.- ïdq, „Voor toen was het meer
dan genoeg, er waren destijds welgeteld
drie personenauto's op het eiland, ter
wijl we nu, gemeten naar het aantal
inwoners,: het dichtste autopark van
Nederland hebben", vertelt de heer Sie
ling niet. zonder trots.
De heer Sieling, nu zeventig jaar,
is zoveel als de ongekroonde koning
van flakkee. Hij heeft zijn eigen
grondgebied nog weten te vergroten
door twee polders met veel geduld
op het water te winnen, het Hals
gors en het Stellegors, daarmee voort-
breiend aan het grillige patroon van
dit nu 34.000 inwoners tellende dubbei-
eiland. Ruim veertig jaar geleden
nam hij het welvarende landbouwbe
drijf van zijn vader over. Sindsdien
is het in bloei aanzienlijk toegeno
men, dank zij een ver doorgevoerde
mechanisatie en een grote variëteit in
dè gewaksen.' Vroeger was Flakkee
vooral hét land van de uien en aard
appelen, trouwens nu nog behorende
tot de voornaamste bestaansbronnen,
maar de bloembollenteelt is er al m
volle opkomst. De heer Sieling bij
voorbeeld exporteert jaarlijks grote
hoeveelheden anjers, gladiolen en
viooltjes naar Afrika. Naast alle aan
dacht voor zijn 180 hectare grote be
drijf hield hjj echter het algemeen be
lang in het oog. Het een vloeide fei
telijk uit het ander voort. Met lede
ogen zag hij het, aan, dat zijn eiland
in de winter soms drie weken onbe
reikbaar bleef wegens ijsgang in het
Haringvliet, terwijl juist dan de uien
zulke goede prijzen konden maken.
Het was voor Sieling en anderen een
onverdraaglijke gedachte, dat een ge
bied, waarvan de produktie aan land
bouwgewassen-die van de hele provin-
hinderpalen ontmoette hij nog op zijn
weg: de kabinetscrisis en de bestedings
beperking, maar eindelijk won hij minis
ter Korthals toch voor zijn plan: Flak
kee zou zelf voor de benodigde 36 mil
joen gulden zorgen en het Rijk zou de
brug bouwen. In de nieuwe vennoot
schap namen ook de gemeenten van
Sdhouwen-Duiveland zitting. Vijf
levensverzekeringmaatschappijen wer
den bereid gevonden financieel mee te
werken. Tolgeld bleek voorlopig nood
zakelijk, maar de tarieven zullen die van
de bestaande veerdienst niet overtref
fen. Dat betekent bijvoorbeeld voor een
passagier per enkele reis drie kwart
jes, en voor een personenwagen onge
veer drie gulden.
Zo wordt de Haringvlietbrug de eerste
particuliere brug van ons land. Met
zijn 1200 meter lengte verslaat hij de
Moerdjjkbrug nog met honderd meter.
Er zal een vierbaansweg over worden
geleid met aan weerszijden stroken v°or
langzaam verkeer. Met de bouw der
twaalf pijlers is al een begin gemaakt.
Volgend voorjaar komt de eerste over
spanning van circa honderd meter op
ztjn plaats. Het wordt een strakke brug
zonder bogen, geconstrueerd uit staal en
beton. Het eenvoudige, weinig spectacu
laire uiterlijk van de overspanning gaat
echter gepaard met een grote soliditeit,
die ook tegen de zwaarste ijsgang be
stand zal blijken. In 1964 breekt het mo
ment aan, waarop twee eilanden tege
lijk de Grevelingendam komt dan
immers ook klaar zich niet langer
door het water gescheiden weten van het
vasteland, een ogenblik ook waarop de
doortastende heer Sieling zijn levenstaak
wel als vervuld zal beschouwen.
Vergeleken met de Haringvlietbrug is
de Beneluxtunnel in Vlaardingen een
bjjzonder jong project, en zeker als men
denkt aan de misère met de IJ- en Coen-
tunnel waarvan laatstgenoemde dan
eindelijk ter hand is genomen is een
lichte verwondering over de korte duur
der voorgeschiedenis niet te onderdruk
ken. De betekenis van deze tunnel wordt
overigens steeds duidelijker. Binnen een
week hebben twee oliemaatschappijen
onlangs aangekondigd, dat zij het plan
hebben om installaties te bouwen op
Rozenburg. Dit eiland is derhalve hard
op weg een tweede Curacao te worden
en gebrek aan goede verkeersvoorzie-
ningen zou fnuikend zijn voop de ver
dere ontwikkeling. Rotterdam heeft dan
ook blijk gegeven het belang van deze
oeververbinding terdege in te zien. Met
een bedrag van 2Vi miljoen gulden is
de Maasstad verreweg de grootste aan
deelhouder in de vennootschap.
Burgemeester mr. J. Heusdens van
Vlaardingen is de stuwende kracht ge
weest in de actie voor een tunnel. Zijn
streven is in een merkwaardig korte
tijd bekroond: begin volgend jaar zal
de eerste spade al de grond in gaan.
yP a® kaarten van hst Rijk komt de
tunnel weliswaar al sinds 1952 voor,
maar zonder initiatieven in het Water-
weggebied zelf zou hif waarschijnlijk pas
in 1980 metterdaad aanwezig zijn ge-
weest. Nu zullen de eerste auto's in
1965 onder de Maas bij Vlaardingen
roden. De tunnel wordt ongeveer twee-
ma duur als de Haringvlietbrug,
namelijk ongeveer 66 miljoen gulden,
lenen we daar de aansluitende wegen
bp, dan komen (je totale kosten op
negentig miljoen gulden. Ook in dit ge
val dienen tolgelden als middel om de
xinanciermg te kunnen verwezenlijken.
Bp een gemiddelde heffing van één gul-
P®r gebruiker zal het project in
1978 al afgeschreven kunnen zijn, zo is
berekend. Ter illustratie diene, dat voor
een vrachtauto een retour met de hui
dige veerboot 13,50 kost.
De motieven voor de bouw van de
tunnel zpn wetenschappelijk hecht ge
fundeerd. Het provinciale E.T.I. heeft
een rapport opgesteld met prognoses be
treffende de verkeersdrukte in het Wa
terweggebied. Nu zijn prognoses er alleen
om achterhaald te worden, zoals de er
varing wel overtuigend heeft aange
toond, en het verrassende is, dat de
samenstellers van dit rapport zulks heel
goed heoben beseft. Zö geven zelf toe,
dat de feitelijke ontwikkeling tot 1970
zonder twijfel veel krachtiger zal zijn
dan berekend is, omdat voornamelijk
met minima is gewerkt. De verstrekte
cpfers zpn overigens nog indrukwekkend
genoeg. Volgens een nieuwe methode is
uitgerekend, dat ons land in 1970 bijna
1.600.000 personenwagens zal tellen en
525.000 andere motorvoertuigen, een to
taal van rond 2.125.000. Dat ktünt ér op
neer, dat het Nederlandse park aan mo
torvoertuigen dan 2.8 maal zo groot is
als m de winter van 1958-1959 De stij
ging is in het verleden, althans wat de
personenwagens betreft, niet geheel pa
rallel gelopen met de groei van het na
tionaal inkomen, doch overtreft deze
ongeveer anderhalf maal. Uit dit alles
resulteert de conclusie, dat de Benelux
tunnel in,,1970 per dag ongeveer 21.000
voertuigen te verwerken zal krijgen, een
minimumschatting, omdat met een aan
tal factoren bewust geen rekening is
gehouden. Niettemin noemt de rappor
teur het wenselijk om de tunnel met zes
anen te equiperen, teneinde enige re
serve voor de tijd na 1970 te kunnen
kweken Aan dit verlangen wordt echter
met voldaan. De Beneluxtunnel zal ge
heel naar het voorbeeld van de Coen-
tunnel gebouwd worden, krijgt 4 banen
en aan beide kanten een zonwerpnd roos
ter, evenals de Velsertunnel Het geslo
ten gedeelte wordt 800 meter lang 'bij
na 300 meter korter dan de Maastunnel
overtref r^16 (1*80 meter>
Sf n v«n de Maastunnel (1426
meter). De tunnelbuis zal bestaan uit
en van honderd meter lang
en met een gewicht van 15.000 ton De
Rijkswaterstaat zal hetzelfd«rmateriaa1
kunnen gebruiken als vereL voor de
Coentunnel Wat de perSoneelsvoor7ie-
ning betreft sluit het sfrhem! precies
aan bij de bouw van de metrotunnel
tedvrefenMebrek
De opze* was, nu eens in één keer een
E gcoot aantal brandganzen te vangen voor
bet ringonderzoek. Het noorden van
Friesland is een van de weinige over-
wmteringsgebieden van deze tamelijk
zeldzame gans, die in Nederland niet
gejaagd mag worden. Sedert het Duit-
5 se overwintoringsgebied, in Oost-Fries-
I land, door allerlei veranderingen voor
de brandganzen ongunstig is geworden.
concentreren de vogels zich ten getale
H van minstens twaalfduizend stuks in de
omgeving van Dokkum, waar ze heen
5 en weer trekken tussen de buitendijkse
slikken, waarop ze overnachten, en de
5 binnen de zeewering liggende polders
speciaal de Bandtpolder waar ze over-
B dag plegen te grazen.
De Bandtpolder is eigendom van het
waterschap, dat zo enthousiast is om
het gebied te beheren als natuurreser-
vaat. Er wordt slechts één dag in het
seizoen on hazen gejaagd, verder bliift
het er volkomen rustig. De ganzen gra-
zen de weilanden en ook sommige vel-
den met wintertarwe volkomen af. maar
1 de hoeren hebben ontdekt, dat dit toch
eerder voordeel brengt dan nadeel: het
E koren stoelt in het voorjaar extra goed
i U14 vormt dus meer aren, al blijven
5 de halmen wat lager dan op niet-be-
graasde akkers. Het gras groeit in hef
E vooriaar extra weelderig op, mede dank
zij de enorme hoeveelheden mest, die
E de ganzen er achterlaten. De vaste con-
5 J* \'an ganzen in een (botrek-
5 Jte'. k'ein gebied opent unieke moge-
W'!fbeden voor het ringonderzoek.
E Men weet van de „Nederlandse"
E brandganzen. dat bet zwaartepunt van
hun broedgebied Nova Zembla is. In
- verband hiermee heeft men de onlangs
gevangen vogels ook op radioactiviteit
E onderzocht, echter met negatief resul-
E faat. Terugmeldingen van geringde vo-
E gels kunnen echter nog heel wat meer
trekroutes: gegeven^over^e bevofkingst branrinai^67^7^^ rin0-onderzoefc: een man van liet Jtbon ringt een van de
opbouw naar geslacht, en leeftijd b.v. d9anzen, die door een Engelsman worden vastgebonden. Rechts de directeur
r\J van het ltbonde heer Eygenraam.
De Engelsen met hun buit.
In Zeeland wachten de provinciale I
van°rw te£ V1 spannine op §e houcUng
van het Kabinet ten opzichte van het
plan om een brug over de Oosterschei- I
te bouwen. Verder is namelijk alles i
ond de (eigen) financiering van B
knntg gulden, de technische
kant en het fiat van de Rijkswater- E
staat. Waarom echter nu een brug ter-
Wrljl J" l9,78-,,de Oosterschelde zal' zijn
afgedamd? Mr. A. J. van der Weel lid
van Gedeputeerde Staten antwoordt
op die vraag: „we willen niet nog ze-
ventien jaar wachten voordat de centra-
le weg door Zeeland, al een jarenlange
wens m onze provincie, een feit zal zijn.
Die Zeeuwse eenheid" gaat bovendien E
wonderwel s«nen met allerlei andere -
belangen - als de recreatie en de in- 5
dustrie. Een brug met tolgelden zou
ons voorts het verlies besparen dat nu
geleden wordt op de veerdienst tussen
Noord-Beveland en Schouwen-Duive-
land. Als u de cijfers bekijkt zal blij- E
ken dat we met onze ambitie'voor een
brug geen uitzinnige idealistei zijn. Het
is niet zo dat we denken: Zeeland moet
ooi: eens wat hebben. We voelen ons
daarom teleurgesteld, dat het allemaal
zo lang moet duren". e
De eerste berekeningen voor een
Oosterscheldebrug zjjn door de pro-
vincie in 1958 opgesteld. Vrijwel tege-
lijkertpd meldden zich uit eigen be-
weging twee grote aannemers, die de
bouw van een brug wel wilden combi- H
neren met de dam in de Grevelingen E
Volgens de huidige opzet krijgt de
brug twee rijbanen van elk vier me-
ter breed en een strook voor lang- E
zaam verkeer. Het uiterlijk van deze
vijf kilometer lange verbinding zal
weinig verschillen met die over het
Haringvliet: geen bogen, maar een
strakke lijn, leidend naar het hart
van Zeeland enerzijds, naar centraal S
Nederland anderzijds. Beziet men de 1
kaart, dan is deze brug eigenlijk niet E
anders te beschouwen dan als de lo-
gische voortzetting van de oeverver-
bindingen die momenteel op stapel
staan, een totaal van vier strengen
die de fel begeerde eenheid brengen 5
in een sterk versnipperd gedeelte van 1
Nederland. Tot slot nog even het
woord aan mr. Van der Weel: „Het
tempo van de ontwikkelingen in Zee-
land heeft ons overvallen. Daarom
moet die brug er komen, willen wij
geen kostbare kansen verspelen. Van
dag tot dag zitten wij op bericht te
wachten",
HANS STEVENS. s
opbouw naar geslacht en leeftijd b.v.
Daarvoor moet men echter over een
5 flink aantal terne-meldingen kunnen be-
E schikken. Het ITBON had tot dusver in
E enkele jaren ongeveer 200 brandganzen
E geringd. Dat was mogelijk in sam'enwer-
E king met de enkele commerciële ganzen-
E vangers, die hier en daar nog
E een goed deel van de winter doorbren-
E gen tussen een paar rietmatten op de
E barre vlakten, het domein bij uitstek
H van overwinterende ganzen. Uit de
schuilhut worden bjj de nadering van
E ganzentroepen lokvogels losgelaten, die
E neerstreken tussen de gecamoufleerde,
E opgerolde netten. Als de wilde ganzen
E soortgenoten aan de grond zien gaan,
S laten ze hun argwaan dikwijls varen om
E boer te strijken tussen de lokvogels. Een
S flinke ruk aan het touw doet dan de net-
ten dichtslaan en het koude wachten van
E de ganzenvanger is beloond.
200 vogels is weinig voor het ringon-
E derzoek, maar toch is het initiatief voor
E de „rakettenslag" niet van het ITBON
mtgegaanhet kwam van de kant van
E de Engelsen, die eveneens bezig zijn
met brandganzenonderzoek. In Enge-
E land overwinteren veel minder brand-
E ganzen; men heeft er maximale concen-
S tra ties van 7000 a 8000 stuks. Het schijnt
dat deze vogels gescheiden leven van de
E populatie die in ons land of-erwintert.
E Het broedgebied van da Engelse brand-
ganzen ligt in Spitsbergen en Groenland.
E waar de Engelse onderzoekers in de zo-
E mermaanden grote aantallen jongen en
E ruiende vogels hebben geringd, na ze in
staande netten te hebben samengedre-
ven. Men wiide het onderzoek nu uitbrei-
- den tot de Nederlandse brandganzen,
een initiatief waaraan het ITBON uiter
aard graag zijn medewerk big gaf.
Helaas is de operatie raket geen on
verdeeld succes geworden: er werden
in twee slagen in totaal 110 vogels ge
vangen: één slag van 85 en een van 25.
In Engeland zijn slagen gemaakt van
bijna 500. De voornaamste oorzaak
van de mislukking waren de weersom
standigheden. Bjj de tweede slag za
ten er meer dan 400 vogels tussen de
netten. De vorst had de raketten ech
ter doen vastvriezen aan de lanceer-
staven, waardoor het een onderdeel
van een seconde duurde, vóór de ra
ketten loskwamen. Na de plof begon
nen de raketten te sputteren en de
fractie die verliep vóór de netten dicht
sloegen was voor de meeste vogels
voldoende om te ontsnappen. De laat
ste 25 ganzen werden in de vlucht
neergehaald.
Men moet bij die raketten niet denken
aan Cape Canaveral. Het z'jjn ongeveer
tien kg wegende, korte, dikwandige sta
len buizen met een afneembare kop en
onderaan een vernauwing, die men de
straalpijp zou kunnen noemen. Aan de
rotaf >7ritivn ,-x
de netten worden bevestigd. De raket
ten staan in lanceerstaven. Gewerkt
wordt met twee opgerolde netten, elk
van 60 m lang, die een breedte van 20
meter bestrijken. Elk net wordt „aange
dreven" door zes raketten. De lading
wordt tot ontbranding gebracht langs
elektrische weg, middels een schakel
kastje dat in de schuilhut staat. Zodra
er voldoende vogels tussen de netten
staan, wordt „vuur" gegeven. De ladin
gen ontploffen en op hetzelfde moment
worden de raketten in een boog omhoog
geslingerd, waarbij de netten boven de
volkomen verraste vogels dichtslaan.
De dichtslaande netten reiken niet tot
tegen elkaar, omdat de raketten
anders door de netten zouden slaan
Merkwaardigerwijs worden zelden vo
gels door de raketten getroffen. Als de
raketten neervallen op de middelstrook,
zijn daar de vogels al verdwenen.
De Engelsen hebben op deze manier
al duizenden steltlopers en ganzen ge
vangen. Zij werken echter meestal vroe
ger in het seizoen en waren door de win
terse tegenslag verrast. Overigens lieten
ze daar nauwelijks iets van blijken. Ze
leden al de ontberingen en tegenslagen
in het winterse Friesland zonder een
spier te vertrekken, al moesten ze een
half etmaal achtereen in de koude
schuilhut zitten. Alleen toen hun werd
voorgesteld, in verband met het pro
gramma de thee om drie uur te drinken
in plaats van om vier, trokken ze ver
baasd de wenkbrauwen op
De ganzen waren van de mislukte
rakettenslag nog het meest onder de
indruk. Ze lieten zich tenminste niet
meer by de installaties zien, ook al
stonden die de volgende dagen op an-
dere plekken opgesteld. De directe re
sultaten van de excursie zijn dus on-
der de verwachting gebleven, maar
12^1Smakmg van de Nederlanders
met het nieuwe vangsysteem was er
rnJON1^»!61, interessant om. Het
i Zlet er wel wat in, maar toch
's be* de vraag, of men erop zal over-
f 4009 fw nakettemnstallatie kost
t 4000. Dat betekent, dat we bii een
eventuele aanschaf ervan voorionip-
moeten ophouden met het rinnen v?m
ganzen op de cebruikfHiiirn
schaal voor eon r)f?anZ<i,ni.0p °rote
niet alleen de vanfinst^tfe ™~ft meP
van jute voor waaruit kooien
zen altijd in fr eianS, omdat gan-
""'Vyi; auimen noemen. Aan de het mmilieverband leven Bii
raket zitten ogen gemonteerd, waaraan I ^pj^sf^u^n dTgJf
Brandganzen-massa's in de Bandtpolder.
zen niet gelijktijdig loslaten, dan zouden
de families misschien voorgoed uit el-
kaar raken. Zelfs als men met raketten
werkt, ïs^ de ganzenvangst nog altijd een
vak dat deskundigheid vereist Voor men
de netten ergens opstelt, moet men de
bewegingten van de ganzen bestuderen
De netten worden 's avonds uitgelegd op
hehwf^rn Waar d? ganzen gepleisterd
hebben. Men moet dan maar hopen dat
ze de volgende dag op dezelfde plaats
I enige aÖ
neerstreken is het soms mogelijk ze
ze°da^rif^tiJr£S te «teüven, maar ais
ze aaarbij zo worden verontrust dat ze
ken rVi„UgelS *aan' 15 de kans verke-
keu. Ganzen zyn erg argwanend "Rnf
duurt lang, vopf de eerste èxeirmlarpn
ergens aan de grond gaan. W^n^ een"
andereerv^eRgaiWc^aTjjnVto^Sge1s
wilde ganzen niet tot nc-erstHiw?
leiden door tamme vogels tlVaten'da-"
In ons land overwinteren vele tien
duizenden ganzen, voornamelijk kol-
ganzen, verder rietganzen en grauwe
ganzen. Ze trekken onder invloed van
vorst en dooi heen en weer. Het ver
schijnen van ganzen duidt niet op
vorst, maar wel is het zo, dat een
vorstinval de ganzen in beweging
brengt en dat men dan, vooral als de
kou gepaard gaat met sneeuwval, gro
te groepen kan zien door- en wegtrek
ken. De brandganzen trekken bij
streng winterweer merendeels verder
naar het zuiden, al moet men daarbij
niet aan de traditionele „warme lan
den" denken. Dat ze zich in noord-
Friesland concentreren hangt waar- -
schjjnlijk samen met hun voorkeur
voor buitendijkse gronden, waar ze
overnachten, maar misschien ook nog
bepaald voedsel opnemen. In Fries
land hebben de vogels aangrenzend
aan hun „slaapslikken" een groot, on
bewoond poldergebied om te grazen.
Bij de andere soorten ganzen variëren
de aantallen 's winters van Jaar tot jaar
sterk. Men vermoedt, dat de vogels
naargelang de weersituatie meer zui
delijk of meer westelijk trekken, en dart
ofwel in Oostenrijk-Hongarije ofwel in
onze streken terechtkomen. Feit is, dat
hier minder ganzen zijn in de jaren dat
er veel naar midden-Europa kom«..
Over de totale aantallen ganzen die
in Noord- en Oost-Europa broeden, heelt
men nog haast geen idee. In Nederland
worden periodieke tellingen verricht,
maar er is nog geen sprake van regel
matig gelijktijdig inventariseren in het
hele land, laat staan in diverse landen
tegelyk. Hoe men zich op basis van tel
lingen in één land kan vergissen, is en
kele jaren geleden gebleken, toen in het
droogvallende Oostelijk Flevoland plotse
ling concentraties optraden van bepaal
de eendsoorten, groter dan heel de ge
schatte bevolking van het hoge noorden.
Een ding is zeker: voorlopig hoeft men
niet bezorgd te zjjn, dat ons winterland
schap van ganzen verstoken zal blijven.
VIC LANGENHQófï
